Lüğətlərdə axtarış.

Duqlas Makartur (26 yanvar 1880[…], Litl-Rok – 5 aprel 1964[…], Vaşinqton) — İkinci Dünya müharibəsində Pasifik cəbhəsindəki Müttəfiq qüvvələrə başçılıq edən Amerikalı marşal. Müharibədən sonra Yaponiyadakı Müttəfiq işğal qüvvələrinin komandiri olaraq bu ölkəni idarə etmiş və Koreya müharibəsinin ilk doqquz ayında Birləşmiş Millətlər qüvvələrinin komandanlığını etmişdir. == Gəncliyi == Yüksək rütbəli bir zabit olan Douglas MacArthur Hardy MacArthur′un üçüncü oğlu idi. Hirsli bir qadın olan anasından böyük ölçüdə təsirləndi. 1903-cü ildə West Pointdəki ABŞ Hərbi Akademiyasını sinif birincisi olaraq bitirib. On il ərzində əmr zabiti və istehkam zabiti kimi xidmət etdikdən sonra dörd il Baş Qərargahda çalışıb. 1917-1919-cu illər arasında 42-ci Diviziya komandanlığına tapşırılaraq Fransadakı toqquşmalarda iştirak edib və çayı işğalı zamanı qərargah rəhbərliyi və briqada komandanlığı edib.1918-ci ildə general olmasının ardından rütbəsi davamlı yüksələrək 1930 da quru qoşunları qərargah başçılığına gətirildi.Böyük Böhranın təsirlərinin görüldüyü illərdə quru qüvvələrinin gücünü qorumağa çalışd === II.Dünya müharibəsi === 1941-ci ilin İyul ayında yenidən aktiv vəzifəyə çağırılan Macarthur dekabrda müharibə başlayanda Filippində Yaponlara uğurlu bir gecikdirmə hərəkatını idarə etdi. Yapon ordusu qarşısında, Filippin qoşunları ilə birlikdə geri çəkilərkən dediyi "I shall return" (Geri qayıdacağam) sözü ilə şöhrət qazanıb.1942-ci ilin Mart ayında Avstraliyadakı Cənub-qərb Sakit Okean Cəbhəsində Müttəfiq qüvvələrin komandanlığına gətirildi. Qısa müddətdə Yeni Qvineyada bir hücuma başlayaraq, 1943-cü ilin Yanvar ayında Yaponları Papuadan çıxartdı.1943-1944-cü illərdə girişdiyi bir sıra hərəkat nəticəsində Yeni Qvineyada Laedan Sansapora qədər strateji məntəqələri ələ keçirdi; Həmçinin Admiralty Namizədləri New Britain Adasının qərbini aldı.Ən böyük hərəkatlarını 1945-ci ildə yeddi aylıq Luzon səfərində həyata keçirib. Həmçinin həmin ilin yazında Cənubi Filippin ilə Borneoyu da yenidən ələ keçirdi.

McDonnell Douglas — 1967-ci ildə McDonnell Aircraft və Douglas Aircraft Company şirkətlərinin birləşməsi ilə qurulan Amerikanın böyük bir kosmik məhsullar istehsal səhmdar cəmiyyəti və müdafiə firması idi. Həmin müddətdən otuz il sonra Boeing ilə birləşmə dövrünə kimi DC-10 sərnişin təyyarəsi və F-15 Eagle hava üstünlüyü qırıcı təyyarəsi və F/A-18 Hornet çoxməqsədli qırıcı təyyarəsi kimi bir neçə tanınmış ticarət və hərbi məqsədli təyyarə istehsal etmişdir.

Douglas Aviasiya Şirkəti, Amerika təyyarə istehsalçısı şirkətidir. 1921-ci ilin iyun ayında ata Donald Wills Douglas tərəfindən Kaliforniyanın Santa Monika şəhərində təsis edilmişdir. Daha sonra McDonnell Təyyarə Şirkəti ilə birləşdi və adı 1967-ci ildə McDonnell Douglas olaraq dəyişdirildi. Hal hazırda Boeing Aviasiya Korporasiyasının ticarət təyyarələri bölməsinin bir hissəsidir.

Douglas DC-3 sabit qanad quruluşlu, pərvanəli, 1930 və 1940-cı illərə damğasını vurmuş təyyarə modelidir. Təyyarə baş mühəndis Arthur E. Raymond tərəfindən inkişaf etdirilmiş və ilk uçuşunu 17 Dekabr 1935-də etmişdir. Təyyarə American Airlines CEO-i Cyrus Smith və Donald Douglasın etdikləri telefon marafonu nəticəsində DC-2-nin inkişaf etdirilməsi fikirləri nəticəsində doğulmuşdur. Kabin içi mətbəx və yataraq səyahət kimi fürsətlər təqdim edən DC-3 sayəsində xüsusilə Amerikada hava nəqliyyatı məşhur hala gəlmişdir. Erkən dövr aviasiya şirkətləri United, Amerika, TWA və Eastern 400-ü üzərində DC-3 sifarişi vermişlər. İkinci Dünya müharibəsi illərində isə DC-3ün 10.000 ətrafı hərbi məqsədli versiyası istehsal edilmişdir (C-47, C-53, R4D və Dakota). Istehsalın pik nöqtəsinə çatdığı 1944-də tam 4853 ədədi təslim edilmişdir. Lisenziyalı kopyaları isə Yaponiyada çıxarılan SHOWA L2D və Rus istehsalı Lisunov Li-2 dir. Döyüş sonrasında bir çox C-47 sivil nəqliyyatı məqsədi ilə yenidən əldən keçirilmişdir. Douglas bu vaxt DC-3-ü inkişaf etdirməyə davam etmiş və yük tutumunu böyüdərək və qanad quruluşunu dəyişdirərək Super DC-3 modelini yaratmışdır.

Douglas A-4 Skyhawk, Douglas Aircraft Company və daha sonra McDonnell Douglas tərəfindən istehsal edilmiş ABŞ konstruksiyalı delta qanadlı aviadaşıyıcı əsaslı bir hücum təyyarəsidir. Təyyarə əvvəllər ABŞ Hərbi Donanması tərəfindən 1962-ci ilə qədər A4D olaraq adlandırıldı. Bu təyyarələrdən Yom Kippur, Vyetnam, Folklend müharibələrində aktiv şəkildə istifadə edilmişdir.

C-47 Göyqatarı, (Skytrain) 1935-ci ildən etibarən ABŞ tərəfindən istehsal edilən nəqliyyat təyyarəsi. == Xarici keçidlər == Türk Hava Qüvvətləri saytındaki C-47 səhifəsi Arxivləşdirilib 2006-04-28 at the Wayback Machine Vikianbarda Douglas C-47 Skytrain ilə əlaqəli mediafayllar var.

McDonnell Douglas DC-10 Orta və uzun məsafələr üçün nəzərdə tutulmuş üç mühərrikli geniş gövdəli təyyarə. İki mühərrik qanadlarda olarkən, üçüncü mühərrik isə quyruqda, şaquli stabilizatorun altında yerləşdirilmişdir. Bazar şəraitində Airbus A300, Boeing 747 və Lockheed L-1011 Tristar ilə rəqabət aparmışdır. İstehsalın başa çatdığı 1988-ci ilə qədər 446 ədəd istehsal edilmişdir. Bundan əlavə, Amerika Hərbi Hava Qüvvələri üçün havadan havaya yanacaq doldurmaq məqsədləri üçün istehsal edilmiş olan KC-10 Extender markalı 30 ədəd xüsusi modeli istehsal edilmişdir. Daha sonralar 1990-cı ildə istifadəyə verilmiş MD-11 ilə əvəz olunmuşdur. DC-10 üçün planlaşdırılma 1967-ci ildə başlanmışdır. Bu təyyarə, 1967-ci ildə McDonnell Aircraft Corporation və Douglas Aircraft Company şirkətlərinin birləşməsindən sonra McDonnell Douglasın ilk nəqliyyat təyyarəsi olacaqdı. O, xüsusi olaraq American Airlines üçün 747-yə rəqib olmaq üçün hazırlanmışdır. İlk uçuşu 29 avqust 1970-ci ildə baş tutmuşdur.

McDonnell Douglas MD-11 Amerikan istehsalı, üç мühərrikli, orta-uzun məsafələr üçün nəzərdə tutulmuş geniş gövdəli sərnişin təyyarəsi. DC-10 -dan təkmilləşdirilmişdir. Qanad sxemindəki dəyişikliklər, mühərrikin gücləndirilməsi, tamamilə rəqəmsal pilot kabinəsi strukturu onu DC-10 fərqləndirən bəzi xüsusiyyətləridir. MD-11 təkmilləşdirmə proqramı 1986-cı ildə başlanılıb. 1976 -cı ildə DC-10 üçün edilən iki dəyişiklik planı buna başlanğıc etmişdir. Bu planda təyyarənin bütün boyu uzadılaraq sərnişin tutumlu artırılmalı idi. 30 dekabr 1986-cı ilə çatdıqda plana uyğyn olaraq təyyarənin 52-si dəqiq 40-ı isə sonradan təhvil verilməsi üzrə 92 sifariş hazır idi. Bular sərnişin, yük və qarışıq kimi üç variantda istehsal olunacaq təyyarə idi. İlk uçuş 10 yanvar 1990-cı ildə keçirilib. 7 dekabr 1990-cı ilin ilk təyyarə Finnair'e təslim edilmişdir.

== Məlumat == ABŞ-nin Parkland şəhərində (Florida ştatı) “Marjory Stoneman Douglas” məktəbində baş verən silahlı insident nəticəsində 17 nəfərin öldüyü təsdiqlənib. Onun sözlərinə görə, 12 nəfər məktəbdə, 3 nəfər məktəbin qarşısında güllələnərək öldürülüb, daha 2 nəfər isə xəstəxanada keçinib. Ölənlər arasında həm şagirdlər, həm də böyüklər var. Yaralıların sayını açıqlamayan polis nümayəndəsi bir neçə nəfərin xəstəxanada əməliyyata götürüldüyünü təsdiqləyib. Məktəbdə atəş açan 1999-cu il təvəllüdlü Nikolas Kruz saxlanılıb. Bundan əvvəl o daxili nizam-intizam qaydalarını pozduğuna görə məktəbdən xaric edilib. Parkland şəhəri Mayamidən 60 km şimalda yerləşir. Məlumata əsasən, 18 yaşlı gənc məktəbə daxil olaraq şagirdlərə atəş açıb. Onun əvvəllər həmin məktəbdə təhsil aldığı məlum olub. Hücumun əsəb pozuntusu səbəbindən törədildiyi ehtimal edilir.

F-15 Qartal (ing. McDonnell Douglas F-15 Eagle) — ABŞ istehsalı olan IV nəsil taktiki-qırıcı təyyarə. İstənilən hava şərtlərində fəaliyyət göstərmək imkanına malik olan təyyarə havada üstünlük əldə etmək üçün yaradılmışdır. 1976-cı ildə silahlanmaya qəbul edilən F-15 Eagle ABŞ-İraq müharibələri zamanı, Yaxın Şərqdə və keçmiş Yuqoslaviya ərazisindəki konfliktlərdə geniş istifadə edilmişdir. 2025-ci ilə kimi ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin silahlanmasında saxlanılması planlaşdırılan F-15 daha çox heç bir döyüşdə məhv edilməməsi ilə məşhurdur. F-15 təcillənmə, silah təchizatı və inkişaf etmiş avionika avadanlığına (radar, istiqamət tapma sistemi və s.) görə, çox təkmil təyyarədir; elektronik sistem birdən çox düşmən təyyarəsini təsbit etmə, məlumat toplama, izləmə və hücum bacarığına malikdir. ABŞ-la yanaşı İsrail, Səudiyyə Ərəbistanı və Yaponiya silahlı qüvvələri tərəfindən istifadə edilir. 2017-ci ilə olan məlumata əsasən bu döyüş təyyarəsinin müxtəlif variantlarının istehsalı 2022-ci ilə qədər davam edəcək. == Yaradılma tarixi == 1960-cı illərin sonlarında ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən aparılan tədqiqatlar, Vyetnam müharibəsində toplanılmış hava döyüşü təcrübələri nəticəsində havada üstünlük əldə edə biləcək qırıcı üçün tələblər hazırlandı. Yeni təyyarənin dizayn-konsepsiyasının hazırlanmasına başlayan 8 kompaniyadan 4-ü 500-ə yaxın dizayn konsepsiyası təqdim etdilər.

AV-8B Harrier II sözün əsl mənasında bütün V/STOL təyyarələri içərisində ən məşhur olan hərbi təyyarədir Onun bir ədəd Rolls Royce Pegasus II mühərriki vardır. Mühərrik təyyarənin tam mərkəzində yerləşir və təyyarənin hər iki tərəfində görünən hava girişləri təyyarənin mərkəzində yerləşən Rolls Royce Pegasus II mühərrikini hava ilə təmin edir. İlk Harrier II uçuşunun 1981-ci ilin payızında baş verdiyini nəzərə alaraq, orijinal Hawker P.1127-nin ilk uçuşunun üstündən çoxlu illərin keçdiyini görmək mümkündür. P.1127 1957-ci il dizaynlı olub, bir fransız mühərrik konsepsiyasının əsasında hazırlanmış və təkmilləşdirilmişdir. Layihənin maliyyələşdirilməsi Britaniyanın Bristol Engine Co. şirkəti və ABŞ Hökuməti tərəfindən “Müştərək Silahların İnkişafı Proqramı” (MWDP) çərçivəsində həyata keçirilmişdir. Mühərrikin konfiqurasiyası müəyyən edildikdən və mühərrikin inkişafı üçün tədqiqat işləri qaydasına salındıqdan sonra Hawket Aircraft Ltd. mühəndisləri diqqətlərini bu mühərrikdən istifadə edəcək V/STOL təyyarəsini yaratmağa yönəltmişdirlər. Onlar hökumətin və ordunun dəstəyi olmadan tək mühərrikli hücum-kəşfiyyat təyyarəsi istehsal etməyi bacarmışdırlar. Mühərrikin fırlanan eqzoslarından başqa, reaksiya idarəetmə sistemi də V/STOL qabiliyyəti üçün tələb olunan yeganə komplikasiya olmuşdur.

McDonnell Douglas F-15E Strike Eagle McDonnell Douglas F-15 Eagle döyüş təyyarəsi əsasında ABŞ tərəfindən istehsal olunan çoxməqsədli qırıcıdır. F-15E 1980-ci illərdə düşmənin nəzarəti altında olan ərazilərin dərinliklərində radioelektron mübarizə təyyarələrinin müşayiəti olmadan uçuşlar həyata keçirmək məqsədilə dizayn olunmuşdur. ABŞ Hərbi Hava Qüvvələrinin silahlanmasında olan F-15E qırıcıları bu qurumun arsenalında olan digər təyyarələrlə müqayisədə daha tünd rəngli hava kamuflajına və konformal yanacaq çənlərinə sahibdir. F-15E qırıcıları indiyə qədər İraq, Əfqanıstan, Suriya və Liviyada baş tutmuş döyüş əməliyyatlarında istifadə olunmuşdur. Həmin əməliyyatlar zamanı bu döyüş təyyarələri düşmənin dərinlikdə yerləşən vacib hədəflərinin məhv edilməsi, hava patrulunun təşkil olunması və koalisiya qoşunları üçün yaxın hava dəstəyi məqsədilə istifadə olunub. F-15E sonradan bəzi xarici ölkələrə də ixrac olunmuşdur.

McDonnell Douglas F-4 Phantom II McDonnel Aircraft şirkəti tərəfindən ABŞ Hərbi Hava Qüvvələri və Hərbi Dəniz Qüvvələrinin aviasiya bölmələrinin döyüş gücünü artırmaq məqsədilə istehsal olunmuş, iki oturacaqlı, iki mühərrikli, istənilən hava şəraitində döyüşmək qabiliyyətinə sahib qırıcı-bombardmançı təyyarədir. İlk dəfə 1960-cı ildə ABŞ Hərbi Donanmasında istifadə olunmağa başlamışdır. Yüksək uyğunlaşma səviyyəsi olduğuna görə sonradan ABŞ dəniz piyadaları korpusu və ABŞ HHQ tərəfindən aktiv istismar olunmağa başlamış, 1960-cı illərin ortalarından etibarən bütün aviasiya bölmələrinin əsas döyüş təyyarəsi olmuşdur.2017-ci ilə olan məlumata əsasən istismarına başlamasından 60 ilə yaxın bir müddət keçməsinə baxmayaraq, F-4 qırıcıları hələ də İran, Yaponiya, Cənubi Koreya və Türkiyə kimi ölkələrdə aktiv istifadə olunur. == İstifadəçilər == Avstraliya (keçmiş) Misir: 34 ədəd F-4E xidmətdədir. Almaniya (keçmiş): 30 iyun 2013-cü ildən xidmətdən çıxardılmışdırlar. Yunanıstan: 12 ədəd RF-4E və 34 ədəd F-4E AUP xidmətdədir. İran: 1960 – 1970-ci illərdə 225 ədəd F-4D, RF-4E, F-4E almışdır. 2015-ci ildəki məlumatlara görə 64 ədəd F-4D xidmətini davam etdirir. İsrail (keçmiş): 2004-cü ildən F-4 təyyarələri xidmətdən çıxardılmışdırlar. Yaponiya: 78 ədəd F-4J xidmətdədir.

F/A-18 Hornet — Amerika Birləşmiş Ştatları tərəfindən 1970ci illərdə istehsal edilən, hərbi hücum-döyüş göyərtə təyyarəsi. Hal-hazırda ABŞ HHQ-nin əsas hücum-döyüş təyyarəsidir. Bəzi Avropa və Asya ölkələri tərəfindən istifadə edilir, Liviya, İraq, Yuqoslaviyadakı döyüşlərdə istifadə edilib. Bəzi mənbələrdə F-18 kim qeyd edilir, lakin bu düz deyil belə ki 1982 ci ildə belə qeyd edilmə ləğv edilib.