is. [ər.] köhn. Yüksək rütbəli şəxslərə müraciət etdikdə və ya onların haqqında danışdıqda hörmət məqamında işlənən ifadə (çox zaman cəmdə işlənir)
is. [ər.] 1. Ziyan, zərər, təbii fəlakət, afət. Bu körpəcə meynəni qoru hər bir zavaldan; Qoy torpaqda kök salıb bərkitsin öz yerini
sif. 1. Dolu, istilik və s. nəticəsində zədələnmiş (ağac, bitki, meyvə və s. haqqında). Zavallı alça
zərf Yazıq-yazıq, məzlumməzlum. [Kərəm:] Xan Əslim bağça içində; Gəzər zavallı-zavallı. “Əsli və Kərəm”
is. Acınacaq halda olan adamın halı; yazıqlıq, bədbəxtlik
sif. Məhv olmaz, yox olmayan, zail olmayan; davamlı, dayanıqlı, daimi, həmişə yaşayan. // Zərf mənasında
is. Məhv olmama, zay olmama, həmişə qalma, yaşama, var olma; daimilik
is. [ər.] klas. 1. Bucaq, künc, guşə. Bundan əlavə, cəhənnəmdə qırx zaviyə var və hər zaviyədə bir ilan var və hər ilanın qarnında üç yüz otuz əqrəb v
is. [ər. zaviyə və fars. …nişin] 1. köhn. din. Zaviyədə (2-ci mənada) oturub ibadətlə məşğul olan adam; münzəvi
is. 1. köhn. din. 1. Zaviyədə (2-ci mənada) oturub ibadətlə məşğul olma; münzəvilik. 2. məc. Tənha yerdə oturub dışarı çıxmama
is. [“zavod komitəsi”nin ixtisarı] köhn. Həmkarlar ittifaqının zavod komitəsi. Zavkom iclası. // dan
[rus.] İri sənaye müəssisəsi. Şəkər zavodu. Metallurgiya zavodu. Şüşə zavodu. Kənd təsərrüfatı maşınları zavodu
is. köhn. dan. Zavod sahibi. Bu qədər pul ancaq xozeynlərdə olur, zavodçularda olur. S.M.Qənizadə
is. Zavod işləri ilə məşğul olma, zavod saxlama
sif. Zavodun yanında olan, zavodun ətrafında olan. Zavodyanı sahə. Zavodyanı təsərrüfat
[ər. “zaye”dən] Heç, puç; tələf olmuş, korlanmış, puç olmuş, hədər olmuş. Öküzün taydı, işin zaydı. (Ata
[ər.] klas. bax zay. □ Zaye etmək (eyləmək) – bax zay etmək (eləmək) (“zay”da). Vəchindəki bənzər ay olar zaye; Verdilər ömrümü, ay olar zaye
“Z” hərfinin və bu hərflə işarə olunan samitin adı
[fr.] zool. Dərisi zolaq-zolaq olan Afrika vəhşi atı
is. [fr.] zool. Çiyin sahəsində donqarı olan qaramal növü. Lənkəran sahəsində buynuzlu mal-qaranın xüsusi növü olan zebu bəslənir
[yun. zerhyros] 1. Eşilmiş, ağardılmış iplikdən toxunmuş zərif pambıq parça növü. 2. Yüngül meyvə pastilası (şirniyyat növü)
is. [fars.] 1. Yay kirişi. Kamanın zehi. 2. Paltar və s.-nin qırağına tikilən qaytan, köbə, haşiyə. Paltarın kənarına zeh tikmək
is. [ər.] 1. İnsanda düşünmə, anlama və yaddaş qabiliyyəti; dərrakə, istedad. Bu uşağın yaxşı zehni var
sif. Yaxşı zehni, yaddaşı, hafizəsi, istedadı olan; dərrakəli, istedadlı. Zehinli tələbə. – Sona … dərk etmək qabiliyyətinə malik, zehinli bir qız idi
is. Yaxşı zehni, hafizəsi, istedadı olma
sif. Zehni olmayan, qavrayış qabiliyyəti zəif olan; key, küt
is. 1. Zehinsiz adamın halı; hafizəsizlik, istedadsızlıq; keylik, kütlük. 2. Hafizəsizlik, xatirdə saxlaya bilməmə
sif. Zehi olan, kənarında haşiyəsi olan. Zehli kitab. Zehli pəncərə. Zehli divar
sif. [ər.] Zehin, ağıl, beyinlə əlaqədar olan. Zehni əmək
sif. Açıq düşüncəli, aydın fikirli, tez anlayan, çox dərrakəli. Zehniaçıq adam
is. Düşüncəlilik, dərrakəlilik, tez anlama
is. [ər.] İnsanın öz zehninə görə həyat və varlıq haqqında fikirləri, dünyagörüşü. [Səlim:] Müasir bir adam olmaq üçün yalnız şəklimizi dəyişmək kifay
is. [rus.] tar. İnqilabdan qabaqkı Rusiyada: tərkibi əsasən zadəganburjua nümayəndələrindən ibarət olan məhdud hüquqlu yerli idarə
[əsli sanskritcədən] tar. Zərdüştilərin dini kitabı olan “Avesta”nın pəhləvi dilinə tərcüməsi. [Ceyniz:] Boş vaxtlarımı atamdan qiraət öyrənirdim
[fr. əsli ər.] astr. 1. Göyün, baş üstündəki ən uca xəyali nöqtəsi. Günəş heç vaxt qütblərdə zenitdə durmur, əksinə, ekvator boyunca Günəş həmişə zeni
is. hərb. Zenit topçusu, təyyarə vuran topçu. Zenitçilərimiz düşmən təyyarələrini vurub saldılar. – Keçir baxışları göylərə dalan; Faşist quzğununu he
is. [al.] Silindrik deşiklərin giriş hissələrini, fasonlu sahələrini təmiz emal etmək üçün istifadə olunan alət
is. məh. xüs. Quyunu uçub dağılmaqdan qorumaq üçün onun divarlarına və ağzına hörülən daş və ya kərpic hörgü
sif. məh. xüs. Zerzəyi olan. Zerzəkli quyu
is. [ər. ziyy] Zahiri şəkil, xarici görünüş, qiyafə, paltar. □ Öz zeyindən çıxmaq – öz cızığından, öz çərçivəsindən çıxmaq, azmaq
is. [ər.] köhn. 1. Ətək, paltarətəyi. 2. Artırma, qeyd, əlavə (kitab barəsində). 3. Mətnə dair təsvir və şərh
is. [ər.] Zeytunkimilər fəsiləsindən bitki cinsi. Meyvəsindən yeyinti sənayesində və texnikada işlədilən yağ alınır
cəm bot. Kol və ağac cinsindən olan bitki fəsiləsi. Birgözkimilər sırasının ancaq zeytunçiçəklilər fəsiləsi vardır
is. 1. k.t. Zeytun yetişdirməklə məşğul olan adam. 2. köhn. Zeytun satan adam
is. Zeytunçunun işi, peşəsi, məşğuliyyəti; zeytun yetişdirmə işi
sif. [ər.] Zeytun rəngində olan, bozumtul-yaşıla çalan. Zeytuni yarpaq
is. Zeytun ağacları əkilmiş yer, zeytun plantasiyası
is. [fars.] klas. Dil. Bir saat görməsəm, tuti zəbanım; Qopacaq başıma qiyamət eylə. M.P.Vaqif. Şəkər söhbətlidi, şirin dillidi; Tuti kimi xoş zəbanım
is. [fars.] klas. 1. Alov, alovun şöləsi. □ Zəbanə çəkmək – şiddətlə alovlanmaq, alışıb-yanmaq. O ancaq evlərinin zəbanə çəkərək yandığını gördü
is. [fars.] Ərəb (fars) əlifbasında “ə” səsini bildirmək üçün samitlərin üzərinə qoyulan , işarəsi; fəthə