DUMANLIQ
сущ. 1. цифеди кьур (циф авай, циф санвай) чка; циф; 2. астр. Чилелай гзаф яргъара авай ва экв акьалтай цифедин лекеяр хьиз аквадай гъетерин система; 3. пер. акахьайвал; мичӀивал, ачух тушир везият.
Dumanlıq
Dumanlıq və ya Nebula — astronomik səma cisimləri yığını.
Bizim Qalaktikanın tərkibində hətta teleskopda belə ləkələr kimi görünən, əsasən qaz və tozdan ibarət olan dumanlıqlar da vardır.
=== Növləri ===
==== Planetar dumanlıqlar ====
Bəzi dumanlıqlar formasına görə planetlərə bənzəyir və buna görə də planetar dumanlıq adlanır. Bu tip dumanlıqlara Lira bürcündə yerləşən dumanlıqları nümunə göstərmək olar.
==== Diffuz dumanlıqlar ====
Qeyri-müntəzəm formaya malik olan dumanlıqlardır. Bu tip dumanlıqlara nümunə olaraq Orion bürcündəki dumanlıqları göstərmək olar.
== Tarixi rəvayət və əfsanələr ==
Nebula insanlar üçün ən ağır, ən ciddi və ən pis təhlükə sayılır.
Nebulanın yerə yaxınlaşacağı və bunun da çox pis nəticələrə səbəb olacağını qədim maya təqvimi ilə yanaşı, mayaların rəvayətləri ilə əfsanələrində də əks olunduğu iddia edilir.
Mayaların "Xibalba" dedikləri Nebula çox qədimlərdə "qorxu yeri" adlandırılırdı.
Maya sivilizasiyası məhv oldu, Nebula unuduldu.
Planetar dumanlıq
Planetar dumanlıq — ionlaşmış qaz örtüyündən və mərkəzi ulduzdan ibarət olan astronomik obyekt.
== Xarici keçidlər ==
Ulduzlararası mühit və dumanlıqlar, Scientific.ru (rus.)
Astroqalaktika saytı (rus.)
Dumanlıqlar.
Yengəcəbənzər dumanlıq
Xərçəng dumanlığı (NGC 1952) — Messier cisimlərindən biri. Yeni Baş Kataloqda qeydə alınmış qalaktik dumanlıqdır. Göy üzündə Buğa bürcü istiqamətində yerləşir. SNR tipli qalaktikadır. İngilis astronomu John Bevis tərəfindən 1731-ci ildə 7.62 sm (3 inç) ölçülü refraktor vasitəsilə kəşf edilmişdir.
Diffuz dumanlıqlar içərisində daha çox maraq doğuran qaz lifləri ilə "toxunmuş" bəzəkli-torlu quruluşa malik Xərçəngə bənzər dumanlıqdır. O, 1054-cü ildə Buğa bürcündə alışmış İfrat yeni ulduzun (enerjisi bitən ulduzların şiddətlə partlamasına verilən ad) qalığı hesab edilir. Xərçəngə bənzər dumanlıq optik, radio, rentgen diapazonunda güclü şüalanma mənbəyi olmaqla yanaşı, həm də qamma kvantları mənbəyidir.