miqdar
miqdar
Artma miqdarı
Artma miqdarı(artım, en. increment ~ ru. приращение, прибавляемая величина ~ tr. artım, artma miktarı) – ədədin müəyyən kəmiyyət qədər böyüdülməsi; həmçinin belə ədədin artırıldığı kəmiyyət. Məsələn, 10-u ardıcıl olaraq hər addımda 2 vahid artırsaq, onda belə bir ədədlər ardıcıllığı alarıq: 12, 14, 16, 18 və s.
== Ədəbiyyat ==
İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.
Maddə miqdarı
Maddə miqdarı — Maddədə olan eyni tipli struktur vahidlərin miqdarını müəyyən edən fiziki kəmiyyətdir. Struktur vahidi dedikdə maddənin təşkil olunduğu istənilən zərrəciklər (atomlar, molekullar, ionlar, elektronlar və başqa hissəciklər) başa düşülür. Maddə miqdarı, adətən,
n
{\displaystyle n}
(en) latın və ya
ν
{\displaystyle \nu }
(nü) yunan hərfləri ilə ifadə olunur. Lakin, məktəb kursunda
ν
{\displaystyle \nu }
yunan hərfindən istifadə geniş yayılmışdır. Həm Beynəlxalq vahidlər sistemində (BS), həm də SQS sistemində maddə miqdarının ölçü vahidi mol qəbul edilmişdir
(
[
ν
]
=
m
o
l
)
{\displaystyle ([\nu ]=\mathrm {mol} )}
.
Maddə miqdarı fiziki kəmiyyət olaraq molekulların
N
{\displaystyle N}
sayının
N
A
{\displaystyle N_{A}}
Avoqadro sabitinə nisbətinə bərabərdir:
ν
=
N
N
A
{\displaystyle \nu ={\frac {N}{N_{A}}}}
Başqa sözlə, maddə miqdarı struktur vahidlərinin nisbi sayını təyin edir.
ν
{\displaystyle \nu }
maddə miqdarını maddənin
m
(
m
=
m
0
N
)
{\displaystyle m\ \left(m=m_{0}N\right)}
kütləsinin
M
(
M
=
m
0
N
A
)
{\displaystyle M\ \left(M=m_{0}N_{A}\right)}
molyar kütləsinə nisbəti kimi də tapmaq olar:
ν
=
m
M
{\displaystyle \nu ={\frac {m}{M}}}
Burada
m
0
{\displaystyle m_{0}}
kəmiyyəti molekulun kütləsidir.
Sərfəli Sifariş Miqdarı
Sərfəli Sifariş Miqdarı modeli (ing. Economic order quantityEconomic order quantity) — bilinən ən qədim və ən çox istifadə edilən ehtiyatlara nəzarət metodu olub, ilk dəfə 1915-ci ildə Ford Harrisin nəşrlərində rast gəlinib.
Modeldən istifadə etmək rahat olsa da, bəzi şərtlərin ödənilməsi vacibdir. Bu şərtlər:
Tələb müəyyən və sabitdir.
Çatdırılma vaxtı- sifarişlərin verilməsi ilə təhvil alınması arasında müddət müəyyən və sabitdir.
Sifariş edilən miqdar hissələrlə deyil, bütöv olaraq təslim edilir və sabitdir. Sifarişin təchiz olunma müddəti dəqiq bilinir və ya sıfıra bərabərdir.
Əsas xərclər sifariş və ehtiyat saxlama xərcləridir ki, bunlar da il ərzində dəyişilmir. Güzəşt və endirimlər mövcud deyil.
Əgər yuxarıda göstərilən şərtlərin biri və ya bir neçəsi ödənməssə SSM modelində dəyişikliklər edilərək istifadə olunur.
