is. Avtomobilin, motosiklin hərəkətinin sürətini, habelə onların keçdiyi məsafəni göstərən cihaz; spidometr
is. [ər.] Yeddiqardaş ulduzlar, ülkər, pərvin
is. [ər.] zool. Canlı orqanizmin (həşəratın, cücülərin və s.-nin) ilk inkişaf mərhələlərindən biri, pupun ilk inkişaf dövrü
is. Kirşələrin ağac (ya metal) parçasından ibarət olan, qar üzərində sürüşən alt hissələrindən hər biri
is. Qapını, pəncərəni daldan bağlamaq üçün ağac və ya dəmir parçası; kilid, qol. Qapının sürgüsünü vurmaq
is. 1. tex. Maşında, mexanizmdə pistonu (porşeni) mühərrikin valı ilə birləşdirən və işləyəndə hərəkəti ötürən detal, hissə
is. 1. Məhkəmənin hökmü ilə cəza olaraq bir şəxsi məcburi surətdə başqa (adətən uzaq) bir yerə köçürmə, cəza çəkmək üçün yaşadığı yerdən başqa bir yer
bax siyirmə3. [Gilə] içəri girib qapını örtdü və sürməsini vurdu. Ə.Vəliyev. [Hacıgili] …qapını əl ilə bağlayıb, açılmasın deyə uzun ağac sürməni də k
is. 1. Qadınların qaşlarına, gözlərinə çəkdikləri qara boya, toz. Sürmə çox olanda gözə də çəkərlər, qaşa da
is. bax siyirmə2. Stolun sürməsini açmaq
f. Şumlamaq. Tarlanı sürmək
f. 1. Qabağına qatıb irəli hərəkət etdirmək, aparmaq, istiqamətləndirmək. Qoyunları sürmək. Naxırı çölə sürmək
f. 1. Davam etmək, çəkmək. Külək üç gün sürdü. İclas iki saat sürdü. Xəstəliyi uzun sürdü. 2. Vaxt keçmək, zaman keçmək
“Sürmələnmək”dən f.is
qayıd. Qaşlarına, gözlərinə, kirpiklərinə sürmə çəkmək. Bir qıya çəkəndə aldı canımı; Gözləri qüdrətdən sürmələnibdir
sif. Sürmə çəkilmiş. Qaş-gözü sürməli qadın. – [Gəlin] sürməli gözlərini yerə dikib, utandığından kimsəyə baxa bilmirdi
is. Qara ilə göy arasında tünd rəng. // sif. Bu rəngdə olan. Sürməyi parça. Sürməyi rəng. Sürməyi paltar
is. [fr.] Gözlənilməyən hədiyyə, yaxşılıq, xoş xəbər
is. 1. Tərəvəzi və s.-ni xırdalamaq, meyvənin suyunu çıxarmaq üçün iti dişcikləri və deşikləri olan metal və s
is. Sürtməyə məxsus maddə. □ Sürtkü yağları – bir şeyi yağlamaq, sürtmək üçün neftdən emal edilən yağların ümumi adı
“Sürtmək”dən f.is
f. 1. Əlini bədənin müəyyən yerinə basa-basa o tərəf-bu tərəfə gəzdirmək, ovxalamaq. Qolunu sürtmək. Üzünü sürtmək
[fr. surtout – enli üst paltarı] Beli dar, uzunətəkli, ikibortlu kişi üst geyimi. Həsənqulu bəy sürtükünü geyir
sif. 1. Sürtülmüş halda olan, çox sürtülməkdən yazısı, naxışı silinib getmiş, pozulmuş. Sürtük sikkə
is. 1. Sürtülmüş şeyin halı. 2. məc. Sırtıqlıq, üzlülük, həyasızlıq, utanmazlıq
“Sürtülmək”dən f.is
1. “Sürtmək”dən məch. Aynabəndin döşəməsi ayaqlar altında o qədər sürtülmüşdü ki, taxtaların talaşası çıxmışdı
“Sürtünmək”dən f.is
qayıd. Özünü bir şeyə sürtmək, toxundurmaq. Divara sürtünmək. Ağaca sürtünmək. – Naxırdan ayrılaraq həyətə dönmüş sarı inək ağır-ağır yeriyib Səkinəni
sif. Sürtüşməyi (adama sataşmağı) sevən, adama sataşmağı adət etmiş, adama sataşan
is. Adama sürtüşmək, sataşmaq xasiyyəti
“Sürtüşmək”dən f.is
f. 1. qarş. Bir-birinə sürtünmək, toxunmaq. // Toxunmaq, dəymək, sürtünmək. [Münəvvər xanım:] Vallah, mərəzin şiddətindən libaslarım bədənimə sürtüşən
is. Bir yerdə otlayan, adətən bir cür heyvan dəstəsi. Qoyun sürüsü. İnək sürüsü. Quzu sürüsü. – Sürülər, itlər, çobanlar ormana, sərin kölgəliklər alt
sif. Sürülərlə, böyük-böyük dəstələrlə; çoxlu, saysız-hesabsız. Sürü-sürü qoyun-quzu. – O qarlı dağları duman bürüdü; Çar tərəfdə qoşun sürü-sürüdü
is. Maşını, traktoru və s.-ni idarə edən, sürən adam (şofer, traktorçu və s.). Üç yolun ayrıcında dayanmış traktorun; Sürücüsü yol verir gedən-gələn m
is. Sürücü işi, nəqliyyat vasitəsini və s.-ni sürmə işi. Sürücülük vəsiqəsi almaq. Sürücülük təlimi keçmək
“Sürükləmək”dən f.is
f. 1. Bir şeyi yerdən qaldırmadan sürüyə-sürüyə aparmaq, çəkə-çəkə (darta-darta) aparmaq; sürümək. [Kimon] İncini dar ağacına sarı sürükləyir
“Sürüklənmək”dən f.is
bax sürünmək 1-ci mənada
“Sürülmək2”dən f.is
“Sürülmək1”dən f.is
f. 1. Şumlanmaq. Sürüləcək yerin hələ ondan biri şumlanmamışdı. M.İbrahimov. Hatəm dayı … sürülmüş (f
məch. 1. Qovulmaq, aparılmaq. Naxır fermaya sürüldü. 2. Sürgün edilmək. [Hacı Nuru şair Səfər bəyə:] Axırda nadinc adam qələminə getdin
“Sürümək”dən f.is
f. Zorla çəkib aparmaq və ya gətirmək; dartmaq, çəkmək, darta-darta, çəkəçəkə, sürüyə-sürüyə aparmaq (gətirmək)
1. “Süründürmək”dən f.is. 2. Süründürməçilik
is. Bir işi, ya bir adamı qəsdən süründürən, get-gələ salan, özünə tapşırılan bir işi qəsdən uzadan, ləngidən adam
is. Bir işi, məsələni qəsddən uzatma, həllini gecikdirmə, ləngitmə, get-gələ salma; lüzumsuz rəsmiyyətçilik