Haşim Nahid Ərbil

Haşim Nahid Ərbil — İraq-türkman ədəbiyyatının şairi və yazarı, müəyyən dövrlərdə jurnalist, vəkil olaraq çalışmış şəxs

Haşim Nahid
Doğum tarixi
Doğum yeri Ərbil
Vəfat tarixi
Vəfat yeri Ankara
Dəfn yeri Ankara Cebeci

Həyatı və fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Haşim Nahid 1880-ci ildə İraq vilayətinə bağlı Ərbil qəzasında dünyaya gəlmişdir[1]. Haşim Nahidin həyatı haqqında məlumat çox deyildir. Atası dövlət məmuru Mustafa Əbubəkr Əfəndi[2] , anası Xədicə xanım olmuşdur[3],[4]. Həyatı və ailəsi haqqında məlumatlarına ilk dəfə bir məktubunda rast gəlinir[5]. Evin son beşiyi olan Haşim Nahidin 4 illik təhsil həyatı Ərbildə başlayır. Həmin dövrdə türk, kürd və ərəb qəbilələri arasındakı münasibətlər ucbatından Ərbildə olan qarışıqlığa görə anasının təkidi ilə təhsilinə Ammara da davam etməli olur[6]. Təhsil aldığı vaxtda ərəb və fars dillərini mükəmməl öyrənmiş, buna görə də məktəbi bitirdikdən sonra dövlət müəssələrində işləmişdir[7]. 1897–1906-cı illərdə İraqda müxtəlif vəzifələrdə işləmişdir[7]. Gördüyü haqsızlıqlardan sonra doğma yurdundan ayrılır, anası nə qədər bu istəyi ilə razı olmasa da, Bağdad-Hələb karvanıyla İstanbula gəlir[8]. İstanbulda insanlar tərəfindən xoş münasibətlə qarşılanması onu çox məmnun edir[9]. 18 il Maliyyə Nazirliyində müxtəlif vəzifələrdə fəaliyyət göstərir[10]. Burada olarkən təhsilini davam etdirən Haşim Nahid 1909-cu ildə İstanbul Universitetinin Hüquq fakültəsinə daxil olur. Belələliklə, 1885-ci ildə İraqda başlayan təhsil həyatı 26 illik ara məsafəylə 1911-ci ildə hüquq diplomu almasıyla nəticələnir[11].1923-cü ildə isə [[Paris Universiteti|[[Paris]] Sorbon Universitetində]] İqtisadiyyat və Sosiologiya ixtisasını bitirir. 1922–1924-cü illərdə Parisdə "İkdam" qəzetində jurnalist işləmiş, eyni zamanda Parisdə Şərq dilləri Kərkük Universitetində Amerikalı diplomatlara müəllimlik, 1934–1939-cu illərdə isə Bağdadda fransızca professorluğu, 1953-cü ildə Ankarada vəkillik etmişdir[12]. Ailə həyatı qurmamışdır. Ölümündən sonra kimsəsizlər qəbiristanlığında "Kemiklik" adlanan yerdə dəfn olunmuşdur[13].

Haşim Nahidin məzarı

Yaradıcılığı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Haşim Nahid doğum yeri olan Ərbili özünə soyad kimi götürməmişdən əvvəl məqalə və şeirlərini "Haşım Nahid" imzasıyla yazırdı. Hətta, bəzən məqalələrinin sonunda adının baş hərflərini-"H. N" istifadə edirdi[12]. Yaradıcılığa şeirlə başlayır[14]. Bununla bərabər, təhsil aldığı vaxtlarda bir neçə qəzetlərdə müxtəlif məqalələr dərc etdirir. İlk ciddi qələm təcrübəsini "Yeni qələm" qəzetinin 7 mart 1909-cu il sayında nəşr etdirir[15]. Bundan sonra ard-arda "Serveti-Finun" dərgisində əruz vəznində şeirlərini çap etdirmişdir[16],[17][18],[19][20],[21]. Hüquq fakültəsində oxuyarkən müəllimi Ahmet Şuaybın "Universitet insana elm verməz, ancaq bunun yolunu göstərər" sözlərinin təsiriylə şeirlərdən dərin mənalı məqalə yazılarına keçid edir[13]. Bundan başqa H. N. Ərbilin heca vəzinli şeirləri də olmuşdur.

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Türkiye için Necat ve İtila yolları" [22] – Hüquq fakültəsinin 3-cü kursunda oxuyarkən qələmə aldığı bu əsər həmin dövrdə gedən ictimai-siyasi vəziyyətlə əlaqəlidir.
  • "Deliren Esir" – türkmən şairləri arasında ilk qələmə alınmış mənzum pyesdir[23]. Əsərdə əsarətdən qurtulmaq istəyən dəliyə çevrilmiş bir insanın həyəcan və çırpınışlarını qələmə almışdır[24]. Bu əsər İsmət Paşa tərəfindən orduya paylanmış, 1928-ci ildə Kadıköy teatrında oynanmışdır[12].
  • "Üç Muamma: Garp Meselesi-Şark Meselesi-Türk Meselesi" - əsərində Türkiyənin Şərq ilə Qərb arasındakı vəziyyətini müəyyənləşdirmişdir[25]
  • "Kara Gün Yazıları" – Mustafa Kamal Atatürkün rəhbərliyi altında olan qurtuluş mücadiləsini bir neçə məqaləsində dəstəkləmiş[26][27] bu əsərində də Türk millətini müdafiəyə keçmişdir.
  • "Türk iqtisadi buhranının arazı-Les Symptomes de la Crise Turque et Son Remede" – Bu əsəri Parisdə fransızca qələmə almışdır[28]. Türkiyənin iqtisadi, siyasi böhranının səbəblərini aydınlaşdırmış, türklər əleyhinə yazılar, xəbərlər paylaşan avropalı jurnalistlərə bir növ tarix dərsi vermişdir[29]. Bu əsərinə görə Xarici işlər Nazirliyindəki işindən qovulsa da, əsər böyük səs-küyə səbəb olmuşdur. Amerikada[30], Fransada[31] qəzet və dərgilərdə bu əsər haqqında məqalələr yazıya alınmışdır.
  • "Avrupa buhranının psikolojik sebepleri – Muharebe nasıl bitecek?" – 1941-ci ildə yazılan bu əsərdə yazıçı bir sıra suallara öz elmi ilə aydınlıq gətirmişdir[32].
  • "Türkiyede modern teknik nasıl meydana gelebilir?" – 8 hissədən ibarət olan bu əsərdə müasir metod fikrinin yazıçın zehnində nə cür formalaşdığı qeydə alınır. Hər hissədə ayrı-ayrı vacib və maraqlı məqamlara toxunulur[33].
  • "Dil tekniği" – Bu əsər Türkiyede modern teknik nasıl meydana gelebilir? əsərinin ikinci cildidir. Əsərdə danışıq dili ilə yazı dilinin fərqləndirilməsi, dil məsələsinin mahiyyəti, lüğətlərdəki səhvliklər barədə məlumat verilir[34].
  • "Komünizmle Mücadele Rehberi – Komünist Beyannamesine Karşı Milliyetçi Beyannamesi" – adlı əsər komunizm ideologiyasının iç üzünü elmi metodlarla ortaya qoymaq üçün yazılıb[35],[36].
  • "Hayat pahalığı azaltıla bilirmi? — Elcevab: Yüzde yüz azaltılabilir" – bu kitabını vəkillik etdiyi dövrdə rastlaşdığı iki cinayət davasından sonra yazıya almışdır. Əsərdə "həyat bahalığı nə zaman və niyə başladı?", "Bahalığın maddi və mənəvi səbəbləri nədir?", "Türk pulu necə yüksəkldilə bilər?" kimi sualların cavabın axtarmışdır[37].
  • "7000 Senelik Sümer Medeniyetinde Kıbrıs" – Ərbil son əsərini Sedat Semavinin ruhuna ithaf etmişdir. Kıbrıs davası gedən vaxtda Kıbrısı müdafiə etmək üçün yazmışdır[38].

Tərcümə əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Haile için kahraman" – Ernest Lawesin əsərini əski əlifbaya tərcümə etmişdir[39].
  • "Milli iqtisadiyyat sistemi" – Fredrik Listin əsərini əski əlifbaya tərcümə etmişdir[40].
Haşim Nahid Ərbil

Hekayələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • "Buhran"[41]
  • "Şühedâ-yı Tahsil"[42]
  • "On Beş Sene Sonra"[43]
  • "Güveyinin fotoğrafı"[44]
  • "Çöl Hayatı: Süheyl ile Leyla, Kahraman Hatun"[45]
  • "Genç Emir"[46]
  • "Poliste Fikr-i Tecessüs -Sarı Defter- Hayatta Ölüm"[47]
  • "Milli Hikaye: Hâcir, Dicle’de Bir Kayık Âlemi"[48]
  • "Kâzımın Rüyası"[49]
  • "Adam Efendinin Eşeği"[50]
  • "Monte Carlo’da Müşahade"[51]
  • "Rüya"[52]
  • "Hoca Hanımın Ninnisi"[53]
  • "Fantezi: Ak Yıldız"[54]
  • "Fantezi: 1934 Tarihli Bir Hatıra Defterinden"[55]
  • "İzdivaç"[56]
  • "Turancılar" Arasında[57]
  • "Avrupa Medeniyetine Dair"

Çap olunmayan əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Ölümündən sonra bir qəzetdə bütün işlərinin İstanbul Universitetinin kitabxanasına bağışlanıldığı deyilsə də aşağıdakı əsərlərinə rast gəlinməmişdir[58][13].

  • "İktisadi ictimaiyat"[13]
  • "Durkheim sosyolojisinin yanlışlıkları"[13]
  • "Yaşayan ölüler ve ölmüş yaşayanlar"[13]
  • Əruz vəznində olan şeirlərinin olduğu "Divan"[13]
  • Bir İraq gənci haqqındakı eşq romanı[13]

Məqalələri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yeni Gazete

  1. "Dicle ve Fırat: Seyrisefain (Hattı Irakiyenin İstikbali-Irak Mebusanı-Kirama-)"[59]
  2. "Meclis-i Mebusan-ı Osmaniye'ye"[60]
  3. "Bizde Şahsiyat"[61]
  4. "Tanin Ser Muharriri Cahit Bey’e-Mebuslarımız da Okusun"[62]
  5. "Lynch İşi"[63]
  6. "Siverek Mebusu Nureddin Bey’e"[64]
  7. "Donanmaya Dair: Osmanlı Zenginlerinde Hiss-i Namus"[65]
  8. "Asâtire Doğru-İspirtizm (Şebâb-ı Müteferrika)"[66]
  9. "Kerkük Havalisi"[67]
  10. "Müşahedât: Asker Borusu"[68]
  11. "Tenkit-i Edebî: Fena Bir Fırsat"[69]
  12. "Talebe Hayatı: Pansiyon"[70]
  13. "Çöl Hatıraları: Çerkes Hatıraları Muharririne"[71]
  14. "Temaşa: Soytarı"[72]
  15. "Veda (Darülfünun Gençlerine"[73]
  16. "Hasbihâl: O Ses Diyor ki"[74]
  17. "Efkâr: Güveyinin Fotoğrafı"[75]

Servet-i Fünun Dergisi

  1. "Çöl Hayatı: Süheyl ile Leyla, Servet-i Fünun"[76]
  2. "Genç Emir" (Köprülü Fuad'a İthaf)[77]
  3. "Şairin Harp Düşünceleri"[78]
  4. "Millî Müdafaa, Servet-i Fünun"[79]
  5. "Bizde Her Şeye İnanmak İstidadı"[80]
  6. "Fantezi: Ak Yıldız"[81]
  7. "Musahabe-i Edebiye"[82]
  8. "MillîHikâye: Hâcir"[83]
  9. "Turancılar Arasında"[84]
  10. "ŞiiriminPerisi"[85]
  11. "Şiirimin Perisi-2"[86]
  12. "Avrupa Medeniyetinin İnhidamı (Yıkılışı)"[87]
  13. "Harbin Netâici (Neticeleri)"[88]
  14. "Tarih Huzurunda Fransa ve İngiltere"[89]
  15. "İslamiyet’e Karşı Fransa ve İngiltere"[90]
  16. "1912'deki İngiltere"[91]
  17. "Bir Mektup: Ümidin Tahakkuku"[92]
  18. "Şarkın Temeddününde (Medenîleşmesinde) Türkiye’nin Ehemmiyeti"[93]
  19. "Bugünün Bizden İstediği"[94]
  20. "Türkiye’de İstiklâl-i Millî ve Cavit Beyin Eski Sözleri"[95]
  21. "Musahabe: İçtimaiyatmı Edebiyatmı?"[96]
  22. "Ahlâk Kapitülasyonu"[97]
  23. "Şark ile Garp"[98]
  24. "İttihat-ı İslam, Servet-i Fünun"[99]
  25. "Asya ve Afrika’da Cihat"[100]
  26. "İngiliz Tehlikesi-Irak Ehline"[101]
  27. "Cihat Vesilesiyle Bir İlmü’r-Ruh Meselesi"[102]

İkdam Gazetesi

  1. "Memurlara Mezuniyet Meselesi"[103]
  2. "Cevabım −1"[104]
  3. "Cevabım −2"[105]
  4. "Cevabım −3"[106]
  5. "Cevabım −4"[107]
  6. "Cevabım −5"[108]
  7. "Cevabım −6"[109]
  8. "İçtimaî ve Edebî Sayfalar: Ümit Bize Nereden Geliyor"[110]
  9. "Mektup (Mukaddes Müdafaa)"[111]
  10. "Memleketimizde İlmîCereyan-1"[112]
  11. "Vatan Karşısında Fırka"[113]
  12. "Irak Türkleri"[114]
  13. "Irak Türklerine Ait Halk Şiirleri"[115]
  14. "Dicle’de Bir Kayık Âlemi (Ahmet Haşim’e İthaf)"[116]
  15. "Fuzuli’nin Mezhebi"[117]
  16. "Türk Dehasının Bir Hususiyeti (Tiyatro İle Uğraşmak İsteyen Gençlere)"[118]
  17. "Türk Birliği"[119]
  18. "Türk Dehası Komediye mi Trajediye mi Meyledecek (Tiyatro ile uğraşan gençlere)"[120]
  19. "Harbin umdeleri"[121]
  20. "Tiyatroda Adaptasyon"[122]
  21. "Türkün Asil Seciyeleri Nedir"[123]
  22. "İdeal Ahlâka Doğru"[124]
  23. "Paris Mektupları: Avrupa Mektupları"[125]
  24. "Paris Mektupları: Marsilya Sergisi"[126]
  25. "Paris Mektupları: Fransa’daki Türkiye Dostluğunun Sebebi"[127]
  26. "Paris Mektupları: Marsilya Sergisi ve Bundaki Gaye"[128]
  27. "Paris Mektupları: Yeni Konferansta Şark Meselesi"[129]
  28. "Paris Mektupları: Müfide Ferid Hanımla Mülakat"[130]
  29. "Paris Mektupları: Konferans Arifesindeyiz"[131]
  30. "Paris Mektupları: Paris'te 14 Temmuz Süruru (Sevinci)"[132]
  31. "Paris Mektupları: Ahmet Rıza Bey ile Mülakat"[133]

Hakimiiyeti Milliye Gazetesi

  1. "Türkün Avrupalılaşması ve Türkçülük-1"[134]
  2. "Türkün Avrupalılaşması ve Türkçülük-2"[135]
  3. "Türkün Avrupalılaşması ve Türkçülük-3"[136]
  4. "Türkçülük Mefkûresi Tahakkuk Etmiş mi"[137]
  5. "Tahassüsler: Paris’ten Ankara Türk Ocağına"[138]
  6. "Türk Milleti Avrupa Medeniyetine Nasıl İntibak Edebilir-4"[139]
  7. "Şarl Jid İle Hoş Bir Münakaşa"[140]
  8. "Mekteplerimiz ve İlmin Gayesi"[141]
  9. "Kuvvet ve Kanun İstihsali"[142]
  10. "Türkiye İktisadîyatında Bir Deha Eseri"[143]

Türk Hava Mecmuası

  1. "Büyük Gazinin Nutku"[144]
  2. "30 Ağustos"[145]
  3. "Havai Kabotaj"[146]
  4. "Cumhuriyet Rejiminin İktisadî Bir Zaferi"[147]
  5. "Tayyare ve Nakliye Vasıtaları"[148]

Yeni Sabah Gazatesi

  1. "Tetkik-Tahlil: Fransız Ansiklopedisinde Bazı Yanlışlıklar: Prof. Abel Rey’in Şark Milletlerine Savurduğu İftiralar"[149]
  2. "Tercümenin İlmîŞartları"[150]

Vakit Gazetesi

  1. "Bazı İktisatçılarımızın İktisat Bilgisi ve Türk Parası"[151]
  2. "İktisadî Sosyolojiye Göre: Toprak Kanunu Tasarısı"[152]
  3. "Günün Konuları: İktisadî Kalkınmamız İçin Yeni Bir İktisat Sistemine İhtiyaç Var"[153]
  4. "Yeni Dünya Nizamının Temelleri-3: Menfîve Müspet Şartlar"[154]

Mənbə

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • ERBİL, Haşim Nahit, Bu Yazıların Tarihî Felsefesi, Kara Gün Yazıları, Titaş B.evi, Ankara-1940, s.59–6211.
  • ERBİL, Haşim Nahit, Türk Toplum Düşüncesinin Kaynakları, Sosyologca Dergisi, Sayı:2, Temmuz-Aralık 2011, s.83–8712.
  • FUAD, Köprülüzade Mehmed, Fuzuli’ye Dair -Haşim Nahit’e-, İkdam, N:8939, 2 Şubat 1338 (1922) s.313.
  • GÜR, Doç. Dr.Âlim, Dergâh Mecmuası ve AhmetHaşim, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Volume 3/ 10 Winter 2010, s.316–331
  • Ahmet Raûf, Bir Hatıra Münasebetiyle, İstiklâl gazetesi, nr: 311,16 Teşrin-i sânî 1335 (1919), s.1,
  • (İmzasız), Hafta-i Edebiyat, Rübab Mecmuası, nu.7, Haziran 1912, s.48.
  • (İmzasız), Yeni Bir Dünya Görüşü Karşısında; Muharririn Biyografisi, İktisadî Yürüyüş, S: 74,
  • KAYAN, Alp Arslan, Siyasal Bilgiler Okulu hakkında-Haşim Nahit Erbil’e, Vakit, S: 10130, 2 Nisan 1946, s. 2; Siyasal Bilgiler Okulu Hakkında, Vakit, S: 10131, 3 Nisan 1946, s. 227.
  • KERKÜK, İzzettin, Haşim Nahit Erbil ve Irak Türkleri, Türk Kültürü, S 385. (Mayıs (1995) s.263–27128.
  • KERKÜK, İzzettin, Haşim Nahit Erbil Bibliyografyası, Türk Kültürü, S. 401 (Eylül 1996)
  • KERKÜK, İzzettin, Haşim Nahit Erbil ve Irak Türkleri, Kerkük Vakfı-İstanbul-2004–1.baskı-159 sayfa (kitap)
  • KOCAMAN, Rabia, Haşim Nahit Erbil, Kerkük, S. 2 (Kasım 1977) s.19–20
  • KOCAMAN, Rabia, Haşim Nahit Erbil’in Paris Mektupları, Kardaşlık, S 46, s.34–38
  • KOP, Ali Rıza, Kara Gün Yazıları, Yeni Adam, 23. sentyabr 1940, S:291, sh.433.
  • MERMUTLU, Yrd. Doç. Dr. Bedri, Doğu-Batı Yaklaşımı Bağlamında Haşim Nahit Erbil’in "Üç Muamma"sı, Sosyologca Dergisi, Sayı: 1, Ocak-Haziran 2011, s.135–138.
  • MERMUTLU, Yrd. Doç. Dr. Bedri, Haşim Nahit Erbil-Üç Muamma: Garp Meselesi, Şark Meselesi, Türk Meselesi -I, Sosyologca Dergisi, Sayı: 1, Ocak-Haziran 2011, s.139–150.
  • OZANSOY, Halid Fahri, Edebiyatçılar Geçiyor, sh.33–35 / 98–99Kanaat K.evi, İstanbul-1939 (126 sayfa).
  • ÖZERDİM, Sami N, Dil-Tarih-Coğrafya Fakültesi Davası-Haşim Nahit’e-, Yeni Sabah, 25/071940, S: 3412, sh.13

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Nüfus İdaresində verilən Nüfus Cüzdanı Sureti,28 Haziran, 1939, Ankara
  2. ↑ Başbakanlık Osmanlı Arxivi Sicilli Əhval Dəftəri, C 144 s.389
  3. ↑ T. C Emekli Sandığı Arşivi (ESA), 72077 No'lu Dosya
  4. ↑ Mehmet Hurşit, Erbil Şairlerinden Haşim Nahit Erbil, Kardaşlık, 14/8–9
  5. ↑ Haşim Nahit, Bir Mektup: Muhterem Celâl Sahir'e, Servet-i Fünun, S: 1247, 16 Nisan 1331 (1915), s. 390–393
  6. ↑ Haşim Nahit, Türkiye İçin Necat ve İtilâ Yolları, Şems Matbaası, İstanbul 1331, s.7
  7. ↑ 1 2 T. C Emekli Sandığı Arşivi (ESA), 72077/21–6388
  8. ↑ Haşim Nahit, Türkiye İçin Necat ve İtilâ Yolları, Şems Matbaası, İstanbul 1331, Giriş kısmı
  9. ↑ Haşim Nahit Erbil, Türkiye'de Modern Teknik Nasıl Meydana Gelebilir? Alâeddin Kıral B.evi, Ankara 1942, s.15
  10. ↑ T. C Emekli Sandığı Arşivi (ESA), 72077/21–6388Bu belge, çalışmamızın "Belgeler-Fotoğraflar" bölümünde Ek-4-B olarak yer almaktadır
  11. ↑ Haşim Nahit,"Veda (Darülfünun Gençlerine)", Yeni Gazete, N: 1053, 30 Temmuz 1911, s. 1–2
  12. ↑ 1 2 3 Haşim Nahit Erbil ve İrak Türkleri. Kerkük vakfı, 2004
  13. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Veysel Ergin, T. C. GAZİ ÜNİVERSİTESİSOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜTÜRK DİLİ VE EDEBİYATI ANABİLİM DALIYENİ TÜRK EDEBİYATI BİLİM DALIHAŞİM NAHİT ERBİLHAYATI-SANATI-FİKİRLERi, doktora tezi, Ankara, 2013
  14. ↑ Haşim Nahit Erbil, Türkiye'de Modern TeknikNasıl Meydana Gelebilir?Alâeddin Kıral B.evi, Ankara 1942, s.15
  15. ↑ Haşim Nahit,"Elcezire Mektupları-1 Kadın Hayatı", MehasinN: 7, mart 1325, s. 516‐520
  16. ↑ Haşim Nahit, Karanlıklarda, Servet-i Fünun, N:930, 12 mart 1325
  17. ↑ Şehik-i Garam(Riyah-ı Leyâli Şairine), Servet-i Fünun, S: 957, 24 Eylül 1325, s. 332
  18. ↑ Bahar İçinde Hayal-i Derbeder, Servet-i Fünun, S: 962, 29 Teşrin-i evvel 1325, s. 413
  19. ↑ emâsil-i Şüûn-Arzı Filistin'de-Birinci Sahne: Akşam, Servet-i Fünun, S: 963, 5 Teşrin-i evvel 1325, s. 15–16
  20. ↑ Müdavele-yi Zafer yahud Selahaddin ve İskender-1, Resimli İstanbul, N:14 5 Eylül 1325, s. 215–217
  21. ↑ Müdavele-yi Zafer yahud Selahaddin ve İskender-2, Resimli İstanbul, N:15 14 Eylül 1325,
  22. ↑ Haşim Nahit, Türkiye İçin Necat ve İtilâ Yolları, Şems Matbaası, İstanbul, 1331 (8+375 s.
  23. ↑ TERZIBAŞI, Ata, Erbil Şairleri: Haşim Nahit Erbil, Kerkük Vakfı-İstanbul-2007 s:165–183
  24. ↑ Haşim Nahit, Deliren Esir(Manzum piyes), İstanbul, 1336
  25. ↑ Haşim Nahit, Üç Muamma: GarpMeselesi-Şark Meselesi-Türk Meselesi, Kader Matbaası, İstanbul, 1337, (59+1 s.)
  26. ↑ Haşim Nahit, Türk Ocakları ve Büyük Gazi, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1584, 20 Kasım 1925, s. 2; 30 Ağustos, Türk Hava Mecmuası, S: 8, 15 Eylül 1926, s.1–2
  27. ↑ Büyük Gazi'nin Nutku, Türk Hava Mecmuası, S: 13, 1 Aralık 1926, s.1
  28. ↑ Haşim NahitLes Symptomes de la Crise Turque et Son Remede "Türk İktisadîBuhranının Arazı", (Y.evi Yok), 1931, Paris, (88 s.)
  29. ↑ vukat Haşim Nahit ER-BİL, Hayat Pahalılığı Azaltılabilir mi?s.200–202
  30. ↑ The Moslem World, 13 October 1933, London / New York, s. 421–422
  31. ↑ Les Symptomes de la Crise Turque et Son Remede, Par Hachim Nahit", La Quinzaine Critque Des Livres Des Revues, N. 32, Vole. 3, 25 Nisan 1931
  32. ↑ Haşim Nahit ER-BİL, Avrupa Buhranının Ruhî Sebepleri, Recep Ulusoğlu B.evi, Ankara,1941, 335 s
  33. ↑ Haşim Nahit ER-BİL, Türkiye'de Modern TeknikNasılMeydana Gelebilir, Alâeddin Kıral B.evi, Ankara, 1942, (288 s.)
  34. ↑ Haşim Nahit ER-BİL, Dil Tekniği-II'nci Kitap, Alâeddin KıralB.evi, Ankara, 1942, (103 s.
  35. ↑ Avukat Haşim Nahit ER-BİL, Komünizmle Mücadele Rehberi, Sinan Matbaası, İstanbul, 1950, (312 s.)
  36. ↑ aşim Nahit ER-BİL, Komünist Beyannamesine Karşı Milliyetçi Beyannamesi
  37. ↑ Avukat Haşim Nahit ER-BİL, Hayat Pahalılığı Azaltılabilir mi? Gün Basın evi, İstanbul, 1953
  38. ↑ Haşim Nahit ER-BİL,700 Senelik Sümer Medeniyetinde Kıbrıs, M. Sıralar Matbaası, İstanbul, 1954, (54s.)
  39. ↑ H. N. Haile için kahraman, Matbaa-i Osmaniyə, 1332(1917), İstanbul, 78 sayfa
  40. ↑ H. N. Erbil, T. C.icarət Neşriyyatı, 1927, İstanbul
  41. ↑ Haşim Nahit, Buhran (Hikâye), Resimli Kitap, c.3 s.19, Mart 1325 (1909), s. 481–484
  42. ↑ Haşim Nahit, Şühedâ-yı Tahsil, Yeni Gazete, N:567, 25 mart 1326 (1910), s. 3
  43. ↑ Haşim Nahit, On beş sene Sonra, Yeni Gazete, N:704, 10 Ağustos 1326 (1910), s. 3.
  44. ↑ Haşim Nahit, Efkâr: Güveyinin fotoğrafı, Yeni Gazete, N:1072, 17 Ağustos 1327 (1911), s.
  45. ↑ Haşim Nahit, Küçük Hikâye: Çöl Hayatı -Süheyl ile Leyla-, Servet-i Fünun, S: 1056, 9 Şubat 1328, s. 368–371
  46. ↑ Haşim Nahit, KüçükHikâye: Genç Emir -Köprülü Fuad'a ithaf-, Servet-i Fünun, S: 1085, 9 mart 1328, s. 446–448
  47. ↑ Haşim Nahit, Poliste Fikr-i Tecessüs -Sarı Defter-, Polis mecmuası, S: 10, 30 Teşrinisani 1329, s. 333–335
  48. ↑ Haşim Nahit, Millî Hikâye: Hâcir, Servet-i Fünun, S: 1205, 26 Haziran 1330, s. 134-135
  49. ↑ Haşim Nahit, Kâzım'ın Rüyası -Yakup KadriBeye ithaf-, İkdam, N: 8929, 23 Kanun-ı sani 1338, s. 4–5
  50. ↑ Haşim Nahit, Hâkimiyet-i MilliyeHikâyeleri: Adam Efendinin Eşeği, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1684, 13 mart 1342, s. 5
  51. ↑ Haşim Nahit, Monte Carlo’da Bir Müşahede -Reşat NuriGüntekin’e-, Yeni Adam, N: 313, 26 Aralık 1940, s.6 / 15
  52. ↑ Haşim Nahit, Rüya, Yeni Gazete, N:442, 18 Teşrin-i sani (Kasım) 1325 (1909), s. 3
  53. ↑ Haşim Nahit, Hoca Hanımın Ninnisi, Donanma, N: 104–54, 15 Mayıs 1326, s. 214–215
  54. ↑ Haşim Nahit, Fantezi: Ak Yıldız, Servet-i Fünun, S: 1202, 5 Haziran 1330, s. 83–86
  55. ↑ Haşim Nahit, Fantezi: 1934 tarihli bir hatıra defterinden, Türk Hava Mecmuası, S: 4, 15 Temmuz 1342, s.11–13
  56. ↑ Haşim Nahit, Kısm-ı Ahlâkî: İzdivaç, Musavver Malumat-ı Nafia, S: 7, 27 mart 1330, s.98–100
  57. ↑ Haşim Nahit, Turancılar Arasında, Servet-i Fünun, S: 1206, 3 Temmuz 1330, s. 147–150
  58. ↑ Hayırsever bir vatandaşın teberruu Ankara,26 A. A. İstanbul Üniversitesi Rektörlüğünden: İstanbul’da Kadıköy’de Hasanpaşa mahallesi Nazif Bey sokağında 54 numarada ikamet eden HaşimNahitErbil adındaki vatandaşımız biriktirdiği kitap, para ve tahvillerini Üniversitemiz tıp ve edebiyat fakültelerine bıraktığını 6. Noterde tanzim ettiği resen vekâletle bildirmiştir. Üniversitemiz HaşimNahitErbil’e teşekkür eder.27.11.1951, Milliyet, Sayfa 3
  59. ↑ Dicle ve Fırat: Seyrisefain (Hattı Irakiyenin İstikbali-Irak Mebusânı-Kirama), Yeni Gazete, N: 442, 18 Teşrin-i sani (Kasım) 1325 (1909), s.3
  60. ↑ Meclis-i Mebusan-ı Osmaniye'ye (İngiliz Lynch Kumpanyasına Verilen İmtiyaz Hakkındadır), Yeni Gazete, N:449, 25 Teşrin-i sani (Kasım) 1325 (1909), s. 2,
  61. ↑ Bizde Şahsiyat, Yeni Gazete, N: 451, 27 Teşrin-i sani (Kasım) 1325 (1909), s. 3
  62. ↑ Tanin Ser Muharriri Cahit Bey’e-Mebuslarımız da Okusun-Yeni Gazete, N: 452, 28 Teşrin-i sani (Kasım) 1325 (1909), s. 3
  63. ↑ Lynch İşi, Yeni Gazete, N: 456, 2 Kanun-ı evvel (Aralık)1325 (1909), s. 3
  64. ↑ Siverek Mebusu Nureddin Bey’e Yeni Gazete, N: 460, 3 Kanun-ı evvel (Aralık)1325 (1909), s. 2
  65. ↑ Donanmaya Dair: Osmanlı Zenginlerinde Hiss-i Namus, Yeni Gazete, N:479, 27 Kanun-ı evvel (Aralık)1325 (1909), s. 1–2
  66. ↑ Asâtire Doğru-İspirtizm (Şebâb-ı Müteferrika), Yeni Gazete, N:552, 10 mart 1326 (1910), s. 3
  67. ↑ Kerkük Havalisi, Yeni Gazete, N:556, 14 mart 1326 (1910), s. 1,
  68. ↑ Müşahedât: Asker Borusu, Yeni Gazete, N:565, 23 mart 1326 (1910),
  69. ↑ Tenkit-i Edebî: Fena Bir Fırsat, Yeni Gazete, N:578, 8 Nisan 1326 (1910), s. 3
  70. ↑ Talebe Hayatı: Pansiyon, Yeni Gazete, N:582, 12 Nisan 1326 (1910)
  71. ↑ Çöl Hatıraları: Çerkes Hatıraları Muharririne, Yeni Gazete, N:587, 17 Nisan 1326 (1910), s. 3,
  72. ↑ Temaşa: Soytarı, Yeni Gazete, N: 963, 1 Mayıs 1327 (1911), s. 3,
  73. ↑ Veda (Darülfünun Gençlerine), Yeni Gazete, N: 1053, 31 Temmuz 1327 (1911), s. 1–2
  74. ↑ Hasbihâl: O Ses Diyor Ki, Yeni Gazete, N: 1062, 7 Ağustos 1327 (1911), s.3
  75. ↑ Efkâr: Güveyinin Fotoğrafı, Yeni Gazete, N:1072, 17 Ağustos 1327
  76. ↑ Çöl Hayatı: Süheyl ile Leyla, Servet-i Fünun, S: 1056, 9 Şubat 1328 (1912), s. 368–371
  77. ↑ Genç Emir (Köprülü Fuad'a İthaf), Servet-i Fünun, S: 1085, 9 Mart1328 (1912), s. 446–448
  78. ↑ Şairin Harp Düşünceleri (Mareşal Hindenburg'a), Servet-i Fünun, S: 1238, 12 Şubat 1330 (1914), s. 246–247
  79. ↑ Millî Müdafaa, Servet-i Fünun, S: 1239, 19 Şubat 1330 (1914), s. 259–260
  80. ↑ Bizde Her Şeye İnanmak İstidadı, Servet-i Fünun, S: 1240, 26 Şubat 1330 (1914), s. 275–276
  81. ↑ Fantezi: Ak Yıldız, Servet-i Fünun, S: 1202, 5 Haziran 1330 (1914), s. 83–86,
  82. ↑ Musahabe-i Edebiye, Servet-i Fünun, S: 1203, 12 Haziran 1330 (1914), s. 99–101,
  83. ↑ MillîHikâye: Hâcir, Servet-i Fünun, S: 1205, 26 Haziran 1330 (1914), s. 134–135
  84. ↑ Turancılar Arasında, Servet-i Fünun, S: 1206, 3 Temmuz 1330 (1914), s. 147–150
  85. ↑ ŞiiriminPerisi, Servet-i Fünun, S: 1207, 10 Temmuz 1330 (1914), s.167
  86. ↑ Şiirimin Perisi-2, Servet-i Fünun, S: 1208, 17 Temmuz 1330 (1914), s. 182–186
  87. ↑ Avrupa Medeniyetinin İnhidamı (Yıkılışı), Servet-i Fünun, S: 1210, 31 Temmuz 1330 (1914), s. 209–212
  88. ↑ Harbin Netâici (Neticeleri), Servet-i Fünun, S: 1211, 7 Ağustos 1330 (1914), s. 225–22
  89. ↑ Tarih Huzurunda Fransa ve İngiltere, Servet-i Fünun, S: 1212, 14 Ağustos 1330 (1914), s. 249–250
  90. ↑ İslamiyet’e Karşı Fransa ve İngiltere, Servet-i Fünun, S: 1213, 21 Ağustos 1330(1914), s. 257–260,
  91. ↑ 1912'deki İngiltere, Servet-i Fünun, S: 1214, 28 Ağustos 1330 (1914), s. 373–374
  92. ↑ Bir Mektup: Ümidin Tahakkuku, Servet-i Fünun, S: 1221, 16 Teşrin-i evvel (Ekim)1330 (1914), s. 385–387
  93. ↑ Şarkın Temeddününde (Medenîleşmesinde) Türkiye’nin Ehemmiyeti, Servet-i Fünun, S: 1215, 4 Eylül 1330 (1914), s.289–291
  94. ↑ Bugünün Bizden İstediği, Servet-i Fünun, S: 1216, 11 Eylül 1330 (1914), s.305–307
  95. ↑ Türkiye’de İstiklâl-i Millî ve Cavit Beyin Eski Sözleri, Servet-i Fünun, S: 1217, 18 Eylül 1330 (1914), s. 321–323
  96. ↑ Musahabe: İçtimaiyat mı Edebiyat mı, Servet-i Fünun, S: 1218, 25 Eylül 1330 (1914), s. 340–342
  97. ↑ Ahlâk Kapitülasyonu, Servet-i Fünun, S: 1219, 2 Teşrin-i evvel (Ekim)1330 (1914), s. 353–354
  98. ↑ Şark ile Garp, Servet-i Fünun, S: 1222, 23 Teşrin-ievvel (Ekim)1330 (1914), s. 412–413
  99. ↑ İttihat-ı İslam, Servet-i Fünun, S: 1223, 30 Teşrin-i evvel (Ekim)1330 (1914), s. 6–7
  100. ↑ Asya ve Afrika’da Cihat, Servet-i Fünun, S: 1224, 6 Teşrin-i sani (Kasım) 1330 (1914), s. 21–23
  101. ↑ İngiliz Tehlikesi-Irak Ehline, Servet-i Fünun, S: 1229, 11 Kanun-ı evvel (Aralık)1330 (1914), s. 102–105
  102. ↑ Cihat Vesilesiyle Bir İlmü’r-Ruh Meselesi, Servet-i Fünun, S: 1230, 18 Kanun-ı evvel (Aralık)1330 (1914), s. 122–123
  103. ↑ Memurlara Mezuniyet Meselesi, İkdam, N: 8740, 14 Temmuz 1337 (1921), s. 2
  104. ↑ Cevabım −1, İkdam, N: 8758, 1 Ağustos 1337 (1921), s.2
  105. ↑ Cevabım −2, İkdam, N: 8765, 8 Ağustos 1337 (1921), s.4
  106. ↑ Cevabım −3, İkdam, N: 8779, 25 Ağustos 1337 (1921), s.4
  107. ↑ Cevabım −4, İkdam, N: 8793, 8 Eylül 1337(1921), s.4
  108. ↑ Cevabım −5, İkdam, N: 8797, 12 Eylül 1337 (1921), s.4,
  109. ↑ Cevabım −6, İkdam, N356163. Cevabım −6, İkdam, N: 8811, 26Eylül 1337 (1921), s.3,164. Cevabım −6a, İkdam, N: 8818, 3Teşrin-i evvel (Ekim)1337 (1921), s.4,16
  110. ↑ İçtimaî ve EdebîSayfalar: Ümit Bize Nereden Geliyor, İkdam, N:8821, 6 Teşrin-i evvel (Ekim)1337 (1921), s.
  111. ↑ Mektup (Mukaddes Müdafaa), İkdam, N: 8825, 10Teşrin-i evvel (Ekim)1337 (1921) s.4
  112. ↑ Memleketimizde İlmîCereyan-1, İkdam, N: 8838, 23Teşrin-i evvel (Ekim)1337 (1921), s.3
  113. ↑ Vatan Karşısında Fırka, İkdam, N: 8873, 28Teşrin-i sani (Kasım) 1337 (1921), s.2
  114. ↑ Irak Türkleri, İkdam, N: 8882, 7Aralık 1337 (1921), s.3
  115. ↑ Irak Türklerine Ait Halk Şiirleri, İkdam, N: 8904, 29Aralık 1337 (1921), s.3,
  116. ↑ Dicle’de Bir Kayık Âlemi (Ahmet Haşim’e İthaf), İkdam, N: 8914, 8 Kanun-ı sani (Ocak) 1338 (1922), s. 3
  117. ↑ Fuzuli’nin Mezhebi, İkdam, N: 8936, 30 Kanun-ı sani (Ocak) 1338 (1922), s.3
  118. ↑ Türk Dehasının Bir Hususiyeti (Tiyatro İle Uğraşmak İsteyen Gençlere), İkdam, N: 8950,13 Şubat 1338 (1922), s. 3
  119. ↑ Türk Birliği, İkdam, N: 8958, 23 Şubat 1338 (1922), s. 4
  120. ↑ Türk Dehası Komediye mi Trajediye mi Meyledecek (Tiyatro ile uğraşan gençlere), İkdam, N: 8965, 1 mart 1338 (1922), s. 4
  121. ↑ Harbin umdeleri, İkdam, N:8984, 21 mart 1338 (1922), s. 3
  122. ↑ Tiyatroda Adaptasyon, İkdam, N: 8997, 3 Nisan 1338 (1922), s. 3
  123. ↑ Türk’ün Asil Seciyeleri Nedir, İkdam, N: 9028, 4 Mayıs 1338 (1922)
  124. ↑ İdeal Ahlâka Doğru, İkdam, N: 9045, 21 Mayıs 1338 (1922), s. 3
  125. ↑ Paris Mektupları: Avrupa Mektupları, İkdam, N: 9079, 26 Haziran 1338 (1922), s.3
  126. ↑ Paris Mektupları: Marsilya Sergisi, İkdam, N: 9082, 29 Haziran 1338 (1922), s. 4
  127. ↑ Paris Mektupları: Fransa’daki Türkiye Dostluğunun Sebebi: Paris Mümessili Ferid Bey, İkdam, N: 9088, 5 Temmuz 1338 (1922), s.1
  128. ↑ Paris Mektupları: Marsilya Sergisi ve Bundaki Gaye, İkdam, N:9092, 9 Temmuz 1338 (1922), s.3
  129. ↑ Paris Mektupları: Yeni Konferansta Şark Meselesi, İkdam, N: 9096, 13Temmuz 1338 (1922), s.1,
  130. ↑ Paris Mektupları: Müfide Ferid Hanımla Mülakat, İkdam, N: 9098, 15 Temmuz 1338 (1922), s.1
  131. ↑ Paris Mektupları: Konferans Arifesindeyiz İkdam, N: 9102, 19 Temmuz. 1338 (1922), s.2
  132. ↑ Paris Mektupları: Paris'te 14 Temmuz Süruru (Sevinci), İkdam, N: 9104, 21 Temmuz 1338 (1922), s.1,
  133. ↑ Paris Mektupları: Ahmet Rıza Bey ile Mülakat, İkdam, N: 9112, 29 Temmuz 1338 (1922), s.1
  134. ↑ ürk’ün Avrupalılaşması ve Türkçülük-1, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1412, 1Mayıs 1341 (1925), s.2
  135. ↑ Türk’ün Avrupalılaşması ve Türkçülük-2, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1415, 4 Mayıs 1341 (1925), s.2
  136. ↑ Türk'ün Avrupalılaşması ve Türkçülük-3, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1416, 5 Mayıs 1341 (1925), s.1–2
  137. ↑ Türkçülük Mefkûresi Tahakkuk Etmiş mi, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1418, 7 Mayıs 1341 (1925), s.2
  138. ↑ Tahassüsler: Paris’ten Ankara Türk Ocağına, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1421, 11 Mayıs 1341 (1925), s. 2
  139. ↑ Türk Milleti Avrupa Medeniyetine Nasıl İntibak Edebilir-4, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1423, 13 Mayıs 1341 (1925), s.2
  140. ↑ Şarl Jid İle Hoş Bir Münakaşa, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1442, 4 Haziran 1341 (1925), s.2
  141. ↑ Mekteplerimiz ve İlmin Gayesi, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1457, 22 Haziran 1341 (1925), s.2
  142. ↑ Kuvvet ve Kanun İstihsali, Hâkimiyet-i Milliye, N: 1464, 30 Haziran 1341 (1925), s. 2
  143. ↑ Türkiye İktisadîyatında Bir Deha Eseri, Hâkimiyet-i Milliye, N:1490, 3 Ağustos 1341 (1925), s.3
  144. ↑ Büyük Gazi’nin Nutku, Türk Hava Mecmuası, S: 13, 1 Aralık 1342 (1926), s.1
  145. ↑ 30 Ağustos, Türk Hava Mecmuası, S: 8, 15 Eylül 1342 (1926), s.1–2
  146. ↑ Havai Kabotaj, Türk Hava Mecmuası, S: 9, 1 Ekim 1342 (1926), s.1–2
  147. ↑ Cumhuriyet Rejiminin İktisadî Bir Zaferi (Kabotaj), Türk Hava Mecmuası, S: 7, 1 Eylül 1342 (1926), s. 1–2
  148. ↑ Tayyare ve Nakliye Vasıtaları, Türk Hava Mecmuası, S: 4, 15 Temmuz 1342 (1926), s.1,
  149. ↑ Tetkik-Tahlil: Fransız Ansiklopedisinde Bazı Yanlışlıklar: Prof. Abel Rey’in Şark Milletlerine Savurduğu İftiralar-1, Yeni Sabah, N:1011, 24 Şubat 1941, s.4–6
  150. ↑ Tercümenin İlmîŞartları, Yeni Sabah, N: 1032, 21 mart 1941, s.3 / 6,
  151. ↑ Bazı İktisatçılarımızın İktisat Bilgisi ve Türk Parası, Vakit, yıl: 28 S: 9714, 7 Şubat 1945, s. 2
  152. ↑ İktisadî Sosyolojiye Göre: Toprak Kanunu Tasarısı, Vakit, yıl: 28 S: 9738, 3 mart 1945, s. 2
  153. ↑ Günün Konuları: İktisadî Kalkınmamız İçin Yeni Bir İktisat Sistemine İhtiyaç Var, Vakit, yıl: 28 S: 9744, 9 mart 1945, s. 2
  154. ↑ Yeni Dünya Nizamının Temelleri-3: Menfîve Müspet Şartlar, Vakit, yıl: 28 S: 9821, 26 Mayıs 1945, s.2