HALO

Halo (mahnı)

Halo — Amerikan müğənnisi Beyonce'nin üçüncü studio albomu I Am... Sasha Fierce albomuna daxil olan mahnısı.

Artemisia halophila (lat. Artemisia halophila) — bitkilər aləminin astraçiçəklilər dəstəsinin mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin yovşan cinsinə aid bitki növü.

Betula halophila (lat. Betula halophila) — bitkilər aləminin fıstıqçiçəklilər dəstəsinin tozağacıkimilər fəsiləsinin tozağacı cinsinə aid bitki növü.

Halobatrachus (lat. Halobatrachus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin batraxkimilər dəstəsinin batraxlar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Halobios– okean və dənizlərdə məskunlaşan heyvan və bitkilərin məcmusu.

Halofitlər — duzlu bitmə şəraitinə, xlorlu və kükürdlü duzlarla doymuş torpaq məhlulundan istifadə etməyə uyğunlaşmış bitkilər. Bunlardan bir hissəsi ətli-şirəli zoğları olan sukkulentlər (duzlaq çoğanı, qaraşoran, bir sıra şorangələr və s.) olub səhra və yarımsəhralarda qrunt suyu səthə yaxın yerləşən şoran torpaqlarda bitir. Digər hissəsi sukkulent olmayan bir qədər kseromorfluq əlaməti olan, qrunt suyu bir qədər dərində yerləşən sahələrdə bitən bitkilərdir (məs. sirkən bitkisinin bəzi növləri), bunlar hüceyrə şirəsində karbohidratlar toplayır. Bəzi halofitlər xüsusi uducu vəziciklərin köməyi ilə artıq duzları ayıraraq hüceyrə şirəsinin osmotik qatılığını tənzim edir (Yulğun, dəvəayağı). Bütün halofitlər torpaq duzluluğunun dərəcəsini göstərən indiqatorlar hesab edilir. Bir çox halofitlər (sirkən növləri, şorangələr, yulğun) yarımsəhra otlaqlarının quraqlığa və duzadavamlı yem bitkiləridir.

Halogenlər (yun. ἁλός — duz və γένος — mənşə) — VII qrup elementləri (energetik səviyyələrini doldurmaq üçün 1 elektronları çatmayanlar). Halogenlər reaksiya zamanı daha çox elektron alırlar. Bu xassə daha çox flüora aiddir. Halogenlər təbiətdə sərbəst şəkildə tapılmır,yalnız birləşmə şəklində tapılırlar. Xlor ilk dəfə 1774-cü ildə xlorid turşusunun manqan oksidi ilə oksidləşməsindən alınmışdır. Flüor yalnız oksidləşdiricidir, onu duz məhlullarının elektrolizi yolu ilə almaq olar. Flüor yalnız −1 və 0 oksidləşmə dərəcəsi göstərir.Yerdə qalan elementlər isə- xlor, brom, yod −1 — +7 aralağında oksidləşmə dərəcəsi göstərir. Qrup üzrə yuxarıdan aşağı getdikcə (F->Cl->Br->J sırası boyunca); elektromənfilik, oksidləşdiricilik, qeyri-metallıq xassəsi, aktivlik azalır. atom radiusu, reduksiyaedicilik isə artır.

Halogenli üzvi birləşmələr - tərkibində Karbon - Halogen rabitəsi saxlayan birləşmələrə deyilir. == Halogenli törəmələrin nomenklaturası == Halogenli törəmələr R-Hal kimi (Alk-Hal-alkilhalogenidlər və Ar-Hal-arilhalogenidlər üçün) ümumi formulaya malikdirlər. Sistematik nomenklatura ilə ad verərkən müvafiq doymuş karbohidrogenin adının əvvəlinə halogen atomunun yerini göstərmək şətrilə "xlor", "brom", "yod" - sözləri yazılır. halogen karbohidrogen zəncirinin hansı ucuna yaxındırsa, nömrələmə də ordan başlanır. Əgər zəncirdə ikiqat və üçqat rabitələr varsa, onda nömrələmə ondan başlanır. Əgər halogen zəncirdə yeganə əvəzləyicidirsə, müvafiq radikalın adının sonunda "xlorid", "florid", "bromid" və "yodid" sözlərini əlavə edirlər. Əgər ilkin karbohidrogenin bütün hidrogen atomları halogenlə əvəz olunubsa onda halogenli törəmənin adının əvvəlinə "per-" sözü əlavə edilir. Bir sıra halogenli törəmələr üçün trival nomenklaturadan istifadə edilir. == Halogenidlərin fiziki xassələri == Struktur quruluşuna görə alkil və arilhalogenidlərin qaynama və ərimə temperaturları müvafiq karbohidrogenlərdən böyükdür. Normal şəraitdə, ancaq ən kiçik halogenidlər: CH3F, C2H5F, C3H3F, CH3Cl, C2H5Cl, CH3Br qazdır.

Halogenlər (yun. ἁλός — duz və γένος — mənşə) — VII qrup elementləri (energetik səviyyələrini doldurmaq üçün 1 elektronları çatmayanlar). Halogenlər reaksiya zamanı daha çox elektron alırlar. Bu xassə daha çox flüora aiddir. Halogenlər təbiətdə sərbəst şəkildə tapılmır,yalnız birləşmə şəklində tapılırlar. Xlor ilk dəfə 1774-cü ildə xlorid turşusunun manqan oksidi ilə oksidləşməsindən alınmışdır. Flüor yalnız oksidləşdiricidir, onu duz məhlullarının elektrolizi yolu ilə almaq olar. Flüor yalnız −1 və 0 oksidləşmə dərəcəsi göstərir.Yerdə qalan elementlər isə- xlor, brom, yod −1 — +7 aralağında oksidləşmə dərəcəsi göstərir. Qrup üzrə yuxarıdan aşağı getdikcə (F->Cl->Br->J sırası boyunca); elektromənfilik, oksidləşdiricilik, qeyri-metallıq xassəsi, aktivlik azalır. atom radiusu, reduksiyaedicilik isə artır.

Halokarbon — birləşmələri bir və ya bir neçə halogen atomu ilə bir və ya daha çox karbon atomuna kovalent olaraq bağlanmış birləşmələrdir. Bu orqanoflorin birləşmələrinin, organoklor birləşmələrinin, organobrom birləşmələrinin və organoyod birləşmələrinin meydana gəlməsinə gətirib çıxarır. Xlor halokarbonları ən çox yayılmışdır və orqaniklorinlər kimi qəbul edilir.

Halonq buxtası (vyet. Vịnh Hạ Long) — Sakit okean, Cənubi Çin dənizi Bakbo körfəzinin daxilində yerləşən buxta. Buxta inzibati cəhətdən Vyetnamın Vandon vilayəti Halonq və Kamfa şəhərlərinin inzibati vahidliyinə daxildir. 1994-cü ildə UNESKO Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilmişdir. == Görünüşü == Buxta ərazisinə ümumilikdə 3000 ada daxildir. Üstəlik bura qayalıqlar, dayazlıqlar və mağaralar daxildir. Körfəzin sahəsi 1500 km² təşkil edir. Belə desək su altı aləmi yüksık bioloji rəngarəngliyə malikdir. Halonq vyetnamcadan tərcümədə "o yeri əjdaha dəniz dibinə enmişdir" kimi səslənir. Hətta belə deyilir ki, Halonq adasını böyük bir əjdaha formalaşdırmışdır.

Halophryne (lat. Halophryne) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin batraxkimilər dəstəsinin batraxlar fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Haloragaceae (lat. Haloragaceae) — örtülütoxumlular şobəsinin daşdələnçiçəklilər dəstəsinə aid bitki fəsiləsi.

Halothamnus glaucus (lat. Halothamnus glaucus) — pəncərkimilər fəsiləsinin halothamnus cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == İranda, Orta Asiyada yayılmış, Qafqazda təsvir edilmişdir. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 25-70 sm-ə çatan, göyümsov, aşağı hissəsində oduncaqlaşmış budaqları açıq-boz, yuxarı doğru yönəlmiş zoğları çılpaq və şaxəli olan yarımkolcuqdur. Yarpaqları oturaq və sallanandır, növbəli düzülüşlüdür, eni 2–3 mm,uzunluğu 30 mm-ə qədərdir. Çiçəkləri sünbülvari çiçək qrupunda yerləşir. May ayında çiçəkləyir və sentyabr ayında meyvə verir. Meyvələrdə qanadlar təkdir, tərs yumurtavarı, sarımtıl və ya azca çəhrayıdır. == Ekologiyası == Gilli, daşlı, çox zaman lilli yamaclarda dağınıq halda bitir, bəzi yerlərdə isə cəngəlliklər əmələ gətirir. Arandan aşağı dağ qurşağına qədər şoranlaşmış düzənliklərdə rast gəlinir.

Halothamnus subaphyllus (lat. Halothamnus subaphyllus) — pəncərkimilər fəsiləsinin halothamnus cinsinə aid bitki növü. == Təbii yayılması == Orta Asiyada yayılmışdır. == Botaniki təsviri == Hündürlüyü 30-120 sm, açıq-boz qabıqlı, budaqlı kol və ya yarımkoldur. Budaqları açıq-yaşıl, yarpaqları növbəli, qalıntəhər, xətvaridir, Sentyabr ayında çiçəkləyir. Çiçəkləri tək, sünbülvari çiçək qruplarında süpürgəyə yığılmışdır. Meyvələri yarımşəffaf, qanadlıdır, oktyabr ayında yetişir. == Ekologiyası == Duzlu, gilli, qumluca torpaqlarda yaxşı bitir. == Azərbaycanda yayılması == Abşeronda təbii halda çox az rast gəlinir. == İstifadəsi == Meyvələri dərman xammaldır.

Halotrixit — monoklinik sinqoniya. Rast gəlmə tezliyi şkalası: nadir. == Xassələri == Rəng – rəngsiz, qar kimi ağ, sarımtıl, yaşılımtıl; Parıltı – ipəyi, şüşə; Şəffaflıq – yarımşəffaf; Sıxlıq – 1,8-2,0; Sərtlik – 1,5-2,5; Ayrılma – {010} üzrə qeyri-mükəmməl; Sınıqlar – qabıqvari; Başqa xassələr – kövrəkdir; suda asan həll olur; dadı – büzüşdürücü; Morfologiya – kristallar: iynəvari, sap- və saçşəkilli; Mineral aqreqatları: lifli, qarışıq-lifli, məsaməli kütlələr, qabıqlar, qaysaqlar. == Mənşəyi və yayılması == Piritli süxurların aşınması nəticəsində əmələ gəlir və adətən sulfid yataqlarının oksidləşmə zonasında qeyd edilir. Çox vaxt isti bulaqların və fumarolların yaxın-lığında da müşahidə edilir. Quraqlıq rayonlar üçün səciyyəvidir. Birlikdə rast gəldiyi minerallar: pikkerinqit, bilinit, alunogen və b. Mineralın tapıldığı yerlər: Blyava və Kizelovski yataqları (Rusiya); Prikarpatye, Zakarpatye (Ukrayna); Dublik (Slovakiya); Possuoli (İtaliya). Azərbaycanda Katsdağ kolçedan-polimetal, Gədəbəy mis-kolçedan yataqlarında aşkar edilmişdir. == İstinadlar == == Mənbə == Azərbaycan mineralları.

Sirkən (lat. Atriplex) — bitkilər aləminin qərənfilçiçəklilər dəstəsinin pəncərkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == Atriplex amnicola Atriplex argentea Atriplex bunburyana Atriplex californica Atriplex canescens Mərkəzi Asiya sirkəni (Atriplex centralasiatica Iljin) Atriplex cinerea Atriplex confertifolia Atriplex cordulata Atriplex coronata Atriplex coulteri Atriplex depressa Atriplex elegans Yabanı sirkən (Atriplex fera (L.) Bunge) Atriplex fruticulosa Şoranlıq sirkəni (Atriplex halimus L.) Atriplex hortensis Atriplex hymenelytra Atriplex joaquiniana Atriplex lentiformis Atriplex leucophylla Atriplex lindleyi Atriplex littoralis Atriplex nummularia Atriplex pacifica Atriplex paludosa Atriplex paludosa subsp. baudinii Atriplex parishii Atriplex parryi Atriplex patula Atriplex phyllostegia Atriplex plebeja Atriplex polycarpa Atriplex pusilla Atriplex rosea Atriplex semibaccata Atriplex serenana Atriplex spinifera Atriplex suberecta Atriplex subspicata Atriplex truncata Atriplex tularensis Atriplex vesicaria Atriplex vesicaria subsp. variabilis Atriplex watsonii == Sinonimləri == Armola (Kirschl.) Montandon Blackiella Aellen Halimus Wallr. Haloxanthium Ulbr. Morrisiella Aellen Neopreissia Ulbr. Obione Gaertn. Pachypharynx Aellen Senniella Aellen Theleophyton (Hook.f.) Moq.

Şoranlıq süsəni (lat. Iris halophila) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin süsən cinsinə aid bitki növü.

Melaleuca halophila (lat. Melaleuca halophila) — mərsinkimilər fəsiləsinin çay ağacı cinsinə aid bitki növü.

Senecio halophilus (lat. Senecio halophilus) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid biki növü.

Senecio haloragis (lat. Senecio haloragis) — mürəkkəbçiçəklilər fəsiləsinin xaçgülü cinsinə aid biki növü.

Tarja Kaarina Halonen (24 dekabr 1943-cü il təvəllüdlü), Finlandiyanın 11-ci prezidenti və 2000–2012-ci illərdə bu vəzifəni tutan ilk qadın kimi fəaliyyət göstərən bir Fin siyasətçisidir. İlk öncə fəaliyyətinə Finlandiya Həmkarlar İttifaqlarının Mərkəzi Təşkilatı (SAK) ilə vəkil kimi başlamış və fəaliyyətindəki uğurlar nəticəsində bu sahə üzrə məşhurlaşmışdır sonra isə Baş nazirin parlament katibi (1974–1975) və Helsinki Şəhər Şurasının üzvü (1977–1996) olmuşdur. Xanım Halonen 1979-cu ildən 2000-ci ildə prezidentliyə seçilənə qədər parlamentdə Sosial Demokrat Partiyasının üzvü olmuşdur. 1987–1990-cı illərdə Sosial İşlər və Səhiyyə Nazirliyində nazir, 1990–1991-ci illərdə Ədliyyə Naziri və 1995–2000-ci illərdə Xarici İşlər Naziri vəzifələrində çalışmışdır. Halonen, Finlandiyanın son dərəcə populyar bir prezidenti olmuş, 2003-cü ilin dekabrında təsdiqləmə reytinqi ilə yüzdə 88 səviyyəsinə qalxmışdır. İkinci turda Milli Koalisiya Partiyası namizədi Sauli Niinistöyü 51–48% ilə məğlub edərək 2006-cı ildə yenidən seçilmişdir. Müddət məhdudiyyəti səbəbindən 2012 prezident seçkilərində iştirak etmək hüququ olmayan Halonen, 1 Mart 2012-ci ildə vəzifəsindən ayrılmış və yerinə Niinistö gəlmişdir. İnsan hüquqları məsələlərinə marağı ilə geniş tanınan Halonen 1980-ci illərdə Finlandiya LGBT hüquq təşkilatı Seta-nın sədri vəzifəsində çalışmış və prezidentliyi dövründə qadın hüquqları və qloballaşma problemləri kimi məsələlərin müzakirəsində fəal iştirak etmişdir. 2006-cı ildə, müxtəlif şərhçilər tərəfindən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Baş katibi seçimi üçün potensial bir namizəd olaraq göstərilmiş, lakin o, digər karyera seçimləri haqqında düşünmədən əvvəl prezidentlik müddətini bitirmək istədiyini ifadə edərək, rədd etmişdir. 2009-cu ildə Forbes onu dünyanın ən güclü 100 qadını sırasına daxil etmişdir.

Verticordia halophila (lat. Verticordia halophila) — mərsinkimilər fəsiləsinin vertikordiya cinsinə aid bitki növü.