Salmas (və ya Səlmas) şəhristanı — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının (vilayətinin) 14 şəhristanından biri.
Şəhristanın inzibati mərkəzi Salmas / Səlmas şəhəridir.
Türkiyə Cümhuriyyətinin Van eli ilə həmsərhəddir.
2006-cı ildə aparılmış əhalinin siyahıya alınmasının nəticələrinə görə şəhristanın əhalisi 180,708 nəfər (kişilər : 91,796 nəfər — qadınlar : 88,912 nəfər) olmuşdur.[ 3] [ 4]
Salmas şəhristanında əsasən azərbaycan türkləri və qismən kürdlər yaşayırlar.
Əhali
Bəxşlər
2006 s.a.
Milli çoxluq
Azlıq
Cəmi
180 708
azərbaycanlı
kürd
Mərkəz (Salmas)
150 256
azərbaycanlı
…
Kuhsər
30 452
azərbaycanlı
kürd
Çəhriq kəndistanı: İranica ensiklopediyasına əsasən[ 5] : Kuhsər bəxşinin Çəhriq kəndistanında 35 kənd yerləşir, bu kəndlərin əhalisi elliklə etnik kürdlərdən ibarətdir. Bu insanlar kürd dilinin kurmanci ləhçəsinin şəqqaq şivəsində danışırlar. Belə ki, kəndlərin əhalisi şəqqaq tayfasının avdoyi qəbiləsinə mənsubdurlar. Dinləri islam, təriqətləri sünnilikdir (şafi qolu). 1966-cı il siayahıya alınmasına əsasən dehistanda 5,348 nəfər əhali yaşamışdır. Dehistanın əsas kəndi və inzibati mərkəzi adını daşıdığı Çəhriq kəndidir. Çəhriq kəndi Salmas şəhərindən 20 km cənub-qərbdə yerləşir. 1956-cı il siyahıya alınmasına əsasən kənddə 185 nəfər əhali yaşamışdır.
Kürəsünni kəndləri: Şəkəryazı, İstisu, Kaniyan, Vərdan, Alasürmə, Şirəki, Silav, Hödər, Hakveran(Haqveran), Çiçək və Mafkəndi, Rikava, Sərəmerih, Şeydan, Gulan, Yengicə, Ağziyarət ve Şurik .[ 6]
Qarnıyarıq dağı və qalası
Zolaçayı
Həftvan kilsəsi
Xantaxtı kitabəsi(daş yazıtları)
Mirə türbəsi
köhnəşəhər gölü
Qarnı Yarıq qalası
Zincirqala
Hödər qalası
Çəhriq qalası
Derik qalası
Kafərqala
Qarçıbəy qalası
Koroğlu qalası
Derik və Çobanlı mağaraları
Həftvan və Dirişk təpələri
Kültəpə
Qolbaq türbəsi
Gözlü dərə
Xorxora şəlaləsi
Köhnəşəhər və Bərgüşad kəndində imamzadə türbələri
Eyvandaşı kitabəsi
Çiçəkgölü
Ağziyarətgölü
Şıx hamamı
Əhrəncan təpəsi
İstisu bulağı
Axtaxana, Həftvan, Sarna, Savra, Yaqub və Xosrova kilsələri
[ 7]
Mərkəzi bəxşi
İnzibati mərkəzi: Salmas / Səlmas ; digər şəhəri: Təzəşəhr
DEHİSTANLARI:
Kənarporuc dehistanı
KƏNDLƏRİ : Abgərm / İstisu / Dərmanabad, Axyan, Ağziyarət, Kanisəfid, Xantaxtı, Minas, Moğul, Qabaqtəpə, Şurgəl, Tamar, Tezxarab, Zindəşt
Kürəsünni dehistanı
KƏNDLƏRİ : Ayan, Çaharsütun, Çiçək, Deyr Əli, Gavlan, Gübə, Hədər, Kaniyan, Ləşgiran, Mafikəndi, Pikəçik, İstgah-i Rah Ahən-i Səlmas / Ğaretəppe [Salmas / Qaratəpə dəmiryolu stansiyası] (Salmas / Qareh Tappeh Railway Station) , Rigabad, Saray-i Məlik, Şəkəryazı, Şeydan, Şirəki, Şurik, Silab, Ürəban, Vərdan, Yengicə
Ləkistan dehistanı
KƏNDLƏRİ : Axtaxana, Bəxşkəndi, Bərgüşad, Çobanlı-i Ülya, Çobanlı-i Süfla, Həbəşi, Həmzəkəndi, Kəngərli, Xanədam, Qaraqışlaq, Qızılca, Sədəqiyan, Sultanəhməd, Yalqızağac, Yovşanlı
Zolaçay dehistanı
KƏNDLƏRİ : Abdulabad, Ağaismayıl, Bağçacıq, Dərzəkonan, Dərişk, Gavlan, Gülizan, Həftvan, Kələşan, Xanəgah, Xosrovabad, Küçəmişk, Məlhəm, Məzrayə-i Hisar, Muğancıq, Ovlaq, Pətəvir, Pikəcik, Qalasər, Sarnaq, Sürə, Zivəcik
Kuhsər bəxşi
Şəhərləri yoxdur
DEHİSTANLARI:
Çəhriq dehistanı
KƏNDLƏRİ : Acvac, Aslanik, Baharabad, Bahik, Balqazan, Bərəzi, Çəhriq-i Ülya, Çəhriq-i Süfla, Dərab, Dərmandek, İlyasi, Gələşin, Gərdiyan, Gərmaviç, Haqverən, Hasbaşa, Hümmətabad, Camalabad, Cəng-i Sər, Kəhriz, Kalran, Katban, Ləkabad-i Ülya, Lilus, Lüləkabad-i Ülya, Lüləkabad-i Süfla, Matəxarpə, Məzrayə-i Şinətal-i Süfla, Mirabad, Qəsrik, Qəzrabad, Şinətal-i Ülya, Şirani, Siyavan, Susanabad, Tamrabad, Varik, Yoncalıq, Zənqu, Zərrindərə, Zula
Şinətal dehistanı
KƏNDLƏRİ : Ağbərzə, Əlibulağı, Əşnək, Berüşkvaran, Dərgah, Derik, Deşvan, Gəbrabad, Gülədam, Güzik, Hacıcafan, Haplaran, Candar, Kapik, Keşkavıc, Kesis, Xorxora, Kum, Kuzərəş, Nəzərabad, Pirmənd, Qəsrik-i Süfla, Qızılkənd, Sənci, Şəmrin, Şivə, Sufiabad-i Süfla
Şəpiran dehistanı
KƏNDLƏRİ : Baləkan, Deləzi, Dustan, Güzik, Hərəkiyan, Həştərak, Kəlik, Karikan, Kələrəş-i Bala, Kələrəş-i Pain, Xinəvin, Üstunrəş, Üsturə, Qəsrik-i Ülya, Şirvani, Sivədar, Ortanis
Şəhərlər Dehistanlar (qəsəbələr) MƏRKƏZİ BƏXŞİ: Kənarporuc •
Kürəsünni • Ləkistan • Zolaçay
KUHSƏR BƏXŞİ: Çəhriq • Şinətal • Şəpiran
Kəndlər
Mərkəzi Şəhristanlar Şəhərlər İran ostanları •
Qeyd: Bəzi şəhərlərin adlarının altından xətt çəkilməsi onların müvafiq olduqları şəhristanın inzibati mərkəzi olmalarını əks edir; adı qalın yazılan şəhər isə bütün ostanın inzibati mərkəzidir