Muxtar vilayət: Redaktələr arasındakı fərq
Naviqasiyaya keç
Axtarışa keç
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
Səhifə "'''Muxtar vilayət''' — SSRİ-də və bəzi digər əyalətlərdə dövlət muxtariyyətinin bir forması (məsələn, Qərbi Bosniya Muxtar Vilayəti, Kri..." məzmunu ilə yaradıldı |
Redaktənin izahı yoxdur |
||
| (2 istifadəçi tərəfindən edilmiş 3 dəyişiklik göstərilmir) | |||
| Sətir 1: | Sətir 1: | ||
'''Muxtar vilayət''' — SSRİ-də və bəzi digər əyalətlərdə dövlət muxtariyyətinin bir forması (məsələn, Qərbi Bosniya Muxtar Vilayəti, Kri Muxtar Vilayəti). [[Postsovet məkanı|Postsovet]] ölkələrindən muxtar vilayətlər hazırda Rusiyada (Yəhudi Muxtar Vilayəti) və Tacikistanda (Dağ-Badaxşan Muxtar Vilayət) mövcuddur. Muxtar vilayətlərə bəzən [[İspaniyanın inzibati bölgüsü|İspaniyanın muxtar regionları]] da deyilir. |
'''Muxtar vilayət''' — SSRİ-də və bəzi digər əyalətlərdə dövlət muxtariyyətinin bir forması (məsələn, Qərbi Bosniya Muxtar Vilayəti, Kri Muxtar Vilayəti). [[Postsovet məkanı|Postsovet]] ölkələrindən muxtar vilayətlər hazırda Rusiyada (Yəhudi Muxtar Vilayəti) və Tacikistanda (Dağ-Badaxşan Muxtar Vilayət) mövcuddur. Muxtar vilayətlərə bəzən [[İspaniyanın inzibati bölgüsü|İspaniyanın muxtar regionları]] da deyilir. |
||
== Tarixi == |
|||
Muxtar vilayətlər [[RSFSR]] (və daha sonra - [[SSRİ]]) ərazisində Oktyabr inqilabından sonra əksəriyyəti rus olmayan əhalisi olan ərazilərdən (ittifaq respublikalarında - əsasən titul olmayan əhali ilə) meydana çıxmağa başladı. Əvvəlcə muxtar vilayətlər, bölgələr, respublikalar (ASSR) ilə birlikdə müstəqil subyektlər idilər, daha sonra əyalətlərlə birlikdə ərazilərə birləşdirilməyə başladılar. Sonradan, muxtar vilayətlərin çoxu respublikalara çevrildi və 1936-cı ilin dekabrında yenidən müstəqil subyektlər oldular. |
|||
== Sovet İttifaqında muxtar vilayətlərin siyahısı == |
|||
{| class="wikitable sortable" |
|||
!Muxtar vilayət |
|||
!Başlaması |
|||
!Bitməsi |
|||
!İnz. mərkəzi |
|||
!İttifaq respublikası |
|||
![[Millət adı]] |
|||
!Qeyd |
|||
|- |
|||
| [[Volqa Almanlarının Muxtar vilayəti]] |
|||
| 10/19/1918 |
|||
| 12/19/1923 |
|||
| [[Enqels (şəhər) | Pokrovsk]] |
|||
| [[RSFSR]] |
|||
| [[almanlar]] |
|||
|İndi [[Saratov vilayəti]] |
|||
|- |
|||
| [[Udmurt Muxtar Vilayət | Udmurt]] (01/01/1932 əvvəl - [[Votskaya Muxtar Vilayət | Votskaya]]) |
|||
| 11/04/1920 |
|||
| 28.12.1934 |
|||
| [[İjevsk]] <ref name = "votsk"> 1921-ci ilin yanvarından iyun ayınadək - [[Glazov]] </ref> |
|||
| RSFSR |
|||
| [[udmurtlar]] (votyaks) |
|||
| İndi [[Udmurtiya | Udmurt Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Mari Muxtar Vilayəti | Mari]] |
|||
| 11/04/1920 |
|||
| 12/05/1936 |
|||
| [[Yoşkar-Ola]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Mari]] |
|||
| [[Mari ASSR]] (1936-1993), indi [[Mari El Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Buryat-Monqol Muxtar Vilayəti | Buryat-Mongolian]] |
|||
| 27.04.1921 |
|||
| 05/30/1923 |
|||
| [[Çita]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Buryatlar]] |
|||
|İndi [[Buryatiya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Monqolo-Buryat Muxtar Vilayəti | Monqolo-Buryat]] |
|||
| 01/09/1922 |
|||
| 05/30/1923 |
|||
| [[İrkutsk]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Buryatlar]] |
|||
|İndi [[Buryatiya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Kabardian Muxtar vilayəti | Kabardian]] |
|||
| 07/01/1921 |
|||
| 01/16/1922 |
|||
| [[Nalçik]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Kabardalılar]] |
|||
|İndi [[Kabardin-Balkar]] |
|||
|- |
|||
| [[Kalmık Muxtar Vilayət | Kalmık]] |
|||
| 1921 |
|||
| 1958 |
|||
| [[Astraxan]] əvvəl [[1928]]-ci ildə, [[Elista]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Kalmıklar]] |
|||
|İndi [[Kalmıkiya | Kalmıkiya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Komi Muxtar vilayəti (Ziryan) | Komi (Ziryan)]] |
|||
| 1921 |
|||
| 1936 |
|||
| [[Sıktıvkar]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Komi-Zıryanlar]] |
|||
|İndi [[Komi Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Qaraçay-Çərkəs Muxtar Vilayəti | Qaraçay-Çərkəz]] |
|||
| 01/12/1922 |
|||
| 05/16/1992 |
|||
| [[Çerkessk]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Karaçaylar]], [[Çərkəzlər]] |
|||
|İndi [[Qaraçay-Çerkes Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Cənubi Osetiya Muxtar Vilayəti | Cənubi Osetiya]] |
|||
| 04/20/1922 |
|||
| |
|||
| [[Tsxinvali]] |
|||
| [[Gürcüstan SSR]] |
|||
| [[Osetinlər]] |
|||
|İndi [[Cənubi Osetiya]] (mübahisəli statusla) |
|||
|- |
|||
|[[Qorno-Altay Muxtar Vilayəti|Altay]] (1932-ci ildən əvvəl - Oirat, 1948-ci ilə qədər - Oirot) |
|||
|06/01/1922 |
|||
|05/16/1992 |
|||
| [[Qorno-Altaysk]] |
|||
|RSFSR |
|||
| [[Altaylar]] |
|||
|İndi [[Altay Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Adıgey muxtar vilayəti|Adıgey]] (08.24.1922 - [[Çərkəz (Adıgey) Muxtar Vilayəti|Çərkəz]], 08.13.1928 - [[Adıgey (Çərkəz) Muxtar Vilayəti| Adıgey (Çərkəz))]] |
|||
| 27/07/1922 |
|||
| 05/16/1992 |
|||
| [[Maykop]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Çərkəzlər]] ([[Çərkəzlər]]) |
|||
|İndi [[Adıgey Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Şimali Osetiya Muxtar Vilayəti | Şimali Osetiya]] |
|||
| 07/07/1924 |
|||
| 12/05/1936 |
|||
| [[Vladikavkaz]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[osetinlər]] |
|||
|İndi [[Şimali Osetiya Respublikası - Alaniya]] |
|||
|- |
|||
| [[İnquş Muxtar vilayəti|İnquş]] |
|||
| 11/07/1924 |
|||
| 01/15/1934 |
|||
| [[Vladikavkaz]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[sorğular]] |
|||
|İndi [[İnquşetiya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Dağ-Bədəxşan Muxtar Vilayəti | Dağlıq Bədəxşan]] |
|||
| 01/02/1925 |
|||
| indiki vaxt |
|||
| [[Xoroq]] |
|||
| [[Tacikistan SSR]] <ref name = "uzbek"> əvvəl [[16 oktyabr]] [[1929]] əvvəl [[Tacikistan ASSR | Tacikistan ASSR]] in tərkibində [[Özbəkistan SSR | Özbək SSR]] </ref> |
|||
| [[Pamir xalqları]] |
|||
|- |
|||
| [[Kara-Kalpak Muxtar Vilayəti | Kara-Kalpak]] |
|||
| 16.02.1925 |
|||
| 03/20/1932 |
|||
| [[Turtkul]] |
|||
| [[Özbək SSR]] |
|||
| [[Qaraqalpaqlar]] |
|||
|İndi [[Qaraqalpaqstan Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Mordoviya Muxtar Vilayəti | Mordoviya]] |
|||
| 01/10/1930 |
|||
| 12/20/1934 |
|||
| [[Saransk]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Mordovalılar]] |
|||
|İndi [[Mordoviya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
| [[Xakass Muxtar Vilayəti | Xakass]] |
|||
| 10/20/1930 |
|||
| 05/16/1992 |
|||
| [[Abakan]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[xakasilər]] |
|||
| İndi [[Xakasiya Respublikası]] |
|||
|- |
|||
|[[Yəhudi Muxtar Vilayəti | Yəhudi]] |
|||
| 05/07/1934 |
|||
| indiki vaxt |
|||
| [[Birobican]] |
|||
| RSFSR |
|||
|[[Yəhudilər]] |
|||
|- |
|||
| [[Tuva Muxtar Vilayəti | Tuva]] |
|||
| 10/11/1944 |
|||
| 10/10/1961 |
|||
| [[Kızıl]] |
|||
| RSFSR |
|||
| [[Tuvalılar]] |
|||
| İndi [[Tıva Respublikası]] |
|||
|} |
|||
== İstinadlar == |
|||
{{İstinad siyahısı}} |
|||
[[Kateqoriya:Milli siyasət]] |
[[Kateqoriya:Milli siyasət]] |
||
Səhifəsinin 12:01, 20 iyul 2021 tarixinə olan son versiyası
Muxtar vilayət — SSRİ-də və bəzi digər əyalətlərdə dövlət muxtariyyətinin bir forması (məsələn, Qərbi Bosniya Muxtar Vilayəti, Kri Muxtar Vilayəti). Postsovet ölkələrindən muxtar vilayətlər hazırda Rusiyada (Yəhudi Muxtar Vilayəti) və Tacikistanda (Dağ-Badaxşan Muxtar Vilayət) mövcuddur. Muxtar vilayətlərə bəzən İspaniyanın muxtar regionları da deyilir.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Muxtar vilayətlər RSFSR (və daha sonra - SSRİ) ərazisində Oktyabr inqilabından sonra əksəriyyəti rus olmayan əhalisi olan ərazilərdən (ittifaq respublikalarında - əsasən titul olmayan əhali ilə) meydana çıxmağa başladı. Əvvəlcə muxtar vilayətlər, bölgələr, respublikalar (ASSR) ilə birlikdə müstəqil subyektlər idilər, daha sonra əyalətlərlə birlikdə ərazilərə birləşdirilməyə başladılar. Sonradan, muxtar vilayətlərin çoxu respublikalara çevrildi və 1936-cı ilin dekabrında yenidən müstəqil subyektlər oldular.
Sovet İttifaqında muxtar vilayətlərin siyahısı
[redaktə | mənbəni redaktə et]İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ 1921-ci ilin yanvarından iyun ayınadək - Glazov
- ↑ əvvəl 16 oktyabr 1929 əvvəl Tacikistan ASSR in tərkibində Özbək SSR