Bu ad “donmaq” feili ilə bağlıdır. “Dondurma” qida məhsulu “süd, şəkər, meyvə suyunun bir-birinə qarışdırılması və onların birlikdə dondurulması yolu
Fars dilindən alınma sözdür. Doşab üzüm, tut, əncir və digər meyvələrin öz suyunun qaynadılması nəticəsində əldə edilir və bir az qatı halda, maye şək
Qatığa su qatılaraq nisbətən duruldulur və odun üstünə qoyulur. Zövqə görə bura 1 yumurta, 1 qaşıq un da əlavə edilə bilər
Hərəkət adı ilə motivləşən xörək adıdır. Dönər sözünün əsasında “dönmək” feili dayanır. S.Məmmədova qeyd edir ki, bir çox yemək adları xörəyi hazırlay
Bu sözün əsasında “döymək” feili dayanır, yəni mənşəcə feildən düzəlmiş isimdir. “Buğda yarması ilə süddən hazırlanmış yemək” mənasında Cəbrayıl şivəs
Bu dialektizm də mürəkkəb quruluşa malik olub, “döymə” və “döşəmə” tərəflərindən ibarətdir. Bakı dialektində bu söz “içinə döyülmüş ət qoyulmuş plov”
Mürəkkəb quruluşa malik bu leksik vahid “döymə” və “qiymə” komponentləridən ibarət olub, Şamaxı dialektində “döyülmüş ət, noxud və kişmişdən hazırlanm
Qazax dialektində bu formada işlənən leksik vahid Gəncə, Şuşa, Naxçıvan dialekt və şivələrində “döyməş”, Qubadlı şivəsində “döyməc”, Ağdam şivəsində “
“İçərisinə yağ, pendir və s. yığılıb bükülmüş yuxa, çörək” mənasında Naxçıvan, Gəncə dialekt və şivələrində “dürməy”, Cəbrayıl şivəsində “dürmək”, Şam
Şilə növlərindən birinin adıdır. Daha çox Təbriz mətbəxində hazırlanır. Resepti belədir: düyünü yaxşı qaynadıb süzgəcdən, ya da ələkdən keçirərlər, bu
Bu söz eyni formada Şəki dialektində, Əpbəx formasında Şəki, Qazax, Şuşa, Şamaxı, Gədəbəy, Tovuz dialekt və şivələrində, Əppək şəklində Göyçay şivəsin
Bu içki adı M.Şirəliyevin “Bakı dialekti” əsərində qeydə alınmış və “şərbət” mənasında izah edilmişdir
Bu xörək növü Azərbaycanın bir çox bölgələrində, xüsusən Naxçıvan dialekt və şivələrində işlənir. Hazırlanma qaydası belədir: qazanın dibi yağlanır, f
Mürəkkəb quruluşa malik xörək adıdır. Resepti belədir: əvvəl toyuğu bişirib ona rubb və zəfəran vurarlar
Bu çörək növündən daha çox Güney Azərbaycanda istifadə edilir. Fikrimizcə, bu sözün əsasında Əhər toponimi durur və vaxtilə bu çörək növü Cənubi Azərb
Qərbi Azərbaycanın Vedibasar mahalı şivələrində bu söz “xörək növü” mənasında işlənir.(10, 147) Bu xörək növünə bəzi şivələrimizdə “canaçəkmə” də deyi
Süddən ayrılmamış quzunun ətindən hazırlanan bu xörək növü sintaktik üsulla formalaşmışdır. Bu kabab adının əsasında “əmlik” sözü dayanır
Mahmud Kaşğari bu çörək növünün adını “əbək”, “əpmək”, “ətmək” formalarında “çörək” mənasında qeydə almışdır
Türk xalqları arasında geniş yayılmış xörək növlərindən biridir. Güneyli-quzeyli Azərbaycanda bu xörək növünə üstünlük verilir
Bu xörək demək olar ki, ümumtürk kulinariyasına məxsusdur. Əsasən bu xörək undan hazırlanır. Əvvəlcə unu xəmir eləyib əriştə maşını ilə kəsib qurusun
Azərbaycan əksər dialekt və şivələrində “əriştə” xörək adı işlənsə də “əriştə aşı” yalnız Qərbi Azərbaycanın Vedi və Zəngibasar, Dərələyəz mahalı və N
Sintaktik üsulla yaranmış xörək adıdır. Resepti belədir: düyünü bir az qaynadandan sonra pilov əriştəni artırırlar
İki sözün birləşməsindən yaranmış bu xörək adına Təbriz dialektində rast gəlirik. Hazırlanması üçün ləpə, soğan, pomidor, plovluq əriştə və bunlara gö
Mürəkkəb quruluşa malik bu xörək adına Təbriz dialektində rast gəlirik. Resepti belədir: soğanı qovurub, ona yarımçıq bişmiş ləpə artırıb, sarıköklə q
Bu söz çörək növünün adını bildirmişdir. Hal-hazırda arxaikləşmişdir. M.Kaşğari yazır ki, “əsbəri küldə bişirilib yağ içinə doğranan çörəkdir, üstünə
Sintaktik yolla düzələn bu xörək növündən daha çox Cənubi Azərbaycanın Təbriz şəhərində istifadə olunur
Təbriz dialektində bu xörəyin adı “abquşt” adlanır. Bişirilmə qaydası belədir: sümüklü və yağlı əti qovurub ona su, lobya, noxud, yeralması, bibər, po
Dağlarda bitən bu bitki yığılıb qurudulur sonra doğranır. Ayrılıqda qaynadılır. Yağ soğana tomat pastası vurulur, qaynadılmış göyərti əlavə edildikdən
Əvəlik xırda-xırda doğranır, suya qoyulur. Əriştə və ya yarma yağ soğana tökülür, su əlavə edilir. Bir qədər qaynadıqdan sonra əvəlik qarışdırılır
“Yağlı çörək növü” mənasında Qazax dialektində işlənir. (1, 213) Bu leksik vahidin digər dialekt və şivələrimizdə arealları müşahidə edilmir
Cəbrayıl şivəsində “əyirdəx”, Salyan dialektində isə “əgirdək” formalarında işlənən bu söz “şirin qoğal” mənasını bildirir: - Əyirdəyi yağda yaxşı qız
Bu söz Azərbaycanın çoxlu sayda dialekt və şivələrində işlənməsinə baxmayaraq dialektoloji lüğətlərdə qeydə alınmamışdır
“Yuxa, lavaş, mayasız, duzsuz çörək – lavaş” mənasında Salyan, Culfa, Qazax, Sabirabad dialekt və şivələrində işlənir
Bu xörək növü südlə düyünün qaynadılması yolu ilə hazırlanır. Məhdud areala malik bu söz Qərbi Azərbaycanın İrəvan şivəsində “süd və düyüdən hazırlana
“Düyü unu, süd və qəndlə bişirilən duru xörək” mənasında Quba dialektində işlənir: -Anam dünən firni bişirmişdi
Təbriz mətbəxində bu çay növünə üstünlük verilir. Bu çay yetişmiş gilənardan dəmlənir. (28, 313)
Əsasən Qax, Zaqatala, Balakən bölgələrinə aid xörək növüdür. Bu xəmir xörəyinin hazırlanma qaydası belədir: Xəmir yoğrulandan sonra yayılır və barmaql
Xörək növünün adıdır. Naxçıvan şivəsində “düşbərə” mənasında işlənir: - Güşvaraya turşu tökəllər.(1, 279)
Məhdud areala malik şivə sözüdür. Undan və yağdan hazırlanan bu xörək növü “xəşil” mənasında Zaqatala şivəsində işlənir
Bu yemək növü Azərbaycanın bütün dialekt və şivələrində işlənir. Umac ovulur, yağda qovrulub qızardılır
“Xəşil” mənasında Naxçıvan dialekt və şivələrində işlənir: -Haşil də olar, bişirərix, təpəx də bişirərıx
Yuxa formasında bişirilən çörək növüdür. Kəlbəcər şivəsində “südlə bişirilmiş yuxa çörək” mənasında işlənir: -Xalam mana hay-hay bişirdi
Geniş areala malik şivə sözüdür. Bu xörək növü adətən körpə uşaq diş çıxararkən qarğıdalı, lobya, buğda, qoz ləpəsinin əzilmiş və qurudulmuş alça turş
Mürəkkəb quruluşa malik bu şivə sözünün əsasında “həlim” leksik vahidə dayanır. “Aş həlimi ilə qızardılmış soğan qarışığından hazırlanan xörək” mənası
“ Xörək növünün adı” mənasında Qərbi Azərbaycanın Qəmərli və Zəngibasar şivələrində işlənir. (10, 173)
“Ətlə yarmadan bişirilən xörək” mənasında Naxçıvan dialektində işlənir: Həlsə o qədər bişir ki, ətnən yarma seçilmir; -Həlsəni qışda yeyirik
Füzuli və Cəbrayıl şivələrində “süd, su və undan bişirilən duru xörək” mənasında işlənir:-Çobannar yığılıb həsi bişirillər
Ağcabədi, Sabirabad, Şahbuz şivələrində, “südlü aş xörəyi” mənasında işlənir: -Bu gün hopbaca pişirmişdik (Ağcabədi); -Payız hopbaca çox yeməli olur
Şahbuz şivəsində “süd ilə doğranmış çörəyin qaynadılmasından hazırlanan xörək” mənasında işlənir. ( 1, 429)
Qərbi Azərbaycanın Çəmbərək və Kalinino şivələrində “südlə undan hazırlanan duru yemək, kaşa” mənasında işlənir