Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu: Redaktələr arasındakı fərq

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Tarixə interaktiv şəkildə baxın
← Əvvəlki redaktəSonrakı redaktə →
Silinən məzmun Əlavə edilmiş məzmun
VizualVikimətn
Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8
(5 istifadəçi tərəfindən edilmiş 6 dəyişiklik göstərilmir)
Sətir 1: Sətir 1:
{{iş gedir}}

{{Tarixi abidə
{{Tarixi abidə
|adı = Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu
|adı = Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu
Sətir 23: Sətir 25:


== Tarixi ==
== Tarixi ==
Qəbiristanlıq "Gorxana" adı ilə XVII əsrdə yaradılıb. Şərqi Gürcüstan İrandan vassal asılılıqda olanda, qəbiristanlığın yerləşdiyi rayona [[seyid]]lər köçməyə başladılar, ona görə şəhərin bu rayonu Seyidabad adlanmağa başlandı. Həmçinin,Tiflisdə yaşayan bütün müsəlmanları elə bu qəbiristanlıqda dəfn edirdilər.<ref name=":0">''Гоча Хундадзе.'' [https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ Последнее пристанище выдающихся азербайджанцев Грузии] // Мейдан.тв, 2016. (rus dilində)</ref>
Qəbiristanlıq "Gorxana" adı ilə XVII əsrdə yaradılıb. Şərqi Gürcüstan İrandan vassal asılılıqda olanda, qəbiristanlığın yerləşdiyi rayona [[seyid]]lər köçməyə başladılar, ona görə şəhərin bu rayonu Seyidabad adlanmağa başlandı. Həmçinin,Tiflisdə yaşayan bütün müsəlmanları elə bu qəbiristanlıqda dəfn edirdilər.<ref name=":0">''Гоча Хундадзе.'' [https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ Последнее пристанище выдающихся азербайджанцев Грузии] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161226060250/https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ |date=2016-12-26 }} // Мейдан.тв, 2016. (rus dilində)</ref>
[[Fayl:Alexei Ivanitsky. The Muslim cemetery in the hills near the Botanical Garden in Tbilisi. 1858 cropped.jpg|thumb|left|300px|1858-ci il, Tiflisin köhnə müsəlman qəbiristanlığının görünüşü. Şəklin müəllifi Aleksey İvanitskiydi]]
[[Fayl:Alexei Ivanitsky. The Muslim cemetery in the hills near the Botanical Garden in Tbilisi. 1858 cropped.jpg|thumb|left|300px|1858-ci il, Tiflisin köhnə müsəlman qəbiristanlığının görünüşü. Şəklin müəllifi Aleksey İvanitskiydi]]
XIX əsrdə qəbiristanlığın ərazisi xeyli genişləndirilmişdir.<ref name=":0" /> Adı çəkilən şəxslərdən başqa qəbiristanlıqda general [[Abdulla ağa Bakıxanov|Abdulla-ağa Bakıxanov]], [[Məmmədhəsən Hacınski|Məmməd-Həsən Hacınski]], yazıçı və publisist [[Əliqulu Qəmküsar]], aktyor və rejissor [[İbrahim İsfahanlı]], şair [[Mehdiqulu xan Vəfa]], diplomat [[Behbud ağa Şahtaxtinski]], [[İsa Sultan Şahtaxtinski]], [[Adilə Şahtaxtinskaya]], yazıçı və publisist [[Eynəli bəy Sultanov]],  yazıçı və publisist [[Rzaqulu Nəcəfоv]], [[Hüseyn Əfəndi Qayıbov]], Nazlı xanım Məmmədquluzadə, [[Həmzət bəy Qayıbov]], [[Müzəffər Nərimanov]], [[Fərəc bəy Sultanov]], [[Mirzəli Abbasov]], [[Abbas Qurbanov]], [[Ənvər Xudaverdiyev
XIX əsrdə qəbiristanlığın ərazisi xeyli genişləndirilmişdir.<ref name=":0" /> Adı çəkilən şəxslərdən başqa qəbiristanlıqda general [[Abdulla ağa Bakıxanov|Abdulla-ağa Bakıxanov]], [[Məmmədhəsən Hacınski|Məmməd-Həsən Hacınski]], yazıçı və publisist [[Əliqulu Qəmküsar]], aktyor və rejissor [[İbrahim İsfahanlı]], şair [[Mehdiqulu xan Vəfa]], diplomat [[Behbud ağa Şahtaxtinski]], [[İsa Sultan Şahtaxtinski]], [[Adilə Şahtaxtinskaya]], yazıçı və publisist [[Eynəli bəy Sultanov]],  yazıçı və publisist [[Rzaqulu Nəcəfov]], [[Hüseyn Əfəndi Qayıbov]], Nazlı xanım Məmmədquluzadə, [[Həmzət bəy Qayıbov]], [[Müzəffər Nərimanov]], [[Fərəc bəy Sultanov]], [[Mirzəli Abbasov]], [[Abbas Qurbanov]], [[Ənvər Xudaverdiyev]], Mustafa Vəliyev, [[Yusif Hacızadə]], [[Hüseyn Bəhmənov]], [[Rzabala Rzayev]] kimi mədəniyyət, elm xadimləri və siyasətçilər də dəfn olunub, üstəlik Axundovun ailəsinin üzvləri, onun xanımı Tuba-xanım, oğulu Adil bəy və qızı Seyra, xanımının qardaş və bacıları və Mirzə Şəfi Vazehin xanımı da burada son mənzilini tapmışdılar. Onların bir çoxunun adları bu gün panteonun girişindəki abidəyə həkk olunmuşdur.
]], Mustafa Vəliyev, [[Yusif Hacızadə]], [[Hüseyn Bəhmənov]], [[Rzabala Rzayev]] kimi mədəniyyət, elm xadimləri və siyasətçilər də dəfn olunub, üstəlik Axundovun ailəsinin üzvləri, onun xanımı Tuba-xanım, oğulu Adil bəy və qızı Seyra, xanımının qardaş və bacıları və Mirzə Şəfi Vazehin xanımı da burada son mənzilini tapmışdılar. Onların bir çoxunun adları bu gün panteonun girişindəki abidəyə həkk olunmuşdur.
[[Fayl:Muslim cemetery, Tbilisi (Baron de Baye photo) (3).jpg|thumb|163x163px|Tiflis müsəlman qəbiristanlığında seyid qəbri üzərindəki türbə. 1900-cu il, [[Jozef de Bay]]ın şəkili.]]
[[Fayl:Muslim cemetery, Tbilisi (Baron de Baye photo) (3).jpg|thumb|163x163px|Tiflis müsəlman qəbiristanlığında seyid qəbri üzərindəki türbə. 1900-cu il, [[Jozef de Bay]]ın şəkili.]]
XX əsrdə müsəlman qəbiristanlığı söküldü.<ref name=":0" /> 1959-cu ildə qəbirstanlığa baş çəkən ədəbiyyatşünas alim [[Vaqif Arzumanlı]]<nowiki/>nın sözlərinə görə, Azərbaycan xadimlərinin bir çoxunun məzarı burada yerləşirdi, eləcə də Vazehin türbə şəklində yarımdağılmış qəbiri və onun yanındaki bir neçə uşaq məzarları da olmaqla. 1964-1965-ci illərdə dəfn edilmişlərin qohumlarına qəbirlərin köçürülməsi barədə xəbər verilmişdir, çünki qəbiristanlığın yerində Botanika bağı qurmaq planlaşdırılırdı. Uzun illər sonra Arzumanlı yenidə Tbilisiyə yollandı, və gürcü tədqiqatçı [[İvan Yenikolopov]]<nowiki/>un köməyi ilə o,100-ə yaxın məzarı tapa və şəklini çəkə bildi, o cümlədən 30-dən çox tanınmış azərbaycanlıların məzar yerləri aşkar edildi.<ref name=":1">[http://modern.az/az/news/59135/#gsc.tab=0 Mirzə Şəfi Vazehin Tiflisdəki məzarı niyə yoxa çıxıb?]</ref> Tbilisinin 70 yaşlı kökənli sakini Abdulayeva Fəridənin xatirələrinə görə, qəbiristanlıq ərazisində kiçik məscid yerləşirdi, hansı ki 1950-ci illərdə partladılmışdır. Tanınmış şəxsiyyətlərin yalnız bir neçəsinin məzarı salamat qaldı və bu ərazi "Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu" adını alaraq [[Tbilisi botanika bağı|Botanika bağının]] hissəsinə çevrildi. Salamat qalmış məzarların ən qədimi 1852-ci ilin noyabrında vəfat edən şair və mütəfəkkir, maarifçi və pedaqoq [[Mirzə Şəfi Vazeh]]ə məxsusdur,<ref name=":0" />
XX əsrdə müsəlman qəbiristanlığı söküldü.<ref name=":0" /> 1959-cu ildə qəbirstanlığa baş çəkən ədəbiyyatşünas alim [[Vaqif Arzumanlı]]<nowiki/>nın sözlərinə görə, Azərbaycan xadimlərinin bir çoxunun məzarı burada yerləşirdi, eləcə də Vazehin türbə şəklində yarımdağılmış qəbiri və onun yanındaki bir neçə uşaq məzarları da olmaqla. 1964-1965-ci illərdə dəfn edilmişlərin qohumlarına qəbirlərin köçürülməsi barədə xəbər verilmişdir, çünki qəbiristanlığın yerində Botanika bağı qurmaq planlaşdırılırdı. Uzun illər sonra Arzumanlı yenidə Tbilisiyə yollandı, və gürcü tədqiqatçı [[İvan Yenikolopov]]<nowiki/>un köməyi ilə o,100-ə yaxın məzarı tapa və şəklini çəkə bildi, o cümlədən 30-dən çox tanınmış azərbaycanlıların məzar yerləri aşkar edildi.<ref name=":1">{{Cite web |title=Mirzə Şəfi Vazehin Tiflisdəki məzarı niyə yoxa çıxıb? |url=http://modern.az/az/news/59135/#gsc.tab=0 |access-date=2017-03-01 |archive-date=2016-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161226055919/http://modern.az/az/news/59135/#gsc.tab=0 |url-status=live }}</ref> Tbilisinin 70 yaşlı kökənli sakini Abdulayeva Fəridənin xatirələrinə görə, qəbiristanlıq ərazisində kiçik məscid yerləşirdi, hansı ki 1950-ci illərdə partladılmışdır. Tanınmış şəxsiyyətlərin yalnız bir neçəsinin məzarı salamat qaldı və bu ərazi "Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu" adını alaraq [[Tbilisi botanika bağı|Botanika bağının]] hissəsinə çevrildi. Salamat qalmış məzarların ən qədimi 1852-ci ilin noyabrında vəfat edən şair və mütəfəkkir, maarifçi və pedaqoq [[Mirzə Şəfi Vazeh]]ə məxsusdur,<ref name=":0" />


1970-ci ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi [[Heydər Əliyev]]<nowiki/>in Tbilisiyə səfəri zamanı qəbiristanlıqda Axundovun qəbri bir az abadlaşdırılmışdır.<ref name=":1" />
1970-ci ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi [[Heydər Əliyev]]<nowiki/>in Tbilisiyə səfəri zamanı qəbiristanlıqda Axundovun qəbri bir az abadlaşdırılmışdır.<ref name=":1" />


1996-cı ilin mart ayında [[Fətəli xan Xoyski]]<nowiki/>nin qəbirüstü abidəsinin açılışı olmuşdur. Mərasimdə artıq Azərbaycanın prezidenti seçilən Heydər Əliyev də iştirak etmişdir.<ref>"[http://lib.aliyevheritage.org/az/3910877.html Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8-10 mart 1996-cı il)]" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana</ref>
1996-cı ilin mart ayında [[Fətəli xan Xoyski]]<nowiki/>nin qəbirüstü abidəsinin açılışı olmuşdur. Mərasimdə artıq Azərbaycanın prezidenti seçilən Heydər Əliyev də iştirak etmişdir.<ref>"[http://lib.aliyevheritage.org/az/3910877.html Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8-10 mart 1996-cı il)] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20170802013245/http://lib.aliyevheritage.org/az/3910877.html |date=2017-08-02 }}" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana</ref>


2006-cı ildə Heydər Əliyev Fondu panteonda dəfn edilmiş şair Mirzə Şəfi Vazehin, Mirzə Fətəli Axundzadənin, Həsən bəy Ağayevin, Fətəli xan Xoyskinin qəbirüstü abidələrinin yenidən qurulması və xiyabanın yaradılması işlərini həyata keçirmişdi.<ref>"[http://heydar-aliyev-foundation.org/az/content/view/136/2209/Tbilisid%C9%99-Az%C9%99rbaycan%C4%B1n-g%C3%B6rk%C9%99mli-%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tl%C9%99rinin-q%C9%99bir%C3%BCst%C3%BC-abid%C9%99l%C9%99rinin-b%C9%99rpas%C4%B1 Tbilisidə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin qəbirüstü abidələrinin bərpası]" Heydər Əliyev Fondunun rəsmi saytı</ref>
2006-cı ildə Heydər Əliyev Fondu panteonda dəfn edilmiş şair Mirzə Şəfi Vazehin, Mirzə Fətəli Axundzadənin, Həsən bəy Ağayevin, Fətəli xan Xoyskinin qəbirüstü abidələrinin yenidən qurulması və xiyabanın yaradılması işlərini həyata keçirmişdi.<ref>"[http://heydar-aliyev-foundation.org/az/content/view/136/2209/Tbilisid%C9%99-Az%C9%99rbaycan%C4%B1n-g%C3%B6rk%C9%99mli-%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tl%C9%99rinin-q%C9%99bir%C3%BCst%C3%BC-abid%C9%99l%C9%99rinin-b%C9%99rpas%C4%B1 Tbilisidə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin qəbirüstü abidələrinin bərpası] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20171222100906/http://heydar-aliyev-foundation.org/az/content/view/136/2209/Tbilisid%C9%99-Az%C9%99rbaycan%C4%B1n-g%C3%B6rk%C9%99mli-%C5%9F%C9%99xsiyy%C9%99tl%C9%99rinin-q%C9%99bir%C3%BCst%C3%BC-abid%C9%99l%C9%99rinin-b%C9%99rpas%C4%B1 |date=2017-12-22 }}" Heydər Əliyev Fondunun rəsmi saytı</ref>


Təşkil edilmiş bir neçə bərpa edilmələrə baxmayaraq, 2012-ci ilin əvvəlində panteon baxımsız vəziyyətə düşdü,<ref>[http://vesti.az/news/105435 Часть Азербайджана в Тбилиси утопает в мусоре] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180109181318/http://vesti.az/news/105435 |date=2018-01-09 }} (rus dilində)</ref> lakin ilin sonunadək qəbiristanlıq Azərbaycanın Gürcüstandakı diplomatik nümayəndəliyinin səyi ilə yenidən qurulmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Посетители не могут найти Пантеон видных азербайджанцев в Тбилиси |url=http://vesti.az/news/137903/D09FD0BED181D0B5D182D0B8D182D0B5D0BBD0B8_D0BDD0B5_D0BCD0BED0B3D183D182_D0BDD0B0D0B9D182D0B8_D09FD0B0D0BDD182D0B5D0BED0BD_D0B2D0B8D0B4D0BDD18BD185_D0B0D0B7D0B5D180D0B1D0B0D0B9D0B4D0B6D0B0D0BDD186D0B5D0B2_D0B2_D0A2D0B1D0B8D0BBD0B8D181D0B8_ |access-date=2017-03-01 |archive-date=2018-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180703075739/http://vesti.az/news/137903/D09FD0BED181D0B5D182D0B8D182D0B5D0BBD0B8_D0BDD0B5_D0BCD0BED0B3D183D182_D0BDD0B0D0B9D182D0B8_D09FD0B0D0BDD182D0B5D0BED0BD_D0B2D0B8D0B4D0BDD18BD185_D0B0D0B7D0B5D180D0B1D0B0D0B9D0B4D0B6D0B0D0BDD186D0B5D0B2_D0B2_D0A2D0B1D0B8D0BBD0B8D181D0B8_ |url-status=dead }}</ref>
Təşkil edilmiş bir neçə bərpa edilmələrə baxmayaraq, 2012-ci ilin əvvəlində panteon baxımsız vəziyyətə düşdü,<ref>[http://vesti.az/news/105435 Часть Азербайджана в Тбилиси утопает в мусоре] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20180109181318/http://vesti.az/news/105435 |date=2018-01-09 }} (rus dilində)</ref> lakin ilin sonunadək qəbiristanlıq Azərbaycanın Gürcüstandakı diplomatik nümayəndəliyinin səyi ilə yenidən qurulmuşdur.<ref>{{Cite web |title=Посетители не могут найти Пантеон видных азербайджанцев в Тбилиси |url=http://vesti.az/news/137903/D09FD0BED181D0B5D182D0B8D182D0B5D0BBD0B8_D0BDD0B5_D0BCD0BED0B3D183D182_D0BDD0B0D0B9D182D0B8_D09FD0B0D0BDD182D0B5D0BED0BD_D0B2D0B8D0B4D0BDD18BD185_D0B0D0B7D0B5D180D0B1D0B0D0B9D0B4D0B6D0B0D0BDD186D0B5D0B2_D0B2_D0A2D0B1D0B8D0BBD0B8D181D0B8_ |access-date=2017-03-01 |archive-date=2018-07-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180703075739/http://vesti.az/news/137903/D09FD0BED181D0B5D182D0B8D182D0B5D0BBD0B8_D0BDD0B5_D0BCD0BED0B3D183D182_D0BDD0B0D0B9D182D0B8_D09FD0B0D0BDD182D0B5D0BED0BD_D0B2D0B8D0B4D0BDD18BD185_D0B0D0B7D0B5D180D0B1D0B0D0B9D0B4D0B6D0B0D0BDD186D0B5D0B2_D0B2_D0A2D0B1D0B8D0BBD0B8D181D0B8_ |url-status=dead }}</ref>

== Dəfn olunanların siyahısı ==
Həsən bəy Ağayevlə Fətəli xan Xoyskinin məzarları simvolikdir.<ref>{{Cite book |last=Tahirzadə |first=Ədalət |url=https://archive.org/details/atshcx_202106/07.%20Az%C9%99rbaycan%20Tarixi%20%C5%9E%C9%99c%C9%99r%C9%99%20C%C9%99miyy%C9%99tinin%20X%C9%99b%C9%99rl%C9%99ri/page/151/mode/2up |title=Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri |publisher=Adiloğlu nəşriyyatı |year=2010 |volume=7 |location=[[Bakı]] |pages=151 |language=az}}</ref>


== İstinadlar ==
== İstinadlar ==
{{İstinad stili}}
{{İstinad siyahısı}}
{{İstinad siyahısı}}


== Xarici keçidlər ==
== Xarici keçidlər ==
{{Vikianbar kateqoriyası|Pantheon of Azeri figures}}
{{Vikianbar kateqoriyası|Pantheon of Azeri figures}}
* ''Гоча Хундадзе.'' [https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ Последнее пристанище выдающихся азербайджанцев Грузии] // Мейдан.тв, 2016.
* ''Гоча Хундадзе.'' [https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ Последнее пристанище выдающихся азербайджанцев Грузии] {{Vebarxiv|url=https://web.archive.org/web/20161226060250/https://www.meydan.tv/ru/site/opinion/18567/ |date=2016-12-26 }} // Мейдан.тв, 2016.
* [http://news.milli.az/world/312676.html Ziyalılarımızın dəfn olunduğu məzarlıq yerlə bir oldu]
* [http://news.milli.az/world/312676.html Ziyalılarımızın dəfn olunduğu məzarlıq yerlə bir oldu]


Sətir 52: Sətir 55:
[[Kateqoriya:Müsəlman qəbiristanlıqları]]
[[Kateqoriya:Müsəlman qəbiristanlıqları]]
[[Kateqoriya:Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu]]
[[Kateqoriya:Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu]]
[[Kateqoriya:Azərbaycanlı qəbiristanlıqları]]

12:12, 7 may 2024 tarixindəki versiya

Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu
Tiflis müsəlman qəbiristanlığı
Fətəli Xan Xoyski, Mirzə Fətəli Axundov və Mirzə Şəfi Vazehin qəbirstanlığdaki abidələri.
Xəritə
41°44′ şm. e. 44°45′ ş. u.
Ölkə  Gürcüstan
Şəhər Tbilisi
Tikilmə tarixi XVII əsr
Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu (Gürcüstan)
Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu — Tbilisidə Azərbaycanın görkəmli ictimai xadimlərin dəfn olunduğu memorial qəbiristanlıq. Burada Mirzə Fətəli Axundov, Mirzə Şəfi Vazeh, Fətəli xan Xoyski, Həsən bəy Ağayev və s. kimi görkəmli şəxslər dəfn edilib. Panteon Botanika bağının ərazisində, köhnə müsəlman qəbiristanlığının yerində yerləşir.

Tarixi

Qəbiristanlıq "Gorxana" adı ilə XVII əsrdə yaradılıb. Şərqi Gürcüstan İrandan vassal asılılıqda olanda, qəbiristanlığın yerləşdiyi rayona seyidlər köçməyə başladılar, ona görə şəhərin bu rayonu Seyidabad adlanmağa başlandı. Həmçinin,Tiflisdə yaşayan bütün müsəlmanları elə bu qəbiristanlıqda dəfn edirdilər.[1]

1858-ci il, Tiflisin köhnə müsəlman qəbiristanlığının görünüşü. Şəklin müəllifi Aleksey İvanitskiydi

XIX əsrdə qəbiristanlığın ərazisi xeyli genişləndirilmişdir.[1] Adı çəkilən şəxslərdən başqa qəbiristanlıqda general Abdulla-ağa Bakıxanov, Məmməd-Həsən Hacınski, yazıçı və publisist Əliqulu Qəmküsar, aktyor və rejissor İbrahim İsfahanlı, şair Mehdiqulu xan Vəfa, diplomat Behbud ağa Şahtaxtinski, İsa Sultan Şahtaxtinski, Adilə Şahtaxtinskaya, yazıçı və publisist Eynəli bəy Sultanov,  yazıçı və publisist Rzaqulu Nəcəfov, Hüseyn Əfəndi Qayıbov, Nazlı xanım Məmmədquluzadə, Həmzət bəy Qayıbov, Müzəffər Nərimanov, Fərəc bəy Sultanov, Mirzəli Abbasov, Abbas Qurbanov, Ənvər Xudaverdiyev, Mustafa Vəliyev, Yusif Hacızadə, Hüseyn Bəhmənov, Rzabala Rzayev kimi mədəniyyət, elm xadimləri və siyasətçilər də dəfn olunub, üstəlik Axundovun ailəsinin üzvləri, onun xanımı Tuba-xanım, oğulu Adil bəy və qızı Seyra, xanımının qardaş və bacıları və Mirzə Şəfi Vazehin xanımı da burada son mənzilini tapmışdılar. Onların bir çoxunun adları bu gün panteonun girişindəki abidəyə həkk olunmuşdur.

Tiflis müsəlman qəbiristanlığında seyid qəbri üzərindəki türbə. 1900-cu il, Jozef de Bayın şəkili.

XX əsrdə müsəlman qəbiristanlığı söküldü.[1] 1959-cu ildə qəbirstanlığa baş çəkən ədəbiyyatşünas alim Vaqif Arzumanlının sözlərinə görə, Azərbaycan xadimlərinin bir çoxunun məzarı burada yerləşirdi, eləcə də Vazehin türbə şəklində yarımdağılmış qəbiri və onun yanındaki bir neçə uşaq məzarları da olmaqla. 1964-1965-ci illərdə dəfn edilmişlərin qohumlarına qəbirlərin köçürülməsi barədə xəbər verilmişdir, çünki qəbiristanlığın yerində Botanika bağı qurmaq planlaşdırılırdı. Uzun illər sonra Arzumanlı yenidə Tbilisiyə yollandı, və gürcü tədqiqatçı İvan Yenikolopovun köməyi ilə o,100-ə yaxın məzarı tapa və şəklini çəkə bildi, o cümlədən 30-dən çox tanınmış azərbaycanlıların məzar yerləri aşkar edildi.[2] Tbilisinin 70 yaşlı kökənli sakini Abdulayeva Fəridənin xatirələrinə görə, qəbiristanlıq ərazisində kiçik məscid yerləşirdi, hansı ki 1950-ci illərdə partladılmışdır. Tanınmış şəxsiyyətlərin yalnız bir neçəsinin məzarı salamat qaldı və bu ərazi "Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu" adını alaraq Botanika bağının hissəsinə çevrildi. Salamat qalmış məzarların ən qədimi 1852-ci ilin noyabrında vəfat edən şair və mütəfəkkir, maarifçi və pedaqoq Mirzə Şəfi Vazehə məxsusdur,[1]

1970-ci ildə Azərbaycan KP MK-nın birinci katibi Heydər Əliyevin Tbilisiyə səfəri zamanı qəbiristanlıqda Axundovun qəbri bir az abadlaşdırılmışdır.[2]

1996-cı ilin mart ayında Fətəli xan Xoyskinin qəbirüstü abidəsinin açılışı olmuşdur. Mərasimdə artıq Azərbaycanın prezidenti seçilən Heydər Əliyev də iştirak etmişdir.[3]

2006-cı ildə Heydər Əliyev Fondu panteonda dəfn edilmiş şair Mirzə Şəfi Vazehin, Mirzə Fətəli Axundzadənin, Həsən bəy Ağayevin, Fətəli xan Xoyskinin qəbirüstü abidələrinin yenidən qurulması və xiyabanın yaradılması işlərini həyata keçirmişdi.[4]

Təşkil edilmiş bir neçə bərpa edilmələrə baxmayaraq, 2012-ci ilin əvvəlində panteon baxımsız vəziyyətə düşdü,[5] lakin ilin sonunadək qəbiristanlıq Azərbaycanın Gürcüstandakı diplomatik nümayəndəliyinin səyi ilə yenidən qurulmuşdur.[6]

Dəfn olunanların siyahısı

Həsən bəy Ağayevlə Fətəli xan Xoyskinin məzarları simvolikdir.[7]

İstinadlar

  1. ↑ 1 2 3 4 Гоча Хундадзе. Последнее пристанище выдающихся азербайджанцев Грузии Arxivləşdirilib 2016-12-26 at the Wayback Machine // Мейдан.тв, 2016. (rus dilində)
  2. ↑ 1 2 "Mirzə Şəfi Vazehin Tiflisdəki məzarı niyə yoxa çıxıb?". 2016-12-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-01.
  3. ↑ "Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Gürcüstana ilk rəsmi səfəri (8-10 mart 1996-cı il) Arxivləşdirilib 2017-08-02 at the Wayback Machine" "Heydər Əliyev İrsi" Beynəxalq elektron kitabxana
  4. ↑ "Tbilisidə Azərbaycanın görkəmli şəxsiyyətlərinin qəbirüstü abidələrinin bərpası Arxivləşdirilib 2017-12-22 at the Wayback Machine" Heydər Əliyev Fondunun rəsmi saytı
  5. ↑ Часть Азербайджана в Тбилиси утопает в мусоре Arxivləşdirilib 2018-01-09 at the Wayback Machine (rus dilində)
  6. ↑ "Посетители не могут найти Пантеон видных азербайджанцев в Тбилиси". 2018-07-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2017-03-01.
  7. ↑ Tahirzadə, Ədalət. Azərbaycan Tarixi Şəcərə Cəmiyyətinin Xəbərləri (az.). 7. Bakı: Adiloğlu nəşriyyatı. 2010. 151.

Xarici keçidlər

Vikianbarda Görkəmli Azərbaycanlılar panteonu ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Görkəmli_Azərbaycanlılar_panteonu&oldid=7611328"