Almaniya–Rusiya münasibətləri

Almaniya–Rusiya münasibətləri — Almaniya Federativ Respublikası ilə Rusiya Federasiyası arasındakı mövcud ikitərəfli əlaqələr.

Almaniya–Rusiya münasibətləri
Almaniya  Rusiya
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Rusiya-Almaniya münasibətlərinin çoxəsrlik bir tarixi var. İlk ticarət və sülalə əlaqələri Qədim Rusiya dövləti ilə Müqəddəs Roma İmperiyası arasında mövcud olmuşdur. I Pyotrun dövründə alman alimləri, sənətkarları və hərbi qulluqçuları böyük həvəslə Rusiyaya dəvət edilir və onlara mühüm imtiyazlar verilirdi. Romanovların imperator ailəsi kiçik alman knyazlıqları ilə sülalə nikahlarına girir və III Pyotrdan Romanovlar sülaləsi şəcərə qaydalarına görə Holşteyn-Qottorp-Romanovlar adlanırdı. Böyük Yekaterina kimi tanınan alman şahzadəsi Anhalt-Zerbst Sofiya Frederika 34 il Rusiyanı imperatriça kimi idarə etmişdi. Onun təşəbbüsü ilə çoxlu sayda alman sakinləri Rusiyaya dəvət edilmiş, sonralar onlar rus almanları adlandırılmış və onlar az məskunlaşmış torpaqlarda məskunlaşmışdılar.

1871-ci ildə Prussiyanın aparıcı rolu ilə elan edilmiş vahid alman dövləti olan Almaniya İmperiyası Avstriya-Macarıstanla birlikdə Rusiyanın Avropada təsirinin genişlənməsinə qarşı çıxdı. Almaniya kansleri Otto fon Bismark 1877-1878-ci illər Rusiya-Türkiyə müharibəsinin nəticələrinin Rusiya üçün əhəmiyyətli dərəcədə məhdudlaşdırıldığı Berlin Konqresinin təşkilatçısı idi. XX əsrin əvvəllərində Avropanın iki hərbi-siyasi bloku - Üçlər ittifaqı (Almaniya, Avstriya-Macarıstan və İtaliya) və Antanta (Rusiya, Fransa və Böyük Britaniya) arasında ziddiyyətlər kulminasiya nöqtəsinə çatdı və Birinci Dünya Müharibəsi başlandı. 1917-ci il Oktyabr İnqilabı nəticəsində Rusiyada hakimiyyətə gələn bolşeviklər mərkəzi dövlətlərlə ayrıca sülh danışıqlarına girdilər və Almaniyanın vəziyyətini bir qədər yüngülləşdirən ağır Brest-Litovsk sülhünü imzaladılar.

Avropa İttifaqı ölkələri arasında Almaniya Rusiyanın ənənəvi olaraq ən dostluq və məhsuldar münasibətlər qurduğu ölkələrdən biri hesab olunur. İstər Helmut Kolun dövründə, istərsə də Gerhard Şröderin kanslerliyi dövründə Almaniya liderləri həmişə Rusiya prezidentləri ilə yaxşı şəxsi münasibətlər qurmağa çalışıblar. Almaniyanı Avropa İttifaqında tez-tez Rusiyanın vəkili adlandırırlar, xüsusən də Rusiyaya dost olmayan Mərkəzi və Şərqi Avropa ölkələri ilə zənginləşməsi fonunda. İki dövlət arasında xüsusi siyasi yaxınlaşma möhkəm şəxsi dostluq əlaqələri quran Gerhard Şröder və Vladimir Putinin dövründə müşahidə olunub. 2001-ci ildə V.Putin Almaniya Bundestaqında alman dilində çıxış edərək, Rusiya ilə Avropa arasında gələcəkdə əməkdaşlığa dair baxışını açıqladı. Elə həmin il Sankt-Peterburq Dialoqu təsis edildi, iki ölkə ictimaiyyətinin nümayəndələrinin illik görüşlərini keçirən Rusiya-Almaniya müzakirə forumu. 2003-cü ildə Rusiya, Almaniya və Fransa ABŞ-nin İraqda müharibəyə başlamasına qarşı birləşdi və bəzi müşahidəçilər hətta "Paris-Berlin-Moskva oxu" haqqında yazmağa başladılar. 2005-ci ildə Putin və Şröder Baltik dənizinin dibi ilə Şimali Avropa Qaz Boru Kəmərinin (Şimal axını) tikintisinə dair razılığa gəliblər; bu qərar Şərqi Avropa ölkələrində şiddətli etirazlara və hətta yeni Molotov-Ribbentrop paktı ilə bağlı ittihamlara səbəb oldu.

Həmin ildə hakimiyyətə gələn Angela Merkel Rusiyaya daha çox skeptik yanaşır. O, Almaniyanın ABŞ-yə qarşı xarici siyasət oriyentasiyasını bərpa edəcəyini və praqmatik olsa da, Rusiyaya daha uzaqdan yanaşmaq niyyətində olduğunu açıq şəkildə bildirdi. Bununla belə, Merkel Rusiya ilə Şröder dövründə əldə olunan razılaşmaları denonsasiya etməyib. Almaniya ABŞ-nin Şərqi Avropada raket əleyhinə müdafiə sistemi qurmaq planlarını tənqid edən azsaylı Qərb ölkələrindən biri idi.

2014-cü ildə Almaniya Ukraynada hakimiyyət dəyişikliyini dəstəkləyib. Həmin il Krımın Rusiya Federasiyasına ilhaqı və Ukraynanın şərqindəki münaqişə səbəbindən Rusiya ilə Almaniya arasında münasibətlər xeyli pisləşdi. Almaniya kansleri Angela Merkel dəfələrlə Rusiyanı Ukraynanın daxili işlərinə qarışmaqda və özünü Donetsk və Luqansk Xalq Respublikalarına dəstək verməkdə ittiham edib^[1]. 2016-cı ilin iyununda Almaniya hökuməti ölkənin milli təhlükəsizlik siyasətinin bələdçisi olan Ağ Kitabı yenilədi. Yenilənmiş versiyada Rusiya Almaniya üçün “artıq tərəfdaş deyil, rəqibdir” və bu, əsas təhlükələrdən biridir, çünki Rusiya “öz maraqlarını təmin etmək üçün güc tətbiq etməyə hazırdır”.