Jan Longe

Jan Loran Frederik Longe (10 may 1876[1][2][…], London – 11 sentyabr 1938[3][1][…], Eks-le-Ben[d]) — Fransanın sosialist siyasətçisi və jurnalisti, Karl Marksın nəvəsi.

Jan Longe
fr. Jean Longuet
Doğum tarixi 10 may 1876(1876-05-10)[1][2][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 11 sentyabr 1938(1938-09-11)[3][1][…] (62 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi yol-nəqliyyat hadisəsi
Dəfn yeri
Atası Şarl Longe[3]
Anası Cenni Longe
Fəaliyyəti siyasətçi, jurnalist, vəkil
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jan 5 oktyabr 1876-cı ildə Londonda Şarl və Cenni Longenin ailəsində anadan olmuşdur. Ailəsi onu Conni deyə səsləyirdi. Jan ailənin ikinci oğludur.[5] Longe ailəsi nəvələri ilə oynamağı sevən Cenninin atasını – Karl Marksı tez-tez ziyarət edirdi.[6]

Ailə 1881-ci ilin fevralında Fransaya köçmüşdü.[6] 1882-ci ilin yayında Karl Marks Janın xalası Eleonora Marksla birlikdə üç ay Longe ailəsində qonaq qalmışdı. Bu zaman Cenni sidik kisəsi xərçəngindən əziyyət çəkirdi. Janın anası bu hadisədən bir il sonra dünyasını dəyişmişdi. Ailənin yükünü yüngülləşdirmək üçün Eleonora 1882-ci ilin avqustunda Janı İngiltərəyə aparmış, onun təhsili və tərbiyəsi ilə məşğul olacağına söz vermişdi. Eleanora ona öz oğlu kimi qayğı göstərirdi.[7] Fransaya qayıtdıqdan sonra Jan təhsilini davam etdirmək üçün bir müddət atasının ailəsi ilə Kan şəhərində yaşamışdı.

Siyasi fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Parisdə universiteti bitirdikdən sonra Longe jurnalist kimi çalışdı və hüquqşünas təhsili aldı. "Le Populaire" qəzetinin təsisçisi və redaktoru olan Jan həm də "L'Humanite" qəzetində çalışırdı.[8] O, Fransanın əsas sosialist partiyalarından birində – İşçi İnternasionalının Fransa Seksiyasında (SFİO) fəal idi. Bu zaman bələdiyyə sədri olan Jan həm də Fransa Deputatlar Palatasının üzvü kimi fəaliyyət göstərirdi.[9][10]

Birinci Dünya müharibəsi zamanı Jan pasifist idi, lakin eyni zamanda müharibə kreditlərini dəstəkləyirdi. 1918-ci ildə Strasburq Konqresində onun siyasət sənədi sosialist SFİO-nun əksəriyyəti tərəfindən qəbul edilmişdi. 1920-ci il Tur Konqresində kommunistlər çoxluğu əldə etdikdən sonra o, azlığı dəstəkləmiş və mərkəzçi Vyana İttifaqına qoşulmuşdu. Jan 1927-ci ildə əsası qoyulan və Komintern tərəfindən dəstəklənən İmperializm əleyhinə Liqanı tənqid edirdi.[11]

Longe 1930-cu ildə Brüsseldə Sosialist İnternasionalının iclasında[12] və 1935-ci ildə Parisdə sionist qrup qarşısında çıxışında sionist tərəfdarı mövqeləri dəstəklədiyini ifadə etmişdi.[13]

O, həmçinin cinayətə təhriketmə və adamöldürmə cinayətinin köməkçisi ittihamları ilə mühakimə olunmaq üçün Bombeydən İngiltərəyə aparılarkən Marseldə dayanmış gəmidən qaçan və Fransa jandarmı tərəfindən tutulana qədər sahilədək üzən siyasi məhbus Vinayak Damodar Savarkarı vəkil kimi təmsil etmişdi. Bu iş Fransa sosialist mətbuatının tənqidinə səbəb olmuşdu. Mətbuat Savarkarın Fransa torpaqlarında Britaniya polisləri tərəfindən həbs edilməsini Fransanın suverenliyinin pozulması kimi qiymətləndirmiş və bu hadisənin nəticəsində Savarkarın şəxsi hüquqlarının tapdalanmasını qınamışdı.

Solçu və liberal mətbuatın təzyiqləri davam etmiş və 1910-cu ilin oktyabrında hər iki ölkəni işi Haaqa Daimi Arbitraj məhkəməsinə aparmağa vadar etmişdi. Paris Hind Cəmiyyətinin qurucularından biri olan, Bombeyli inqilabçı, parsi qadın Bhikayji Kamanın səyləri nəticəsində Savarkarın Haaqadakı nümayəndəsi kimi çıxış etmək üçün Longe etibarnamə almağı bacarmışdı. Lakin arbitraj Fransa və İngiltərə arasında olduğundan məhkəmə Longenin Savarkar adından memorandumunu qəbul etməmiş, bunun səlahiyyətləri xaricində olduğunu bildirmişdi. Lakin Longe israr etmiş və memorandumun surətlərini məhkəmə üzvlərinə şəxsən təhvil vermişdi.[14]

Ailəsi və ölümü

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jan Longe 1900-cü ildə Anita Devu (1875–1960) ilə ailə həyatı qurdu. Onların iki oğlu var: hüquqşünas və jurnalist Robert Jan Longe (1901–1987) və memar Karl Jan Longe (1904–1981). Jan Longenin kiçik qardaşı Edqar Longe də aktiv sosialist idi.[9]

Longe yol-nəqliyyat qəzasından sonra 1938-ci ilin sentyabrında Eks-le-Ben klinikasında 61 yaşında vəfat etdi.[15][16] O, Parisdəki Per-Laşez qəbiristanlığında, xalası Laura və onun yoldaşı Pol Lafarqla eyni məzarda dəfn edildi. Longenin həyat yoldaşı və iki oğlu da sonralar onunla eyni məzarda dəfn olundular.[17]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  2. ↑ 1 2 Jean Longuet // Sycomore (fr.). / Assemblée nationale
  3. ↑ 1 2 3 Le Figaro, Figaro (fr.). / A. Brézet Paris: Société du Figaro, 1938. ISSN 0182-5852; 2496-8994
  4. ↑ Bauer P. Deux siècles d'histoire au Père Lachaise (fr.). Versailles: 2006. P. 452. ISBN 978-2-914611-48-0
  5. ↑ Padover, Saul K. Karl Marx: An Intimate Biography. McGraw-Hill Book Co, New York. 1978. 479-474. ISBN 0070480729.
  6. ↑ 1 2 Wheen, Francis. Karl Marx. Fourth Estate. 1999. səh. 374. ISBN 9781841151144.
  7. ↑ Wheen, Francis. Karl Marx. Fourth Estate. 1999. 377–379. ISBN 9781841151144.
  8. ↑ "Entry on Jean Longuet". Great Soviet Encyclopedia. 5 March 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 November 2019.
  9. ↑ 1 2 "Grandsons of Karl Marx lean Left, but differ on heirs of teaching". St. Petersburg Times, 30 May 1948, p 40. 18 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 November 2019.
  10. ↑ "Jean Longuet" (fransız). National Assembly. 23 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 January 2022.
  11. ↑ "Glossary of People: Jean Longuet". marxists.org. 2020-04-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-27.
  12. ↑ ”The sessions which adopted the pro-Zionist resolution was presided over by Emile Vandervelde, Belgian Socialist leader and friend of Zionism. Among the supporters of the resolution were Leon Blum, French-Jewish Socialist; Jean Longuet; Pierre Renaudel; and M. Turati, Italian Socialist leader (”Socialist International Urges Britain to Facilitate Jewish Immigration, Colonization,” Arxivləşdirilib 2012-07-12 at Archive.today Jewish Telegraphic Agency, 7 August 1930).
  13. ↑ “Jean Longuet, grandson of Karl Marx, father of modern Socialist, announced himself as a Zionist in a speech to a Zionist group here” (The Sentinel (Chicago), 30 May 1935, p. 29).
  14. ↑ "A century before Kulbhushan Jadhav, the debate at the Hague was over VD Savarkar". 28 May 2017. 27 February 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 27 February 2024.
  15. ↑ "Jean Longuet, 62, noted socialist; Grandson of Karl Marx Dies in. France After Auto Crash--Former French Deputy". New York Times. 13 September 1938. 23 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 January 2022.
  16. ↑ "Jean Longuet, Karl Marx's Grandson, Dead at 62". Jewish Telegraph Agency. 13 September 1938. 23 January 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 January 2022.
  17. ↑ "Confirmed by photograph of grave". 2022-05-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-27.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Jan Longe ilə əlaqəli mediafayllar var.