Поиск по словарям.

Cənubi Afrika — Afrika qitəsinin cənub hissəsini əhatə edən region. BMT təsnifatlandırılmasına görə regionun tərkibinə aşağıdakı ölkələr daxildir: Botsvana Lesoto Namibiya Esvatini CARBu 5 ölkə eləcə də Cənub Afrika Gömrük İttifaqına daxildirlər. Coğrafi cəhətdən Cənubi Afrika regionuna eləcə də aşağıdakı ölkələr daxıldir.

Cənubi Afrika Birliyi (afrik. Unie van Suid-Afrika; ing. Union of South Africa; nid. Unie van Zuid-Afrika), CAB — 31 may 1910-cu ildən 31 may 1961-ci ilə qədər mövcud olmuş dominion krallıq. == Tarixi == Böyük Britaniya parlamenti tərəfindən 31 may 1910-cu ildə qəbul edilmiş Cənubi Afrika haqqında aktın əsasında özündə dörd britaniya müstəmləkəsini - Kap koloniyasını, Natal Respublikasını, Narıncı çay koloniyasını və Transvaalı birləşdirən Cənubi Afrika Briliyi yaradıldı. CAB Britaniya İmperiyasının dominionu oldu.

Cənubi Afrika (ing. Republic of South Africa, afrik. Republiek van Suid-Afrika) — Afrikanın cənubunda dövlət.Şimalda Namibiya, Botsvana, Zimbabve, şimal-şərqdə Esvatini və Mozambiklə həmsərhəddir. CAR həmçinin anklav dövlət Lesotonu hər tərəfdən əhatə edir. Cənubi Afrika Respublikası, Afrikadaki müxtəlif ölkələrindən biridir və qitəyə nəzərən ağ, Asiya və qarışıq əhalinin ən çox olduğu ölkələrdən biridir. Ölkə həm zəngin mineral ehtiyatlara malikdir, həm də Afrikada iqtisadi cəhətdən ən inkişaf etmiş ölkədir və dünyada nisbətən möhkəm mövqelərə malikdir. G20 üzvü olan tək Afrika ölkəsidir. CAR-ın tarixi və siyasətində əsas məqam qara çoxluğu ilə ağ azlıq arasında irqi münaqişədir. 1948-ci ildən 1990-cı illərə qədər mövcud olmuş aparteid rejimi qurulduqdan sonra özünün kulminasiya nöqtəsinə çatdı. Ayrı-seçkilik qanunlarının tətbiqinin təşəbbüskarı Milli Partiya olmuşdur.

Cənubi Afrika bağrıqarası (lat. Pterocles namaqua) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin bağrıqarakimilər dəstəsinin bağrıqaralar fəsiləsinin bağrıqara cinsinə aid heyvan növü.

Cənubi Afrika kefalı (lat. Liza richardsonii) — liza cinsinə aid heyvan növü.

Cənubi Afrika çox müxtəlif mədəniyyətlərə sahib və geniş bir əraziyə yayılmış ölkə olduğundan yemək və mətbəx mədəniyyəti regiondan regiona dəyişir. Dünyanın dörd bir yanından gələn immiqrant kütlələri: ingilislər, yunanlar, almanlar, ispanlar, macarlar, hindlilər, çinlilər, ərəblər, ruslar və digər bir çox etnik qrup buraya mətbəx ənənələrini gətirdi. Dünyadakı ət ixracında önəmli yer alan ölkədə, ət tükətimi son dərəcə yayılmışdır. Ət yeməklərinin hər çeşidini Cənubi Afrika mətbəxində dadmaq mümkündür. Ölkəyə aid ət yeməklərinin bir neçəsi: biltong, bredies, potjekos, braaivleis, boereworsdur. Bunların yanında bəzi yerli restoranlarda dəvəquşu və timsah ətindən yeməklər də servis edilir. Dəvəquşu ilə hazırlanan yeməklər ancaq xüsusi günlərdə yeyilir. Yohannesburqda ən çox yeyilən ətlər isə toyuq və donuz ətləridir. Atlantik okeanı Qərb sahilləri boyunca dünyanın ən zəngin və ən məhsuldar sularından biridir. Ölkənin uzun bir okean sahili olduğundan, Cənubi Afrika mətbəxi dəniz məhsulları ilə zəngindir.

Cənubi Afrika randı (ISO 4217 kodu: ZAR) — Cənubi Afrikanın pul vahidi.Cənubi Afrika randı çox vaxt R hərifi ilə işarə olunur. Rand sözü Yohannesburqun əsası qoyulduğu və Cənubi Afrikanın qızıl yataqlarının əksəriyyətinin yerləşdiyi Vitvatersrand adlanan yerdən gəlir. Cənubi Afrika valyutası olan Cənubi Afrika Randı (ZAR) ilk dəfə 1961-ci ilin fevral ayında Cənubi Afrikanın Respublikasının əsası qoyulmamışdan əvvəl təqdim olundu və rand Cənubi Afrikanın köhnə valyutası olan poundu əvəz etdi. 1970-ci illərin əvvəllərinə qədər 1.5 rand 1 ABŞ dolları dəyərində idi. Ancaq sonrakı onilliklər ərzində randın dəyəri sürətlə düşməyə başladı. 1990-cı illərdə siyasi vəziyyət dəyişdikcə, randın dəyəri daha da azaldı.

Etnik müxtlifliyə sahib olan Cənubi Afrika Respublikasının tarixi keçmişi ümumilikdə 5 mərhələyə ayılır. Müstəmləkədən əvvəlki mərhələ, müstəmləkə mərhələsi, müstəmləkədən sonrakı mərhələ, aparteid mərhələsi və ondan sonrakı mərhələ. Bu tarixin, xüsusi ilə müstəmləkə və müstəmlədədən sonrakı mərhələləri mədəniyyət fəaliyyətləri, Avropalıların və yerli xalqların arasındakı şiddətli torpaq anlaşılmazlıqları, təzyiqlər, digər irq və siyasi gərginliklərlə xarakterikdir. On doqquzuncu əsrdə almaz və qızıl kəşfləri bölgənin sərvətinə dərindən təsir göstərmiş, dünya səhnəsinə çıxartmışdır və sadəcə kənd təsərüfatı əsaslı iqtisadiyyatdan sənayeləşməyə keçid baş vermişdir. Kəşflər eyni zamanda Cənubi Afrika mədənçilik sənayesi üzərindəki nəzarət əldə etmək üçün əsasən Boer köçkünləri və İngiltərə imperiyası arasında açıq müharibəylə nəticələnən yerli münaqişələrə səbəb oldu. Anqlo-Boer və ya Cənubi Afrika müharibəsində (1899-1902) Boerlərin məğlubiyyətindən sonra Cənubi Afrika birliyi 1909-cu il Cənubi Afrika konstitusiyasına əsaslanaraq İngiltərə imperatoriyasının müstəmləkəsi olaraq quruldu. İngilis kolonyaları: Keyp koloinyası, Natal kolonyiası, Transvaal koloniyası və Orang koloniyası. Birlik qanunalarının qüvvəyə minməsindən sonra 1934-cü ildə Britaniya İmperatorluğu tərkibində özü-özünü idarə edən bir dövlət oldu. Bu müstəqillik 1960 referendumunda qərara alınmış və 31 may 1961 ci il tarixində reallaşmış ölkənin Cənubi Afrika Respublikası adı altında vahid müstəqil bir dövlət kimi formalaşması ilə sona çatdı. Cənubi Afrika siyasəti 1948-1994 cü ildə Afrika miliyyətçiləri tərəfindən idarə edilirdi.

Cənubi Afrika şiri (lat. Panthera leo krugeri) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin yırtıcılar dəstəsinin pişiklər fəsiləsinin panter cinsinin şir növünə aid heyvan yarımnövü.

Cənubi Afrika Respublikası, və ya Transvaal, Transvaal Respublikası (nid. Zuid-Afrikaansche Republiek) — 1852–1902-ci illərdə Cənubi Afrika ərazisində mövcud olmuş dövlət. == Ərazinin erkən tarixi == Transvaal ərazisində minillər boyunca yerli əhali — buşmenlər və hottentotlar məskunlaşmışdı. Təxminən e.ə. IV-cü əsrdə doğma bantu dilləri gələcək Transvaal ərazisində görünür: soto dili, tsvana dili, pedi dili, venda dili, ndebele (Qərb, Karra və Kalahari çöl ərazilərində, kənd təsərrüfatı üçün uyğun deyil, onlar maraqlı deyil). XIX əsrin əvvəllərində, Avropa ərazilərinin müstəmləkəçiliyi başlandıqdan sonra, əhalisi əkinçiliklə məşğul olmuş, minerallarla qazılmış və uzun məsafələr üzərində birbaşa və dolayı ticarət aparmış, sonra Keyptaun şəhərinə qədər müqayisə ediləcək yaşayış yerləri olmuşdur. 1817-ci ildə Çaki ilə birlikdə xidmət edən Zulu lideri Mzilikazi, üsyan etdi və qərbə yönəldildi bu bölgəni işğal etdi. Transvaal Ndebele ərazisində yaşayanlarla ittifaq qurduqdan sonra onların liderləri oldu. Bu dövrdə "Mfekane" kimi gedən müharibələr, Soto və Tsvana tayfalarını ciddi şəkildə zəiflətmiş və bu torpaqların sonrakı Avropanın müstəmləkəçiliyinə kömək etmişdir. Ndebele, vendianların şimala qalıqlarını atdı və Mzilikazi, kralını günümüz Pretoriya bölgəsinə yerləşdirdi və müasir Zeerust ərazisində ticarət yollarını mühafizə edən Mosega hərbi postunu qurdu.

Cənubi Afrika vəhşi pişiyi (lat. Felis silvestris cafra) — pişik cinsinə aid heyvan yarımnövü.

Cənubi Afrika İnkişaf Birliyi (SADC, ing. Southern African Development Community) — baş qərargahı Botsvananın paytaxtı Qaborone şəhərində yerləşən hökumətlərarası təşkilatdır. Onun məqsədi 15 cənubi Afrika dövlətləri arasında sosial-iqtisadi əməkdaşlıq və inteqrasiya, həmçinin, siyasi və təhlükəsizlik məsələləri üzrə əməkdaşlığı inkişaf etdirməkdir. == Yaranma tarixi == CAİB 1992-ci il Müqaviləsinin imzalanması nəticəsində yaradılmışdır və ümumi dəyərləri və məqsədləri olan ölkələrin postaparteid regional təşkilatı kimi inkişaf etmişdir. == Məqsədi == Əsas məqsədi nəqliyyat, demokratik idarələrin qurulması, münaqişələrin təhlükəsiz həll edilməsi sahəsində iqtisadi inteqrasiyaya və sıx əməkdaşlığa təkan verməkdən ibarətdir. == Fəaliyyəti == Dövlət başçıları ildə bir dəfə, xarici işlər nazirləri isə ildə iki dəfə görüşlər keçirirlər; == Üzvləri == Anqola Botsvana Konqo Demokratik Respublikası Zambiya Lesoto Mavritius Malavi Mozambik Namibiya Esvatini Tanzaniya Cənubi Afrikadır == Katibliyi == CAİB-in katibliyi Qaboronedə yerləşir.

Cənubi Afrika Afrikanın ən cənub ölkəsidir. Dünyadakı 25-ci ən böyük torpaq sahəsi olan ölkə, 56 milyona yaxın əhali sayı ilə isə dünyanın 24 ən sıx əhalisi olan ölkədir. Dünya Bankı Cənubi Afrikanı yüksək orta gəlirli iqtisadiyyat və yeni sənayeləşmiş ölkə hesab edir. Onun iqtisadiyyatı Afrikada ikinci, dünyanın ən böyük 34-cü ölkəsidir. Satınalma gücü paritəsi baxımından Cənubi Afrikada Afrika əhalisinin yeddi ən yüksək gəliri var. Lakin, yoxsulluq və bərabərsizlik sürətlə yayılır, əhalinin təxminən dörddə biri işsizdir və gündə 1,25 ABŞ dollarından az yaşayır. Buna baxmayaraq, Cənubi Afrika beynəlxalq məsələlərdə orta hakimiyyət kimi tanınmışdır və mühüm regional təsir göstərir Bu ölkədəki sahibkarlıq subyektlərinin növləri və onların qısaltmalarına dair daha ətraflı məlumat üçün baxın "Cənubi Afrikada sahibkarlıq subyektləri".

Kimberli (Kimberley) — Cənubi Afrikadə şəhər. Şimali Kap vilayətinin mərkəzi. Əhalisi 210,800 ibarət olan şehər. Narınc (Orange) çaylnşn qolu sayınan Vaal çayln sahillərində yerləşən şəhərdir. Şəhərin adı ölkənin almaz paytaxtı kimi tanınır.

Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqları Federasiyası (ing. Federation of Unions of South Africa) — Cənubi Afrikanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Baş qərargahı Yohannesburqda yerləşir. == Tarixi == Federasiya 1 aprel 1997-ci ildə yaranmışdır. Həmin dövrdə ölkədə iki həmkarlar ittifaqı fəaliyyət göstərirdi. Hər iki təşkilat ölkədə işçilərin hüquqlarını müdafiə edə biləcək vahid və güclü bir təşkilata ehtiyac duyulduğunu hiss edir. Beləliklə, onlar vahid federasiyada birləşir. == Məqsədi == Qurumun yaranmasında əsas məqsəd Afrika işçi hərəkatında demokratik mühit yaratmaq olub. == Tərkibi == Hazırda təşkilatın tabeçiliyində 18 həmkarlar ittifaqı təşkilatı fəaliyyət göstərir. Federasiya 556 min üzvü özündə cəmləşdirir.

Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqları Konfederasiyası (ing. Confederation of South African Workers' Unions) — Cənubi Afrikanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Baş qərargahı Yohannesburqda yerləşir. == Tarixi == Konfederasiyanın yaranması 2003-cü il mart ayının 8-də keçirilən Milli Şuranın konfransında təsdiqlənmişdir. == Tərkibi == Hazırda təşkilatın tabeçiliyində 27 həmkarlar ittifaqı təşkilatı fəaliyyət göstərir. Konfederasiya 290 min üzvü özündə cəmləşdirir. == Fəaliyyəti == Konfederasiya iş yerlərində mövcud olan ayrı-seçkiliklərə qarşı mübarizə aparır. Konfederasiyanın siyasəti iş yerlərində ekspluatasiya, diskriminasiya və ayrı-seçkiliyi aradan qaldırmaq prinsipləri üzərində qurulub. Bununla yanaşı, təşkilat hər zaman işçilərin iqtisadi-sosial durumunda bərabərliyi tənzimləmək üçün əlindən gələni edir. == Rəhbərləri == Hazırda təşkilata Joel Mfinqvana rəhbərlik edir.

Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqları Konqresi (ing. Congress of South African Trade Unions) — Cənubi Afrikanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Baş qərargahı Yohannesburqda yerləşir. == Tarixi == Konqres 1 dekabr 1985-ci ildə bir neçə təşkilat və federasiyanın birləşməsi nəticəsində yaranmışdır. == Tərkibi == Yarandığı vaxt qısa zaman ərzində tərkibinə 33 təşkilat və yarım milyon üzv cəmləşmişdir. Hazırda təşkilatın tabeçiliyində 21 həmkarlar ittifaqı təşkilatı fəaliyyət göstərir. Konqres 1,8 milyon üzvü özündə cəmləşdirir. == Fəaliyyəti == Təşkilat yarandığı ilk gündən ona üzv olan işçilərin hüquqlarını qorumaq istiqamətində əlindən gələni əsirgəməyib. Dəfələrlə təşkilatın təşəbbüsü ilə irimiqyaslı nümayiş, tətil, etiraz aksiyaları keçirilib. Etirazlara əsas səbəb isə işçilərin maaşlarının qaldırılmaması, iş şəraitinin yaxşılaşdırılması yönündə heç bir addım atılmaması, iş saatının uzadılması olub.

Afrika — böyüklüyünə görə Avrasiyadan sonra ikinci böyük materik. Sahəsi 29,2 milyon km², adalarla birlikdə 30,3 milyon km²-dir. Ekvator onu şərti olaraq iki hissəyə bölür. == Adının etimologiyası == Afrika adı latın dilində olan "afrikus", yəni soyuq bilməyən sözündən əmələ gəlmişdir. Digər bir ehtimala görə isə Afrika adı materikin şimal-şərqində yaşamış "afrigi" tayfasının adından götürülmüşdür. == Ümumi məlumat == Avrasiyadan sonra ən böyük və ən isti materikdir. Dünyanın ən uzun çayı, dünyanın ən uzun şirinsulu gölü, şərq yarımkürəsinin ən bol sulu çayı, quruda yer qabığının ən uzun çatı, dünyanın ən isti nöqtəsi, dünyanın ən quraq nöqtələrindən biri, ən böyük quraq təbii kompleksi, ən geniş savannası bu materikdədir. Onu Avropadan Cəbəllütariq boğazı və Aralıq dənizi, Asiyadan Aralıq dənizi, Süveyş kanalı, Qırmızı dəniz, Babülməndəb boğazı, Ədən körfəzi ayırır. Ekvator xətti və sıfırıncı meridian bu materikdən keçdiyinə görə o, 4 yarımkürədə yerləşir. Afrika Atlantik və Hind okeanları ilə əhatə olunub.

Cənubi Afrika Respublikasının Milli Müdafiə Qüvvələri (abr. CARMMQ; ing. South African National Defence Force, SANDF) — Cənubi Afrika Respublikasının dövlət müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü qorumaqla səlahiyyətli hərbi təşkilat. Quru, hərbi dəniz, hərbi hava qüvvələrindən və hərbi tibbi xidmətdən ibarətdir. == Yaranması == CAR Milli Müdafiə qüvvələri 1994-cü ildə aparteid siyasətindən sonra konstitusiya edilən dəyişikliyə əsasən yaradıldı.Bu qurum sələfi Cənubi Afrika Müdafiə Qüvvələrini (ing. South African Defence Force) əvəz etdi.

Cənubi Afrika ərazisindəki vulkanların siyahısı == Qeydlər == Siebert L, Simkin T (2002-). Volcanoes of the World: an Illustrated Catalog of Holocene Volcanoes and their Eruptions. Smithsonian Institution, Global Volcanism Program Digital Information Series, GVP-3, (http://www.volcano.si.edu/world/).

== Cənubi Afrika dağ mədən sənayesi == Cənubi Afrikadakı dağıntılar bir zamanlar Afrikanın ən inkişaf etmiş və ən zəngin iqtisadiyyatının tarixi və inkişafı üçün əsas vasitə idi. Böyük miqyaslı və gəlirli mədən 1867-ci ildə Erasmus Jacobs tərəfindən Orange Çayının sahillərində bir almazın tapılması və bir neçə il sonra Kimberley borularının aşkarlanması və istismarı ilə başlamışdır. Briliant və qızıl istehsalı artıq yaxşıdır, baxmayaraq ki Cənubi Afrika qızılı hələ də 5 nömrə qızıldır, lakin mineral zənginliklərin kölgəsində qalır. Dünyanın ən böyük xrom, manqan, platin, vanadium və vermikulit istehsalçısıdır. İmanit, palladium, rutil və zirkonyumun ikinci ən böyük istehsalçısıdır. Həm də dünyanın üçüncü böyük kömür ixracçısıdır. Cənubi Afrika dəmir filizinin böyük bir istehsalçısıdır; 2012-ci ildə Hindistan dünyanın ən böyük dəmir filizi istehlakçıları üçün Çin üçüncü ən böyük dəmir filizi tədarükçüsü olmaq üçün Hindistanı aşdı. Cənub Afrika dağ-mədən sənayesində korrupsiya və maladministration tarixinə görə, ANC-nin baş katibi Gwede Mantashe 2013-ci ilin əvvəlində niyyətlərini yanlış təqdim edən dağ-mədən şirkətlərinin lisenziyalarını ləğv edə biləcəyini elan etdi == Tarixi == Briliant və qızıl kəşflər, Cənubi Afrika iqtisadiyyatının erkən dövründə böyüməsində əhəmiyyətli rol oynadı. Cape Townun şərqindəki bir yataqda zəngin biriliant yataqları tapıldı və kəşfdən faydalanmaq üçün minlərlə insan Kimberley sahəsinə qaçdı. İngilislər daha sonra alman sahələrini əhatə edən Griqualand West bölgəsini birləşdirdi.

Cənubi — Bakı şəhərinin Əzizbəyov rayonunun Şüvəlan qəsəbə inzibati ərazi vahidində qəsəbə. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 8 fevral 2000-ci il tarixli, 809-IQ saylı Qərarı ilə Bakı şəhərinin Əzizbəyov rayonunun Şüvəlan qəsəbə inzibati ərazi vahidi tərkibindəki Cənubi qəsəbəsi rayonun yaşayış məntəqələri uçot məlumatından çıxarılmışdır. == Toponimikası == Qəsəbənin keçmiş adı Şüvəlan mayakı yanında qəsəbə olmuşdur. 1965-ci ildən Cənubi Azərbaycanın şərəfinə Cənubi adlandırılmışdır.

Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqlarının Milli Şurası (ing. National Council of Trade Unions) — Cənubi Afrikanın ən irimiqyaslı və aparıcı həmkarlar ittifaqı təşkilatlarından biri. Baş qərargahı Yohannesburqda yerləşir. == Tarixi == Şura 1986-cı ildə Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqları Şurası və Azanian həmkarlar ittifaqlarının birləşməsi nəticəsində yaranmışdır. == Tərkibi == Hazırda təşkilatın tabeçiliyində 17 həmkarlar ittifaqı təşkilatı fəaliyyət göstərir. Şura 397 min üzvü özündə cəmləşdirir. Onların sıralarında mədən, tikinti, təhsil, rabitə, yüngül sənaye və bir sıra digər sahələrin işçiləri var. == Fəaliyyəti == Şura ölkədə əmək münasibətlərinin qurulmasında aparıcı rol oynayır. İşçilərin maraqlarını qorumaq və iş yerlərində baş verən haqsızlıqla mübarizə aparmaq üçün Şura dəfələrlə irimiqyaslı nümayiş, tətil, yürüşlər keçirib. == Mənbə == Afaq HÜSEYNOVA. Cənubi Afrika Həmkarlar İttifaqları.

Afrika eşşəyi və ya Afrika ulağı (lat. Equus asinus, bəzən Equus africanus) — təkdırnaqlılar dəstəsinin atlar fəsiləsinə aid heyvan növü. Afrika eşşəyinin vətəni Afrika qitəsidir və bu heyvanların əhliləşdirilməsi insanların təsərrüfat və mədəni həyatında mühüm tarixi əhəmiyyət kəsb etmişdir. == Xüsusiyyətləri == Atdan fərqli olaraq eşşək dırnaqlarının üstünün kələkötür olması və möhkəmliyi ilə fərqlənir. Baxmayaraq ki, sürətli qaçmaq üçün o qədər də əlverişli deyil, onlar daha təhlükəsiz hərəkətə köməklik edir. Bəzən eşşəklərin sürəti 70 km/saat-a çatır. Eşşəklər quru iqlimi olan yerlərdə yaşamağa uyğunlaşıblar. Onların dırnaqları rütübətli Avropa iqliminə pis uyğunlaşır. Ona görə də belə yerlərdə eşşəklərin dırnaqlarına xüsusi qayğı tələb olunur. Eşşəklərin tüklərinin rəngi boz, qəhvəyi və ya qara olur.

Afrika fili (lat. Loxodonta) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin məməlilər sinfinin xortumlular dəstəsinin fillər fəsiləsinə aid heyvan cinsi.

Cənubi Afrika İttifaqı - Cənubi Afrika Respublikasının 1910-1961-ci illərdə adı. == Tarixi == 1910-cu ildə Cənubi Afrika ərazisindəki ingilis müstəmləkələrinin (Kap koloniyası, Natal, Narıncı Çay və Transvaal ərazilərinin) birləşdirilməsi nəticəsində Böyuk Britaniyanın dominionu kimi Cənubi Afrika İttifaqı təşkil olundu. 1931-ci il 11 dekabrda Afrika İttifaqı, Hyufaundlend, Kanada, Avstraliya, Yeni Zellandiya və İrlandiya ilə birlikdə Britaniya dominionlarının müstəqil assosiasiyası olan Millətlər Birliyində müstəqil dövlət oldu. İkici Dünya müharibəsi (1939-1945) zamanı Cənubi Afrika İttifaqı Almaniyaya (1939), İtaliyaya (11 iyun 1940) və Yaponiyaya (8 dekabr 1941) müharibə elan etdi. 1942-ci ildə SSRİ ilə konsulluq əlaqələri yaradıldı.(1956-cı ildə kəsilmişdi). Müharibədən sonra ABŞ İngiltərənin zəifləməsindən istifadə edərək Cənubi Afrika İttifaqının iqtisadiyyatında üstün mövqe tutdu. 1948-ci ildə millətçi partiya hakimiyyətə gəldikdən sonra Cənubi Afrika İttifaqı hökuməti aparteid və irqçilik siyasəti yeriməyə başladı. 31 may 1961-ci ildə Cənubi Afrika İttifaqı hökuməti Millətlər Birliyindən çıxdığını və Cənubi Afrika Respublikasının yaradıldığını elan etdi. == Mənbə == Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası. X cild.

Cənubi Amerika — Amerika qitəsinin cənub hissəsi və s. Olmaqla == Coğrafi mövqeyi == Cənubi Amerika Qərb yarımkürəsində yerləşən iki materikdən biri və Amerika qitəsinin bir hissəsidir. Şimali Amerika ilə onu ensiz Panama bərzəxi birləşdirir, bərzəxin ensiz və alçaq hissəsində çəkilmiş Panama kanalı isə ayırır.Şimali Amerika ilə quru əlaqəsi əvvəllər mövcud olmamışdır. Bu əlaqə yalnız Kordilyer dağlarının yarandığı vaxt litosfer tavalarının sərhəddində qalxma prosesi nəticəsində meydana gəlmişdir. Cənubi Amerika digər materiklərdən xeyli aralı yerləşmişdir. Cənubda Antarktidadan onu Dreyk boğazı ayırır. Onun sahillərində demək olar ki, iri ada, yarımada və körfəzlər yoxdur, yalnız cənub sahillərində onların sayı artır. Cənubda Magellan boğazı Odlu Torpaq adasını materikdən ayırır.Materikdə ən hündür dağ gölü olan Titikaka yerləşir Cənubi Amerika Amerika qitəsində ABŞ-dən cənubda yerləşən 33 ölkəni, 15 asılı ərazini birləşdirir. Region əhalisinin böyük əksəriyyəti roman (latın) dil qrupuna aid olan ispan (62%), portuqal (34%) və fransız dillərində danışır. Buna görə də region Latın Amerikası adlandırılır.

Cənubi Afrikada turizm — Cənubi Afrika, Afrikanın qitəsində ən məşhur tətil istiqamətlərindən biridir.Cənubi Afrikada turizm və sənaye ölkə gəlirinin əsasını təşkil edir. Dünya səyahət və turizm şurasının World Travel & Tourism Council məlumatına görə, 2012-ci ildə turizm sənayesi birbaşa Cənubi Afrika ÜDM-ə 102 milyard ZAR gətirib və ölkədə iş yerlərinin 10,3% -ni təşkil edir. Cənubi Afrika yerli və beynəlxalq turistlərə müxtəlif variantları təklif edir, bura mənzərəli təbii landşaft, təbiət qoruğu, tarixi mədəni irs, yüksək qiymətləndirilmiş şərablar və s. daxildir. Xüsusilə də su idmanı üçün həyəcan verən gözəl çimərliklər də tapa bilərsiniz. Ən məşhur turistik istiqamətlərə ölkənin şimalında geniş Kruger National park , sahil xəttləri və çimərliklərlə Qərbi Burun vilayəti və Kvazulu-Natal vilayəti, Keyptaun, Yohannesburq və Durban kimi iri şəhərləri daxildir.Turizm xüsusilə 20-ci əsrdən sonra Cənubi Afrika Respublikası üçün vacib yer tutur. Aparteid dövrünün sona çatmasından sonra ölkədə qalxan embarqolarının təsiri ilə xaricdən gələn turistlər ölkə üçün əhəmiyyətli gəlir mənbəyinə çevrilmişdir.2002-ci ilin məlumatlarına əsasən, sözügedən ildə ölkədə 6 milyon turist cəlb olunduğu bildirilir. Cənubi Afrikanın son Turizm və Miqrasiya Araşdırması statistikasına görə, 2017-ci ilin avqustunda ölkəyə daxil olan limanlardan təxminən 3,5 milyon turist keçmişdir. Ölkədə çalışan əhalinin 3% -i turizm sektorunda işləyir. Ölkənin sahil xətti təxminən 2,500 kilometr; Cənub Afrika Atlantik Okeanı və Hind Okeanı ilə həmsərhəddir.

Cənubi Amerika dırnaqlıları (lat. Meridiungulata) — plasentalı məməlilərə aid nəsli kəsilmiş heyvan dəstəüstü. Cənubi Amerikanın kaynazoy erasında cooğrafi izolyasiyası Cənubi Amerika dırnaqlıların nümayəndələri arsında əsaslı şəkildə təbəqələşmənin getməsinə səbəb oldu. Onlar arasında elə növlər var idi ki, müasir at, dəvə və kərgədanların hər birinə xas olan müəyyən xarici görünüşləri özündə əks elətdirirdi. Cənubi Amerika dırnaqlılarının ümumi əlaməti dişlərinin quruluşu və dırnaqlarının mövcudluğu olub. Bu heyvanlar otyeyən olub, yaşayış mühitindən asılı olaraq müxtəlif növ bitkilərlə qidalanıblar.

Cənubi Amerika — Amerika qitəsinin cənub hissəsi və s. Olmaqla == Coğrafi mövqeyi == Cənubi Amerika Qərb yarımkürəsində yerləşən iki materikdən biri və Amerika qitəsinin bir hissəsidir. Şimali Amerika ilə onu ensiz Panama bərzəxi birləşdirir, bərzəxin ensiz və alçaq hissəsində çəkilmiş Panama kanalı isə ayırır.Şimali Amerika ilə quru əlaqəsi əvvəllər mövcud olmamışdır. Bu əlaqə yalnız Kordilyer dağlarının yarandığı vaxt litosfer tavalarının sərhəddində qalxma prosesi nəticəsində meydana gəlmişdir. Cənubi Amerika digər materiklərdən xeyli aralı yerləşmişdir. Cənubda Antarktidadan onu Dreyk boğazı ayırır. Onun sahillərində demək olar ki, iri ada, yarımada və körfəzlər yoxdur, yalnız cənub sahillərində onların sayı artır. Cənubda Magellan boğazı Odlu Torpaq adasını materikdən ayırır.Materikdə ən hündür dağ gölü olan Titikaka yerləşir Cənubi Amerika Amerika qitəsində ABŞ-dən cənubda yerləşən 33 ölkəni, 15 asılı ərazini birləşdirir. Region əhalisinin böyük əksəriyyəti roman (latın) dil qrupuna aid olan ispan (62%), portuqal (34%) və fransız dillərində danışır. Buna görə də region Latın Amerikası adlandırılır.

== Yaranma tarixi == Tarixi tədqiqatlara görə Cənubi Amerikaya insanlar artıq e.ə. XI-X minilliklərdə Panama boğazından gəlmişlər. Kolumbiya çayları Kauki və Maqdolenanın axarı boyu, Ekvador sahili boyunca onlar Mərkəzi And vilayətinə daxil olmuş, daha sonra materikin bütün ərazisinə səpələnərək e.ə. VIII minillikdə Magellan boğazını əldə etmişlər. Bunu sübut edən əsas tapıntılar ovçuların düşərgə və daş silahlarının qalıqlarıdır. Cənubi Amerikada ibtidai insanların mədəniyyəti bir-birindən ayrı şəkildə yaşayan tayfa qruplarının məişət və əmək fəaliyyətində təzahür edirdi. Onlar Cənubi Amerika və Odlu Torpaq rayonunun tropik meşəlikləri və düzənliklərində məskunlaşmışlar. Hündür dağlar, böyük çaylar, təsəvvürəgəlməz düzənliklərlə əhatələnmiş bu məkandan insanlar öz ibtidai məişətlərindən irəliyə addımlaya bilməmişlər. Odlu Torpaq rayonu, Şərqi Braziliya, Argentina, Boliviya, Paraqvayda yaşayan tayfalar cəmiyyət və mədəniyyətin ibtidai inkişafında idilər. Onların həyat tərzi dinamik xarakter kəsb edirdi.

Cənubi Amerika plitəsi — Cənubi Amerikanı və Atlantik okeanın Orta-Atlantik dağ silsiləsinə qədər olan dabanını əhatə edən tektonik plitə. Şərq hissəsi Afrika plitəsi ilə divergent sərhədlərə malikdir və bu sərhəd Orta-Atlantik dağ silsiləsinin cənub hissəsini əmələ gətirir. Cənub hissədə Antarktika plitəsi və Skotiya plitəsi ilə mürəkkəb sərhədlərə sahibdir. Qərb hissədə Naska plitəsi ilə konvergent sərhədləri var. Şimal hissədə Karib dənizi plitəsi və Şimali Amerikanın okeanik qabığı ilə həmsərhəddir. Çili üçqat qovşağında (üç plitənin görüşdüyü ərazi) Çili qalxması Şimali Amerika plitəsinin altına subduksiya edir. Cənubi Amerika plitəsi hərəkətdədir, Orta-Atlantik dağ silsiləsindən qərbə doğru istiqamətdədir. Şərqə doğru hərəkət edən və daha sıx olan Naska plitəsi Sakit okean sahili boyunca Cənubi Amerika plitəsinin altına ildə 77 mm sürətlə subduksiya etməkdədir. Bu plitələrin toqquşması nəticəsində And dağları və bu ərazidə yerləşən vulkanlar əmələ gəlir. == Xarici keçidlər == Khan Academy Explanation of evidence 750 million years of global tectonic activity.

Cənubi Amerika qızılquşu (lat. Falco femoralis) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qızılquşkimilər dəstəsinin qızılquşlar fəsiləsinin qızılquş cinsinə aid heyvan növü. Cənubi Amerika qızılquşu orta ölçülü qızılquşdur. Uzunluqları 30-40 sm, qanadları açıq vəziyyətdə 90 sm, erkəklərinin kütləsi 200-300 q, dişilərin kütləsi isə 270-460 q-a arasında dəyişir. ABŞ-də Cənubi Amerika qızılquşundan ovlamada istifadə edilir.