Lüğətlərdə axtarış.

Nozomi Yamaqo (d. 16 yanvar 1975) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 96 oyun keçirib.

Hidetada Yamaqişi və ya qısaca "Hide" (yap. 山岸 秀匡; d. 30 iyun 1973, Obihiro, Hokkaydo, Yaponiya) — İlk yaponiyalı Pro-bodibilder. == Həyatı == Hidetada Yamaqişi 30 iyun 1973-cü ildə Hokkaydo adasında yerləşən Obihiro şəhərində anadan olmuşdur. Hələ Hokkaydo Sapporo Asahiqakkou məktəbində oxuduğu vaxtlar futbol, gimnastika, reqbi, cüdo və ağır atletika ilə məşğul olub. Vaseda Universitetində təhsil aldığı müddətdə isə, ağır atletika ilə daha ciddi məşğul olub. İdmanla ciddi məşğul olduğunun 2-ci ilində dövlət universitetləri arasında keçirilən yarışda I yeri tutub və bu adı növbəti ildə də özündə saxlayıb. Universiteti bitirdikdən sonra da yarışlarda iştirak etməyə davam edib. Eyni zamanda, fərdi məşqçi olaraq işləyib. Nəzərə alsaq ki, o vaxtlar məşqçilər yox deyəcək dərəcədə az idi və o, ilklərdən sayılır.

Hotaru Yamaquçi (d. 6 oktyabr 1990) — Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 24 oyun keçirib, 1 qol vurub.

Mami Yamaquçi (d. 13 avqust 1986) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 18 oyun keçirib, 8 qol vurub.

Motohiro Yamaquçi (d. 29 yanvar 1969) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 58 oyun keçirib, 4 qol vurub.

Satoru Yamaqişi (d. 3 may 1983) — Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 11 oyun keçirib.

Satoşi Yamaquçi (d. 1 avqust 1959) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 1 oyun keçirib.

Satoşi Yamaquçi (d. 17 aprel 1978) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 2 oyun keçirib.

Sayoko Yamaquçi (山口小夜子, Yamaquçi Sayoko, 19 sentyabr 1949, Yokohama – 14 avqust 2007, Tokio) – Yaponiya modeli, aktrisası və dizayneri. Yaponiyanın ilk moda ikonalarından biridir. == Həyatı == Sayoko Yamaquçi 1949-cu ildə Yokohamada doğulmuşdur. Suqino dərziçilik məktəbindən məzun olduqdan sonra model kimi işləməyə başlamışdır. O, 1971-ci ildə Paris kolleksiyası üçün podiuma çıxan ilk yapon model olmuş və bu çıxışından sonra tanınmış Asiya modellərindən birinə çevrilmişdir. 1974-cü ildə "Newsweek" jurnalı onu "dünyanın ən yaxşı dörd modelindən biri" adlandırmışdır. 1970 və 1980-ci illərdə Nyu-York və Parisdə modellik etmişdir. Yamaquçi Kenzo Takada və Kansay Yamamoto kimi Yaponiya modelyerlərinin şoularında çıxış etmişdir. Yamamoto müsahibələrinin birində bildirmişdi ki, "o, Yaponiya qadınlarının gözəl olduğunu hiss etdirən ilk şəxs olmuşdur". Yamaquçinin kare saç düzümü və uzun dar gözləri Qərb dünyasında Asiya gözəlliyinin simvollarına çevrilmişdir.

Sayuri Yamaquçi (d. 25 iyul 1966) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 29 oyun keçirib, 1 qol vurub.

Toşihiro Yamaquçi (d. 19 noyabr 1971) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 4 oyun keçirib.

Tsutomu Yamaquçi (16 mart 1916, Naqasaki – 4 yanvar 2010, Naqasaki) — 1945-ci ilin avqust ayında ABŞ tərəfindən Yaponiyanın Hiroşima və Naqasaki şəhərlərinə qarşı həyata keçirilmiş hər iki atom bombardmanından sağ çıxan yeganə şəxs. 1945-ci ildə ABŞ təyyarəsi Hiroşima şəhərinə atom bombası atan zaman bir iş üçün bu şəhərə gələn Tsutomu Yamaquçinin dərisi yanıb. Bir gecə Hiroşimada qaldıqdan sonra doğma şəhəri Naqasakiyə gəlib. Avqustun 9-da ABŞ təyyarəsi Naqasakiyə də atom bombası atıb. O, bu dəfə də sağ qalmağı bacarıb. Yapon hökuməti Tsutomu Yamaquçini hər iki hücumdan sonra sağ qalan yeganə şəxs kimi qəbul edib. BMT-də 2006-cı ildə çıxış edən Tsutomu Yamaquçi başına gələn hadisələrlə bağlı kitablar və nəğmələr yazıb. 2010-cu ilin yanvarın 4-də 93 yaşlı Tsutomu Yamaquçi mədə xərçəngindən vəfat edib.

Yamaqata (yap. 山形市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Tohoku regionunda yerləşən Yamaqata prefekturasının eyniadlı paytaxtı.

Yamaqata (yap. 山形市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Tohoku regionunda yerləşən Yamaqata prefekturasının eyniadlı paytaxtı.

Yamaqata prefekturası (yap. 山形県 Yamagata ken) — Yaponiyanın Honşu adasında yerləşən Tohoku regionunda prefektura.

Yamaquçi (yap. 山口市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Çuqoku regionunda yerləşən Yamaquçi prefekturasının eyniadlı paytaxtı.

Yamaquçi (yap. 山口市) — Yaponiyanın Honşu adasında olan Çuqoku regionunda yerləşən Yamaquçi prefekturasının eyniadlı paytaxtı.

Yamaquti prefekturası — Yaponiyaın Çuqoku regionunda prefektura.

Yasuyo Yamaqişi (d. 28 noyabr 1979) — keçmiş Yaponiya qadın futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 60 oyun keçirib, 6 qol vurub.

Yoşitada Yamaquçi (d. 28 sentyabr 1944) — keçmiş Yaponiya futbolçusu. == Milli komanda karyerası == Yaponiya milli komandasının heyətində 49 oyun keçirib.

Şirayto şəlaləsi (白糸の滝, Shiraito no taki) – Yaponiyanın Yamaqata prefekturasının Tozava şəhərinin Furukuçi rayonunda yerləşən şəlalə. Moqami çayının bir qolu üzərində yerləşir. Yaponiya Ətraf Mühit Nazirliyi tərəfindən 1990-cı ildə nəşr olunmuş "Yaponiyanın Top-100 şəlaləsi" siyahısına daxildir. Moqami çayı Moqami dərəsindən keçərkən dəniz səviyyəsindən 300-500 metr hündürlükdə 48 şəlalə tökülür. Şirayto şəlaləsi onların ən böyüyüdür. Şəlalənin aşağısında Fudo Myooya həsr olunmuş kapella tikilmişdir. Şəlalənin yaxınlığında Kusanaqi onseni yerləşir.

Otoya Yamaquçi — Yaponiya Sosialist Partiyasının sədri İnedziro Asanumonu qətlə yetirmiş yapon tələbə, siyasi fəal. Yamaquçinin törədtdiyi qətlin əks olunduğu foto Pulitser mükafatına layiq görülüb. Yamaquçi həbsxanada intihar edib. == Həyatı == Otoya Yamaquçi 1943-cü il fevralın 22-də Tokionun Tayto dairəsində anadan olub. Atası Simpey Yamaquçi Yaponiya Özünümüdafiə Qüvvələrinin yüksək rütbəli zabiti olub. Ana babası isə yazıçı Namiroku Murakami olub. "Böyük Yaponiya" partiyasının üzvü olub. Müxtəlif ittihamlarla 10 dəfə həbs olunub. 1960-cı il oktyabrın 12-də 17 yaşı olanda Yaponiya Sosialist Partiyasının sədri İnedziro Asanumonu qətlə yetirib. Cinayət Asanumonunun çıxış etdiyi vaxt baş verib.

Yamaqata Universiteti (YU) (山形大学, Yamagata daigaku) — Yaponiyanın Yamaqata prefekturasınında milli universitet. Universitetin korpusları Yamaqata, Yonezava və Tsuruoka şəhərlərində yerləşir. Times Higher Education jurnalının açıqlamasına görə 2016-2017-ci illər üzrə Dünya Universitetləri Reytinqində Yamaqata Universiteti dünyanın ən yaxşı 980 universiteti arasında 600-800-cü yerdə qərarlaşıb. Yamaqata Universiteti Tohoku bölgəsinin ikinci ən böyük universitetdir. Universitet 4 kampusda fəaliyyət göstərən 6 fakültə və 6 magistratura məktəbindən ibarətdir. == Kampusları və kollecləri == Yamaqata Universiteti dörd əsas kampusdan ibarətdir: Yamaqata-Kojirakava Yamaqata-Iida Yonezava Tsuruoka === Kampusları === ==== Kojirakava kampusu ==== İnzibati Büro Təhsil, İncəsənət və Elm fakültəsi İbtidai təhsil Musiqi İncəsənət İdman Mədəniyyətlərarası Tədqiqatlar Qida Elmləri və Qidalanma Ətraf Mühit və Kosmos Dizaynı Sistem Elmləri və İnformasiya Tədqiqatları Ədəbiyyat və Sosial Elmlər fakültəsi Elmlər fakültəsi Universitet Kitabxanası Universitet Muzeyi Kooperativ Araşdırmalar mərkəzi Xarici Dillər üzrə Təhsil mərkəzi Məlumat mərkəzi Beynəlxalq mərkəz Şəbəkə və Hesablama Xidməti mərkəzi Radioizotop laboratoriyası Ali Təhsil Araşdırma mərkəzi Müəllimlərin Hazırlığı Araşdırma mərkəzi Səhiyyə İdarəetmə mərkəzi İdman zalı ==== Lida kampusu ==== Tibb fakültəsi Universitet xəstəxanası Universitet kitabxanası Mərkəzi Tədqiqat və Təhsil laboratoriyası Ətraf Mühitin Mühafizəsi mərkəzi Radioizotop laboratoriyası Molekulyar Genetika üzrə Tədqiqat laboratoriyası Universitetə ​​bağlı xüsusi məktəb İdman zalı ==== Yonezava kampusu ==== Mühəndislik Fakultəsi Universitet kitabxanası (Mühəndislik şöbəsi) Kooperativ Araşdırmalar mərkəzi İnkubasiya mərkəzi Şəbəkə və Hesablama Xidmətləri mərkəzi Venture Business Laboratory (VBL) Səhiyyə İdarəetmə mərkəzi (Yonezava filialı) İdman zalı ==== Tsuruoka kampusu ==== Kənd Təsərrüfatı fakültəsi Universitet ferması Universitet meşəsi Universitet kitabxanası (Kənd Təsərrüfatı filialı) Şəbəkə və Hesablama Xidməti mərkəzi (Tsuruoka filialı) Molekulyar Genetika üzrə Tədqiqat laboratoriyası (Tsuruoka filialı) Radioizotop Tədqiqat Laboratoriyası (Tsuruoka filialı) Səhiyyə İdarəetmə mərkəzi (Tsuruoka filialı) İdman zalı === Fakültələri === Yamaqata Universitetinin 6 fakültədən ibarətdir: Ədəbiyyat və Sosial Elmlər Fakültəsi Təhsil, İncəsənət və Elm Fakültəsi Elmlər Fakültəsi Tibb fakültəsi Mühəndislik Fakultəsi Kənd Təsərrüfatı fakültəsi === Ali məktəbləri === Yamagata Universiteti altı aspirantura məktəbindən və birləşmiş magistr kursundan ibarətdir: Sosial və Mədəni Sistemlər Ali məktəbi Ali Təhsil məktəbi Elmlər məktəbi Ali Tibb məktəbi Ali Mühəndislik məktəbi Kənd Təsərrüfatı Elmləri Ali məktəbi Kənd Təsərrüfatı Elmləri Birləşmiş Lisans məktəbi === Tədqiqat mərkəzləri === Universitet ferması Universitet meşəsi Universitet xəstəxanası Universitet kitabxanaları (Mərkəzi, Tibb, Mühəndislik, Kənd Təsərrüfatı) Universitet muzeyi Mərkəzi Tədqiqat və Təhsil Laboratoriyası Kooperativ Araşdırma mərkəzləri Xarici Dillər üzrə Təhsil mərkəzi Ətraf Mühitin Mühafizəsi mərkəzi İnkubasiya mərkəzi Məlumat mərkəzi Beynəlxalq mərkəz Laboratoriya Heyvanları mərkəzi Şəbəkə və Hesablama Xidmətləri mərkəzləri Radioizotop laboratoriyası Vençur Biznes Laboratoriyası (VBL) Molekulyar Genetika üzrə Tədqiqat laboratoriyaları Ali Təhsil Araşdırma mərkəzi Müəllimlərin Hazırlığı Araşdırma mərkəzi === Digər mərkəzləri === Səhiyyə İdarəetmə mərkəzləri Universitetə ​​bağlı məktəblər (uşaq bağçası, ibtidai məktəb, orta məktəb və xüsusi məktəb) == Əlaqələri == Yamaqata Universiteti 18 ölkədə 48 universitet və institutla bağlıdır. Universitet 9 müxtəlif ölkədə 25 institutla Beynəlxalq mübadilə müqavilələri saxlayır.

Damaq (lat. palatum, yun. uranos) ağız boşluğunun damını, eləcə də burun boşluğunun dibini təşkil edir. Tağ şəklində olub, basıq səthi aşağı baxır və iki hissəyə bölünür: ön 2/3 hissəsi sərt damaq — lat. palatum durum və arxa 1/3 hissəsi isə yumuşaq damaq — lat. palatum molle adlanır.

Tamag, köhnə türklərdə cəhənnəm sözünün sinonimi. Sözün tamağ, tamuq, tamug və tamu formaları da vardır. Monqollar Tam deyirlər. Öldükdən sonra günahkarların cəzalandırılmaq üzrə getdiyi yerdir. İslam inancı ilə birlikdə geniş təsvirlər edilmiş və necə bir yer olduğu haqqında müxtəlif fikirlər irəli sürülmüşdür. Lakin bütün görüşlərdəki ortaq nöqtə atəş ilə əlaqədar olmasıdır. Xakaslarda cəhənnəmi idarə edən "Tamı Xan" adlı bir tanrının varlığından söz edilər. Köhnə türklər Tamuqun yeraltında olduğuna inanardı. Tamuqun əfəndisi Erlik Xandır və günahkar insanları cəzalandırmaq üçün vardır. Əleyhdarı Uçmaqdır.

Maili səth və ya yamac — yer səthinin maili hissəsi, müsbət və mənfi relyef formalarını ayırır. Mənşəinə görə M.s. ilkin (dəniz altından çıxmış) tektonik struktur, denudasion, akkumulyativ və ya erozion ola bilər. M.s. əksəriyyəti mürəkkəb mənşəli olub, yamac prosesləri nəticəsində yaranır və müəyyən dəyişikliyə uğrayır. Sin.: yamac. == Yamac == — dağın və ya təpənin ətəkləri ilə yalı arasındakı hissəyə deyilir. Yamac geoloji quruluşdan, süxurun tərkibindən və denudasiya proseslərindən asılı olaraq dik, meyilli, qabarıq, batıq və pilləli formada olur. Yamac, adından göründüyü kimi, səthi mailli olan sahələrə deyilir. Yamacın əksinə olaraq üfüqi səthi olan sahələr – hamar düzənliklərə ayrılır.

Yataq — sahil çimərliyi olaraq çoxlu sayda canlının toplaşdığı ərazi nəzərdə tutulur. Bu termin bir qayda olaraq sahildə cəm şəkildə toplanmış dəniz məməliləri üçün işlədilir. Sahil yataqları əsasən qulaqlı suitilər tərəfindən təşkil olunur. == Yataqların tipi == «Yataq» termini sahildə cəmləşmiş pərayaqlılar üçün işlədilir. Bu yataqları bir necə tipə bölünür: Çoxalma yatağı (rookery) və Subay yatağı (haulout). Birinci tipə daxil olan yataqlarda canlılar çütləşmə və çoxalma dönəmini keçirirlər. İkinci tipə aid yataqlarda isə heyvanlar dincəlirlər. Öz növbəsində bu yataqların yerləşdiyi ərazinin örtüyündən (suxur və ya buzlaq) və heyvanın növündən asılı olaraq tiplərə bölmək mümkündür. Məsələn: dəniz şirləri Mednı adasında gilli, adi suitilər və morjlar müvəqqəti istirahət yerlərini daşlı, şimal dəniz fili Kaliforniya sahillərində qumlu çimərliklərdə yataqlar təşkil edirlər. Bəzi növlər məsələn: Ueddell suitisi öz yataqlarını buz üzərində qurur.

Yuxu — beynin fəaliyyət normasının minimal səviyyəyə enməsi və ətraf mühitə olan reaksiyaların azalması ilə müşayiət olunan təbii fizioloji proses. Bu proses məməlilərə, quşlara, balıqlara və bəzi başqa heyvanlara, həmçinin bəzi həşəratlara (məsələn, drozofillərə) məxsus prosesdir. Bütün canlı varlıqlar öz güclərini bərpa etmək və həyat fəaliyyətini davam etdirmək üçün istirahətə ehtiyac duyurlar. Məcburi yuxu canlıların bütün cismi və zehni fəaliyyətlərini dayandırır. == Yuxunun fiziologiyası == Yuxuda anabolizm proseslərinin səviyyəsi artır, katabolizm isə enir. Normal yuxu dövri təxminən hər 24 saatdan bir olur. Bu dövr sirkad ritmi adlandırılır. Bioloji ritmin sirkad forması bir növ işıq və temperatur təsirləri ilə ontogenez dövrdə orqanizmin qazandığı, "bioloji saatlar" vasitəsi ilə həyata keçirilir. == Yuxu elmi izahı == Bu haqda alimlərin bir çox fikirləri vardır. Bəziləri hesab edirlər ki, yuxu zamanı beyindəki qanın bir çox hissəsi bədənin müxtəlif yerlərinə axır.

Bahar yatağı — qaz-kondensat yatağıdır. Bakı şəhərindən 40 km cənub-şərqə doğru dənizdə yerləşir. Bu yataq 1968-ci il mart ayının 21-də kəşf olundu. "Bahar" qaz-kondensat yatağı 1969-cu ildən sənaye işlənməsinə verilmişdir. Yataqda məhsuldar horizontlar Balaxanı, Fasilə, Qirməkiüstü qumlu, Qirməkialtı lay dəstələridir. İşlənmənin əvvəlindən 1 aprel 2011-ci il tarixinədək 203 quyu qazılmışdır. Toplanmış hasilat 1 yanvar 2011-ci il tarixinə 16,9 milyon ton kondensat, 12,9 milyard m³ qaz olmuşdur. Hazırda yataq onun işlənməsi layihəsinə 1 milyard dollar yatırmış Bahar Enerji Əməliyyat Şirkəti tərəfindən istismar olunur. Bura müəssisənin karbohidrogenlərin hasilatı ilə məşğul olan iki mədənindən (sexindən) biri sayılır. Baharda 11 özül fəaliyyət göstərir.

Qışlaq — sığırxana, yataq və yaşayış evlərini ozundə birləşdirən müvəqqəti yaşayış məskəni olmuşdur. Adından məlum olduğu kimi qışlaq, əsasən, qış aylarında yaşayış ucun nəzərdə tutulan ərazi, otlaq sahəsi deməkdir. İlin 8-9 ayını qışlıqlarda kecirən Azərbaycanın maldar elatları, əsasən də tərəkəmələr yalnız yay aylarında yaylaqlara qalxırdılar. Qışlaq digər muvəqqəti yaşayış məskəni tiplərindən xeyli daimiliyi ilə fərqlənir və kəndə kecidin son mərhələsi hesab olunurdu. Qışlaq yerinin daimi məskənə-kəndə keçid təşkil etdiyini bəzi kəndlərinin adlarının tərkibində “qışlaq” sözünün işlənməsi də təsdiq edir. Oğuz rayonunun Xaçmazqışlaq, Xalxalqışlaq, Tovuz rayonunun Böyükqışlaq, Laçın rayonunun Köhnəqışlaq, Qışlaq, Qazax rayonunun Köhnəqışlaq, Düzqışlaq, Daşkəsən rayonunun Yayqışlaq, Zəngilan rayonunun Günqışlaq, Qəbələ rayonunun Aydınqışlaq, Goranboy rayonunun Başqışlaq kimi kənd adları buna misal ola bilər. Müvəqqəti yaşayış məskənlərinin daimi məskənə-kəndə keçid təkil etdiyini XIX-XX əsrin əvvələrinin ədəbiyyat materialları da təsdiq edir. == Mənbə == Azərbaycan etnoqrafiyası. Üc cilddə. II cild.

Serir və ya Sarir — Liviyadakı nəhəng neft yatağı. 1961-ci ildə kəşf edilmiş, 1966-cı ildə burada istehsala başlanmışdır. Geoloji ehtiyatların həcmi 3,8 milyard ton neft olduğu təxmin edilir. İlkin ehtiyatlar 2000 milyon ton, qalan hasil olunan ehtiyatlar 330–600 milyon ton neft olduğu qiymətləndirilir. Yataqların dərinliyi 2490–2775 m bərabərdir. Neftin sıxlığı 0,84 q/sm3-dir. Neftlilik təbaşir və paleogen dövrünə aid yataqlarla əlaqələndirilir. Yatağın operatoru Liviya milli neft şirkəti olan "National Oil Company"nin 100% törəmə şirkəti olan "Arabian Gulf Oil Company" şirkətidir.

Xamaq-Monqol xanlığı, Xamaq-Monqol Ulusu (monq. Хамаг Монголын ханлиг, Хамаг Монгол улс; 1080-1206) — tarixi monqol dövləti. Xamaq-monqol deyə tanınan monqol tayfa birliyinin dövləti idi. İlk xaqanı Xaydu xan, son xaqanı isə Çingiz xan idi. 1206-ci ildə böyüyərək Böyük Monqol İmperiyasına çevrilmişdir. Xaqanlığın başında Börçigin sülaləsi dururdu. Paytaxtının Kerulen çayının yaxınlığında olduğu ehtimalı vardır. == Etimologiya == Xamaq Monqol sözü monqolca "Bütün monqollar" deməkdir. Bunun səbəbi Xamaqmonqol Ulusunda bütün monqol qəbilələrinin və xalqlarının yaşaması idi. == Hökmdarları (Xanlar, Xaqanlar, Kağanlar) == Bunula belə, görkəmli Azərbaycan alimi Fəzlullah Rəşidəddinə görə, Çingiz Xaqanın atası Yesugey Bahatur da Xamaqmonqol Ulusunun xaqanı idi və Fəzlullah onu öz "Cami ət-Təvarix"-ində Yesugey xan, Yesugey xaqan adlandırır.

Yamac buzlağı (rus. склоновый ледник, ing. slope glacier) — zəif parçalanmış dağların yamaclarında geniş ərazini əhatə edən buzlaq. Adətən dağların yalından başlayaraq aşağıya doğru hərəkət edir və qısa dil əmələ gətirir. Y. b. dərə buzlaqlarından parçalanmamış yamacda yerləşməsi ilə fərqlənir.

Yamac prosesləri (rus. процессы склоновые, ing. slope processes) — yamacların əmələ gəlməsi proseslərinin məcmuu olub, yumşaq materialların və yaxud yamacı təşkil edən ana süxurlardan ibarət qayma və qırıntı materialların yerdəyişməsi prosesi.

Yamal yarımadası — yarımada Qərbi Sibirin şimalında, Yamalo-Nenets Muxtar Dairəsi ərazisində yerləşir. Yarımadanın uzunluğu 700 km, eni 240 km təşkil edir. Sahillərini Kara dənizi və Ob estuarisi yuyur. Lanşaftı tundra, cənub hissələrində isə meşə tundradır. Çoxlu sayda gölləri vardır. İnsan tərəfindən zəif məskunlaşılmışdır. Əsasən maralçılıq, balıqçılıq geniş yayılmışdır. Yarımada ərazisində zəngin qaz yataqları vardır. == Etimalogiyası == Boris Mixayloviç Jıtkov 1909-cu ildə yarımada haqqında məlumat verərək Ya və mal sözlərinin birləşməsindən əmələ gəldiyini bildirir. Bu isə Ya (rus.

Teymur Şəmsəddin Yaman Candar (v. 1309) — Candaroğulları bəyliyinin qurucusu və ilk bəyi. == Həyatı == Oğuz türklərinin Qayı qolundan törəmişdir, Şəmsəddin Yaman Candar Alp Arslan Yaman Candar Məhmed bəyin oğlu idi. Anadolu Səlcuqluları arasındakı taxt mübarizəsinə qatılan Şəmsəddin Yaman Candar bəyə 1292-ci ildə Hülaki hökmdarı Keyxatu xan tərəfindən Əflani və ətraf bölgələri iqta olaraq verilmiş, bu tarix Candaroğlu bəyliyinin əsasının qoyulması olaraq qəbul edilmişdir. Bəyliyin qurucusu olan və ona adını verən Yaman Candar bəyin hansı türkmən boyuna mənsub olduğu bilinmir. Daşıdığı Candar ünvanı səbəbilə Səlcuqlu sarayında xidmət etdiyi anlaşılan Şəmsəddin Yaman Candar bəy, hakimiyyəti boyunca Hülakilərin tabeliyində qalmış, ancaq bəyliyin hüdudlarını genişləndirmədən 1309-cu ildə vəfat etmişdir. Yerinə isə oğlu Süleyman bəy keçmişdir.

Yasaq şəhər və ya Ququn imperator sarayı (Çincə: 紫禁城) — ən gözəl orta əsr saray ansambllarından biridir və Pekinin düz mərkəzində yerləşir. == Tarixi == Hər bir tərəfdən o, hündür şəhər divarları ilə əhatə olunmuşdur, dördkünc qüllələrinə malikdir, divar boyunca su ilə doldurulmuş enli şəhər xəndəyi qazılmışdır. Tikilməyə başladığı 1420-ci ildən düz son Çin imperatorunun taxtdan salındığı 1911-ci ilədək təqribən 500 il ərzində burada Min və Tzin sülalələrinin 24 imperatoru yaşamış və hökmranlıq etmişlər. Bu qədim divarlar çox hadisələrin şahidi olmuşlar. Qədimdə "Yasaq şəhər" adlandırılan Ququnu Min sülaləsi imperatoru Çju Di öz hakimiyyətinin dördüncü ilində tikməyə başalmışdır və bu tikinti 14 il davam etmişdir. Bu orta əsrlər dövrünün ən nəhəng və ən bitkin memarlıq abidəsidir. Ququn sarayında saysız-hesabsız çoxlu pavilyonlar və köşklər həmahəng yerləşmişdir. Rəvayətə görə onların sayı 9995 olub. Bu rəqəm haradandır? Çinlilərin əcdadları hesab edirdilər ki, səmavi hökmdarın 10 minlərlə otağı olmalıdır, özünü səmavi hökmdarın oğlu adlandıran onunla bərabər tutula bilməz.

Yataq axını (rus. русловый поток, ing. stream, course) — ölçülərindən və yaranmasından, axın sürətindən, yerin meyilliyindən asılı olmayaraq bütün su axınlarını çay, dağ axınları, qarın əriməsi və daşqın zamanı əmələgələn qollar, həmçinin kənallar/ birləşdirən termin.

Yataq eroziyası (rus. русловая эрозия, ing. channel erosion) — əsasən daşqın və sel zamanı çay yatağının (məcrasının) yuyulması. Yataq eroziyası yan və dərinlik eroziyasına ayrılır.

Yataq prosesi (rus. русловый процесс, ing. channel processes) — axının və yatağın qarşılıqlı təsiri altında yatağın və subasarın morfoloji quruluşunun daim dəyişməsi. Yataq proseslərinin öyrənilməsinin hidrotexniki qurğuların, körpülərin layihələşdirilməsi və istismarında, dib dərinləşdirici işlərin yerinə yetirilməsində, gəmiçilikdə, meşə materiallarının daşınması və s. işlərdə böyük əhəmiyyəti vardır.

Yumurta yazmaq Azərbaycan folklorunda bir dəb dir. Azərbaycanda bayram süfrəsinə boyanmış yumurtanı yazıb qoyma dəbi vardır. Belə ki, yumurtanı soğan qabığında qaynadarlar, qırmızı-qovur (qırmızı-qəhvəyi) boyanar. Sonra isə boyanmış yumurtanın qabığını bıçaq ucu ilə cızıb üstündə şəkil çəkərlər. Bunun adı yumurta yazma dir. Yazmağın mənası, əslində, üzdən yarmaqdır. Yazı sözü də oradan qalıbdır. == Yazılmış yumurtalardan örnəklər == Bu yazılmış yumurtalar Nasir Mənzurinin yazdığı yumurtalardan dırlar. == Həmçinin bax == Çərşənbə Xatın Bayram Yeli AVAVA (roman), Nasir Mənzuri.

İrəm Yaman (türk. İrem Yaman) — türk taekvondoçusu. 62 kq çəki dərəcəsində ikiqat dünya çempionu (2015, 2019), ikiqat Avropa çempionu (2016, 2018). == Şəxsi həyat == İrəm Yaman 4 avqust 1995-ci ildə Ankarada anadan olub. Taekvondo ilə 8 yaşında məşğul olmağa başlayıb. Hacettepe Universitetini İdman Elmləri Fakültəsini bitirib və universitetin taekvondo komandasının üzvü olub. Bakalavr dərəcəsi aldıqdan sonra Konyada Səlcuq Universitetinin idman bölməsində təhsilini davam etdirmiş, oranı bitirdikdən sonra magistr dərəcəsi almışdır. == Karyera == === Kikboksinq === 2012-ci ildə Bratislavada yeniyetmələr və gənclər arasında kikboksinq üzrə dünya çempionatında Yaman 70 kq-dan yuxarı yeddi kontakt kateqoriyasında bürünc medal qazanmışdır. Bir il sonra o, Polşanın Krınisa-Zdruy şəhərində keçirilən kikboksinq üzrə gənclər arasında Avropa çempionatında gümüş medal qazanmışdır. === Taekvondo === Yaman beynəlxalq səviyyədə taekvondoda 2014-cü ildə İnsbrukda gənclər arasında keçirilən çempionatda iştirak etməsi ilə debüt edir və burada 67 kq çəki dərəcəsində qalib gəlir.

Aylin Yaman (1967, Ankara) — tibb işçisi və siyasətçi; Türkiyə Böyük Millət Məclisinin 28-ci çağırışının deputatı. == Həyatı == Aylin Yaman 1967-ci ildə Ankara şəhərində anadan olub. 1991-ci ildə Ankara Universiteti Tibb bölməsindən məzun olub. 1996-cı ildə isə Ankara Universiteti Tibb bölməsində fiziologiya üzrə ixtisaslaşmanı bitirib. Uzun illər səhiyyə sahəsində çalışıb və vəzifələrdə təmsil olunub. Sağlamlıq Forumunda, Yaşlılar və Əlillər üçün Sosial Siyasət Seminarınıda və Uşaq Siyasətləri Seminarında töhfələri olub. Siyasətə Cümhuriyyət Xalq Partiyasında qoşulub. 2020-ci ildə CHP Məclisinin üzvü seçilib. COVID-19 Məsləhət Şurasının üzvü, İnsan Hüquqları İşçi Qrupunun üzvü vəzifələrində təmsil olunub. 2023-cü ildə Ankaradan Türkiyə Böyük Millət Məclisinin deputatı seçilib.

Daraq damğa — Krım xanlarından olan Gəraylar sülaləsi tərəfindən istifadə olunan dövlət simvolu. Damğa Krım tatarlarının milli bayraqlarında da təsvir edilib. == Haqqında == Krım tatar milli bayrağında da yer alan daraq damğası Krım xanlığının paytaxt şəhəri olan Baxçasarayda bəzi giriş qapıları və divarların üzərində də təsvir edilmişdir. Damğa əsasən Gəraylar sülaləsi dövründə istifadə olunub. 1917-ci ildə qurulan Krım Xalq Cümhuriyyətinin də milli bayrağında mavi fonda daraq damğası təsvir edilmişdir. 1991-ci ildə II Krım Tatar Milli Qurultayında mavi fonda sol yuxarı küncdə daraq damğası təsvir edilmiş bayraq Krım tatarlarının bayrağı kimi qəbul edilmişdir.

Qaçaq Camal — Tanınmış bəy və qaçaq. Qeyri adi fiziki gücü, sərrast atəş açma, at minmə və şeir yazma qabiliyyətləri ilə ad-san qazanmışdır. == Həyatı == Camal Usub oğlu Hacıyev (Qaçaq Camal) 1883-cü ildə Faxralı kəndində anadan olmuşdur. Qeyri adi fiziki gücü, sərrast atəş açmaq, at minməyi və şeir yazmağı var idi. O, qoçaqlığı və mərdliyi ilə Gəncəbasarda və uzaq ellərdə böyük ad-sana malik olmuşdur. Deyilənlərə görə Gəncə Karvansarayına bir Ləzgi pəhləvan gəlibmiş və burada bir çox pəhləvanlara meydan oxuyurmuş. Bu haqda eşidən Camal yaylaqdan enib pəhləvanla şavaşmaq qərarını verib. Savaş meydanı düzənlənib və ləzgi pəhləvan bu zaman Camala lağda edib ki, belə cələf adam mənə nə edəcək. Savaş başlayan kimi Camal əllərini pəhləvanın qabırğalarına keçirərək onu yerə sərib və oranı sakit halda tərk edib. Camal hər zaman fağır- füqarəyə arxa dayaq olarmış.