is. Dili uzun olma. □ Diliuzunluq eləmək – yerli-yersiz danışmaq, yaxud özünə aid olmayan söhbətə qarışmaq
sif. [fars.] klas. 1. Ürəkaçan, könülaçan, qəlbi sevindirən. Ey camalı günəş, zülfləri dilkeş; Cana saldın atəş, çıxanda sərxoş
is. bot. Bəzi növlərinin tərkibində rəng və dərman maddələri olan birillik və çoxillik ot bitkisi
bax dilbilən
“Dilləndirilmək”dən f.is
məch. Dillənməyə, danışmağa, söyləməyə məcbur edilmək; danışdırılmaq, dilə gətirilmək
“Dilləndirmək”dən f.is
icb. 1. Dillənməyə, danışmağa, söyləməyə məcbur etmək. Dərdliyə söz deməyin; Dərd onu dilləndirər. (Bayatı)
“Dillənmək”dən f.is
f. 1. Danışmaq, dilə gəlmək, ağzını açıb söz söyləmək. Sevincindən gözləri yaşaran ana dilləndi. S.Rəhman
“Dilləşmək”dən f.is
f. 1. Danışmaq, bir-biri ilə söhbət etmək. Ləzzət olur yar-yar ilə dilləşə; Hicran çəkib çiçəklənə, gülləşə
sif. 1. Ağzında dili olan. // Danışa bilən, danışmağa qadir olan. 2. məc. Dilavər, danışmaqda usta və cəsarətli
Bir sıra sözlərə qoşularaq, dil (2, 5 və 7-ci mənalarda) ilə bağlı mürəkkəb sifətlər düzəldilir; məs
sif. Şirin danışıqlı, xoş danışan, nəzakətli; dilli (2-ci mənada). İnanırıq, görürük ki, [Həsənağa] çox dilliağızlı gənc olduğu kimi, … hər bir hərəkə
bax dilli 2-ci mənada. [Əsmərdə] bir duyğu oyanırdı: Ziba kimi bacarıqlı, dilli-dilavər, zirək bir qız olmaq
is. Dillilik, dilavərlik. Katib, qızın zirək, dilli-dilavərliyi haqqında ilk zənninin doğru olmağından məmnun bir halda … asfalt yola baxdı
sif. 1. bax dilli-dilavər. 2. Danışqan və çalışqan
is. Dilli adamın xassəsi, çox danışma, danışqanlıq. □ Dillilik eləmək – çox danışmaq, diliuzunluq etmək
is. köhn. 1. Çar dövründə məhkəmədə və ya bəzi başqa idarələrdə tərcüməçi. [Məşədi İbad:] Rüstəm bəy! Çox adamlar mənimlə qohum olmaq istədilər, hətta
is. köhn. Dilmancın (1-ci mənada) işi, vəzifəsi; tərcüməçilik. Qulluğumun adı dilmanclıq idi. C.Məmmədquluzadə
sif. [fars.] klas. şair. Könlü oxşayan, ürəyəyatan, son dərəcə xoş. Onun söhbətləri musiqi nəğmələrindən dilnəvaz və sevimlidir
sif. dilç. Dilin orta hissəsinin iştirakı ilə tələffüz edilən. Dilortası səslər
dilotu yemək – həddindən artıq çox danışmaq, birnəfəsə danışmaq, başqalarını danışmağa qoymayıb özü danışmaq
is. məh. Divar şkafı, taxça, caxmudan
sif. dilç. Dilin ön hissəsinin iştirakı ilə tələffüz edilən. Dilönü saitlər. Dilönü samitlər. Ə, e, i, ö, ü dilönü səslərdir
sif. [fars.] klas. Xoşagələn, ürəyəyatan. Pəriyəm, söylərəm şahü-gədadən; Qafiyə dilpəzir gərək binadən
sif. və is. [fars.] şair. Ürəyi cəlb edən, ürəkçəkən, xoşagələn, məftunedici. [Böyükxanım] gah-gah öz-özünə dilrüba bir səslə oxuyub ayaqlarını oynadı
sif. və is. 1. Dili olmayan, lal. // məc. Səssiz, cansız. Sanki bütün adamlar daş kimi dilsiz və cansız idi
bax dilsiz 2-ci mənada. …Dilsiz-ağızsız, fəqir və yazıq anaların südünü əmən balalardan qorxaq, aciz və bacarıqsız nəsil əmələ gələcəkdir
is. 1. Lallıq. 2. məc. Yazıqlıq, fağırlıq, həlimlik, mütilik, acizlik, sakitlik. 3. məc. Səssizlik, sükut
sif. [fars.] klas. 1. Ürəkyandıran, çox təsirli. Bir oddur eşqi-dilsuzun ki, daşlar içrə pünhandır. Füzuli
sif. [fars.] klas. Ürəyi şad, könlü şad, fərəhli. Bir ləhzə bəzmi-yardə dilşadəm, ey könül; Aram tut, bu mətləbi biganə bilməsin
is. Könül şadlığı, sevinc, fərəh. Mən bu dudmanı həmişə abad və içində dilşadlıq görmüşəm. Ə.Haqverdiyev
sif. [fars.] klas. Ürəyisınıq, könlüqırıq, bədbəxt, yazıq, biçarə. Bir gün Məcnuni-dilşikəstə; Səhrada gəzirdi zarü xəstə
is. klas. Ürəyisınıqlıq, könlüqırıqlıq, yazıqlıq, biçarəlik
bax dilçi. Bundan əlavə, əlifbamızda olan nöqsanlardan başqa, ərəb dilini öyrənmək bizim üçün, dilşünas olmadığımıza görə, başqa bir çətinlik də törəd
bax dilçilik
sif. [fars.] köhn. Ürəyi sıxılmış, könlü daralmış, kədərli, qəmgin, məyus. □ Diltəng etmək – ürəyini sıxmaq, kədərləndirmək, təngə gətirmək
is. Canı sıxılma, dilxorluq, qəmginlik, məyusluq; kədər. Molla İbrahimxəlil şiddətli diltənglik ilə dedi… M
bax dildönməz
sif. dilç. Dil ucunun iştirakı ilə əmələ gələn. Dilucu səs
zərf Könülsüz, ürəksiz, ötəri, qısaca. Dilucu söyləmək. Dilucu cavab vermək. – Oturanlar hamısı baş əyib dilucu salam verirdilər
sif. Dil kimi, diləoxşar, dil şəklində
is. [ər.] Beyin. // məc. Ağıl, şüur. Mey gərçi səfa verər dimağə; Axdığı üçün düşər əyağə. Füzuli. Bu sözlər Tanyaya olduqca təsir etdiyindən, onun qə
f. məh. Dürtməkləmək, dürtməklə vurmaq. – Heç dəli olmasa, o yekəlikdə də adama dəli deyərlərmi? – deyə arvad ərini dimdələdi
zərf və sif. 1. Çox dik, lap dik, tamam dik. Dimdik qoyulmuş dirək. Dimdik yer. – Qurban tikan kimi dimdik duran qıllarını arxalığının yaxalığı ilə sı
is. Quşların ağızlarının irəliyə uzanmış buynuz kimi sərt hissəsi. Ağacdələnin dimdiyi biz kimi olur
sif. Burnu dimdik kimi əyri və ucu iti
is. zool. Bir qrup quşlarda dimdiyin dibindəki dərinin qalınlaşmış hissəsi