Lüğətlərdə axtarış.

Bertolen (fr. Bertholène, oks. Bertolena) — Fransada kommuna, Cənub-Pireneylər regionunda yerləşir. Departament — Averon. Lessak kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Rodez. INSEE kodu — 12026. Kommuna təxminən Parisdən 500 km cənubda, Tuluza şəhərindən 140 km şimal-şərqdə, Rodezdən isə 17 km şərqdə yerləşir. == Əhalisi == 2008-ci ildə əhalinin sayı 999 nəfər təşkil edirdi. == İqtisadiyyatı == 2007-ci ildə əmək qabiliyyətli 652 nəfər (15-64 yaş arasında) 504 nəfər iqtisadi cəhətdən, 148 hərəkətsiz (fəaliyyət göstərici - 77.3%, 1999-cu ildə 70.9%) idi.

Vertolyot, helikopter və ya dikuçar — şaquli hərəkət edən, havada dayana bilən və istənilən istiqamətdə hərəkət etmək imkanına malik olan aerodinamik uçuş aparatı. Lazımi qaldırıcı qüvvə reaktiv və ya porşenli mühərriklə hərəkətə gələn pərlər vasitəsilə əldə edilir. == Adının etimologiyası == Vertolyot sözü ilk dəfə 1929-cu ildə Nikolay Kamov tərəfindən istifadə edilmişdir. "Vertikal" və rus dilində uçmaq mənasını verən "letat" (летать) sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Həmçinin, "helikopter" sözü XIX əsrin sonlarında fransız dilində istifadə olunmağa başlamış və öz növbəsində yunan dilindəki hélikos — spiral, vint və pterón — qanad sözlərinin birləşməsindən yaranmışdır. Yazıçı Anar "helikopter" sözünə "dikuçar" azərbaycanca qaşılığı təklif eləmişdir. == Uçuş prinsipi == Təbii ki, vertolyotun icadından bu yana uçuşu asanlaşdıracaq bir çox sistem inkişaf etdirilmişdir, lakin mahiyyət etibarilə bütün vertolyotların uçuş prinsipi eynidir. Pərlər süni burulğan yaradaraq vertolyotu yuxarı qaldırır. Pərlər vertolyotun mühərrikinin təsiri ilə fırlanır, təyyarə qanadlarında da olduğu kimi onların altından və üstündən keçən hava axınlarının qət etdiyi məsafə fərqlidir. Üstdən keçən hava daha sürətli, altından keçən hava daha yavaş hərəkət etmək məcburiyyətində qalır.

Hərbi vertolyot, hərbi qüvvələrin istifadəsi üçün xüsusi olaraq istehsal edilmiş və ya dəyişdirilmiş bir vertolyotdur. Hərbi helikopterin missiyası onun dizaynının və ya dəyişdirilməsinin funksiyasıdır. Hərbi helikopterlərin ən çox istifadə edildiyi sahə qoşunların daşınmasıdır, lakin nəqliyyat helikopterləri döyüş axtarış-xilasetmə (CSAR), sanitar evakuasiya (MEDEVAC), hava komandanlığı mərkəzi kimi digər vəzifələri yerinə yetirmək üçün dəyişdirilə və ya modifikasiya edilə bilər. Bundan əlavə, yer hədəflərinə hücum etmək üçün silahlandırıla bilər. Xüsusi hərbi helikopterlər müəyyən tapşırıqları yerinə yetirmək üçün hazırlanmışdırlar. Xüsusi hərbi helikopterlərə misal olaraq hücum vertolyotları, müşahidə vertolyotları və sualtı dəniz döyüşü helikopterlərini göstərmək olar. == Növləri və funksiyaları == Hərbi helikopterlər müasir orduların dəniz, quru və hava əməliyyatlarında ayrılmaz rol oynayırlar. Ümumiyyətlə, istehsalçılar, müxtəlif xüsusi çəki/ölçü siniflərinə aid gövdələr inkişaf etdirirlər ki, bu da tapşırıqlar zamanı xüsusi avadanlıqlardan istifadə edərək müxtəlif rollara uyğunlaşdırılmağa kömək edir. İnkişaf xərclərini minimuma endirmək üçün əsas gövdələr uzadıla və qısaldıla bilər, yeni mühərriklər və elektron cihazlarla yenilənə bilər və bütün mexaniki və uçuş sistemləri yeni təyyarə yaratmaq üçün yeni gövdələrə uyğunlaşdırıla bilər. Müasir vertolyotlarda eyni gəmi gövdəsinin fərqli rollarda konfiqurasiya olunmasına imkan verən modul sistemlər mövcuddur.

Vertolyotun rotor sistemi və ya vertolyot rotoru bir vertolyotu havaya qaldırmaq üçün tələb olunan aerodinamik qalxma qüvvəsi yaradan rotor sistemidir. Tək rotorlu vertolyotlarda əsas rotor gövdənin yuxarı hissəsinin ortasında yerləşir. Quyruq hissəsinin sonunda isə bir quyruq rotoru mövcuddur.

Amfibiya vertolyotu həm quruya, həm də suya enmə və qalxma edə bilən bir vertolyotdur. Amfibiya helikopterləri hər hansı bir amfibiya olmayan vertolyot ilə yerinə yetirilə bilinən digər işlər yanaşı hava-dəniz xilasetmə, dəniz xilasetmə və okeanoqrafiya kimi müxtəlif xüsusi məqsədlər üçün istifadə olunur. Amfibiya helikopterləri uçan gəmi kimi suya davamlı və ya hidroizolyasiyalı bir gövdə ilə dizayn edilə bilərlər. Amfibiya helikopterləri hava-dəniz xilasetmə, sualtı döyüş müharibəsi, xüsusi təyinatlı qüvvələrin əməliyyatlarına dəstək və ABŞ prezidentlərinin daşınması da daxil olmaqla müxtəlif rollarda istifadə edilmişdirlər.

Bertolt Brext və ya Bertolt Breşt, (Üqen Bertolt Fridriş Breşt adıyla doğuldu, 10 fevral 1898[…], Auqsburq, Almaniya imperiyası, Bavariya Krallığı – 14 avqust 1956[…], Şərqi Berlin) — Alman şair, dramaturq, teatr rejissoru və teatr islahatçısı idi.

Bertolt Brext və ya Bertolt Breşt, (Üqen Bertolt Fridriş Breşt adıyla doğuldu, 10 fevral 1898[…], Auqsburq, Almaniya imperiyası, Bavariya Krallığı – 14 avqust 1956[…], Şərqi Berlin) — Alman şair, dramaturq, teatr rejissoru və teatr islahatçısı idi.

"Kazan Vertolyot Zavodu" (tam adı "Kazan Vertolyot Zavodu" Açıq Səhmdar Cəmiyyəti) — Rusiya Federasiyasının Tatarıstan Respublikasının paytaxtı Kazan şəhərində fəaliyyət göstərən istehsalat müəssisəsi. == Tarixi == Zavod 1940-cı ildən fəaliyyət göstərir. == Fəaliyyəti == Burada müxtəlif təyinatlı, o cümlədən səhiyyədə, idman yarışlarında, mülki aviasiyada, yükdaşımada, eləcə də müdafiə sahəsində istifadə olunan vertolyotlar, "KamAZ" avtotexnikası, avtobuslar və s. istehsal edilir. Zavodun istehsal etdiyi məşhur Mi-17, Mi-38, müasir tipli "Aktay", "Kazan", "Ansat", "Ansat-U" vertolyotların əsas xüsusiyyətləri yüksək etibarlılıq və təhlükəsizlikdir. == Rəhbərləri == İ.V.Fedin (1941—45) M.P.Semyonov (1945—48) V.P.Maksimov (1948—61) F.S.Aristov (1961—75) V.Y.Bivoyno (1975—83) A.P.Lavrentyev (1984—2007) V.A.Liqay (2007-ci ildən) == Rəsmi qonaqları == Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev Tatarıstan Respublikasının Prezidenti Rustam Minnixanovun müşayiəti ilə 24 iyun 2011-ci ildə "Kazan Vertolyot Zavodu" ASC ilə tanış olmuşdur.

Qaraheybət helikopter qəzası və ya Qaraheybət faciəsi — Azərbaycan Respublikası Dövlət Sərhəd Xidmətinin (DSX) hərbi helikopterinin Xızı rayonu ərazisində yerləşən "Qaraheybət" aviasiya poliqonunda təlim uçuşları yerinə yetirərkən qəzaya uğraması. İlkin məlumatlara görə, helikopterin qəzaya uğraması nəticəsində 14 nəfər həlak olmuş, 2 nəfər isə yaralanmışdır. Bu, Azərbaycanın hüquq-mühafizə orqanlarının tarixindəki ən böyük aviasiya qəzasıdır.Qəzadan dərhal sonra DSX-nin və Baş Prokurorluğun rəhbər heyəti hadisə yerinə getmişdir. Baş Prokurorun birinci müavini ədliyyə general-mayoru Elçin Məmmədovun rəhbərliyi ilə hadisə haqqında istintaq başlanılmışdır. Hadisənin səbəbi hələ də araşdırılır.Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev və vitse-prezident Mehriban Əliyeva, Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan və ölkədəki digər siyasi xadimlər, xarici ölkələrin Azərbaycandakı səfirlikləri, eləcə də beynəlxalq qurumlar tərəfindən hadisədə həlak olan şəxslərin doğmalarına və yaxınlarına başsağlığı verilmişdir. == Zəmin == "Mi-17" tipli hərbi helikopter DSX-nin arsenalına təxminən 2011-ci ildə daxil edilmişdir. Bu helikopterin təyinatı quru qoşunların mobilliyinin artırılmasına və döyüş meydanında atəş dəstəyinin verilməsinə hesablanmışdır. DSX-nin aviasiya sistemində "Mi-17" bütün variantlarda istifadə olunur. Sərhəd zastavaları müxtəlif relyef quruluşuna malik ərazilərdə olduğu üçün, ucqar nöqtələrə məhz sözügedən helikopter vasitəsilə gedilir. Hadisə nəticəsində yaralanan Emil Cəfərova görə, "Mİ-17" dünyada ən universal helikopterlərdən biridir.