Lublin — Polşanın şərqində şəhər, Lublin voyevodalığının inzibati mərkəzi. Şəhərin sahəsi 147,5 km2. Əhalisi-332000 nəfər.[3]
Lublin | |
---|---|
Lublin | |
51°15′ şm. e. 22°34′ ş. u.HGYO | |
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Əsası qoyulub | 1317 |
Sahəsi |
|
Mərkəzin hündürlüyü | 163 ± 1 m |
Saat qurşağı | |
Əhalisi | |
Əhalisi |
|
Rəqəmsal identifikatorlar | |
Telefon kodu | +48 81 |
Poçt indeksi | 20-001–20-999 |
Nəqliyyat kodu | LU |
Digər | |
lublin.eu | |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Şəhər Lublin dağının şimal hissəsində, dəniz səviyyəsindən 163–238 m yüksəklikdə yerləşir. Bıstşitsa çayının vadisi (Vepşanın sol qolu) şəhəri müxtəlif mənzərəli 2 hissəyə bölür. Qərb sahilində dərin dərələri və köhnə löss dərələri ilə Nalençovski yaylasının bir hissəsi, şərq sahilində isə Şvidnitski yaylasının və Gelçevska yüksəkliyinin yaratdığı şərq sahilinin landşaftı yerləşir.
Lublində Bıstşitsaya 2 kiçik çay axır: Çerneyufka və Çexufka. Dördüncü çay-Nendznitsa isə şəhərin içərisindən keçir.
Müasir Lublin ərazisində ilk yaşayış məskəni VI əsrdə Çvartek təpəsində yaranmışdır.[4] X əsrdə taxta istehkam, daha sonra isə daşdan istehkamlar tikilmişdir. Şəhər haqqında ilk yazılı qeyd 1198-ci ilə təsadüf edir.
1205-ci ildə Qalisiya şəhzadəsi Roman bir ay ərzində şəhəri mühasirəyə aldı, lakin geri çəkilməyə məcbur olub.
1241-ci ildə monqollar Lublini darmadağın etdilər və üç il sonra prusslar və yatvyaqlarla birlikdə hərəkət edən litvalılar tərəfindən yenidən viran edildi. Elə həmin il Qalisiya şəhzadəsi Daniil şəhəri ələ keçirmiş, onu güclü şəkildə möhkəmləndirmişdir.
1260-cı ildə dominikanlılar Arxangel Mikayıl adına ilk katolik kilsəsini tikmişlər.
1317-ci ildə knyaz Vladislav Loketokun hakimiyəti dövründə bir şəhər kimi müstəqil oldu.1341-ci ildə Böyük Kazimir Lublin yaxınlığında tatarlar üzərində qələbə qazandı.
1474-cü ildə Kazimir Yageplon şəhəri yeni yaradılmış Lublin voyevodalığının paytaxtı elan etdi.
XV–XVI əsrlərdə Qara dənizdən Qərbi Avropaya keçən ticarət yolu sayəsində Lublin intensiv inkişaf etmişdir.
1569-cu ildə Lublində Polşa Krallığının və Böyük Litva Hersoqluğunun tarixdə Lublin İttifaqı kimi tanınan konfederativ dövlət Birliyinə birləşdirilməsi haqqında müqavilə bağlandı.
XVII-ci əsrdə epidemiya şəhərdə 5 mindən çox insanın həyatına son qoydu, şəhər əvvəlcə Pyotr Potemkinin rus-kazak ordusu, sonra isə isveçlilər tərəfindən dağıdıldı. Gələcəkdə şəhərin vəziyyəti, əsasən Şimal müharibəsi səbəbindən yaxşılaşmır. Lublin yarmarkaları dayandırılır, Avropadan olan tacirlər şəhəri tərk edirlər.
1703-cü ildə II Avqust şəhərə onun hüquqlarını Krakovla bərabərləşdirən imtiyazlar verdi. Şimal müharibələrindən sonra tikintinin bərpası dövrü başlayır, əsasən tacir və kilsə məskənləri alt-üst olur. İndiki Krakov şəhərinin imici formalaşır.
1792-ci ildə şəhər rus qoşunları tərəfindən tutuldu. Birliyin üçüncü bölünməsindən sonra şəhər Avstriyanın nəzarəti altına keçdi. 1809-cu ildə şəhər Varşava Knyazlığına daxil oldu. 1815-ci il — Rusiya İmperiyasının tərkibində Polşa Krallığı olmuşdur.
Birinci Dünya Müharibəsi dövründə Lublin Almaniya və Avstriya-Macarıstan qoşunları tərəfindən tutuldu.
1918-ci ildə Lublin şəhərində Katolik Universitetinin əsası qoyuldu.
İkinci Dünya Müharibəsi zamanı şəhər Vermaxt qoşunları tərəfindən işğal olundu. 24 iyul 1944-cü ildə 2-ci Sovet Tank Ordusunun qoşunları Lublin-Brest əməliyyatı nəticəsində Lublini işğal etdilər. 1-ci Belorusiya Cəbhəsinin birləşmələrinə və 16 bölməsinə "Lublin" fəxri adı verildi. Bundan sonra şəhər 1945-ci il yanvarın 17-dək Polşanın müvəqqəti paytaxtı oldu.
23 oktyabr 1944-cü ildə Lublində Mariya Kuri-Sklodovska Universitetinin, 13 may 1953-cü ildə isə Lublin Texnologiya Universitetinin əsası qoyulmuşdur. 1957-ci ildə Lublində elmi cəmiyyət yaradıldı.
8 iyul 1980-ci ildə Lublin zavodlarında kütləvi tətillər başladı. Etirazçılar qiymət artımına qarşı çıxıblar.
2007-ci ildə Lublin memarlıq-tikinti kompleksi tarixi abidə kimi tanınıb.
Honker yük maşını zavodu (Fabryka Samochodów Honker) Lublin şəhərində yerləşir. Istehsalı dayandırılıb. Ərazi bölgüsü
Lublinin inzibati bölgüsü № 1 Lublin Şəhər Administrasiyasının Şəhər Şurası tərəfindən təqdim edilmişdir. 23 fevral 2006-cı ildən Lublin 27 ərazi vahidinə bölünüb. Onların hər birinin öz nizamnaməsi var. Bundan əlavə, onun hüquq və vəzifələri şəhərin nizamnaməsində müəyyən edilmiş öz şurası var. Yeni rayonların yaranması ilə Lublinin inzibati bölgüsünə dair ilkin qərarlar öz gücünü itirdi.
Lublin trolleybusu Polşada işləyən üç trolleybus sistemindən biridir (digər ikisi Gdynia və Tychy şəhərlərindədir).
Şəhərdə avtobus, trolleybus fəaliyyət göstərir. Velosiped və elektrik skuter kirayəsi geniş yayılıb. Xüsusi velosiped yolları salınıb.
2020-ci ildə Lublində 13 trolleybus marşrutu fəaliyyət göstərir:
Trolleybuslarda Lublin şəhərinin bütün ictimai nəqliyyatı üçün eyni olan biletlər var: bir səfər üçün biletlər, 20, 40, 90 dəqiqəlik biletlər, 2, 12 və 120 saatlıq biletlər, həmçinin aylıq biletlər. 2022-ci ildə bir səfərin qiyməti 2.40–3.20 PLN -dir .