-а; м. см. тж. с ума сойти!, умишко 1) а) Способность человека логически мыслить, понимать, познавать что-л. Тонкий, критический, глубокий, пытливый у
Tam oxu »1. акьул; он человек с умом ам акьул авай кас я. 2. фикир; къанажагъ. 3. пер. кьил, кас, инсан, акьулдин иеси. ♦ любить без ума кIевиз ашукь хьун; вз
Tam oxu »...прийти на ум (в ум) fikrinə gəlmək, ağlına gəlmək; и в уме не было fikrimdə də yox idi, xəyalımda da yox idi; от большого ума (isteh.) ağlın çoxluğun
Tam oxu »= наставить уму-разуму; Наставить на ум (на ум-разум) Вразумить, образумить.
Tam oxu »Прийти (взбрести и т.п.) на ум (в ум) кому 1) что Представиться, вспомниться. 2) с инф. О появлении желания, намерения сделать что-л.
Tam oxu »Взяться (или схватиться, хватиться) за ум. Стать благоразумнее, рассудительнее, образумиться.
Tam oxu »Ум за разум зашёл (заходит) у кого О состоянии, при котором кто-л. не может разумно рассуждать, действовать.
Tam oxu »На ум (в голову) ничего не идёт кому, что Невозможно или не хочется ни о чём думать.
Tam oxu »неодобр. Случайно, неожиданно прийти в голову (о чепухе, глупости, нелепости и т.п.)
Tam oxu »zərf Hər dəfə üç dənə, hər adama üç dənə. Üç-üç sıraya düzmək. – Həsənqulu bəy, Rza, Əsgər, Həsən və xor daxil olurlar. Sonra səhnənin ortasında üç-üç
Tam oxu »təql. Ağrı, qorxu, ürkmə və s. hissləri ifadə edir. [Şeyx Nəsrullah] … birdən “uyuy” eləyib, sol əlini qoyur böyrünə. C.Məmmədquluzadə.
Tam oxu »нареч. по три, по трое. Üç-üç gəzişirlər прогуливаются по трое, üç-üç almaq покупать по три, üç-üç paylamaq раздавать по три
Tam oxu »zool. dial. cücüyeyən quş növü (böyələk, arı, çibin və b. cücülərlə qidalanan quş).
Tam oxu »zool. dial. cücüyeyən quş növü (böyələk, arı, çibin və b. cücülərlə qidalanan quş).
Tam oxu »(ада-ида, абур-ибур) o-bu, hər kəs, adamlar; адавай-идавай жузун ondan-bundan soruşmaq; адан-идан гафуниз килигун onun-bunun sözünə baxmaq.
Tam oxu »м мн. нет 1. ağıl, dərrakə, idrak; 2. köhn. məna, məzmun; ◊ ум за разум зашел (заходит) у кого bax ум.
Tam oxu »1. ум, одаренность, талант; 2. здравомыслие; 3. проницательность, сметливость, сообразительность;
Tam oxu »[coğrafi addan] : Dum-dum gülləsi – ucu küt olub ağır surətdə yaralayan, qəlpələnən güllə.
Tam oxu »...səs); ам-ам авун havlamaq, hürmək (it); 2. uş. dil. it, köpək; ам-ам къвезва köpək gəlir.
Tam oxu »zərf dan. Çəngə-çəngə, komkom, topa-topa. Bəşirin bu cavabı biçarənin canına lərzə salır, uca səslə fəryad edib və saçlarını qum-qum dibindən qoparır.
Tam oxu »təql. дум-дум (са затӀ аватна са чкада акьадамаз акъатдай акӀай хьтин ван; марфади алачух гатадай хьтин ван).
Tam oxu »[coğrafi addan]: dum-dum gülləsi кӀуф алачир, акьур чкадал залан хер ийидай, хъиткьиндай гуьлле.
Tam oxu »в сочет.: dum-dum güllə истор. пуля дум-дум (разрывная пуля с надрезанным тупым концом)
Tam oxu »сов. tutqunlaşdırmaq, qaraltmaq; ◊ помрачить ум (рассудок) ağlını başından çıxarmaq.
Tam oxu »см. уже; уж поздно гила геж я; уж не он ли сказал? яраб гьада лагьанатIа? (гьада лагьана жал? гьаяман лагьайди гьам ятIа?); уж если ехать, так всем в
Tam oxu »...qızarmışdı. M.İbrahimov. // Heyvan başının qabaq hissəsi. Qoyunun üzü. İtin üzü. 2. Toxunma şeylərin üst (avand) tərəfi (astar müqabili). Parçanın üz
Tam oxu »“Duma” sözünün keçmişdə danışıq dilində işlənən təhrif edilmiş forması. Karişeytan dedin dəmir yolunu; Xalqa etdin həram dum pulunu. S.Ə.Şirvani. Sən
Tam oxu »is. [ər. “əvam” söz. təki] Adi xalq kütləsi, adi camaat, adi adamlar (xas ziddi). Bəzm əhlinə növbət ilə ver cam; Həm xas riayət eylə, həm am! Füzuli.
Tam oxu »...halına salınmış məhsulu. Buğda unu. Qarğıdalı unu. Un çuvalı. – Bu dəfə on pud unun çörəyi gərək yapılaydı. C.Məmmədquluzadə. Havada buğda ununun qox
Tam oxu »...yavaş-yavaş kamança və udu hazırlayıb çalmağa başladılar. M.S.Ordubadi. Ud, ney, tar, kaman çaldırdıq; Qışqırıb həşir qopartdıq bu gecə! Ə.Nəzmi.
Tam oxu »is. [ər.] Vətəni Hindistan sayılan, yandırılanda xoş iy verən bir ağac (xoş qoxu vermək üçün otaqlarda xüsusi qablarda – buxurdanlarda yandırılardı)
Tam oxu »сов. tutqunlaşmaq, qaralmaq, dumanlanmaq; ◊ ум (рассудок) помрачился ağlı başından çıxıbdır.
Tam oxu »-аю, -аешь; нсв.; разг. Вести себя как разгильдяй. Возьмись за ум - хватит разгильдяйничать!
Tam oxu »-люсь, -лишься; св.; книжн. Развратиться, стать безнравственным. Ум растлился. Душа растлилась. Окончательно растлиться.
Tam oxu »см. ум; в зн. межд. Восклицание, выражающее сильное удивление, восхищение и т.п.
Tam oxu »...Развить, сделать более совершенным, восприимчивым, утончённым (ум, чувства, способности и т. п.) Изощрить душевные способности. Изощрить слух. Изощри
Tam oxu »-ается; св., безл.; разг. Неожиданно захотеться, прийти на ум. Вздумалось пойти погулять. Говорят что вздумается.
Tam oxu »...qapılmaq, qarmalatımaq, götürülmək, qapışdırılmaq; ◊ хвататься за ум ağlı başına gəlmək; ağıllanmaq.
Tam oxu »-ается; св. кому безл.; разг. Прийти на ум, мелькнуть в мыслях, показаться. Подумалось, как одинок человек.
Tam oxu »Kökü uç feilidir, -ur təsirli feil əmələ gətirir, -um feildən isim düzəlib. (Bəşir Əhmədov. Etimologiya lüğəti)
Tam oxu »...природный крестьянин əsil kəndli; 3. anadangəlmə, fitri; природный ум fitri ağıl.
Tam oxu »-и; ж. (греч. olígos - немногочисленный и phr'ēn - ум) Врождённое или приобретённое в младенчестве недоразвитие умственных способностей, слабоумие.
Tam oxu »...“qurumsaq” deyirlər. Qur “hiylə” deməkdir. Gül-üm-sə qəlibi üzrə də qur-um-sa feili yaranıb, -q şəkilçisi onu sifətə çevirib. (Bəşir Əhmədov. Etimolo
Tam oxu »сов. dırmaşmaq; взбрести на гору dağa dırmaşmaq; ◊ взбрело мне на ум (в голову) birdən ağlıma gəldi, birdən beynimə düşdü.
Tam oxu »...Живой, деятельный, энергичный. Жизнедеятельный человек. Жизнедеятельный ум. 2) биол. Способный к жизненным отправлениям.
Tam oxu »...нсв. 1) к напроситься 2), 3) 2) Возникать в сознании, приходить на ум. Выводы напрашиваются сами собой. Напрашивалась мысль, что врачи ошиблись.
Tam oxu »...люди. Развращённый взгляд. Р-ое лицо. Р-ое общество. Развращённый ум. Развращённый эгоист.
Tam oxu »...кьун; басмишун (мес. цIу, фикирри). 2. пер. кьатIун, гьатун; мой ум не может объять этого зи акьулдивай им кьатIуз жезвач, зи кьиле им гьатзавач.
Tam oxu »sif. Öz ümidində aldanmış; intizarı, gözləməsi, arzusu boşa çıxmış. □ Umsuq etmək – ümidini boşa çıxarmaq, aldatmaq, umsundurmaq
Tam oxu »f. Bir şeyi könlündən keçirmək, ürəyində tutmaq, olmasını istəmək, arzu etmək, ümid etmək. Uman yerdən küsərlər
Tam oxu »is. Umulan, gözlənilən, könüldə tutulan, istənilən, intizarı çəkilən, ürəyindən keçən şey. [Vidadi:] Sən də qurtarmasan Vaqifi dardan; Yoxdur umacağım
Tam oxu »is. Ovulmuş undan bişirilən duru xörək və bu xörək üçün üstünə su səpilərək hazırlanan xəmir ovuntularının özü (xalq arasında adətən tərləmək üçün soy
Tam oxu »is. [ər.] köhn. Prokuror. Silistçi, müddəiyi-ümumi və doktor nəşlər olan otağa girib, nəşləri müayinə etdikdən sonra protokol yazıldı
Tam oxu »top. [ər.] Əmirlər. Vəzir, vəkil, əmir-üməra nə qədər çox dedi, Şah Abbas az eşitdi. (Nağıl)
Tam oxu »is. hüq. Ali hökumət orqanının fərmanı ilə məhkumların məhkəmə cəzasından qismən, ya da tamamilə azad edilməsi; amnistiya
Tam oxu »