Tələb əyrisi

Tələb əyrisinin dəyişməsinə misal

Tələb əyrisi — müəyyən bir əmtəənin və ya xidmətin qiyməti ilə istehlakçının eyni qiymətə satın ala bildiyi və ya almaq istədiyi əmtəənin miqdarı arasındakı əlaqəni göstərən qrafikdir. Tələbin qrafik təsviridir.

Tərifi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

K. R. Makkonnell və S. L. Brüya əsasən, tələb əyrisi, müəyyən bir vaxtda müxtəlif qiymətlərlə alıcıların nə qədər iqtisadi mal almağa hazır olduğunu göstərən əyridir. Tələb funksiyası — ona təsir edən müxtəlif amillərdən asılı olaraq tələbi müəyyən edən funksiyadır[1]

Fərdi və bazar tələbi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Bütün istehlakçılar üçün ümumi tələb əyrisi hər bir istehlakçı üçün fərdi olaraq ortaya çıxan tələb əyrisidir. Tələb əyrisinin özü əyri formasını ala bilər, lakin bəzən düz xətt də ola bilər.

Bazar tələb əyrisi bazardakı bütün istehlakçıların fərdi tələb əyrilərinin üfüqi şəkildə birləşdirilməsi ilə formalaşan fərdi tələb əyrilərinin cəmidir.[1]

Tələbin müəyyənediciləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qeyri-qiymət amilləri tələbin artmasına səbəb olarsa, tələb əyrisi sağa və yuxarıya, qeyri-qiymət amilləri tələbin azalmasına səbəb olarsa, sola və aşağıya doğru dəyişə bilər.

Tələbin qeyri-qiymət amilləri bunlardır:[1]

  1. İstehlakçı üstünlükləri, onların zövqləri;
  2. Alıcıların sayında dəyişiklik;
  3. Əhalinin pul gəlirləri;
  4. Bir-birini əvəz edən və bir-birini tamamlayan malların qiymətləri;
  5. İstehlakçı gözləntiləri.

Tələb əyrisinin tətbiqi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Tələb əyriləri rəqabətli bazarlarda agentlərin davranışını qiymətləndirmək üçün istifadə olunur və çox vaxt balanslaşdırılmış və ya tarazlıq qiymətini (bütün satıcıların satmağa və bütün alıcıların almaq istədiyi qiymətə) hesablamaq üçün təklif əyriləri ilə birlikdə nəzərdən keçirilir. bazar klirinq qiyməti kimi tanınır) və bazarda tarazlıq miqdarı (təklifin həddindən artıq artması və ya tələbin həddindən artıq azalması olmadan istehsal və satılacaq əmtəə və ya xidmətlərin həcmi).[2] Monopolist bazarda tələb əyrisi yalnız inhisarçının məhsuluna tələb əyrisi ilə təmsil olunur və nəticədə funksiyanın yaradılmasını tələb etmir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 Макконнелл К. Р., Брю С. Л. Экономикс: принципы, проблемы и политика : [рус.] = Economics: Principles, Problems, and Policies. — М. : Республика, 1992. — Т. 1. — С. 61—67. — ISBN 5-250-01486-0.
  2. ↑ Крагмен, Пол и Велз, РОбин. «Микроэкономика». Ворз аблишерз, Нью-Йорк. 2005  (ing.)