Поиск по словарям.

Çiyin (lat. brachium) — yuxarı ətrafın şöbəsi. Çiyin qurşağı və ön kol arasında yerləşir və müvafiq olaraq çiyin birləşməsi və dirsək vasitəsilə onlara birləşir.

Çiyin sümüyünün sınıqları — mexaniki təsirin xarakterindən asılı olaraq (qabağa uzadılmış əlin və bədənə sıxılmış əlin üstünə yıxıldıqda) çiyin sümüyü baş hissəsində, üst 1/3, orta 1/3 hissədə sına bilər, lakin iri damarların və sinirlərin zədələnməsi ehtimalı olan daha təhlükəli sınıqlar çiyin sümüyünün aşağı hissəsindədir. == Çiyin sümüyünün sınıqlarının əlamətləri == Sınığın istiqamətindən asılı olaraq əlamətlər: kəskin ağrı; şişkinlik; qançır; deformasiya; qeyri-adi hərəkət; ətrafın qısalması; vəzifəsinin məhdudlaşması baş verir.Yalnız uşaqlarda sınıqlar zamanı çiyin sümüyünün sınıqlarında sınmış sümük fraqmentləri istiqamətini dəyişmir ("yaşıl budaq tipi") və yuxarıda göstərilən əlamətlər inkişaf etmir. == İlk yardım == Sınıq yerindən asılı olmayaraq çiyin sınıqlarında nəqliyyat immobilizasiyası üçün standart şina ilə iki taxta parçasından istifadə etmək olar; birini qoltuqaltı nahiyədən, digərini-yuxarıda əks tərəfdən qoyurlar. Bintləmə zamanı köməkçi zədələnmiş əli 900 bucaq altında əyərək, ətrafı azca bədəndən kənarlaşdırıb bu vəziyyətdə saxlayır, sonra çiyin nahiyəsini–döş qəfəsində, mil-bilək sümüyünü qarın nahiyəsinin yuxarı hissələrində bənd edərək, əli gövdəyə bintləyirlər. Şina qoyulmuş əlin ləçəkvari sarğıdan salınması məqsədəuyğun deyil, ona görə ki, o çiyin oynağının lazımi qədər hərəkətsizliyini təmin etmir. == Həmçinin bax == Çiyin; Sınıqlar; Zədə; Yara; Sarğı; Sümük.

Çiyinayaqlılar (lat. Brachiopoda) — heyvanlar aləminə aid heyvan tipi. Oturaq həyat keçirən dəniz heyvanlarıdır. Bədənin qarın və bel səthini uzunluğu 10 sm-ə qədər olan ikiqapaqlı çanaq örtür. Substrata saplaq vasitəsilə yapışır. Ayrıcinsiyyətlidir. İnkişafı metamorfozladır. 200-ə qədər növü məlumdur. Qazıntı halında tapılmış növlərin sayı 7000-ə çatır. Qalıqlarına Kembri dövründən rast gəlmək olur.

== Quruluşu == Bu tipə aid canlılar əsasən dənizlərin dayaz hissələrində, soyuq sularda rast gəlinən, oturaq həyat tərzinə malik tək-tək yaşayan heyvanlardır. Bədənin bel və qarın hissəsi ikitaylı çanaqla örtülüdür. Buna görə də onların xarici görünüşü ikitaylı molyusklara oxşayır. Çanaqların ölçüləri, adətən, bir neçə santimetr təşkil edir. Ən iriölçülü çanaqlar Magellania venosa növündə rast gəlinir. Onların çanaqlarının uzunluğu 8.5 sm-ə çatır. Çanaqların rəngi, adətən, sarımtıl, çəhrayi və ya boz, bəzi növlərdəqara, narıncı və ya qırmızı rənglərdə olur. Çiyinayaqlıların çanaqları asimmetrik olur. Bu zaman qarın hissəyə aid olan tay nisbətən böyük və qabarıq, bel tayı isə yastı bəzi hallarda isə batıq olur. Tayların arxa hissəsi xüsusi fır (kilid) və ya əzələ vasitəsilə birləşir.

Çiyni (Ağsu) — Azərbaycanın Ağsu rayonunda kənd. Çiyni (Ucar) — Azərbaycanın Ucar rayonunun Qaradağlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Yuxarı Çiyni — Azərbaycanın Ucar rayonunun Ənvər Məmmədxanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd.

Yuxarı Çiyni, Çiyni (?-2015) — Azərbaycan Respublikasının Ucar rayonunun Ənvər Məmmədxanlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == 29 may 2015-ci ildə Ənvər Məmmədxanlı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Çiyni kəndi Yuxarı Çiyni kəndi adlandırılmışdır.Şirvan düzündədir. == Əhalisi == Əhalisinin sayı 424 nəfərdir. == Toponimikası == Yuxarı Çiyni kəndinin oykonimi çiyni tayfasının adını əks etdirir. Etnotoponimdir. XVI əsrdə qızılbaş tayfalarından biri olan və mənşəcə qacar tayfasına mənsub çiyniləri Səfəvi şah Təhmasib (1524-76) üsyankar xarakterlərinə görə ölkənin müxtəlif ərazilərində yerləşdirmişdi. İran ərazisində çiynilər daha geniş yayılmışdılar. == Din == Kənddə Çiyni kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir.

Çinin florası müxtəlifdir. Yer üzündə başqa heç bir yerdə tapılmayan minlərlə insan da daxil olmaqla, dünyanın ümumi bitki növlərinin təqribən səkkizdə birini təmsil edən 30.000-dən çox bitki növü yerli Çindir. Çində bir çox meşə növü var. Həm şimal-qərbdə həm də şimal-qərbdə dağlar və soyuq iynəyarpaqlı meşələr var, heyvan növlərini dəstəkləyən heyvan növləri və Asiya qara ayısı ilə yanaşı 120 növ quş var. Nəmli iynəyarpaq meşələrində, ardıç və yevin daha yüksək dağlıq dayaqlarında rhododendrons ilə əvəzlənmiş, alt qat kimi bambuk cəngəllikləri ola bilər. Mərkəzi və Cənubi Çinə hakim olan subtropik meşələr heyrətləndirici 146.000 flora növünü dəstəkləyir. Tropik yağış meşələri və mövsümi yağış meşələri, Yunnan və Hainan Adası ilə məhdudlaşsa da, Çində olan bütün bitki və heyvan növlərinin dörddə birini əhatə edir. Çin florasında həm taksonun təsvirini, həm də taksonomisini verən bir onlayn məlumat bazası var. Cənubi Çin, şiddətli yağış və uzun yaş fəsillərini yaşayır, bu da iqlimi bambuk və düyü böyüməsi üçün ideal edir. Şimali Çin əksinə, məhdud yağış və cənubdan sonra daha az növ şaxələndirilməsini yaşayır (Kressey, George, 1930).

Şərqi Asiyada yerləşən Çin Xalq Respublikasının sahəsi 9,6 mln. km² (Rusiya və Kanadadan sonra dünyada 3-cü yer). Çin şimaldan cənuba və şərqdən qərbə doğru təxminən 5000 km uzanır. Böyük bir ərazini əhatə etməsi, fərqli relyefə malik olması, eləcədə böyük məsafədə (14 500 km) Sakit okean boyu uzanması ölkədə fərqli iqlim tiplərinin meydana gəlməsinə səbəb olmuş. == Ümumi məlumat == Çinin ərazisi üç iqlim qurşağı (mülayim, subtropik və tropik) hüdudlarında yerləşir. Ölkənin qış iqlimini müəyyən dərəcədə Asiya qış antisiklonu formalaşdırır. Mülayim və subtropik qurşaqlarda anomal soyuq qış səciyyəvidir. == Mülayim qurşaq == Mülayim qurşaq hüdudlarında kontitnental (Şimali Çin və Şimal Qərbi Çinin plato və dağları) və musson (Şimal Şərq dağlıq ölkəsi, Böyük Çin düzənliyinin şimal hissəsi) iqlim vilayətləri ayrılır; orta illik temperatur –5°C-dən (Urumçi) 14°C-dək (Şandunya) dəyişir. Temperaturun illik amplitudu 70°C-dək çatır (Turfan çökəkliyi). Qışı soyuq və uzunmüddətlidir, çox vaxt güclü şaxtalar və küləklər olur, qar az düşür; yanvarın orta tempru şimal-şərqdə –16-dan –25°C-dək (bəzən 40°C-yə çatır), Şərqi Çində –6 - 4°C-dəkdir.

Çiyni — Azərbaycan Respublikasının Ağsu rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 4 dekabr 2001-ci il tarixli, 228-IIQ saylı Qərarı ilə Ağsu rayonunun Çiyni kəndi Ərəbsarvan kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, bu kənd mərkəz olmaqla Çiyni kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır. == Toponimikası == == Tarixi == Çiyni kəndi Ağsu rayonun qədim və keçmiş tarixə malik olan kəndlərindən biridir. Çiyni kəndinin (təxminən 1814-1823-cü illəri əhatə edir) 200-250 illik tarixi vardır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Şirvan düzündə, Ağsu-Kürdəmir magistiral yolunun 12 km-liyində, yoldan 5–6 km aralıda yerləşir. == Əhalisi == Əhalisi 1100 nəfərdir, kənddə 220 ev var. == İqtisadiyyatı == Kənd əhalisinin əsas məşğuliyyətini əkinçilik və maldarlıq təşkil edir. Bundan başqa kənddə taxılçılıq, tərəvəzçilik və meyvəçilik də inkişaf etmişdir. == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət evi və park var. == Təhsil == Kənddə məktəb və uşaq bağçası fəaliyyət göstərir.

Çiyni — Azərbaycan Respublikasının Ucar rayonunun Qaradağlı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Şirvan düzündədir. == Əhalisi == == Toponimikası == Çiyni kəndinin oykonimi çiyni tayfasının adını əks etdirir. Etnotoponimdir. XVI əsrdə qızılbaş tayfalarından biri olan və mənşəcə qacar tayfasına mənsub çiyniləri Səfəvi şah Təhmasib (1524-76) üsyankar xarakterlərinə görə ölkənin müxtəlif ərazilərində yerləşdirmişdi. İran ərazisində çiynilər daha geniş yayılmışdılar.

Çiyni bələdiyyəsi (Ağsu) — Ağsu rayonunda bələdiyyə. Çiyni bələdiyyəsi (Ucar) — Ucar rayonunda bələdiyyə.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı - Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025-2030-cu illərdə baş verə bilər.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı - Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025-2030-cu illərdə baş verə bilər.

Çinin dövlət quruluşu - 1982-ci ildə qəbul edilmiş Konstitusiyaya əsasən hüquqi-siyasi, inzibati, iqtisadi və ictimai münasibətlər sistemi. == Dövlət quruluşu == Çin kommunist sisteminin idarəetmə üsuluna malik respublikadır. Milli bayram günü olan Çin Xalq Respublikasının yaradılmasının bəyan edilməsi (1949) 1 oktyabrda qeyd olunur. Ölkə Konstitusiyası 1982-ci il 4 dekabrda qəbul edilmişdir. == İnzibati ərazi bölgüsü == 1982-ci il 4 dekabrda qəbul edilmiş və 1993-cü ildə düzəliş edilmiş dördüncü Konstitusiyaya əsasən Çin - ərazisinin miqyasına baxmayaraq unitar dövlətdir. Ölkə inzibati məqsədlə 22 əyalətə, Tibet də daxil olmaqla 5 muxtar vilayətə və dörd bələdiyyəyə bölünür. Hər bir əyalət yerli əhalinin seçkili Konqresinin və yerli Hökumətinin vasitəçiliyi ilə müəyyən sahələrdə öz siyasətini həyata keçirir. == Dövlət başçısı == Çin qanunvericiliyinə görə hakimiyyət xalqa məxsusdur. Xalq öz hakimiyyətini Ümumçin Xalq Nümayəndələri Yığıncağı və yerli Xalq Nümayəndələri Yığıncaqları vasitəsilə həyata keçirir. Dövlət hakimiyyətinin ali orqanı: Ümumçin Xalq Nümayəndələri Yığıncağı - dövlətin qanunvericiliyini həyata keçirir; ölkə həyatının mühüm sahələrinə dair qərarlar qəbul edir, dövlət aparatının yüksək vəzifələrinə namizədləri təsdiq edir və seçir, Ümumçin Xalq Nümayəndələri Yığıncağının Daimi Komitəsi üzvlərini seçir; Çin Xalq Respublikasının sədrini və onun müavinlərini seçir; Dövlət Şurasının sədrini və Şuranın digər üzvlərini təsdiq edir; Mərkəzi Hərbi Şuranın sədrini seçir və Mərkəzi Hərbi Şuranının digər üzvlərini təsdiq edir; Ali Xalq Məhkəməsinin sədrini seçir; Ali Xalq Prokurorluğunun Baş Prokurorunu seçir.

Çinin kosmik proqramı – Çin Xalq Demokratik Respublikasının kökü 1950-ci illərə qədər gedən və 2003-cü ildə Yanq Liveyin Şenzou 5 gəmisi ilə ilk həqiqi uğurunu qazanan proqramdır. 2003-cü il ekspedisiyası ilə Çin Amerika Birləşmiş Ştatları və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı ( süqut etdi ) dövlətlərindən sonra fəzaya insan göndərən üçüncü dövlət oldu. Bu proqramın planlarına həmçinin 2020-ci ildə Çin Kosmik Stansiyası və Aya və Marsa ekspedisiyalar daxildir. 2013-cü ildə çinli alimlər “Çan-e 3” tədqiqat aparatını Ayın səthinə endiriblər. Əməliyyat zamanı aparatın yumşaq şəkildə eniş etməsi isə son 40 ildə kosmik səfərlər tarixində ilk belə təcrübə olub. Çinli alimlər 2020-2025-ci illərdə asteroidlərin və Marsın tədqiqi üzrə geniş proqramı da həyata keçirəcəklər.2019-cu ilin iyun ayında Çin Sarı dənizdəki ərazi sularından ilk dəfə olaraq kosmosa raket buraxılışını həyata keçirib. Çinin kosmos sənayesində yeni mərhələnin başlanğıcı hesab olunan raket buraxılışı “Long March 11” daşıyıcı raketi ilə dənizdəki mobil məntəqədən buraxılıb. Raketin missiyası 6 peyki Yer səthindən 600 kilometr yüksəklikdə orbitə qaldırmaqdır. Bu, həm də dünyada son beş ildə dənizdən ilk raket buraxılışıdır.

Çinin kosmik proqramı – Çin Xalq Demokratik Respublikasının kökü 1950-ci illərə qədər gedən və 2003-cü ildə Yanq Liveyin Şenzou 5 gəmisi ilə ilk həqiqi uğurunu qazanan proqramdır. 2003-cü il ekspedisiyası ilə Çin Amerika Birləşmiş Ştatları və Sovet Sosialist Respublikaları İttifaqı ( süqut etdi ) dövlətlərindən sonra fəzaya insan göndərən üçüncü dövlət oldu. Bu proqramın planlarına həmçinin 2020-ci ildə Çin Kosmik Stansiyası və Aya və Marsa ekspedisiyalar daxildir. 2013-cü ildə çinli alimlər “Çan-e 3” tədqiqat aparatını Ayın səthinə endiriblər. Əməliyyat zamanı aparatın yumşaq şəkildə eniş etməsi isə son 40 ildə kosmik səfərlər tarixində ilk belə təcrübə olub. Çinli alimlər 2020-2025-ci illərdə asteroidlərin və Marsın tədqiqi üzrə geniş proqramı da həyata keçirəcəklər.2019-cu ilin iyun ayında Çin Sarı dənizdəki ərazi sularından ilk dəfə olaraq kosmosa raket buraxılışını həyata keçirib. Çinin kosmos sənayesində yeni mərhələnin başlanğıcı hesab olunan raket buraxılışı “Long March 11” daşıyıcı raketi ilə dənizdəki mobil məntəqədən buraxılıb. Raketin missiyası 6 peyki Yer səthindən 600 kilometr yüksəklikdə orbitə qaldırmaqdır. Bu, həm də dünyada son beş ildə dənizdən ilk raket buraxılışıdır.

Çinin ətraf mühiti (Çin: 中国 的 环境) müxtəlif biotalar, iqlim və geologiyadan ibarətdir. Sürətli sənayeləşmə, əhali artımı və ətraf mühitin zəif nəzarəti bir çox ekoloji problemə və genişmiqyaslı çirklənməyə səbəb olmuşdur. == Geologiya == Çin ərazilərinə görə 4-cü böyük ölkədir, buna görə geoloji cəhətdən müxtəlif bir ölkədir. Çin geologiyası bir neçə hissəyə bölünə bilər, loess platosu, allüvial Şərqi Çin düzənlikləri, Yangzi çayının cənubundakı dağlıq bölgələr və s. == Biota == === Vəhşi təbiət === Çin vəhşi təbiətin müxtəlif mənzərəsinə ev sahibliyi edir. Dünyanın zəngin təbiətə malik ölkələrindən biri hesab olunur. Bir çox heyvan növü Çin üçün endemikdir. === Flora === Çin, 30.000-dən çox bitki növü ilə yerli olan müxtəlif bir floraya malikdir. == İqlim == Çin hökumətinin iqlim dəyişikliyi ilə bağlı mövqeyi mübahisəlidir. Çin Kioto Protokolunu təsdiqlədi, lakin saziş şərtlərinə görə istixana qazı emissiyalarını məhdudlaşdırması tələb olunmur.

Ağsu bələdiyyələri — Ağsu rayonu ərazisində fəaliyyət göstərən bələdiyyələr. == Tarixi == Azərbaycanda bələdiyyə sistemi 1999-cu ildə təsis olunub. == Siyahı == == Mənbə == "Bələdiyyələrin statistik ərazi təsnifatı" (PDF). stat.gov.az. 2021-08-21 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2020-05-03.

Çinin Aya ekspedisiya proqramı - Çin Milli Kosmos Administriyasının idarəçiliyində Aya edilən robotlaşdırılmış ekspedisiyalardır. Chang'e 1 gəmisinin fəaliyyəti 24 oktyabr 2007-ci ildə, Chang'e 2 gəmisinin fəaliyyəti isə 1 oktyabr 2010-cu ildə başladılıb. Chang'e 3 gəmisi 1 dekabr 2013-cü ildə fəaliyyətə başladı və 14 dekabr 2013-cü ildə Aya endi. Çinin Aya missiyalarının insanın Aya göndərilməsinə hazırlığı olaraq hesab edilir. Belə bir səyahət 2025-2030-cu illərdə baş verə bilər.

Çinin ailə planlaşdırma siyasətlərinə (çin. 计划生育 政策) xüsusi doğuş kvotaları (üç uşaq siyasəti, iki uşaq siyasəti və bir uşaq siyasəti) və bu kimi kvotaların sərt tətbiqi daxil edilmişdir. Bu elementlər birlikdə Çin Xalq Respublikasının əhali planlaşdırma proqramını təşkil edir.Çinin proqramı, digər ölkələrdə qurulan və valideynləri istədikləri uşaq sayına sahib olmağa təşviq etmək üçün hazırlanmış ailə planlaması proqramları ilə qarışdırılmamalıdır. Çində ailə planlaması proqramları ilə kontrasepsiya təmin edilməsi, doğum planlaşdırma proqramına tabedir, hökumət əhalinin sayına nəzarət etmək üçün neçə doğum edə biləcəyini təyin edir.Mao Tszedun dövründə Çin hökuməti, xüsusilə Böyük sıçrayış dövründə ailə planlaşdırmasına qarşı birmənalı və dəyişkən münasibətdə idi. Ailə planlaşdırması ilk dəfə 1950-ci illərdə "tövsiyə" olaraq tətbiq olundu, lakin Çinin Səhiyyə Nazirliyinin Hərbi Nəzarət Komissiyası kontraseptivlərin pulsuz veriləcəyini açıqladığı və Zhou Enlai əhalinin artım hədəflərini qəbul etdiyi 1970-ci ilə qədər qətiliklə tətbiq olunmamışdı. Maltusçuluq narahatlıqları davam etdi, 1970-ci illərin əvvəllərində daha sonra daha az sayda proqrama əsasən iki uşaq məhdudiyyətləri başladı. Mao 1976-cı ildə vəfat etdikdən sonra, 1979-cu ildə tək uşaq siyasətinə keçildi. Ancaq tək uşaq siyasəti bir çox istisnalara icazə verdi və etnik azlıqlar bu siyasətdən azad edildi. 2015-ci ilin sonlarında bir uşaq məhdudiyyətləri aradan qaldırıldı və 1970-ci illər ərzində mövcud olduğu kimi iki uşaq məhdudiyyətinə keçid aldı. 2021-ci ilin mayında Çin hökuməti rəsmi olaraq iki uşaq siyasətinin əvəzinə üç uşaq siyasətini tətbiq etdi.

Xüsusi inzibati bölgə (Çincə: 特別行政區 / 特别行政区), Çinin inzibati bölgü vahidlərindən biridir. Hal-hazırda iki ədəd xüsusi inzibati region mövcuddur: Hong Kong və Makao; hər ikisi hökumət başçısı olaraq öz baş icraçılarına (“Chief Executive”) malikdirlər. Xüsusi inzibati bölgələr Çin Konstitusiyasının 31 maddəsinə görə idarə edilir. Bu maddə Çin Milli Xalq Məclisinə xüsusi inzibati region yaratmaq və buna öz konstitusiyası, böyük miqyasda muxtariyyət və öz iqtisadi və siyasi sistemlərini qurmaq səlahiyyətini verir. Xüsusi inzibati regionların izlədikləri “Bir ölkə, iki sistem” prinsipi Deng Xiaoping tərəfindən izah edilmişdir. Honkonqlulara verdiyi bir bəyanat ilə bu prinsipi müəyyənləşdirmişdir. Burada bir ölkə Çin Xalq Respublikasını göstərir və xüsusi inzibati regionlar Çin Xalq Respublikasının hakimiyyəti altında olan yerli hökumətlər olaraq hesab edilirlər.

Xüsusi inzibati bölgə (Çincə: 特別行政區 / 特别行政区), Çinin inzibati bölgü vahidlərindən biridir. Hal-hazırda iki ədəd xüsusi inzibati region mövcuddur: Hong Kong və Makao; hər ikisi hökumət başçısı olaraq öz baş icraçılarına (“Chief Executive”) malikdirlər. Xüsusi inzibati bölgələr Çin Konstitusiyasının 31 maddəsinə görə idarə edilir. Bu maddə Çin Milli Xalq Məclisinə xüsusi inzibati region yaratmaq və buna öz konstitusiyası, böyük miqyasda muxtariyyət və öz iqtisadi və siyasi sistemlərini qurmaq səlahiyyətini verir. Xüsusi inzibati regionların izlədikləri “Bir ölkə, iki sistem” prinsipi Deng Xiaoping tərəfindən izah edilmişdir. Honkonqlulara verdiyi bir bəyanat ilə bu prinsipi müəyyənləşdirmişdir. Burada bir ölkə Çin Xalq Respublikasını göstərir və xüsusi inzibati regionlar Çin Xalq Respublikasının hakimiyyəti altında olan yerli hökumətlər olaraq hesab edilirlər.

Çin ərazisindəki xüsusi iqtisadi zonalar (XİZ) planlı iqtisadiyyata nisbətən Çin hökuməti tərəfindən daha sərbəst bazar yönümlü iqtisadi siyasət və çevik hökumət tədbirləri tətbiq edilir. Bu, XİZ-lərə xarici və yerli biznes üçün daha cəlbedici olan iqtisadi idarəetmədən istifadə etməyə imkan verir. == Tarixi == 1970-ci illərin sonlarında və xüsusən 1978-ci ilin dekabrında Çin Kommunist Partiyası 11-ci Mərkəzi Komitəsinin 3-cü Plenar iclasında Çin hökuməti islahat və açılış siyasətinə başladı. Mao'nun iqtisadi inkişaf edə bilməyən iqtisadi siyasətin uğursuzluğuna cavab olaraq, Çinin yalnız qərbdəki sənayeləşmiş ölkələrə deyil, həm də artan regional güclərə qarşı rəqabət aparmasına imkan verəcəkdi Bu ərazilərə Yaponiya, Koreya, Sinqapur, Tayvan və Honkonq daxil idi. Partiya Katibi Xi Zhongxunun rəhbərlik etdiyi Guangdong əyalətindəki səlahiyyətlilər, Honkonq mərkəzli Çin Ticarət Qrumu adından Yuan Geng tərəfindən hazırlanan investisiya layihəsindən başlayaraq təşəbbüsü ələ aldılar. Başlanğıcda gəmi düzəldən müəssisə olan bu layihə, 31 yanvar 1979-cu ildə Li Xiannian tərəfindən təsdiqləndi. 1979-cu ilin aprelində Xi Zhongxun və digər Guangdong rəsmiləri Pekində xarici ölkələri cəlb etmək üçün Guangdong və Fucyen sahil əyalətlərinə daha geniş azadlıq vermək təklifini verdilər. Dörd şəhərdə, yəni Mirvari Çayı deltası bölgəsindəki Shenzhen, Guangdong'daki Zhuhai və Shantou və Fucyen əyalətindəki Xiamen (Amoy) üçün əlavə azadolmalarla investisiya tətbiq olundu. Bunun üçün Çin Paramount lideri Deng Xiaoping, Çin Vətəndaş müharibəsi dövründə bu bölgələrə istinad edərək "xüsusi bölgələr" adını verdi. Təklif 15 İyulda təsdiqləndi və 26 Avqust 1979-cu ildə dörd xüsusi zona rəsmi olaraq quruldu.1984-cü ildə Çin xarici sərmayələrə 14 sahil şəhəri açdı: Dalian, Qinhuangdao, Tianjin, Yantai, Qingdao, Lianyungang, Nantong, Şanxay , Ningbo, Wenzhou, Fuzhou, Guangzhou, Zhanjiang və Beihai.

Yıyın - Başqırdların sosial-siyasi həyatında ciddi rol oynamış və tayfa idarəçiliyini həyata keçirilən xalq yığıncağı. XIV əsrə qədər başqırdların həyatında mühüm statusa malik olmuşdur. XIV əsrdən etibarən isə yıyınlar əvvəlki statusunu itirmiş Başqırd tayfalarını Nоqay və Sibir (tatar) dövlətlərinin murzaları və tarхanları idarə еtməyə başlamışlar. ХIV-ХV əsrlərdə sinfi təbəqələşmə nəticəsində başqırdlarda iri «biy»lər (bəylər) mеydana çıхmışdı ki, оnlar da Sibir və Noqay хanlarının hakimlərinə qarşı mübarizəyə başlamışdı.

Park Jimin (kor. 박지민; 13 oktyabr 1995, Busan)— səhnə adı ilə Jimin Cənubi Koreyalı müğənni, söz yazarı və rəqqasdır. 2013-cü ildə Big Hit Entertainment (Hybe Corporation) tərəfindən yaradılan Cənubi Koreyalı oğlan qrupu "BTS"-in ana rəqqası və vokalistidir. Çimin BTS ilə birlikdə üç solo mahnı buraxdı: 2016-cı ildə "Lie", 2017-ci ildə "Serendipity" və 2020-ci ildə "Filter" Cənubi Koreyanın Gaon Rəqəmsal cədvəlində yer alıb. 2018-ci ildə o, ilk müstəqil mahnısını, həm yazıb, həm də bəstələdiyi "Promise" adlı rəqəmsal trekini buraxdı. O, 2022 TvN dramı "Our Blues" üçün saundtrekdə göründü və Ha Sun-vun ilə duet olan "With You" mahnısını oxudu. == Həyatı == === İlk illər === Çimin 13 oktyabr 1995-ci ildə Busan, Cənubi Koreya-da anadan olmuşdur. Uşaq ikən Busanın Hodong İbtidai məktəbində və Yonsan Orta məktəbində oxuyurdu. Ortaməktəb illərində Just Dance Akademiyasına qatılıb "Popping və locking" (rəqs növü) öyrənib. Stajyer olmamışdan əvvəl, Busan Lisey İncəsənət Məktəbində çağdaş rəqsi üzrə dərs aldı.

Park Jimin (kor. 박지민; 13 oktyabr 1995, Busan)— səhnə adı ilə Jimin Cənubi Koreyalı müğənni, söz yazarı və rəqqasdır. 2013-cü ildə Big Hit Entertainment (Hybe Corporation) tərəfindən yaradılan Cənubi Koreyalı oğlan qrupu "BTS"-in ana rəqqası və vokalistidir. Çimin BTS ilə birlikdə üç solo mahnı buraxdı: 2016-cı ildə "Lie", 2017-ci ildə "Serendipity" və 2020-ci ildə "Filter" Cənubi Koreyanın Gaon Rəqəmsal cədvəlində yer alıb. 2018-ci ildə o, ilk müstəqil mahnısını, həm yazıb, həm də bəstələdiyi "Promise" adlı rəqəmsal trekini buraxdı. O, 2022 TvN dramı "Our Blues" üçün saundtrekdə göründü və Ha Sun-vun ilə duet olan "With You" mahnısını oxudu. == Həyatı == === İlk illər === Çimin 13 oktyabr 1995-ci ildə Busan, Cənubi Koreya-da anadan olmuşdur. Uşaq ikən Busanın Hodong İbtidai məktəbində və Yonsan Orta məktəbində oxuyurdu. Ortaməktəb illərində Just Dance Akademiyasına qatılıb "Popping və locking" (rəqs növü) öyrənib. Stajyer olmamışdan əvvəl, Busan Lisey İncəsənət Məktəbində çağdaş rəqsi üzrə dərs aldı.

Çayın subasarı- Çayda su səviyyəsinin yüksək vəziyyətində su altında qalan 1-ci terrasa çayın subasarı deyilir.

Beyin - bütün onurğalı və bəzi onurğasızlarda sinir sisteminin mərkəzi vəzifəsini icra edən orqandır. Bir çox heyvanda beyin kəllə sümüyünün içində, ilkin duyğu orqanlarının və ağızın yaxınında yerləşir. = Ümumi = Kompüter və digər cihazlardan fərqli olaraq insan beyninin yaddaşı sonsuzdur və heç vaxt dola bilməz. İnsan hər dəfə müəyyən bir şeyi yaddaşına qeyd etdikdə, beyin yeni hüceyrələr və sinir bağlantıları yaratmağa başlayır. Doğru qidalanmaq beyini inkişaf etdirir. Dəniz məhsullarından olan yeməklər beyin üçün ən faydalı yeməkdir və bu, yaddaşı 15% artırır. Eyni zamanda, müntəzəm edilən idman beyinin diqqətini və xoşbəxtlik duyğusunu artırmağa kömək edir. Onu da qeyd etmək lazımdır ki, uşaqların beyinləri məişət zorakılığına görə ciddi şəkildə zədələnir və bu, müharibə zamanı əsgərlərə dəyən eyni zərərə bərabərdir. Yüksək səslə kitab oxumaq və uşaqla daimi şəkildə danışmaq uşağın beyninin inkişafına yardım edir. İnsan beyni 40 yaşın sonuna qədər inkişaf edərək irəliləyir və ən yaxşı anlarına çatır.

Biyan (lat. Glycyrrhiza) — paxlakimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.Biyan qiymətli texniki bitkilərdən biridir. Biyan latın dilində "qlisseraza" adlanır,"şirin kök" mənasını verir. Biyan bitkisinin dünyada 18 növü yayılmışdır. Azərbaycanda onun 8 növünə təsadüf olunur. Şirinbiyan Azərbaycan çöllərində heç bir qulluq, qayğı görmədən külli miqdarda yetişir. Bu bitki Azərbaycanın Kür-Araz, Samur-Dəvəçi ovalıqlarında, Xəzərsahili düzənliklərdə, Muğanda, Qobustanda, Abşeronda, Alazan-Əyriçay vadisində, Kürdəmirdə, Ucarda,Qazaxda, Bərdədə, Böyük Qafqazın şimal-şərqində, Kiçik Qafqazın mərkəzi və cənub hissələrində, Naxçıvanın düzənliklərində yayılmışdır. == Növləri == === Azərbaycanın dərman bitkiləri === Şirinbiyan, Çılpaq biyan (Glycyrrhiza glabra L.) (=Liquiritia officinalis Moench) Korjinski biyanı (Glycyrrhiza korshinskyi Grig.) Ural biyanı (Glycyrrhiza uralensis Fisch.) (=Vəzili biyan (Glycyrrhiza glandulifera Waldst.

Giyan — İranın Həmədan ostanının Nahavənd şəhristanının Giyan bəxşində şəhər və bu bəxşin mərkəzi. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 8,062 nəfər və 1,999 ailədən ibarət idi.

Kiyan— İranın Çahar-Mahal və Bəxtiyari ostanının Şəhrikürd şəhristanının Mərkəzi bəxşində şəhər. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 10,922 nəfər və 2,645 ailədən ibarət idi. Əhalisinin əksəriyyəti qaşqaylardan ibarətdir, qaşqay dilində danışırlar və şiə müsəlmandırlar.

Nayin — İranın İsfahan ostanının şəhərlərindən və Nayin şəhristanının mərkəzidir. 2006-cı il əhalinin siyahıya alınmasına əsasən, şəhərin əhalisi 24,424 nəfər və 6,950 ailədən ibarət idi. Əhalisinin əksəriyyəti Nayin dilində danışırlar.

Peyin — Torpağın münbitliyini və məhsuldarlığını artırmaq üçün torpağa verilən gübrədir. Bu gübrələr uzaq məsafələrə göndərilməyib yalnız istehsal olunduğu yerdə işlənildiyindən onlara yerli gübrələr də deyilir. Hazırkı intensiv əkinçilik sistemində peyin nəinki bitkilərin qidalanmasını yaxşılaşdırır, eyni zamanda o, torpaq əmələgəlmə prosesində münbitləşməyə təsir göstərən ən güclü ekoloji təmiz vasitədir == Tərkibi == Peyinin tərkibi bitkilərin qidalanması üçün lazım olan azot, fosfor, kalium, kalsium, maqnezium və kükürd kimi qiymətli elementlərlə zəngindir. Təzə peyində orta hesabla 75% su, 25% quru maddə, 0,5% azot, 0,25% fosfor, 0,6% kalium, 0,35% əhəng, 0,15% maqnezium olur. Göstərilən elementlərin orta hesabla miqdarı mal-qaranın növündən, yemlənməsindən və peyinin saxlanmasından asılı olaraq dəyişə bilər.Ən çox nəmliyə malik peyin qaramaldan ifraz olunur. Bu peyində bitki üçün lazım olan qida maddələrinin faizi nisbətən azdır. At və qoyun peyinin tərkibində nəmlik faizi qaramal peyininə nisbətən az olur, qidalı maddə ilə zəngindir. Burada əsasən azot və kaliumun miqdarı 0,67% −0,89%-ə qədər çatır. Donuz peyini qaramal və ata görə orta səviyyədə durur. Peyinin zənginliyi qidalı elementlərin hansı formada olmasından da çox asılıdır.

Pinyin (pīnyīn) — çin yazısının ən çox istifadə olunan latın transkripsiyası sistemi. 1958-ci ildə qəbul edilmişdir, 1979-cu ildən isə bütün dünyada Çin yer və şəxs adlarının rəsmi latın transkripsiyası kimi istifadə olunur. Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı (ISO) tərəfindən bəyənilmişdir. Pinyində V hərfindən başqa bütün latın hərfləri, hətta Ü hərfi belə işlədilir.

Pinyin (pīnyīn) — çin yazısının ən çox istifadə olunan latın transkripsiyası sistemi. 1958-ci ildə qəbul edilmişdir, 1979-cu ildən isə bütün dünyada Çin yer və şəxs adlarının rəsmi latın transkripsiyası kimi istifadə olunur. Beynəlxalq Standartlaşdırma Təşkilatı (ISO) tərəfindən bəyənilmişdir. Pinyində V hərfindən başqa bütün latın hərfləri, hətta Ü hərfi belə işlədilir.

Pirin — Bolqarıstanın cənub-qərbində yerləşən dağ massivi. Pirin dağları Struma və Mesta çayları arasında yerləşir. Silsilənin uzunluğu 75 km, ən yüksək zirvəsi isə Vixrendir (2914 m). Pirin- ölkənin ən yüksək dağ silsiləsindən biridir. Pirində 45 dən çox hündürlüyü 2600 m və daha yüksək olan zirvələr var. Dağ massivinin təxmini sahəsi 1201 km²-dir. == Relyefi == Buzlaşma dövrü ərazinin relyefinə yetərincə böyük təsir göstərmiş və dağlar daha dik, qayalı forma almışdır. Pirin vadilərində çoxlu göllər meydana gəlmiş və ən böyüyü Popovdur. Massiv daha çox qranit və mərmərdən təşkil olunub. Pirin üç hissəyə bölünür - Şimal, Orta və Cənub.

Pişin (İran) — İranın Sistan və Bəlucistan ostanının Sərbaz şəhristanının Pişin bəxşində şəhər və bu bəxşin mərkəzi.

Monidigah — Azərbaycan Respublikasının Lerik rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisi 692 nəfərdir. == Toponimiyası == Oykonim talış dilindəki mon (yerli tələffüz forması miy on olub, “orta, mərkəz, ara” deməkdir), di (kənd) və gah (yer) sözlərindən ibarət olub, “ortada yerləşən kənd, orta kənd” mənasındadır. Oykonim talış dilində Mondiqo adlanır. == Coğrafiyası == Lerik rayonunun Bilabənd inzibati ərazi vahidində yerləşən bu kənd Peştəsər silsiləsinin yamacındadır.Bu yaşayış yeri üç hissədən ibarətdir: 1. Mondiqo - orta kənd yeri; 2. Jindi - aşağı kənd; 3. Pendi - yuxarı kənd. == Tanınmış şəxsiyyətlər == Firdovsi Əliyev — Azərbaycan Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyində nazir müavini.

Siyan (fr. Sillans) — Fransada kommuna, Rona-Alplar regionunda yerləşir. Departament — İzer. Sent-Etyenn-de-Sen-Juar kantonuna daxildir. Kommunanın dairəsi — Qrenobl. INSEE kodu — 38490. Kommunanın 1999-cu il üçün əhalisi 1 405 nəfər təşkil edirdi. Kommuna dəniz səviyyəsindən 393 ilə 567 qədər metr yüksəklikdə yerləşir. Kommuna Parisdən təxminən 460 km cənub-şərqdə, Liondan 65 km cənub-şərqdə, Qrenobldan 32 km şimal-qərbdə yerləşir.

Tigin (çincə: 特勤) — Türk dövlətlərində xaqanın vəliəhdlərinin daşıdığı titul. Bunlardan ən məşhuru Kül Tegindir. Günümüzdə "Təkin", "Tegin" olmaqla şəxsi ad kimi istifadə olunur.

Timin (5-metilurasil) — pirimidinin törəməsi, azotlu əsasların beşindən biridir.Dezoksiriboza ilə birlikdə timidin nukleozidin tərkibinə daxil olaraq, bütün canlı orqanizmlərin tərkibində mövcuddur. Timin dezoksiribonukleotidlər DNT-in tərkibinə daxildirlər, RNT-də onun yerində urasilin ribonukleotidi yerləşir. Timin adeninlə 2 hidrogen rabitəsi əmələ gətirərək, ona komplementardır. Orqanizmin ölümündən sonra timin əsasları zamanla hidantoinlərədək oksidləşirlər. Tədqiqatlara əsasən, timin ultrabənövşəyi şualanmanın enerjisini dağıdaraq, DNT-ni onun mənfi təsirindən qoruya bilir.

Təyin — cümlədə isimlə və ya isimləşmiş sözlərlə ifadə olunan hər hansı üzvü izah edən ikinci dərəcəli üzvə təyin deyilir. Təyin necə?, nə cür?, hansı?, neçə?, nə qədər?, neçənci? suallarında birinə cavab verir. Məsələn: Anar intizamlı oğlandır. Sinifdə iyirmi şagird var. Təyin daha çox sifət, feili sifət və işarə əvəzlikləri ilə ifadə olunur. Məsələn: Kəndimiz uca dağlar qoynunda yerləşir (sifətlə). Mağazadan beş dəftər aldım (sayla). Bu kitab çox maraqlıdır (əvəzliklə). Yatmış körpə səsə oyandı (feili sifət).

Viyən (əvvəlki adı: Viyan) — Azərbaycan Respublikasının Lənkəran rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 5 oktyabr 1999-cu il tarixli, 708-IQ saylı Qərarı ilə Lənkəran rayonunun Aşağı Nüvədi qəsəbə inzibati-ərazi vahidi tərkibindəki Viyan kəndi Viyən kəndi adlandırılmışdır. == Toponimikası == Viyen kend mesciti 1883-cü ilde Qedirov Qedir terefinden insa etdirilib. O, Qum sheherinde oxuyarken öz heyatyani sahesini mescit tikmek üçün kend camaatina verib. Eyni zamanda muxtelif imkanli shexslerden de pul toplayib uzun merhele ile tikintini bitirib. Hal-hazirda mescit temir edilib ve Medeniyyet Nazirliyi terefden qorunur 2700 den artıq ehalisi olan kendin gencleri yayda esasen Rusiyaya islemeye gedir. Qısda ise geri gelirler. Azyaslilar uzun illerdir ki, berbad günde olan mektebde tehsil alir. Buna regmen, bu mekteb hekim, muellim, polis, jurnalist ve diger onemli saheler üçün kadrlar hazirlaya bilib. Bu işde Fexri ve Natevan muellimin böyük rolu var.

Caxın — türk və altay mifologiyasında atəş ilahı. Çahın Xan da deyilir. Göyün altıncı yanında oturar. Tanrı Ülgeni razı edərək insanlara atəşin verilməsini o təmin etmişdir. == Etimologiya == (Cah/Çah/Çak/Yak) kökündən törəmişdir. Çaxmaq və yandırmaq kökləri əlaqəlidir. == Mənbə == Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.) Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Calın - türk və altay xalq inancında müqəddəs mərasim. Yalın və ya Çalın da deyilir. Xüsusilə Yer Ana və Yer iyəsi üçün edilən mərasim. Böyük bir ağacın altında həyata keçirilir. Bu ağac Uluqayını təmsil edir. Yerə üç direk batıb təpələri oyularaq və ya üzərlərinə bir stəkan qoyularaq içlərinə kımız doldurulur. Şaman sahəyə gələrək əllərində ağac budaqları tutan 39 qız və 39 kişilə birlikdə "kırınır" (rəqs edər). Burada qırxıncı adam özüdür və bu rəqəmin müqəddəsliyi ilə əlaqədar da bir yanaşma vardır. Yer ananı təmsil edən üç dirəyin yanına çataraq Calın alır. Artıq reallaşan müqəddəs əlaqəyə "Calın Almaq" deyilir.

Caxın — türk və altay mifologiyasında atəş ilahı. Çahın Xan da deyilir. Göyün altıncı yanında oturar. Tanrı Ülgeni razı edərək insanlara atəşin verilməsini o təmin etmişdir. == Etimologiya == (Cah/Çah/Çak/Yak) kökündən törəmişdir. Çaxmaq və yandırmaq kökləri əlaqəlidir. == Mənbə == Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.) Mifologiya ilə əlaqədar olan bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.

Cibir — Azərbaycan Respublikasının Qusar rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == Kənd 1999-cu ildə yaradılmışdır. == Toponimikası == Cibir oyk, sadə. Qusar r-nunun Piral i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidədir. Yaşayış məntəqəsi Dağıstanın Axtı r-nundakı Çeper kəndindən köçüb gəlmiş ailələrin məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Kəndin sakinləri yeni yaşıyış məntəqəsinə öz köhnə adlarını vermişlər. == Əhalisi == 2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 1125 nəfər əhali yaşayır.

Cilən — Azərbaycan Respublikasının Xocavənd rayonunun Arakül kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. 2 oktyabr 1992-ci ildən 9 noyabr 2020-ci ilə kimi Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin işğalı altında olmuşdur. Cilən kəndi 9 noyabr 2020-ci il tarixində Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Kəndi 1840-cı ildə Ermənistanın Qafan rayonunun Balx kəndindən və Cənubi Azərbaycanın Qaradağ mahalından köçüb gəlmiş erməni ailələri Cilan adlı yerdə salmışdılar. Cilan "bataqlıq, sucaq yer" deməkdir. Kənd öz adını salındığı yerin adından almışdır. == Tarixi == === Tarixi abidələri === Kənddə daşınmaz tarix və mədəniyyət abidəsi qeydə alınmamışdır. == Coğrafiyası və iqlimi == Kənd Qarabağ silsiləsinin ətəyində yerləşir. == Əhalisi == == İqtisadiyyatı == == Mədəniyyəti == Kənddə mədəniyyət müəssisəsi mövcud deyil. == Təhsil == Kənddə təhsil müəssisəsi mövcud deyil.

Cıdır - Azərbaycanda ən çox yazqabağı (bayramqabağı) günlərdə, eləcə də digər vaxtlarda, əsasən yeniyetmələr və gənclər arasında, geniş şəkildə oynanılan qədim oyunlarından biridir. == Ümumi məlumat == Cıdır oyunu Novruz bayramı və digər el şənliklərində təşkil edilimiş atçılıq oyunlarından biri. Cıdır xalq oyunun Azərbaycanda yayılması "Kitabi-Dədə Qorqud" boylarından Nizami Gəncəvinin "Xosrov və Şirin" pomasından və klassik ədəbiyyatımızın digər nümunələrindən də bəllidir. == Oyunun qaydaları == Cıdırın keçirildiyi meydan, gün və şərtlə əvvəlcədən müəyyən edilir. Adlı- sanlı, tanınmış cavanlar bu oyun- yarışa xüsusi hazırlıq görür, təlim almış atlarını cıdıra hazırlayırlar. Cıdır iştirakçılarından kim meydanı birinci qət edərsə, o yarışın qalibi sayılır və adət üzrə ona xonça təqdim olunur. Qalib çıxmış atın isə alnına bir yumurta vurub sındırır, boynuna qırmızı rəngli kəlağayı və ya parça bağlanılır. Cıdırın digər iştirakçılarına da müəyyən hədiyyələr verilir. Cıdır əyləncələrini – onun başlanmasını və qurtarmasını zurnaçılar dəstəsi müşayət edir. Cıdır özünə- məxsus musiqi nömrəsi olur.

Çayan - əsasın 1923-cü ildə qoyulmuşdur. Əvvəllər Sovet hökumətinin sonra isə Rusiya Tatarlarının yumor və satirik jurnalıdır. rus və tatar dillərdində çap olunur. Tatar dilində 1923-cü ilin yanvar ayından, rus dilində isə 1956-cı ildən çap olunmağa başlayıb. == Tarixi == Jurnalın ilk çap olunması 1923-cü ilə təsadüf edir. İlk buraxılış çox ciddi ağ-qara və çox hissəsi mətndən ibarət idi. Ancaq tez biz zamanda o öz ətrafında çoxlu sayda karikaturçılar yığdı. Onlardan bəziləri Qusman Arslanov, N.Xristenko, Q.Polyakov, D.Krasilnikov, Q.Yusupov, M.Amirovdur. 1941-ci ilidə yalnız bir dəfə Çayna hərbi mövzuda nəşr olundu. Bundan sonra jurnal on ildən çox nəşr olunmadı.

Çayır (lat. Cynodon) — qırtıckimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. == Növləri == == İstinadlar == Çayır:The Plant List saytında takson barədə məlumat.

Bibikinə (lat. Vanellus) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin çovdarçıkimilər dəstəsinin çovdarçılar fəsiləsinə aid heyvan cinsi. == Təsnifatı == Azərbaycanda Bibikinə cinsinə 1 növ daxildir: Çibiş bibikinə (Vanellus vanellus Linn., 1758) == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Azərbaycanın heyvanlar aləmi. III cild, Onurğalılar. Bakı: "Elm", 2004.-620 səh.

Chillán - Çili şəhəri. Ərazisi 511 km². Əhalisi 161.953 nəfərdir. (2002).