Belaqorsk (Krım)
Qarasuvbazar ya da Beloqorsk (1944-cü ilə qədər Qarasubazar; ukr. Білогірськ, krımtat. Qarasuvbazar, Къарасувбазар) — Krım yarımadasında yerləşən şəhər. İnzibati cəhətdən Ukrayna, Krım Muxtar Respublikası, Beloqorski rayonu ərazisinə daxildir.
| Qarasuvbazar | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Білогірськ Qarasuvbazar | |||||
.jpg) | |||||
|
|||||
| 45°03′16″ şm. e. 34°36′08″ ş. u.HGYO | |||||
| Ölkə |
 Ukrayna |
||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Sahəsi |
|
||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 180 ± 1 m | ||||
| Saat qurşağı | |||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
|
||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Poçt indeksi | 297600 — 297609 | ||||
| Digər | |||||
| belogorsk.rk.gov.ru | |||||
|
| |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
.png)
Coğrafiyası
[redaktə | mənbəni redaktə et]Böyük-Qarasu çayı sahilində, Krımın paytaxtı Simferopol şəhərindən 42 km şərqdə yerləşir. Simferopolu Krımın şərqi ilə birləşdirən magistral yolu keçir (Sudak, Feodosiya, Kerç).
Adı
[redaktə | mənbəni redaktə et]Şəhərin tarixi adı Qarasubazar olmuşdur. Krım-tatar dilində işlənən bu şəhər adı «Qarasuda bazar» mənasını verir. Şəhər ərazisindən kiçik olan Böyük-Qarasu çayı axır. Yunanlar isə şəhəri Mavron Kastron (Qara qəsr) olaraq adlandırırdılar.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]
Şəhər haqqında ilkin məlumatlar XII əsrə aiddir. Orta əsrlər dövründə, Qarasubazar Gözleve ilə Kefe arasında mühüm karvan yolu üzərində yerləşirdi. Bütün Krımda ən məşhur bir qul bazarı olaraq bilinirdi[2][3]. Krım xanlığı dönəmində Şirin adlı zadəgan ailəsinin mülkiyyəti hesab edilirdi. Dəfələrlə (1624, 1628, 1630, 1675) zaparoje kazaklarının hücumuna məruz qalmışdır. Krımın paytaxtı Bağçasarayın 1736-ci ildə Xristofor Minixin başçılığı altında rus qoşunları tərəfindən yandırılmasından sonra II Fetih Gəray mərkəzi bura köçürür. Ancaq bir il sonra Pyotr Lassinin başçılığı altında Qarasubazarda yandırılır.
1772-ci ildə şəhərdə Rusiya imperiyası ilə Krım xanlığı arasında Qarasubazar müqaviləsi imzalanır. Bununlada Krım xanlığı Osmanlı imperiyasının tərkibindən çıxaraq Rusiya vassallığına keçir.
6 yanvar 1918-ci ildə şəhərdə sovet hakimiyyəti qurulmuşdur. Bundan sonra ağların təqibinə başlanılır. 11 noyabr 1920-ci ildə isə ağların təhlükəsi aradan qalxdıqdan sonra təqiblər tamamən dayandırılır. Krım tatarlarının deportasiyasına qədər Qarasubazarda rus əhalisi üstünklük təşkil edirdi. 1939-cu ildə krımtatarlar şəhərin üçdə bir hissəsini təşkil etmişdir[4].
XIX əsrin sonlarından XX əsrin əvvələrinə qədər Qarasubazar Qırımçaqların əsas mərkəzi sayılırdı. Ancaq Krımın almanlar tərəfindən işğalından sonra xolokosta məruz qalırlar.
1995-ci ildə şəhərin inzibati ərazisinə Novikovo kəndi də daxil edilmişdir[5].
2001-ci ildə Beloqorsk şəhəri Ukraynanın tarixi yaşayış məntəqələri siyahısına daxil edilmişdir.
Əhali
[redaktə | mənbəni redaktə et]- 1926 — 7634 nəf. (2580 krımtatar, 2397 rus, 1000 qırımçaq, 426 yunan, 400 erməni, 200 ukraynalı, 190 yahudi)
- 1939 — 10 821 nəf. (4435 rus, 3529 krımtatar, 718 ukraynalı, 543 yunan, 429 yahudi, 404 alman, 263 erməni, 192 qaraçı, 181 bolqar[4]
- 1989 — 18 045 nəf.
- 2001 — 18 420 nəf. (37 % rus, 28 % krımtatar, 24 % ukraynalı)
14 oktyabr 2014-cü il məlumatına görə şəhərdə 16 354 nəfər yaşayır.[6]
- Milli tərkib
| milli tərkib | ümumi, əhali. |
% hər şey | % göstərənlər |
|---|---|---|---|
| göstərənlər | 16131 | 98,64 % | 100,00 % |
| ruslar | 9656 | 59,04 % | 59,86 % |
| krım tatarları | 4466 | 27,31 % | 27,69 % |
| ukraynalılar | 1170 | 7,15 % | 7,25 % |
| tatarlar | 486 | 2,97 % | 3,01 % |
| belaruslar | 63 | 0,39 % | 0,39 % |
| yunanlar | 45 | 0,28 % | 0,28 % |
| özbəklər | 35 | 0,21 % | 0,22 % |
| türklər | 32 | 0,20 % | 0,20 % |
| bolqarlar | 25 | 0,15 % | 0,15 % |
| ermənilər | 20 | 0,12 % | 0,12 % |
| polyaklar | 17 | 0,10 % | 0,11 % |
| moldovanlar | 16 | 0,10 % | 0,10 % |
| azərbaycanlılar | 15 | 0,09 % | 0,09 % |
| almanlar | 14 | 0,09 % | 0,09 % |
| digərləri | 71 | 0,43 % | 0,44 % |
| göstərməyənlər | 223 | 1,36 % | |
| ümumi | 16354 | 100,00 % |
Mənbə
[redaktə | mənbəni redaktə et]- Belaqorsk şəhər çurasının rəsmi saytı Arxivləşdirilib 2018-03-17 at the Wayback Machine
- От Белогорска до Судака (путеводитель) Arxivləşdirilib 2009-04-26 at the Wayback Machine
- Каньон Кок-Асан под Белогорском
İstinadlar
[redaktə | mənbəni redaktə et]- ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/tab-5_VPN-2020.xlsx (rus.).
- ↑ "Белогорск Крым. История, фотографии, карта и координаты GPS города Белогорск в центральном Крыму". 2016-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- ↑ "Краткая история городов Крыма до 1783 года (до присоединения к России) — N2013". 2019-01-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- ↑ 1 2 "Перепись 1939 года, город Карасубазар". 2016-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- ↑ "О включении села Новиково Белогорского района в границы города Белогорска. Постановление от 04.10.1995 № 572-1". 2015-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.
- ↑ "Таблицы с итогами Федерального статистического наблюдения «Перепись населения в Крымском федеральном округе» 2014 года". 2015-09-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-04-22.