сущ.; -ци, -це; -ер, -ери, -ера дагъдин накьвадин кӀеви жинс. # вили ~, залан ~, курквацӀ ~, марвардин ~, лацадин ~. ХандакӀ ягъиз, къванер вегьез, Цал эцигиз ебни терез, КӀватӀал хьана амле, мирес, Магьлемагьле кӀвалер хьана. С. Лезги мехъер. Сурариз кьилин къванер расдай и кооперативдиз «Прогресс» тӀвар ганва. Гьич туькӀвей тӀвар туш. М. М. Лезги тӀвар алатӀа. Дишегьли, помидорарни сумкадиз хъивегьна, эхцигай гъвечӀи гирадин къванцизни пӀузаррикай са вуч ятӀани пуспусна, хъфена. Т. А. Мехъер куьтягь тахьанмаз. 1967 - йисуз Ахцегъа Николаян къеледин патавай хьиз Ахтычай вацӀун кьеряй кьваларикай зурба кӀарабдиз ухшар аламатдин са къван жагъана. Махсус лабораторийра ахтармишунрин нетижада тестикь хьайивал, ам мамонтдин кӀарабпакван тӀвал яз хьана кьван. Къванциз элкъвенвай кӀараб Вичин яшни 2 миллион йис. Д. Шерифалиев. Ахцегьрин музейдай || ЛГ, 1999, 15. VӀ. 2) куьч. масадакай хабар кьан тийидай, гьиссуз кас. \[Зарлишан\]. Вун буба туш, къван я, къван. Н. И. Гьакимрин папар. Синоним: хвах.
* кьилихъ къван акалун, сурун къван, ягъиз тежер къван кьун.
* къван гадариз къугъун сущ. аялар къугъунин са жуьре. Жегьилар, чӀуруз экъечӀна, къван гадариз къугъвазвай. Абуру вад къван акӀурна. Сифте кавхадин гадади яна, галукьнач. Ахпа хпехъан Димиран гада Керима яна, са къван ярхарна. Аслана, вад къванни ярхарнай. - Ваз, валлагь, са тӀуьн артух гана кӀанда. Гаф авач, - лагьанай тамашзавайбуру. - 3. Э. Муьгьуьббатдин цӀелхем. Синоним: къвани-къван къугъун.
* къван гун гл., ни низ-квез 1) къванералди ягъун. Вун, гурцӀул, чидач заз ни гьина хайиди ятӀа, зун хуьряйкӀваляй къван гана чукурна, йихтнавай кча са гъейри валара хайиди я. А. Исм. Эхиримжи къув. 2) са чкадай акъудун, чукурун, беябурун. Эвелдай вагьши папаз къван гудай. Р.
* къван къванцел тун тавун гл., ни нин-куьн 1) тамамдаказ чукӀурун, тахьай гьалдиз гъун. Эхирни лап чӀехи къуватдин залзалади хуьруьн къванкъванцел тунач, чӀехи пай инсанар телеф хьана, амукьай тӀимилбур цӀийи чкадал хтана. С. Муслимов. ЦицӀигъ-наме. 2) беябурун, русвагь авун.
* къвани-къван къугъун гл., вуж аялрин къугъунрикай садан тӀвар.. Куьгьне ЦицӀигъ фикирдиз гъайила... зи фикирдалди, сифтени-сифте хкведайди шад къугъунар я. Ибурукай яз чавай агъадихъ галайбур къалуриз жеда: беле-беле, кӀинтӀ-лаш, кӀумп-лаш, туп-лаш, кьуьл-бармак, лапӀи-лапӀаш, лал байкъуш, къвани-къван, чӀагъ-чӀагъ, гьандагъанда, энзели, кацни къиф, гъуьрчехьанар-уьрдеганар, пӀерпӀелагдин къугъун, ккӀалрал къугъун, чурумар кутун, кӀирераллаз кьекъуьн, къумпарайрай ягъун, фарфалагар дагурун, цӀарарал къугъун, чукӀулрал къугъун, хтарин дулма авун, чуьхверрикай къванцел мед авун, верхи тарцин чкалрикай кендир авун ва адай чӀун чӀугун, гъулцин тарцин чкалрикай авунвай кукуна тум гайи нек цана, квар вегъин ва са кьадар масабур. С. Муслимов. ЦицӀигъ-наме. Синоним: къван гадариз къугъун.
* къван хьуй! межд. 'кьий!' манадин мягькем ибара.
* къван хьун гл. 1) вуч къванциз элкъуьн. 2) куьч. вуж са жаваб-рахун тийиз акъвазун.
* къванцин век урус \[каменный век\], ктаб., сущ. инсаният вилик финин тарихда недай суьрсет ва душманрикай жув хуьдай яракь къванцикайни кӀарабрикай расай къадим девир.