Lüğətlərdə axtarış.

Faydalılıq (ing. utility) — bu və ya digər məhsul və ya xidmətdən istifadə zamanı və ya hər hansı bir fəaliyyət növünün həyata keçirilməsi nəticəsinə fərdlərin (individual şəxslərin) əldə etdiyi məmnuniyyətin ölçü dərəcəsidir. == Mahiyyəti == Faydalılığın ödənilməsi səviyyəsi istehlak olunan maddi nemətlərin həcmi ilə birbaşa əlaqəlidir. Yəni, faydalılıq istehlak olunan əmtəə miqdarı ilə düz mütənasibdir, əmtəə və ya xidmətin miqdarı artıqca faydalılıq artar, azaldıqca azalar. İstehlakçı tərəfindən istehlak olunan əmtəənin miqdarı ilə bundan əldə etdiyi faydalılıq arasındakı əlaqəni əks etdirən funkisiya Faydalılıq funksiyası adlanır: u = u ( x i ) {\displaystyle u=u(xi)} Burada U - əldə edilmiş ümumi faydalılığı, xi - i əmtəəsinin istehlak edilmiş miqdarının faydalılıq funksiyasını əks etdirir. “Faydalılıq” (utility) anlayışı iqtisadiyyat elminə ingilis filosofu Ceremi Bentam (1748–1832) tərəfindən daxil edilib. Bu gün bazar iqtisadiyyatı haqqında bütün elm demək olar ki, iki əsas nəzəriyyəyə söykənir: faydalılıq və dəyər. Faydalılıq kateqoriyası vasitəsi ilə tələb qanunun təsiri ilə izah olunur, yəni nəyə görə məhsulun qiymətinin qalxması nəticəsində tələb həcmi azalır və əksinə. Qeyd etmək lazımdır ki, faydalılıq subyektiv anlayışdır. Bir insan üçün faydalı və xoş ola biləcək əşya digərinə faydasız ola və xoş gəlməyə bilər.

Maralçılıq — heyvandarlığın bir sahəsi olaraq Şimal marallarının yetişdirilməsi ehtiva edir. == Maralçılığın ümumi xüsusiyyəti və tarixi == Müasir araşdırmalara görə ilk dəfə maraldan ev heyvanı kimi Cənubi Sibirdə b.e əvvəllərində Somoedlər və Evenklər yararlanmışlar. Onlar türklər və skiflərində geniş yayılmış atçılığın təsiri ilə yaranmışdır. Tunqular maralın belində hərəkət etdikləri təqdirdə, samodiylər artıq X əsrdə maralların hərəkət etdirdiyi xizəklərdə arktikada sərbəst dolaşırlar. Bundan sonra onlar bunu digər şimal xalqlarına yaymışlar. Saamilər və Haloqalandan olan şimali norveçlilər maralçılıqla IX əsrdə, Çukçalar isə XVI əsrdə tanış olmuşlar. Günümüzdə isə maralçılıq əsasən şimal yarımkürəsinin arktik və subarktik qurşağı zonasında yayılmışdır. Hazırda Rusiya, Finlandiya, Norveç və İsveç kimi ölkələrdə maralçılıq geniş yayılmışdır. Bu sahə ilə əsasən Dolqanlar, Komilər, Evenklər, Tofalar, Saamilər, Evenlər, Koryaklar, Yukagirlər, Xantılar, Mansilər və Çukçalar kimi xalqlar məşğul olur. Maralçılıq şimali tayqa, tundra və meşə tundra zolağında yayılmışdır.

Faydalılıq funksiyası — etibarlı alternativlər toplusunda istehlakçı seçimlərini təmsil etmək üçün istifadə edilə bilən funksiya. Funksiyanın ədədi dəyərləri istehlakçının üstünlük dərəcəsinə uyğun olaraq alternativlər sifariş etməyə kömək edir. Daha böyük dəyər daha yüksək üstünlükə uyğun gəlir. Müasir sıravi faydalılıq nəzəriyyəsində rəqəmlərin özləri əhəmiyyət kəsb etmir — yalnız ondan böyük, kiçik və bərabər olan əlaqələr vacibdir. Hər üstünlük əlaqəsi faydalı funksiya ilə təmsil oluna bilməz. Bununla belə, iqtisadi modellərdə istifadə olunan üstünlüklər üçün belə bir funksiya mövcuddur. Funksiyanın mövcudluğu iqtisadiyyatda optimallaşdırma məsələlərinin həllində riyazi analizdən istifadə etməyə imkan verir. Məsələn, istehlakçının problemini həll edərkən . Faydalı funksiyadan istifadə etmədən belə bir problemin həlli çətinləşir. == Formal tərifi == Üstünlük münasibətinin { ⪰ } {\displaystyle \{\succeq \}} təyin olunduğu X {\displaystyle X} icazə verilən alternativlər toplusu verilsin.