İstanbulun mühasirələrinin siyahısı

Bizans dövründə İstanbuldakı yaşayış yerlərini göstərən xəritə. Roma imperiyası dövründə Bizanti adlandırılan şəhər dövləti Qızıl Buynuzun(tr) girişinin ucunda qurulsa da, Konstantinopol adlandırıldığı Bizans dövründə isə bütün narıncı əraziyə yayılmışdır.

Bu siyahı İstanbulun mühasirələrinin siyahısı barədə məlumatları əhatə edir.

Bu gün Türkiyə sərhədləri daxilində yerləşən İstanbul tarix boyu dəfələrlə mühasirələrə məruz qalıb. Mərmərə dənizi ilə Qara dəniz arasındakı boğaza nəzarət nöqtəsində olan, Asiya və Avropanın quru əlaqəsi üzərində yerləşən, həmçinin Böyük İpək yolunun da keçdiyi bu şəhər strateji mövqeyinə görə dəfələrlə müxtəlif xalqlar tərəfindən ələ keçirilməyə çalışılıb.

Şəhərin qeydə alınmış ilk mühasirəsi e.ə.510-cu ildə Otanisin komandanlığı ilə Əhəmənilər imperiyası tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bu uğurlu mühasirədən sonra şəhər farsların hökmranlığına girsə də, gələcəkdə azadlığını bərpa etdi. E.ə.70-ci illərdə Roma imperiyasının sərhədlərinə daxil olmasına baxmayaraq, 193–196-cı illərdə vətəndaş müharibəsi dövründə Lusi Septimi Sever tərəfindən mühasirəyə alınaraq, qismən talan edilənədək azad idi. 324-cü ildə I Konstantin tərəfindən ələ keçirildikdən sonra Nova Roma adı ilə Bizans imperiyasının paytaxtına çevrilmiş, daha sonra "Konstantinopol" adlandırılmışdır. 1453-cü il mühasirəsi nəticəsində Osmanlı imperiyası tərəfindən tutulana qədər Bizans hakimiyyəti altında qalan şəhər bu tarixdən sonra heç bir mühasirə görməmişdir.

Tarixi boyu otuz iki dəfə mühasirəyə alınan İstanbul; şəhər-dövləti və Roma dövründə on dəfə mühasirəyə alınmış, bunlardan altısı uğurlu olmuş, üç mühasirə dəf edilmiş, biri tərəflərin razılığı nəticəsində qaldırılmışdır. Bu mühasirələrdən üçü vətəndaş müharibəsi zamanı taxt-taca iddialı olan romalılar tərəfindən həyata keçirilmişdir. Bizans imperiyası dövründəki iyirmi iki mühasirədən beşi uğurlu olsa da, on ikisi nəticəsiz qalıb, beşi isə razılaşma nəticəsində ləğv edilib. Bu mühasirələrdən dördü daxili müharibələr zamanı baş vermiş, 1204-cü ildə baş verən Səlib mühasirəsi şəhərin süqutuna Latın imperiyasının qurulmasına və Bizans imperiyası sülaləsinin Nikeyada Nikeya imperiyasını qurmasına səbəb olmuşdur. 1261-ci ildə yenidən Bizans hakimiyyətinə keçən İstanbul 1453-cü ildəki son mühasirə ilə Osmanlıların əlinə keçdi və nəticədə Bizans imperiyası dağıldı. Şəhər Antanta qoşunları tərəfindən 1918–1923-cü illər aralığındakı son mühasirədən bəri türklərin nəzarəti altındadır.

Mühasirələrin siyahısı

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Tarixi Mühasirəsi Müdafiəsi Mahiyyəti Nəticə Mənbə
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 510)(tr) Əhəmənilər dövləti Bizanti Dənizdən və qurudan Uğurlu [1][2][3][4]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 478)(ru) Afina dəniz ittifaqı Əhəmənilər dövləti Dənizdən Uğurlu [5][6][7][8][9]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 408)(tr) Afina şəhər dövləti Bizanti, Meqara, Boeotiya Dənizdən və qurudan Uğurlu [10][11][12][13][14]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 340-339)(tr) Makedoniya çarlığı Bizanti, Afina şəhər dövləti Uğursuz [15][16][17][18][19]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 278-277)(tr) Qalatlar Bizanti Qurudan [qeyd 1] [20][21][22][23]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 251)(tr) Selevkilər imperiyası Bizanti, Herakleya Ponti,
Ptolemey krallığı 		Dənizdən və qurudan Uğursuz [24][25][26]
Bizansın mühasirəsi (E.ə. 73-72)(tr) Pont çarlığı Bizanti Uğursuz [B][27][28][29][30][31]
Bizansın mühasirəsi (193-196)(it) Septimi Sever Qay Niger Yust Uğurlu [32][33][34][35][36]
Bizansın mühasirəsi (313)(tr) II Maksimin Daza Lisini Qurudan Uğurlu [37][38][39][40][41]
Bizansın mühasirəsi (324)(en) I Konstantin Lisini Dənizdən ve qurudan Uğurlu [42][43][44][45]
Konstantinopolun mühasirəsi (626)(tr) Avarlar, Sasanilər imperiyası Bizans imperiyası Uğursuz [46][47][48]
Konstantinopolun mühasirəsi (669)(tr) Əməvilər xilafəti Uğursuz [49][50][51][52]
Konstantinopolun mühasirəsi (674-678)(en) Uğursuz [53][54][55][56]
Konstantinopolun mühasirəsi (715)(tr) Opsikion ordusu II Anastasi Uğurlu [57][58][59]
Konstantinopolun mühasirəsi (717-718)(en) Əməvilər xilafəti Bizans imperiyası Uğursuz [60][61][62]
Konstantinopolun mühasirəsi (813)(en) Birinci Bulqar dövləti Qurudan Uğursuz [63][64][65][66]
Konstantinopolun mühasirəsi (821-822)(tr) Slav Tomas II Mixail Dənizdən və qurudan Uğursuz [67][68][69]
Konstantinopolun mühasirəsi (860)(en) Rus xanlığı Bizans imperiyası Uğursuz [C][70][65][71]
Konstantinopolun mühasirəsi (907)(en) Kiyev Rus dövləti Uğursuz [72][73][74]
Konstantinopolun mühasirəsi (941)(tr) Uğursuz [75][76][77]
Konstantinopolun mühasirəsi (1047)(tr) Lev Tornik IX Konstantin Monomax Qurudan Uğursuz [78][79][80]
Konstantinopolun mühasirəsi (1203)(tr) Dördüncü Səlib yürüşü Bizans imperiyası Dənizdən və qurudan Uğurlu [81][82][83][84]
Konstantinopolun mühasirəsi (1204) Uğurlu [85][86][87][88]
Konstantinopolun mühasirəsi (1235-1236)(en) Nikeya imperiyası, İkinci Bulqar dövləti Latın imperiyası, Arxipelaq hersoqluğu Uğursuz [89][90][91]
Konstantinopolun mühasirəsi (1260)(tr) Nikeya imperiyası Latın imperiyası Uğursuz [92][90][93][94]
Konstantinopolun mühasirəsi (1376)(tr) IV Andronik, Osmanlı dövləti, Genuya Respublikası V İohan Qurudan Uğurlu [95][96][97]
Konstantinopolun mühasirəsi (1391) Osmanlı dövləti Bizans imperiyası Dənizdən və qurudan [qeyd 2] [98][99][100][101]
Konstantinopolun mühasirəsi (1394-1396)(tr) [qeyd 3] [D][102][103][104][105]
Konstantinopolun mühasirəsi (1397-1402)(tr) [qeyd 4] [106][107][108]
Konstantinopolun mühasirəsi (1411)(en) Musa Çələbi Qurudan [qeyd 5] [109][110][111][112]
Konstantinopolun mühasirəsi (1422)(en) Osmanlı imperiyası [qeyd 6] [113][114][115][116]
İstanbulun fəthi (1453) Dənizdən və qurudan Uğurlu [117][118][119][120]

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Bitiniyanın vasitəçiliyi ilə əldə edilən razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
  2. ↑ Macarlar Osmanlı torpaqlarına hücum etdikdən sonra əldə edilən razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
  3. ↑ Səlibçilərin Niqbolunu mühasirəyə almasından sonra əldə olunan razılaşma nəticəsində mühasirə aradan qaldırıldı.
  4. ↑ Əmir Teymurun Osmanlı torpaqlarına hücumundan sonra mühasirə aradan qaldırıldı.
  5. ↑ Mehmed Çələbinin Musa Çələbiyə qarşı Rumeli torpaqlarına keçməsindən sonra mühasirə aradan qaldırıldı.
  6. ↑ Mustafa Çələbinin, II Murada qarşı Anadolu torpaqlarına keçməsindən sonra mühasirə qaldırıldı.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Tarih. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 9789754587210.
  2. ↑ Miroslav Ivanov, Vasilev. The Policy of Darius and Xerxes towards Thrace and Macedonia (İngilizce). Lahey: Brill. doi:10.1163/9789004282155. ISBN 9789004282148.
  3. ↑ Bizantion. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları. (#first_missing_last)
  4. ↑ Yavuz, 2014. səh. 169
  5. ↑ Arslan, Kaçar, 2017
  6. ↑ Arslan, 2010
  7. ↑ Harris, Jonathan. Constantinople: Capital of Byzantium (İngilizce). Londra: Bloomsbury Publishing. doi:10.1111/j.1540-6563.2009.00246_52.x. ISBN 9781474254656.
  8. ↑ Hughes, 2017. səh. 538
  9. ↑ Yavuz, 2014. səh. 191
  10. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 39
  11. ↑ Arslan, Murat. Özsait Armağanı: Mehmet ve Nesrin Özsait Onuruna Sunulan Makaleler. Antalya: Suna-İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü. ISBN 9786054018093.
  12. ↑ Grote, George. A History of Greece: From the Time of Solon to 403 B.C. (İngilizce). Londra: Routledge. ISBN 0415223695.
  13. ↑ Hughes, 2017. səh. 119
  14. ↑ Yavuz, 2014. səh. 221
  15. ↑ Arslan, 2010. səh. 197
  16. ↑ Veli, Sevin. Anadolu'nun Tarihi Coğrafyası I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751609847.
  17. ↑ Hughes, 2017
  18. ↑ Tekin, Oğuz. Byzas'tan I. Constantinus'a Kadar Eskiçağ'da İstanbul. İstanbul: Eskiçağ Bilimleri Enstitüsü Yayınları. ISBN 9789757938040.
  19. ↑ Yavuz, 2014. səh. 275
  20. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 81
  21. ↑ Arslan, 2010. səh. 233
  22. ↑ Arslan, 2007. səh. 56
  23. ↑ "Galatların Byzantion Kuşatması". İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISSN 1307-5756. (#first_missing_last)
  24. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 92
  25. ↑ Arslan, 2010. səh. 243
  26. ↑ Yavuz, 2014. səh. 310
  27. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 129
  28. ↑ Arslan, 2010. səh. 343
  29. ↑ Arslan, 2007. səh. 334
  30. ↑ Grillo, Luca. Cicero's De Provinciis Consularibus Oratio (İngilizce). Londra: Oxford University Press. ISBN 9780190224592.
  31. ↑ Yavuz, 2014. səh. 344
  32. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 133
  33. ↑ Arslan, 2010. səh. 430
  34. ↑ Hughes, 2017. səh. 166
  35. ↑ Freely, 2011. səh. 109
  36. ↑ Yavuz, 2014. səh. 365
  37. ↑ Aurelius Victor: De Caesaribus (İngilizce). Liverpool: Liverpool University Press. doi:10.3828/978-0-85323-218-6. ISBN 9780853232186.
  38. ↑ Roma İmparatorluğu'nun Gerileyiş ve Çöküş Tarihi. İstanbul: Bilim, Felsefe, Sanat Yayınları. (#first_missing_last)
  39. ↑ Freely, 2011
  40. ↑ İstanbul. İstanbul: Sabah.
  41. ↑ Yavuz, 2014. səh. 387
  42. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 153
  43. ↑ Norwich, 2013a. səh. 45
  44. ↑ Hughes, 2017. səh. 231
  45. ↑ Yavuz, 2014. səh. 393
  46. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 95
  47. ↑ Norwich, 2013a. səh. 240
  48. ↑ Reazaei, Iman S. "V.-VII. Yüzyıllarda Bizans-Sâsânî İlişkileri". Ankara: İranoloji Derneği Yayınları.
  49. ↑ Jankowiak, Marek. Travaux et Mémoires Tome XVII - Constructing the Seventh Century (İngilizce). Paris: Association des Amis du Centre d’Histoire et Civilisation de Byzance. ISBN 9782916716459.
  50. ↑ "Emevîler Döneminde Anadolu'da Arap-Bizans Mücadelesi". Bursa: Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. ISSN 1301-3394. (#first_missing_last)
  51. ↑ Unan, Fahri. "Müslümanlar ve İstanbul". hacettepe.edu.tr. 14 Eylül 2009. 26 Ağustos 2017 tarixində arxivləşdirilib.
  52. ↑ Anadolu'da İslâm-Bizans Mücadelesi. İstanbul. (#first_missing_last)
  53. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 249
  54. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 115
  55. ↑ Norwich, 2013a. səh. 263
  56. ↑ Hitti, Philip K. Siyâsî ve Kültürel İslam Tarihi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
  57. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 144
  58. ↑ Hughes, 2017. səh. 1283
  59. ↑ Sumner, Graham V. "Philippicus, Anastasius II and Theodosius III" (İngilizce). Durham, North Carolina: Duke University Department of Classical Studies. ISSN 2159-3159. OCLC 6415521.
  60. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 253
  61. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 145
  62. ↑ Norwich, 2013a. səh. 286
  63. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 265
  64. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 188
  65. ↑ 1 2 Vasiliev, 2016
  66. ↑ Norwich, 2013b. səh. 28
  67. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 192
  68. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 319
  69. ↑ Norwich, 2013b. səh. 40
  70. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 282
  71. ↑ Norwich, 2013b. səh. 66
  72. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 287
  73. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 241
  74. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 369
  75. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 289
  76. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 371
  77. ↑ Norwich, 2013b. səh. 129
  78. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 308
  79. ↑ Norwich, 2013b. səh. 248
  80. ↑ Hughes, 2017. səh. 1289
  81. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 341
  82. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 518
  83. ↑ Freely, 2011. səh. 159
  84. ↑ Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık. ISBN 9757632546.
  85. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 386
  86. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 520
  87. ↑ . Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  88. ↑ Ayönü, Yusuf. "IV. Haçlı Seferi'nin Ardından Batı Anadolu'da Mücadele Eden İki Rakip: İstanbul Latin Krallığı ve İznik İmparatorluğu". İzmir: İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi. ISSN 2149-0678.
  89. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 349
  90. ↑ 1 2 Ostrogorsky, 2015. səh. 405
  91. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 592
  92. ↑ Vekayinâme. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları. ISBN 9786053960935.
  93. ↑ Hughes, 2017. səh. 1296
  94. ↑ Freely, 2011. səh. 168
  95. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 499
  96. ↑ Hughes, 2017. səh. 1298
  97. ↑ Baştav, 1989. səh. 74
  98. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 387
  99. ↑ Eroğlu, Haldun. "Osmanlıların 1453 Öncesi İstanbul Kuşatmaları". Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi. doi:10.1501/Tarar_0000000188. ISSN 1015-1826.
  100. ↑ Demirkent, Işın. İstanbul. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
  101. ↑ Baştav, 1989. səh. 83
  102. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 506
  103. ↑ İnalcık, 2014. səh. 68
  104. ↑ Bayezid I. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. (#first_missing_last)
  105. ↑ Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan Fetret Dönemine. Ankara: Yeni Türkiye Yayınları. ISBN 9789756782330. (#first_missing_last)
  106. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 390
  107. ↑ Taeschner, Franz. "1453 Yılına Kadar Osmanlı Türkleri". İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü. ISSN 0257-4152.
  108. ↑ Baştav, 1989. səh. 91
  109. ↑ Arslan, Kaçar, 2017. səh. 393
  110. ↑ Cezar, Mustafa. Mufassal Osmanlı Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751623225.
  111. ↑ Başar, Fahameddin. Mûsâ Çelebi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. ISBN 9753894279.
  112. ↑ Tekirdağ, Şehabeddin. Mûsâ Çelebî. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
  113. ↑ Ostrogorsky, 2015. səh. 515
  114. ↑ İnalcık, 2014. səh. 105
  115. ↑ İnalcık, Halil. Murad II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları Müdürlüğü.
  116. ↑ Vasiliev, 2016. səh. 714
  117. ↑ Şehir Düştü. İstanbul: İletişim Yayınları. ISBN 9754702837.
  118. ↑ Konstantiniye'den İstanbul'a. İstanbul: Moralite Yayınları. ISBN 9789756397961.
  119. ↑ Osmanoğulları'nın Tarihi. İstanbul: Koç Kültür Sanat Tanıtım. ISBN 975296043X.
  120. ↑ Başar, Fahameddin. İstanbul'un Fetih Günlüğü. İstanbul: Çamlıca Basım Yayın. ISBN 9789944905961. (#first_missing_last)

Mənbələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda İstanbulun mühasirələrinin siyahısı ilə əlaqəli mediafayllar var.
  • Arslan, Murat. İstanbul'un Antikçağ Tarihi: Klasik ve Hellenistik Dönemler. İstanbul. ISBN 9759078015.
  • Arslan, Murat; Kaçar, Turhan. Byzantion'dan Constantinopolis'e İstanbul Kuşatmaları. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. ISBN 9786054642670.
  • Baştav, Şerif. Bizans İmparatorluğu Tarihi: Son Devir (1261-1461). Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. ISBN 9754560242.
  • Freely, John. Troya Savaşı'ndan İstiklal Harbi'ne Anadolu'da Yunanlar. İstanbul: Doğan Kitap. ISBN 9786050904345.
  • Hughes, Bettany. Istanbul: A Tale of Three Cities (İngilizce). Londra: Weidenfeld & Nicolson. 2017. ISBN 9780297868491.
  • İnalcık, Halil. Devlet-i 'Aliyye. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 9789944886451.
  • Norwich, John Julius. Bizans: Erken Dönem (MS 323-802). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN 9786055093013.
  • Norwich, John Julius. Bizans: Yükseliş Dönemi (MS 803-1081). İstanbul: Kabalcı Yayınevi. ISBN 9786055093020.
  • Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ISBN 9789751603487.
  • Vasiliev, Alexander A. Bizans İmparatorluğu Tarihi. İstanbul: Alfa Yayınları. ISBN 9786051712659.
  • Yavuz, Mehmet Fatih. Byzantion: Byzas'tan Constantinus'a Antik İstanbul. İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü. ISBN 9786054642304.

П:  Tarix portalı