-а; м. см. тж. с ума сойти!, умишко 1) а) Способность человека логически мыслить, понимать, познавать что-л. Тонкий, критический, глубокий, пытливый у
Полностью »1. акьул; он человек с умом ам акьул авай кас я. 2. фикир; къанажагъ. 3. пер. кьил, кас, инсан, акьулдин иеси. ♦ любить без ума кIевиз ашукь хьун; вз
Полностью »...прийти на ум (в ум) fikrinə gəlmək, ağlına gəlmək; и в уме не было fikrimdə də yox idi, xəyalımda da yox idi; от большого ума (isteh.) ağlın çoxluğun
Полностью »= наставить уму-разуму; Наставить на ум (на ум-разум) Вразумить, образумить.
Полностью »Прийти (взбрести и т.п.) на ум (в ум) кому 1) что Представиться, вспомниться. 2) с инф. О появлении желания, намерения сделать что-л.
Полностью »Взяться (или схватиться, хватиться) за ум. Стать благоразумнее, рассудительнее, образумиться.
Полностью »Ум за разум зашёл (заходит) у кого О состоянии, при котором кто-л. не может разумно рассуждать, действовать.
Полностью »На ум (в голову) ничего не идёт кому, что Невозможно или не хочется ни о чём думать.
Полностью »неодобр. Случайно, неожиданно прийти в голову (о чепухе, глупости, нелепости и т.п.)
Полностью »zərf Hər dəfə üç dənə, hər adama üç dənə. Üç-üç sıraya düzmək. – Həsənqulu bəy, Rza, Əsgər, Həsən və xor daxil olurlar. Sonra səhnənin ortasında üç-üç
Полностью »təql. Ağrı, qorxu, ürkmə və s. hissləri ifadə edir. [Şeyx Nəsrullah] … birdən “uyuy” eləyib, sol əlini qoyur böyrünə. C.Məmmədquluzadə.
Полностью »нареч. по три, по трое. Üç-üç gəzişirlər прогуливаются по трое, üç-üç almaq покупать по три, üç-üç paylamaq раздавать по три
Полностью »zool. dial. cücüyeyən quş növü (böyələk, arı, çibin və b. cücülərlə qidalanan quş).
Полностью »zool. dial. cücüyeyən quş növü (böyələk, arı, çibin və b. cücülərlə qidalanan quş).
Полностью »(ада-ида, абур-ибур) o-bu, hər kəs, adamlar; адавай-идавай жузун ondan-bundan soruşmaq; адан-идан гафуниз килигун onun-bunun sözünə baxmaq.
Полностью »м мн. нет 1. ağıl, dərrakə, idrak; 2. köhn. məna, məzmun; ◊ ум за разум зашел (заходит) у кого bax ум.
Полностью »1. ум, одаренность, талант; 2. здравомыслие; 3. проницательность, сметливость, сообразительность;
Полностью »[coğrafi addan] : Dum-dum gülləsi – ucu küt olub ağır surətdə yaralayan, qəlpələnən güllə.
Полностью »...səs); ам-ам авун havlamaq, hürmək (it); 2. uş. dil. it, köpək; ам-ам къвезва köpək gəlir.
Полностью »zərf dan. Çəngə-çəngə, komkom, topa-topa. Bəşirin bu cavabı biçarənin canına lərzə salır, uca səslə fəryad edib və saçlarını qum-qum dibindən qoparır.
Полностью »təql. дум-дум (са затӀ аватна са чкада акьадамаз акъатдай акӀай хьтин ван; марфади алачух гатадай хьтин ван).
Полностью »[coğrafi addan]: dum-dum gülləsi кӀуф алачир, акьур чкадал залан хер ийидай, хъиткьиндай гуьлле.
Полностью »в сочет.: dum-dum güllə истор. пуля дум-дум (разрывная пуля с надрезанным тупым концом)
Полностью »сов. tutqunlaşdırmaq, qaraltmaq; ◊ помрачить ум (рассудок) ağlını başından çıxarmaq.
Полностью »см. уже; уж поздно гила геж я; уж не он ли сказал? яраб гьада лагьанатIа? (гьада лагьана жал? гьаяман лагьайди гьам ятIа?); уж если ехать, так всем в
Полностью »...qızarmışdı. M.İbrahimov. // Heyvan başının qabaq hissəsi. Qoyunun üzü. İtin üzü. 2. Toxunma şeylərin üst (avand) tərəfi (astar müqabili). Parçanın üz
Полностью »“Duma” sözünün keçmişdə danışıq dilində işlənən təhrif edilmiş forması. Karişeytan dedin dəmir yolunu; Xalqa etdin həram dum pulunu. S.Ə.Şirvani. Sən
Полностью »is. [ər. “əvam” söz. təki] Adi xalq kütləsi, adi camaat, adi adamlar (xas ziddi). Bəzm əhlinə növbət ilə ver cam; Həm xas riayət eylə, həm am! Füzuli.
Полностью »...halına salınmış məhsulu. Buğda unu. Qarğıdalı unu. Un çuvalı. – Bu dəfə on pud unun çörəyi gərək yapılaydı. C.Məmmədquluzadə. Havada buğda ununun qox
Полностью »...yavaş-yavaş kamança və udu hazırlayıb çalmağa başladılar. M.S.Ordubadi. Ud, ney, tar, kaman çaldırdıq; Qışqırıb həşir qopartdıq bu gecə! Ə.Nəzmi.
Полностью »is. [ər.] Vətəni Hindistan sayılan, yandırılanda xoş iy verən bir ağac (xoş qoxu vermək üçün otaqlarda xüsusi qablarda – buxurdanlarda yandırılardı)
Полностью »сов. tutqunlaşmaq, qaralmaq, dumanlanmaq; ◊ ум (рассудок) помрачился ağlı başından çıxıbdır.
Полностью »-аю, -аешь; нсв.; разг. Вести себя как разгильдяй. Возьмись за ум - хватит разгильдяйничать!
Полностью »-люсь, -лишься; св.; книжн. Развратиться, стать безнравственным. Ум растлился. Душа растлилась. Окончательно растлиться.
Полностью »см. ум; в зн. межд. Восклицание, выражающее сильное удивление, восхищение и т.п.
Полностью »...Развить, сделать более совершенным, восприимчивым, утончённым (ум, чувства, способности и т. п.) Изощрить душевные способности. Изощрить слух. Изощри
Полностью »-ается; св., безл.; разг. Неожиданно захотеться, прийти на ум. Вздумалось пойти погулять. Говорят что вздумается.
Полностью »...qapılmaq, qarmalatımaq, götürülmək, qapışdırılmaq; ◊ хвататься за ум ağlı başına gəlmək; ağıllanmaq.
Полностью »-ается; св. кому безл.; разг. Прийти на ум, мелькнуть в мыслях, показаться. Подумалось, как одинок человек.
Полностью »Kökü uç feilidir, -ur təsirli feil əmələ gətirir, -um feildən isim düzəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Полностью »...природный крестьянин əsil kəndli; 3. anadangəlmə, fitri; природный ум fitri ağıl.
Полностью »-и; ж. (греч. olígos - немногочисленный и phr'ēn - ум) Врождённое или приобретённое в младенчестве недоразвитие умственных способностей, слабоумие.
Полностью »...“qurumsaq” deyirlər. Qur “hiylə” deməkdir. Gül-üm-sə qəlibi üzrə də qur-um-sa feili yaranıb, -q şəkilçisi onu sifətə çevirib. (Bəşir Əhmədov. Etimolo
Полностью »сов. dırmaşmaq; взбрести на гору dağa dırmaşmaq; ◊ взбрело мне на ум (в голову) birdən ağlıma gəldi, birdən beynimə düşdü.
Полностью »...Живой, деятельный, энергичный. Жизнедеятельный человек. Жизнедеятельный ум. 2) биол. Способный к жизненным отправлениям.
Полностью »...нсв. 1) к напроситься 2), 3) 2) Возникать в сознании, приходить на ум. Выводы напрашиваются сами собой. Напрашивалась мысль, что врачи ошиблись.
Полностью »...люди. Развращённый взгляд. Р-ое лицо. Р-ое общество. Развращённый ум. Развращённый эгоист.
Полностью »...кьун; басмишун (мес. цIу, фикирри). 2. пер. кьатIун, гьатун; мой ум не может объять этого зи акьулдивай им кьатIуз жезвач, зи кьиле им гьатзавач.
Полностью »sif. Öz ümidində aldanmış; intizarı, gözləməsi, arzusu boşa çıxmış. □ Umsuq etmək – ümidini boşa çıxarmaq, aldatmaq, umsundurmaq
Полностью »f. Bir şeyi könlündən keçirmək, ürəyində tutmaq, olmasını istəmək, arzu etmək, ümid etmək. Uman yerdən küsərlər
Полностью »is. Umulan, gözlənilən, könüldə tutulan, istənilən, intizarı çəkilən, ürəyindən keçən şey. [Vidadi:] Sən də qurtarmasan Vaqifi dardan; Yoxdur umacağım
Полностью »is. Ovulmuş undan bişirilən duru xörək və bu xörək üçün üstünə su səpilərək hazırlanan xəmir ovuntularının özü (xalq arasında adətən tərləmək üçün soy
Полностью »is. [ər.] köhn. Prokuror. Silistçi, müddəiyi-ümumi və doktor nəşlər olan otağa girib, nəşləri müayinə etdikdən sonra protokol yazıldı
Полностью »top. [ər.] Əmirlər. Vəzir, vəkil, əmir-üməra nə qədər çox dedi, Şah Abbas az eşitdi. (Nağıl)
Полностью »is. hüq. Ali hökumət orqanının fərmanı ilə məhkumların məhkəmə cəzasından qismən, ya da tamamilə azad edilməsi; amnistiya
Полностью »