Lüğətlərdə axtarış.

Alazlama - türk və altay xalq mədəniyyətində od müalicəsi. Yalazlama (digər bəzi Türk dillərində Alaslama və ya Yalaslama) olaraq da bilinər. Xəstəlikləri odla müalicə etmək deməkdir. Albastı (Al/Hal kökü yəni "Atəş" mənası da nəzərə alınmaqla) və Alaz Xan ilə əlaqəli olduğu açıqdır. Bəlkə də Alaz Xanın köməyi istənilir. Mərasim başlarkən Alaz! deyə bağırılması bunun açıq bir göstəricisidir. Qırmızı bir bez parçası yandırılıb xəstənin ətrafında dolanacaqlar. Odun təmizləyici və yaxşılaşdırıcı bir varlıq olduğu inancının bir nəticəsidir bu vəziyyət. Alazlama əməliyyatı axşam qaranlığında yanan ilk işıqla birlikdə işə başlayır.

Alabama (ing. Alabama /ˌæləˈbæmə/ ) — ABŞ-nin cənub-şərq bölgəsində yerləşən ştat. Şimalda Tennessi, şərqdə Corciya, cənubda Florida və Meksika körfəzi, qərbdə Missisipi ilə həmsərhəddir. Alabama ərazisinə görə ən böyük 30-cu, əhalisinə görə 24-cü ABŞ ştatıdır.Alabama ştat quşunun şərəfinə Sarı ağacdələn ştatı ləqəbini almışdı. Alabama həmçinin "Diksinin qəlbi" və "Pambıq ştatı" adı ilə də tanınır. Ştat ağacı uzunyarpaq şam və ştat çiçəyi kameliyadır. Alabamanın paytaxtı Montqomeridir və əhalisinə və ərazisinə görə ən böyük şəhəri Hantsvilldir. Ən qədim şəhəri 1702-ci ildə fransız kolonistləri (Alabama kreolları) tərəfindən Fransız Luizianasının paytaxatı olaraq əsası qoyulmuş Mobildir. Böyük Birminqem Alabamanın ən böyük metropoliten ərazisi və onun iqtisadi mərkəzidir.Əvvəlcə bir çox yerli qəbilələrin yaşadığı indiki Alabama fransızlar XVIII əsrin əvvəllərində onu əldə edənə qədər XVI əsrdən başlayaraq İspan ərazisi idi. 1763-cü ildə İngilislər ABŞ İstiqlal müharibəsində onu itirənə qədər ərazini ələ keçirdilər.

Alaqaya (Təbriz) — Alaqaya (Kəlbəcər) — Kəlbəcər rayonunun inzibati ərazi vahidində yerləşən kənd. Alaqaya (dağ) — Kəlbəcər və Xocalı rayonları sərhədində yerləşən dağ.

Alabama — Amerika Birləşmiş Ştatlarının cənubunda ştatdır. Alabamanın həmçinin aşağıdakı mənaları da var: == Təhsil == Alabama Universiteti — 1831-ci ildə Alabama ştatında qurulmuş ictimai universitet. == Coğrafiya == Alabama (Nyu-York) — ABŞ-də qəsəbə. Alabama çayı — Alabama, ABŞ. Alabama Ərazisi — 1817-1819-cu illərdə mövcud olmuş ərazi. Alabama, Fransız Luizianasının doqquz hərbi rayonundan biri. == Musiqi == Alabama (qrup) - kantri musiqi qrupu. Alabama (qrup, Kanada) - 1970-ci illərin əvvəllərində mövcud olmuş qrup. Alabama (ştat himni) - Alabama ştatının himni.

Sutkusi kürəkburunu (lat. Scaphirhynchus suttkusi) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin şüaüzgəclilər sinfinin nərəkimilər dəstəsinin nərələr fəsiləsinin kürəkburun cinsinə aid heyvan növü.

Alaqaya (fars. الاقيه‎) — İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Həştrud şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == Kənddə 2006-cı il siyahıya alınmaya görə 508 nəfər yaşayır (116 ailə). == Coğrafi yerləşməsi == Təbriz şəhristanının Səriskənd bölgəsinin Atəşbəy kəndistanında, Səriskənd qəsəbəsindən 28 km cənub-qərbdədir.

Alaqaya - Azərbaycan Respublikasının Kəlbəcər rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. == Tarixi == Kənd Qırxqızdağ silsiləsinin Kəlbəcər rayonunun ərazisinə daxildir. Bu ərazidə kənddən 2–3 km. məsafədə ala rəngli böyük bir qaya var. Həmin qayanın adı ilə kənd belə adlanır. == Etimologiyası == Bu mürəkkəb sözün birinci komponenti olan "ala" hissəsi bir sıra mürəkkəb toponimlərin birinci komponenti kimi "alalıq", "rəngbərənglik", "ala-bulalıq", "ağ rəng, qırmızı və qara rənglərlə qarışıqlıq" mənalarını əks etdirir. İkinci komponent olan "qaya" sözü toponimik termin olub, "sıra dağlardan ayrılmış qol", "dağların müəyyən hissəsində daş süxurlardan olan çətin keçilən yer" deməkdir. Uzaqdan ala-bəzək görünən zirvəyə, qayaya, dağa, təpəyə "Alaqaya", "Aladağ" deyirlər. == Yaylaqlar == Sarıbaba yurdu, Turşluqaya yurdu, Xırmanlar yurdu, Yal yurdu, Vəlilər yalının yurdu, Çubuqlu yurd, Keçidüz dağının yurdu, Atağlu yurdu, Nazirli yurdu, Məşədi İslamın yurdu, Xırmandaş yurdu, Mərdandüşən yurd.

Alaqaya — Qarabağ dağ silsiləsinin şimalında, Kəlbəcər və Xocalı rayonları sərhədində dağ adı. Alaqaya dağının hündürlüyü 2583 m. == Toponimikası == Bu mürəkkəb sözün birinci komponenti olan "ala" hissəsi bir sıra mürəkkəb toponimlərin birinci komponenti kimi "alalıq", "rəngbərənglik", "ala-bulalıq", "ağ rəng, qırmızı və qara rənglərlə qarışıqlıq" mənalarını əks etdirir. İkinci komponent olan "qaya" sözü toponimik termin olub, "sıra dağlardan ayrılmış qol", "dağların müəyyən hissəsində daş süxurlardan olan çətin keçilən yer" deməkdir. Uzaqdan ala-bəzək görünən zirvəyə, qayaya, dağa, təpəyə "Alaqaya", "Aladağ" deyirlər. Kəlbəcər rayonu ərazisində Alaqaya adlı kənd var. Kənd Qırxqızdağ silsiləsinin Kəlbəcərə baxan tərəfində yerləşir, ərazidə kənddən 2–3 km məsafədə Alaqaya dağı qərar tutur. Kənd öz adını həmin dağın adından götürülmüşdür.

Alaqaya (Təbriz) — Alaqaya (Kəlbəcər) — Kəlbəcər rayonunun inzibati ərazi vahidində yerləşən kənd. Alaqaya (dağ) — Kəlbəcər və Xocalı rayonları sərhədində yerləşən dağ.

Birmingem (ing. Birmingham) — ABŞ-nin cənub-şərqində, Alabama ştatının mərkəzi hissəsində şəhər. Birminhem-Quver-Kalman aqlomerasiyasının mərkəzi. == Əhalisi == Əhalisi 231,6 min (2005; o cümlədən afroamerikalılar 70%-dən çoxdur), şəhərətrafı ilə 939 min. == Coğrafiyası == Appalaç dağlarının ətəyindədir. Avtomobil və dəmiryolları qovşağı. Beynəlxalq aeroport. Blek-Uorrior çayı sahilində port. Su yolu vasitəsilə Mobil portu (Meksika körfəzi) ilə əlaqəsi var. == Tarixi == 1871-ci ildə dəmiryol xətlərinin kəsişdiyi yerdə, dəmir filizləri, yüksəkkeyfiyyətli kokslaşan kömür, dolomit və flüslu əhəngdaşı yataqlarının yaxınlığında salınmışdır; adını İngiltərənin ən iri metallurgiya mərkəzinin adından götürmüşdür.

Dotan /ˈdoʊθən/ ABŞ-nin Alabama ştatının cənub-şərq küncündə, Corciya sərhəddindən 32 km qərbdə və Florida sərhəddindən 26 km şimalda yerləşən şəhər. Deyl və Henri qraflığına qədər uzanan şəhər Hyuston qraflığının inzibati mərkəzidir. Adı Yaradılış 37:17: "Dotana gedək." ifadəsindən götürülmüşdür. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalma məlumatına əsasən şəhərin əhalisi 65,496 nəfərdir. == Xairici keçidlər == Official website Dothan Chamber of Commerce Historic photos Arxivləşdirilib 2016-03-03 at the Wayback Machine Landmark ParkDotan Ceniva, Henri və Hyuston qraflıqlarını əhatə edən Dotan Metropoliten Statistik Sahəsinin əsas şəhəridir; Deyl qraflığına uzanan kiçik bir hissəsi isə Enterprays-Ozark Mikropolitan Sahəsinə aiddir. 2010-cu ildə Dotan metropoliten ərazisinin ümumi əhalisi 145,639 nəfər olmuşdur. The city serves as the main transportation and commercial hub for a significant part of southeastern Alabama, southwest Georgia, and nearby portions of the Florida Panhandle. Since approximately one-fourth of the U.S. peanut crop is produced nearby, with much of it being processed in the city, Dothan is sometimes referred to as "The Peanut Capital of the World". Dothan also hosts the annual National Peanut Festival at the dedicated "Peanut Festival Fairgrounds". == Tarixi == === İlk illər === İndiki Dotan ərazisində min illərlə yerli xalqların mədəniyyətləri mövcud olmuşdur.

Hantsvill — ABŞ-nin Alabama ştatının Medison qraflığında şəhər..

Mobil (ing. Mobile) — ABŞ-də, Alabama ştatında şəhər. Meksika körfəzi sahilində bir portdur. Arağ emalı, süllüloz-kağız, kimya sənyesi var. Gəmi, alüminium oksidi, sement istehsal olunur. 1711-ci ildə salınmışdır.

Montqomeri (ing. Montgomery) — inzibati mərkəz və ABŞ-nin Alabama ştatında ikinci ən sıx şəhər. Eyni zamanda Montqomeri qraflığının eyni adlı inzibati mərkəzidir. Alabama çayında yerləşir. == Tarixi == Avropa kolonizasiyasından əvvəl Alabama qəbiləsi Alabama çayının sol sahilində yaşayırdı (sonradan dövlətin adı gəldi). Bu yerləri ziyarət edən ilk ağdərili insanlar İspan tədqiqatçısı Ernando de Soto idi. 1540-cı ildə rəhbərlik etdiyi bir ekspedisiya ərazini araşdırdı. Bölgəyə növbəti Avropa səfəri bir əsrdən çox müddət sonra, 1697-ci ildə Karolina ştatından Alabama çayına enən bir ekspedisiya meydana gəldi. Montqomeri ərazisindəki ilk daimi ağ yerləşmiş 1716-cı ildə orada məskunlaşmış Şotlandiya taciri Ceyms MakKuin idi. Yerli bir qəbilənin liderinin qohumu ilə evləndi və daha sonra uşaqları hindular arasında assimilyasiya edildi.

Montqomeri (ing. Montgomery) — inzibati mərkəz və ABŞ-nin Alabama ştatında ikinci ən sıx şəhər. Eyni zamanda Montqomeri qraflığının eyni adlı inzibati mərkəzidir. Alabama çayında yerləşir. == Tarixi == Avropa kolonizasiyasından əvvəl Alabama qəbiləsi Alabama çayının sol sahilində yaşayırdı (sonradan dövlətin adı gəldi). Bu yerləri ziyarət edən ilk ağdərili insanlar İspan tədqiqatçısı Ernando de Soto idi. 1540-cı ildə rəhbərlik etdiyi bir ekspedisiya ərazini araşdırdı. Bölgəyə növbəti Avropa səfəri bir əsrdən çox müddət sonra, 1697-ci ildə Karolina ştatından Alabama çayına enən bir ekspedisiya meydana gəldi. Montqomeri ərazisindəki ilk daimi ağ yerləşmiş 1716-cı ildə orada məskunlaşmış Şotlandiya taciri Ceyms MakKuin idi. Yerli bir qəbilənin liderinin qohumu ilə evləndi və daha sonra uşaqları hindular arasında assimilyasiya edildi.

Alabama qraflıqlarının siyahısı — ABŞ-nin Alabama ştatının 67 qraflığı. Hər bir qraflıq öz sərhədləri daxilində yerli səviyyədə idarəetməni icra edir. İndiki ştat sərhədləri ilə əhatə olunmuş ərazi tədricən Amerika Birləşmiş Ştatlarına birləşdirildi. ABŞ İstiqlal müharibəsindən sonra, Qərbi Florida müqavilə ilə İspaniyaya verildi, qalan hissəsi isə ilk növbədə Missisipi Ərazisi və daha sonra Alabama Ərazisi olaraq təşkil edildi. Ərazi məclisi, 4 iyun 1800-cü ildə yaradılan Vaşinqton qraflığının ən qədim qraflıq formalaşması da daxil olmaqla, bugünə qədər mövcüd qalan ən qədim qraflıq vahidlərini qurdu. 1814-cü ildə Fort Cekson Müqaviləsi ərazini Amerika mühacirləri üçün açdı, bu da öz növbəsində daha sürətlə qraflıqların yaradılmasına səbəb oldu. Alabama 1819-cu ildə 22-ci ştat olaraq İttifaqa qəbul edildi. Alabama ştatının qanunverici orqanı, Hindilərin Köçürülməsi Aktı qüvvəyə mindiyi və köçkünlərin Alabamanın müxtəlif ərazilərində məskunlaşdığı üçün keçmiş yerlilərin torpaqlarından əlavə qraflıqlar yaratdı. 1820-ci ildə Alabamanın 29 qraflığı var idi. 1830-cu ilə qədər 36 qraflıq var idi və yerli amerikalılar hələ də Alabamanın şimal-şərqində və uzaq qərbində geniş əraziləri işğal edirdilər.

Bullok dairəsi (ing. Bullock County) ― ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 10.914 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Yunion-Sprinqs şəhəridir. Dairə ABŞ Vətəndaş müharibəsi ərzində Konfederasiya ordusunda xidmət edərkən ölmüş ştat senatoru Edvard Ballokun şərəfinə adlandırılmışdır.

Barbur dairəsi (ing. Barbour County) — ABŞ-nin Alabama ştatının cənub-şərq hissəsində qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 27.457 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Kleyton şəhəridir. Virciniya qubernatoru olmuş Ceyms Barburun şərəfinə adlandırılmışdır.

Batler dairəsi (ing. Butler County) — ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 20.947 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Qrinvill şəhəridir. Virciniyada doğulmuş və Krik müharibəsində döyüşən və 1818-ci ilin mayında öldürülən kapitan Vilyam Batlerin şərəfinə adlandırılmışdır.

Bibb dairəsi (ing. Bibb County) ― ABŞ-nin Alabama ştatının mərkəzi hissəsində qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 22.915 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Sentrvill şəhəridir. Alabama Ərazisinin Qubernatoru və birinci Alabama qubernatoru olmuş Vilyam Vayt Bibbin şərəfinə adlandırılmışdır.

Bolduin dairəsi (ing. Baldwin County) — ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 182.265 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Bey-Minett şəhəridir. Senator Avraam Bolduinin şərəfinə adlandırılmışdır.

Bolduin dairəsi (ing. Baldwin County) — ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 182.265 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Bey-Minett şəhəridir. Senator Avraam Bolduinin şərəfinə adlandırılmışdır.

Bağlama — ən qədim yükdaşıma qaydalarından biri. == Ümumi məlumat == Keçmişdə əhali istifadə etdiyi əkinçilik, heyvandarlıq və ev peşəsi məhsullarının bir qismini digər zəruri məişət avadanlıqlarına dəyişmək və ya satmaq üçün adətən, həftəbazarına çıxarırdılar. Əldə daşınan belə yükləri bağlama vasitəsilə uzaq məsafələrə aparmaq mümkün idi. Bunun üçün onları 1,5x1 olcudə parcanın arasına qoyur, parcanı diaqonal uzrə “qulaqlarını” çəkərək bir-birinə bağlayır və əllərinə götürürdülər. İçərisinə heyvandarlıq məhsulları yığılmş motal, dağarcıq, eymə, tuluq, qarın, cılğı və s. yükləri daşımaq üçün bu qayda ilə bağlama etmək və belə sarımaq daha sərfəli idi.

Blaunt dairəsi (ing. Blount County) ― ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 57,322 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Oneonta şəhəridir.

Cefferson dairəsi (ing. Jefferson County) — ABŞ-nin Alabama ştatının əhalinin ən sıx məskunlaşdığı dairə, ştatın mərkəzi hissəsində yerləşir. 2020-ci ildə aparılmış siyahıyaalınmaya əsasən, əhalisi 674,721 nəfərdir. Qraflıq mərkəzi Birminqem şəhəridir. Dairənin polad və çuqun istehsalına əsaslanan ağır sənayesinin XX əsrdə inkişafı onu ştatın qabaqcıl bölgəsinə çevirdi. Cefferson dairəsi Birminqem-Huver.metropoliten ərazisinin mərkəzi dairəsidir. 2011-ci ildə Cefferson dairəsi 4,2 milyard dollar borcu olduğunu açıqladı və müflis olduğunu elan etdi. Maliyyə problemləri nəhəng kanalizasiya layihəsinin xərcləri ilə bağlı idi. Dairədə altı vəzifəli şəxsə qarşı korrupsiya ittihamı irəli sürüldü. Həmin dövrdə hadisə 9-cu fəsil (bələdiyyə müflisliyi) növünə aid ən böyük müflislik idi, 2013-cü ildə Detroyt şəhəri (Miçiqan ştatı) bu göstəriciyə görə Ceffersonu keçdi.

Cekson dairəsi (ing. Jackson County) - ABŞ-nin Alabama ştatında qraflıq. 2010-cu il əhalinin siyahıyaalınması məlumatına görə əhalisi 53.227 nəfər olmuşdur. Qraflıq mərkəzi Skottsboro şəhəridir. ABŞ Ordusu genralı və daha sonra ABŞ Prezidenti olmuş Endrü Ceksonun şərəfinə adlandırılmışdır.

Bağlama — Azərbaycan aşıq şeir şəkillərindən olub, deyişmənin bir qoludur. Deyişmə iki aşığın üzbəüz, sazın müşayiəti ilə sual-cavab şəklində çalıb oxumalarıdır. Deyişmədə aşıq şeirinin bütün şəkillərindən istifadə edilə bilər. Bu aşığın bilik, bacarığından asılıdır. Aşıq deyişmələrinin ən maraqlı mərhələsi, eyni zamanda kulminasiya nöqtəsi qıfılbənd adlanır. Bu şeir şəklinə qıfılbənd, bəzən isə bağlama da deyilir. Elmi araşdırmalarda hər iki addan istifadə edilib. 3, 4, 5 bəndlik şeirdir. Bağlama çox vaxt aşıq deyişmələrində oxunur və ustad aşıqlar özlərinin dərin fəlsəfi məzmunlu bağlaması ilə müqabil tərəfə üstün gəlir, onu "bağlayır". Azərbaycan şifahi xalq ədəbiyyatında Aşıq Ələsgərin bağlamaları məşhurdur.

Ağlama divarı — Qüdsdə Məbəd dağının qərb tərəfində yerləşmiş qədim yəhudi məbədi divarının qalıqları. Qüdsdə olan yəhudilər üçün müqəddəs hesab edilən, Qüds məbədinin aşağı hissəsində qalmış qərb divarıdır. Buna görə Qərb divarı (ivr. ‏ הַכּוֹתֶל הַמַּעֲרָבִי‏‎) adı ilə tanınır.. Yəhudilərin, Süleymanın Qüdsdə tikdirdiyi Beyt-ül-Makdisdən qaldığına inandıqları və müqəddəs olaraq qəbul etdikləri divardır. Yəhudilərin ha-Kotel ha-Ma’aravi (Qərb Divarı) dedikləri bu divar zamanla Xristianlığın təsiriylə "Ağlama Divarı" olaraq adlandırılmışdır. Təxmini olaraq 485 m uzunluğunda olan Ağlama Divarı, torpaq səviyyəsinin üstündə olan iyirmi dörd böyük daş cərgəsi ilə yerin altında qalmış olan on doqquz daş cərgəsindən meydana gəlmişdir. Hündürlüyü torpaq səviyyəsindən etibarən,18 m olub 6 metri məbəd sahəsinin səviyyəsini keçir. Daşlardan bəzilərinin uzunluğu 12 m, hündürlüyü 1 m, ağırlığı isə 100 tondan artıqdır.