Eliminativ materializm

Eliminativ materializm və ya eliminativizm — idrak fəlsəfəsində materialist mövqe. Bu, xalq psixologiyasında psixi vəziyyətlərin əksəriyyətinin mövcud olmaması fikridir.[1] Eliminativizmin bəzi tərəfdarları inanc və ya arzu kimi bir çox gündəlik psixoloji anlayışlar üçün heç bir tutarlı sinir əsasının tapılmayacağını iddia edirlər, çünki onlar zəif müəyyən edilmişdir. Arqument ondan ibarətdir ki, davranış və təcrübənin psixoloji anlayışları bioloji səviyyəyə nə qədər aşağı düşdüyünə görə qiymətləndirilməlidir.[2] Digər versiyalar ağrı və vizual qavrayışlar kimi şüurlu psixi vəziyyətlərin mövcud olmaması fikrini dəstəkləyir.[3]

Varlıqlar sinfi haqqında eliminativizm varlıqlar sinfinin mövcud olmadığı fikridir.[4] Məsələn, materializm ruh haqqında eliminativist olmağa meyllidir Eliminativ materializm 1960–1970-ci illərdə yaranmışdır fikirdir. Bu fikrə görə inanclar, istəklər və subyektiv ağrı hissi kimi sağlam düşüncənin təbii qəbul etdiyi psixi varlıqların müəyyən siniflər mövcud deyil.[5][6]

Psixologiyanın materialist anlayışları kontekstində eliminativizm reduktiv materializmin əksidir və şərti olaraq başa düşülən psixi vəziyyətlərin mövcud olduğunu və sinir sisteminin fiziki vəziyyətinə birbaşa uyğun olduğunu iddia edir.[7] Aralıq mövqe hesab edilən təftiş materializmi adətən sağlam düşüncə anlayışına lazım olan bəzi dəyişikliklərlə sözügedən psixi vəziyyətin fiziki hadisələrə bir qədər azaldıla bilinən olduğunu iddia edir.[1][8]

Eliminativ materializm gələcək tədqiqatların müxtəlif psixi hadisələr üçün neyron əsasını tapa bilməyəcəyini iddia etdiyinə görə elmin daha da irəliləməsini gözləməyi tələb edir. Bu əsaslarla mövqe şübhə altına alına bilər, lakin bəzi filosoflar mütəfəkkirlərin zehnini yeni dəlillərə və daha yaxşı izahatlara açmaq üçün eliminativizmin çox vaxt zəruri olduğunu iddia edirlər.[9]

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Ramsey, William. Eliminative Materialism // Zalta, Edward N. (redaktor). The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Winter 2016). Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2016-01-01. 2020-02-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-07.
  2. ↑ Lycan, W. G. & Pappas, G. (1972) "What is eliminative materialism?" Australasian Journal of Philosophy 50: 149-59.
  3. ↑ Rey, G. (1983). "A Reason for Doubting the Existence of Consciousness", in R. Davidson, G. Schwartz and D. Shapiro (eds.), Consciousness and Self-Regulation Vol 3. New York, Plenum: 1-39.
  4. ↑ Ramsey, William. "Eliminative Materialism". plato.stanford.edu (ingilis). 2023-06-04 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-07-08.
  5. ↑ Rorty, Richard (1970). "In Defence of Eliminative Materialism" in The Review of Metaphysics XXIV. Reprinted Rosenthal, D.M. (ed.) (1971).
  6. ↑ Feyerabend, P. (1963) "Mental Events and the Brain" in Journal of Philosophy 40: 295-6.
  7. ↑ Ramsey, William, Eliminative Materialism // The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2022), Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2022, 2019-10-14 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2022-08-13, These alternative ways of understanding eliminative materialism produced considerable confusion about what, exactly, eliminative materialism entailed. Moreover, since it was difficult to see how the second version was significantly different from various forms of reductive materialism (hence, Quine’s skepticism about the difference between elimination and explication) it also raised doubts about the distinctiveness of eliminative materialism.
  8. ↑ Tümkaya, Serdal. "The united shades of eliminative materialism". The Philosophical Forum (ingilis). 53 (2). 2022: 95–113. doi:10.1111/phil.12310. ISSN 0031-806X. 2023-12-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-07.
  9. ↑ Ramsey, William, Eliminative Materialism // The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Spring 2022), Metaphysics Research Lab, Stanford University, 2022, 2019-10-14 tarixində arxivləşdirilib, İstifadə tarixi: 2022-08-13, These alternative ways of understanding eliminative materialism produced considerable confusion about what, exactly, eliminative materialism entailed. Moreover, since it was difficult to see how the second version was significantly different from various forms of reductive materialism (hence, Quine’s skepticism about the difference between elimination and explication) it also raised doubts about the distinctiveness of eliminative materialism.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Baker, L. (1987). Saving Belief: A Critique of Physicalism, Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 0-691-02050-7ISBN 0-691-02050-7.
  • Broad, C. D. (1925). The Mind and its Place in Nature. London, Routledge & Kegan. ISBN 0-415-22552-3ISBN 0-415-22552-3 (2001 Reprint Ed.).
  • Churchland, P.M. (1979). Scientific Realism and the Plasticity of Mind. New York, Press Syndicate of the University of Cambridge. ISBN 0-521-33827-1ISBN 0-521-33827-1.
  • Churchland, P.M. (1988). Matter and Consciousness, revised Ed. Cambridge, Massachusetts, The MIT Press. ISBN 0-262-53074-0ISBN 0-262-53074-0.
  • Rorty, Richard. "Mind-body Identity, Privacy and Categories" in The Review of Metaphysics XIX:24-54. Reprinted Rosenthal, D.M. (ed.) 1971.
  • Stich, S. (1996). Deconstructing the Mind. New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-512666-1ISBN 0-19-512666-1.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]