Поиск по словарям.

Həccdə izdiham — 24 sentyabr 2015-ci ildə Səudiyyə Ərəbistanında, Məkkə şəhərinin yaxınlığında yerləşən Mina dağında ziyarət zamanı yaranan izdiham. Nəticədə 2431 zəvvar həlak olmuş, 437 nəfər isə yaralanmışdır. == Haqqında == 2015-ci ildə həcc ziyarətində 2 milyon zəvvar iştirak etmişdir.

Kvant mexanikasının təfsirlərindən biri olan Çoxlu Dünyalar təfsirinə görə reallığın özü olaraq bütün kainat üçün yeganə və universal bir dalğa funksiyası mövcuddur. Bu universal dalğa funksiyası hər şeyin dalğa funskiyası olaraq, bildiyimiz dünyamızdakı bütün ehtimalları və hətta bunun xaricində təkmilləşməsi mümkün bütün dünyaları ehtiva etməkdədir. Çoxlu Dünyalar təfsiri, hər kəsin fərqli bir ssenaridə alternativ qərarlarla hərəkətə keçdiyi incoherent reallıq fikrini daşıyır. Buna görə hər fərqli qərarla budaqlanan dünya, hər ehtimalın var olduğu sonsuz sayda paralel dünyalar təşkil edir. Bu təfsir ilk dəfə Prinston Universitetində bir doktorluq tələbəsi olan Hugh Everett III tərəfindən 1957-ci ilində irəli sürüldü. Nəzəriyyə illər sonra eyni universitetdən Max Tegmark tərəfindən təfsiri dəstəkləyən kvant intiharı və kvant ölümsüzlüyü təcrübəsi ilə birgə populyarlıq qazandı.

İnsan və ya adam, həmçinin müasir insan (taksonomik adıyla Homo sapiens) — dik duruşa, nisbətən inkişaf etmiş beyinə, mücərrəd düşünmə qabiliyyətinə, danışma (dil istifadə etmə) qabiliyyətinə sahibdir. Bu qabiliyyətləri dünyadakı digər növlərdən fərqli olaraq istifadə məqsədi geniş alətlər istehsalına imkan yaratmışdır. Özünün fərqində olması, rasionallığı və zəkası kimi yüksək səviyədə düşünməsini təmin edən xüsusiyyətlər insanı "insan" edən xüsusiyyətlər olaraq sayılmaqdadır. == Təkamül == === İlk insanabənzər canlı === İnsanın əcdadı ilə əlaqədar çalışmalar daha çox Homo cinsi ətrafında cəmləşsə də, sıxlıqla Australopithecus kimi digər hominid və homininləri də əhatə edir. Fosil qeydlərinə görə anatomik olaraq müasir insan tərifinə uyğun olan ən qədim fosillər 195 000 il əvvələ aiddir və Afrikada tapılıb. Müasir tipdə Homo sapiens altnövünün ilk irqi olan kromanyon insanı isə günümüzdən 50 min il öncə ortaya çıxmışdır. İnsanın təkamülünə dair qəbul görən başlıca iki fərziyyə vardır. Bunların birincisi müasir insanın Afrikada ortaya çıxıb dünyaya yayıldığını önə sürən "tək mənşə" fərziyyəsi, digəri isə fərqli bölgələrdə təkamül edərək müasir insana çevrildiyini önə sürən "çoxlu bölgə " fərziyyəsidir. Müasir insanın və digər insanabənzər meymunların ilk ortaq əcdadı qəbul edilən iki ayaq üzərində dura bilən və gözləri irəli baxan canlının bundan təxminən 6.5 milyon il öncə Afrikada ortaya çıxdığı təxmin edilməkdədir. Bu canlının ağaclardan enib ayaq üstə durmağa başlamasının səbəbinin iqlim dəyişikliyiylə bağlı quraqlıq, qida qıtlığı və köç məcburiyyəti ola biləcəyi düşünülür.

Həccdə izdiham — 2 iyul 1990-cı ildə Səudiyyə Ərəbistanında, Məkkədə, Minada tuneldə yaranan izdiham faciəsi. Hadisə zamanı 1426 zəvvar həlak olmuşdur. == Haqqında == Hadisə Məkkədən Mina və Ərəfata doğru gedən 550 metr uzunluğunda, 11 metr enində olan piyada tunelində olmuşdur. 1000 nəfərlik tunelə 5000 nəfər daxil olmuş, yaranan qarışıqlıqda havasızlıqdan və digər səbəblərdən zəvvarlar həyatlarını itirmişlər. Digər belə faciələrin arasında ikinci ən ölümcül olanı 2015-ci ildəki Həcc izdihamı faciəsidir.

Həccdə izdiham — 24 sentyabr 2015-ci ildə Səudiyyə Ərəbistanında, Məkkə şəhərinin yaxınlığında yerləşən Mina dağında ziyarət zamanı yaranan izdiham. Nəticədə 2431 zəvvar həlak olmuş, 437 nəfər isə yaralanmışdır. == Haqqında == 2015-ci ildə həcc ziyarətində 2 milyon zəvvar iştirak etmişdir.

Adam Rize (ing. Adam Ries; 1492, Bad-Ştaffelştayn[d], Yuxarı Frankoniya – 30 mart 1559[…], Annaberq-Buxxols[d]) — Alman riyaziyyatçısı və pedaqoqudur; "+" və "-" işarələrindən istifadə etmiş, dərsliklərində vurmanın müasir üsulunu vermişdir.

Adam Sendler (ing. Adam Richard Sandler; 9 sentyabr 1966[…], Bruklin, ABŞ) — amerikalı aktyor, komediyaçı, ssenarist və prodüser. == Həyatı == Adam Sendler 9 sentyabr 1966-cı ildə Nyu-Yorkun Bruklin şəhərində anadan olub. Onun valideynləri uşaq bağçası müəlliməsi Cudit və elektrik mühəndisi Stenlidir. Sendlerin əcdadları Rusiyadan mühacir edən yəhudilərdir. O, altı yaşında olarkən Nyu-Hempşirin Mançester şəhərinə köçüb və orada böyüyüb. == Şəxsi həyatı == Adam Sendler 2003-cü ildə Jacqueline "Jackie Titone ilə ailə həyatı qurub. Həyat yoldaşı onunla evləndikdən sonra İudaizm dinini qəbul edib.Onların Sadie (2006) və Sunny (2008) adlı iki qızı var. Sendlerin həyat yoldaşı və uşaqları bəzən onun filmlərində görünür. Onun bacısı oğlu Jared "Piksellər" və "Home Team" filmlərində çəkilib.

Adam Lyons Schlesinger (31 oktyabr 1967, Manhetten, Nyu-York ştatı və ya Nyu-York, Nyu-York ştatı – 1 aprel 2020) — Amerikalı müğənni-mahnı müəllifi, səs rejissoru, basist, gitaraçı, klaviaturaçı və nağaraçı idi. == Həyat və karyera == Schlesinger, New York şəhərində, Barbara "Bobbi" nin (Bernthal) oğlu, publisist və Stiven Schlesinger'də anadan olub. Manhetten və Montclair, Nyu Cersidə böyüdü və Montclair Liseyində iştirak etdi. Vilyams Kollecindən fəlsəfə üzrə bir bakalavr dərəcəsi almışdır. Üç Emmy Mükafatını, Bir Grammy Mükafatını və ASCAP Pop Musiqi Mükafatını qazandı və Akademiya Mükafatı, Tony Mükafatı və Qızıl Qlobus Mükafatlarına namizəd oldu. Wayne, Ivy və Tinted Windows qruplarının quruluşçu üzvü idi və Brooklyn mərkəzli sinx-pop dueti Fever High üçün əsas mahnı müəllifi və prodüseri idi. Schlesinger Nyu-Cersi ştatının Manhetten və Montclair şəhərində böyüdü. == Ölüm == ABŞ-də COVID-19 pandemiyası zamanı COVID-19-ın gətirdiyi ağırlaşmalara görə öldü.

Adam Sendler (ing. Adam Richard Sandler; 9 sentyabr 1966[…], Bruklin, ABŞ) — amerikalı aktyor, komediyaçı, ssenarist və prodüser. == Həyatı == Adam Sendler 9 sentyabr 1966-cı ildə Nyu-Yorkun Bruklin şəhərində anadan olub. Onun valideynləri uşaq bağçası müəlliməsi Cudit və elektrik mühəndisi Stenlidir. Sendlerin əcdadları Rusiyadan mühacir edən yəhudilərdir. O, altı yaşında olarkən Nyu-Hempşirin Mançester şəhərinə köçüb və orada böyüyüb. == Şəxsi həyatı == Adam Sendler 2003-cü ildə Jacqueline "Jackie Titone ilə ailə həyatı qurub. Həyat yoldaşı onunla evləndikdən sonra İudaizm dinini qəbul edib.Onların Sadie (2006) və Sunny (2008) adlı iki qızı var. Sendlerin həyat yoldaşı və uşaqları bəzən onun filmlərində görünür. Onun bacısı oğlu Jared "Piksellər" və "Home Team" filmlərində çəkilib.

Adam stili (və ya Adamesk və "Adam qardaşlarının üslubu") — 18-ci əsrə aid neoklassik interyer dizaynı və memarlıq stili. Şotlandiyalı üç qardaş, Con Adam (1721-1792), Robert Adam (1728-1792) və Ceyms Adam (1732-1794) tərəfindən tətbiq olunmuşdur. Onlardan son ikisi bu sahədə daha məşhur idilər. Adam qardaşları, ilk dəfə olaraq memarlıq və interyer üçün kompleks stil təklif etmişdilər: divarlar, tavanlar, kaminlər, mebellər, çilçıraqlar və xalçalar Adam qardaşları tərəfindən vahid ortaq sxem əsasında hazırlanırdı. Əksər hallarda, səhvən "Adams stili" adı ilə tanınsa da, bu memarlıq və mebel stili üçün düzgün termin "Adam qardaşlarının üslubu"dur (ing. Style of the Adam Brothers). Adam stili 1760-cı illərin sonlarından etibarən 18-ci əsr İngiltərə, Şotlandiya və Rusiyasında ali və orta təbəqəyə aid iqamətgahlarda və İstiqlal müharibəsindən sonra ABŞ-də özünə yer tapdı. Rusiyada bu stil şotland memarı Çarlz Kameron tərəfindən təqdim edilmişdi, ABŞ-də isə Federal stil adı ilə tanınmağa başladı və fərqli xüsusiyyətlər qazandı. 1795-ci ildən etibarən Adam stili Regent stili və fransız ampir stili ilə əvəz olundu. == Təsirlənib == Adam stili əsasən aşağıdakılardan təsirlənmişdir: Qazıntılar zamanı yenicə tapılan Qədim Roma dövrünə aid Pompeya və Herkulanum şəhərlərindəki freskalar və divar rəsmləri; Qazıntılar zamanı tapılan çoxsaylı qara və qırmızı etrusk yunan vazaları; Britaniyada Ceyms Stüart və Nikolas Revetin 1762-ci ildə nəşr olunan "Afina qədimlikləri" kitabından və digər bu kimi nəşrlərdən məlum olan klassik yunan memarlığı.

Adam zəfəranı (lat. Crocus adami) — bitkilər aləminin qulançarçiçəklilər dəstəsinin süsənkimilər fəsiləsinin zəfəran cinsinə aid bitki növü. IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu "Nəsli kəsilməyə həssas olanlar" kateqoriyasına aiddir – VU B1ab(iii,iv)+2ab(iii). Nadir növdür. == Qısa morfoloji təsviri == Çoxillik ot bitkisidir. Soğanaqlı yumru-şarvari, yumurtaşəkilli, üzəri, çox sayda dərivari, qəhvəyi örtüklə örtülüdür. Aşağı hissədən halqaşəkilli ayrılmışdır. Yarpaqları 3-7 ədəd çiçəklə bir vaxtda görünür, dar-xətvari, еnində çılpaq çiçəyə bərabərdir. Çiçəkyanlğı bükükdə qızılı-sarı, xarici tərəfdən şırımlı, еrkəkcikləri sarı rəngdə, dişicik ağızcığı narıncı, tozcuqdan hündürdür. == Bioloji, еkoloji və fitosеnoloji xüsusiyyətləri == Çiçəkləmə-mеyvə əmələgətirmə dövrü aprеl-may aylarına təsadüf edir.

Adam Lyons Schlesinger (31 oktyabr 1967, Manhetten, Nyu-York ştatı və ya Nyu-York, Nyu-York ştatı – 1 aprel 2020) — Amerikalı müğənni-mahnı müəllifi, səs rejissoru, basist, gitaraçı, klaviaturaçı və nağaraçı idi. == Həyat və karyera == Schlesinger, New York şəhərində, Barbara "Bobbi" nin (Bernthal) oğlu, publisist və Stiven Schlesinger'də anadan olub. Manhetten və Montclair, Nyu Cersidə böyüdü və Montclair Liseyində iştirak etdi. Vilyams Kollecindən fəlsəfə üzrə bir bakalavr dərəcəsi almışdır. Üç Emmy Mükafatını, Bir Grammy Mükafatını və ASCAP Pop Musiqi Mükafatını qazandı və Akademiya Mükafatı, Tony Mükafatı və Qızıl Qlobus Mükafatlarına namizəd oldu. Wayne, Ivy və Tinted Windows qruplarının quruluşçu üzvü idi və Brooklyn mərkəzli sinx-pop dueti Fever High üçün əsas mahnı müəllifi və prodüseri idi. Schlesinger Nyu-Cersi ştatının Manhetten və Montclair şəhərində böyüdü. == Ölüm == ABŞ-də COVID-19 pandemiyası zamanı COVID-19-ın gətirdiyi ağırlaşmalara görə öldü.

Adam Smit (ing. Adam Smith; ən geci 16 iyun 1723, Kerkoldi[d], Fayf[d] – 17 iyul 1790[…], Edinburq) — şotland əsilli Böyük Britaniyalı filosof və iqtisadçı. Müasir kapitalizmin banisi hesab olunan Adam Smit əxlaq fəlsəfəsi professoru olması səbəbindən iqtisadi yanaşmalarında bu elmin təsirləri hiss olunur. İqtisadiyyatda və təbiət hadisələrində nizam olduğunu və bunun müşahidə və əxlaq hissi ilə müəyyən oluna biləcəyini qeyd etmişdir. == Həyatı == Adam Smit Şotlandiyanın Kirkkaldi şəhərində çalışan gömrük nəzarətçisinin oğlu olaraq dünyaya gəlmişdir. Dəqiq doğum tarixi bilinməsə də, 16 iyun 1723-cü ildə, atasının ölümündən 6 ay sonra xaç suyuna salındığı məlumdur. Təxminən 4 yaşı olarkən qaraçılar tərəfindən qaçırılan Smit, qısa zamanda əmisinin köməyi ilə tapılmışdır. On dörd yaşı olarkən Qlazqo Universitetində əxlaq fəlsəfəsi mövzusunda Frensis Hatçisonun yanında təhsil almağa başlamışdır. Azadlıq, hüquq, ifadə azadlığı mövzularına bağlılığı da burada yaranmışdır. Qlazqo Universitetindən məzun olduqdan sonra 1740-cı ildə Oksforddakı Balliyol Kollecində oxumağa başlamış, lakin 1746-cı ildə məktəbi tərk edərək Oksfordun imtiyaz nəzarəti mövzusunda tənqidçilik etməyə başlamışdır.

Adam Veishaupt (ˈjoːhan ˈaːdam ˈvaɪ̯s.haʊ̯pt) (6 fevral 1748[…], İnqolştadt, Yuxarı Bavariya – 18 noyabr 1830) — Alman hüquq professoru, filosof və gizli İlluminati təşkilatının yaradıcısı. == Həyatı == Adam Veishaupt 6 fevral 1748-ci ildə Bavariyanın Seçicilərində, İngolstadtda anadan olub. Veishauptun atası Johann Georg Veishaupt (1717–1753) Adam 5 yaşında olanda vəfat etmişdi. Atasının ölümündən sonra xaç atası olan Johann Adam Freiherr von Ickstattın himayəsinə keçdi. İckstatt Adamın atası kimi İngolstadt Universitedində hüquq professoru idi. İckstatt Kristian Volff və Aydınlanma fəlsəfələrinin müdafiəçisi idi və gənc Veishauptu öz rasionalizm ideyaları ilə yetişdirmişdi. Veishaupt öz formal təhsilinə 7 yaşındaykən Jesuit məktəbində başlamışdı. Daha sonra İngolstadt Universitedinə daxil oldu və 1768-ci il 20 yaşındaykən hüquq doktoru olaraq məzun oldu. 1772-ci ildə hüquq professoru adına layiq görülüb. Bir sonrakı il Eichstättlı Afra Sausenhoferlə evlənir.

Adam Veishaupt (ˈjoːhan ˈaːdam ˈvaɪ̯s.haʊ̯pt) (6 fevral 1748[…], İnqolştadt, Yuxarı Bavariya – 18 noyabr 1830) — Alman hüquq professoru, filosof və gizli İlluminati təşkilatının yaradıcısı. == Həyatı == Adam Veishaupt 6 fevral 1748-ci ildə Bavariyanın Seçicilərində, İngolstadtda anadan olub. Veishauptun atası Johann Georg Veishaupt (1717–1753) Adam 5 yaşında olanda vəfat etmişdi. Atasının ölümündən sonra xaç atası olan Johann Adam Freiherr von Ickstattın himayəsinə keçdi. İckstatt Adamın atası kimi İngolstadt Universitedində hüquq professoru idi. İckstatt Kristian Volff və Aydınlanma fəlsəfələrinin müdafiəçisi idi və gənc Veishauptu öz rasionalizm ideyaları ilə yetişdirmişdi. Veishaupt öz formal təhsilinə 7 yaşındaykən Jesuit məktəbində başlamışdı. Daha sonra İngolstadt Universitedinə daxil oldu və 1768-ci il 20 yaşındaykən hüquq doktoru olaraq məzun oldu. 1772-ci ildə hüquq professoru adına layiq görülüb. Bir sonrakı il Eichstättlı Afra Sausenhoferlə evlənir.

Adam Veishaupt (ˈjoːhan ˈaːdam ˈvaɪ̯s.haʊ̯pt) (6 fevral 1748[…], İnqolştadt, Yuxarı Bavariya – 18 noyabr 1830) — Alman hüquq professoru, filosof və gizli İlluminati təşkilatının yaradıcısı. == Həyatı == Adam Veishaupt 6 fevral 1748-ci ildə Bavariyanın Seçicilərində, İngolstadtda anadan olub. Veishauptun atası Johann Georg Veishaupt (1717–1753) Adam 5 yaşında olanda vəfat etmişdi. Atasının ölümündən sonra xaç atası olan Johann Adam Freiherr von Ickstattın himayəsinə keçdi. İckstatt Adamın atası kimi İngolstadt Universitedində hüquq professoru idi. İckstatt Kristian Volff və Aydınlanma fəlsəfələrinin müdafiəçisi idi və gənc Veishauptu öz rasionalizm ideyaları ilə yetişdirmişdi. Veishaupt öz formal təhsilinə 7 yaşındaykən Jesuit məktəbində başlamışdı. Daha sonra İngolstadt Universitedinə daxil oldu və 1768-ci il 20 yaşındaykən hüquq doktoru olaraq məzun oldu. 1772-ci ildə hüquq professoru adına layiq görülüb. Bir sonrakı il Eichstättlı Afra Sausenhoferlə evlənir.

Adam

Adam Berri (ing. Adam Berry) — ABŞ bəstəkarı. == Filmoqrafiya == Herkules Kim Possibl Ulduz Komandasından Bazz Layterin macəraları Madaqaskar pinqvinləri Tara Bethoven 5 == İstinadlar == == Əlavə ədəbiyyat == Nye, Sean. "From Punk to the Musical: South Park, Music, and the Cartoon Format." Music In Television: Channels of Listening, ed. James Deaville. London: Routledge, 2011. pp. 143–64. Nye, Sean. "Generation X, South Park, and TV Music Composition: An Interview with Adam Berry.” Music In Television: Channels of Listening, ed.

Adam Boroş (mac. Boros Ádám; 19 noyabr 1900[…], Budapeşt – 2 yanvar 1973, Budapeşt) — Macarıstan botaniki. == Elmi fəaliyyəti == Adam Boroş toxumlu bitkilər, mamırkimilər üzrə ixtisaslaşmışdır. === Təsnif etdiyi bəzi növlər === Funaria hungarica Boros Cyndrichia mongolica Boros Hieracium praebiharicum Boros Marsupella hungarica Boros et Vajda == Əsərləri == Boros Á. Közép-és Nyugatmagyarország Sphagnum-lápjai növényföldrajzi szempontból / / A Debreczeni Tisza István tudományos társaság honismertető bizottságának kiadványai .- 1925–1926 .- II kötet, 5 fűzet .- P. 3–26. (Proceedings of the committee for the home geographical researches of the count Stephen Tisza scientifical society of Debrecen) Boros Á. A bustyaházai Csere-erdő florája / / Scripta Bot. Musei Transsilvanici, Cluj .- 1944 .- Vol. 3 .- P. 15–20. == Şərəfinə adlandırılmış taksonlar == Rosa borosiana Degen Pinus borosianus Lyka Pulsatilla borosiana Wagner Melampyrum borosianum Soó Mentha borosiana Trautmann Sorbus borosianus Kárpáti Z. Placidum Adami Borosi Szatala. == İstinadlar == == Ədəbiyyat == Мигаль А. В., Шевера М. В. Борош Адам / Энциклопедия Современной Украины. — Киев: 2004 .- Т. 3 .- С. 369–370.

Adam Delimxanov (25 sentyabr 1969) — Rusiya dövlət xadimi, Çeçenistan Respublikası Baş nazirinin müavini (2006–2007). V, VI və VII çağırış Rusiya Dövlət Dumasının deputatı, Vahid Rusiya Partiyasının üzvü, VII çağırış Dövlət Dumasında Dövlət Dumasının Təhlükəsizlik və Korrupsiyaya Qarşı Mübarizə Komitəsinin üzvü. İçkeriya səhra komandiri Salman Raduevin şəxsi sürücüsü olmuşdur. 2009-cu ildə Çeçenistan Respublikasının başçısı Ramzan Kadırov Delimxanovu "onu əvəz edə biləcək adam" adlandırmışdır. Rusiyadakı hüquq müdafiəçiləri və jurnalistlər dəfələrlə Delimxanovu ciddi insan hüquqları pozuntularında ittiham etmişlər. ⚡ Ukrayna ordusu 14 iyun 2023-cü ildə Zaporojyedə "kadırovçu"ların avtomobil karvanına raket zərbələri endirib. Nəticədə "Axmat" xüsusi təyinatlılarından xeyli ölü və yaralı var. Onların arasında A.Delimxanov da olub. Bəziləri onun öldüyünü, bəziləri isə sadəcə yaralı olduğunu bildirir. == Bioqrafiyası == Adam Delimxanov 25 sentyabr 1969-cu ildə Çeçen-İnquş Muxtar Sovet Sosialist Respublikasının Noji-Yurt rayonu Benoy kəndində anadan olmuşdur.

Adam Veishaupt (ˈjoːhan ˈaːdam ˈvaɪ̯s.haʊ̯pt) (6 fevral 1748[…], İnqolştadt, Yuxarı Bavariya – 18 noyabr 1830) — Alman hüquq professoru, filosof və gizli İlluminati təşkilatının yaradıcısı. == Həyatı == Adam Veishaupt 6 fevral 1748-ci ildə Bavariyanın Seçicilərində, İngolstadtda anadan olub. Veishauptun atası Johann Georg Veishaupt (1717–1753) Adam 5 yaşında olanda vəfat etmişdi. Atasının ölümündən sonra xaç atası olan Johann Adam Freiherr von Ickstattın himayəsinə keçdi. İckstatt Adamın atası kimi İngolstadt Universitedində hüquq professoru idi. İckstatt Kristian Volff və Aydınlanma fəlsəfələrinin müdafiəçisi idi və gənc Veishauptu öz rasionalizm ideyaları ilə yetişdirmişdi. Veishaupt öz formal təhsilinə 7 yaşındaykən Jesuit məktəbində başlamışdı. Daha sonra İngolstadt Universitedinə daxil oldu və 1768-ci il 20 yaşındaykən hüquq doktoru olaraq məzun oldu. 1772-ci ildə hüquq professoru adına layiq görülüb. Bir sonrakı il Eichstättlı Afra Sausenhoferlə evlənir.

Adam Viktora (6 sentyabr 1996, Çexiya) — Seyşel adalarını təmsil edən üzgüçü. Adam Viktora Seyşel adalarını 2016-cı ildə XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında təmsil etdi. == Karyerası == Adam Viktora birinci dəfə Olimpiya Oyunlarına 2016-cı ildə qatılır. O, Rio-de-Janeyroda baş tutan XXXI Yay Olimpiya Oyunlarında kişilər 50 m sərbəst stildə, təsnifat mərhələsində iştirak edir. 24.30 saniyəlik nəticəsi ilə 56-cı yeri tutaraq yarımfinala vəsiqə qazana bilməyir.

Adam Zamenhof (pol. Adam Zamenhof; 11 iyun 1888, Varşava, Polşa çarlığı, Rusiya imperiyası – 29 yanvar 1940) — oftalmologiya sahəsində fəaliyyətinə görə ad qazanmış yəhudi-polyak əsilli həkim, esperanto dilinin yaradıcısı Lüdviq Lazar Zamenhofun oğlu. == Həyatı == Holokostdan əvvəl Adam Zamenhof görmə sahəsində korluğu müəyyən edən cihaz icad etmişdi. İkinci Dünya müharibəsi zamanı 6 sentyabr 1939-cu ildə o, Varşavada Starozakonniç Xəstəxanasının rəhbəri və direktoru idi. Həmin il 1 oktyabrda Zamenhof tutulmuş və Palmiridəki düşərgəyə göndərilmişdi, daha sonra isə güllələnmişdi. Adam və həyat yoldaşı Vanda Lui-Kristof Zaleski Zamenhofun valideynləridirlər.

Çoxluqlar nəzəriyyəsi – riyaziyyatın çoxluqların ümumi xassələrini öyrənən bölməsi. Bir çox riyazi fənlər, o cümlədən cəbr, riyazi analiz, ölçü nəzəriyyəsi, stoxastik və topologiya çoxluq nəzəriyyəsinə əsaslanırlar. Əsası alman riyaziyyatçısı Qeorq Kantor tərəfindən qoyulmuşdur. == Anlayışlar == Hər hansı bir çoxluğu təşkil edən obyektlərə bu çoxluğun elementi deyilir. Çoxluqlar böyük hərflərlə, çoxluğun elementləri isə uyğun kiçik hərflərlə işarə olunur. Çoxluq nəzəriyyəsində a ∈ A {\displaystyle a\in A} münasibəti o deməkdir ki, a {\displaystyle a} A {\displaystyle A} çoxluğunun elementidir. Bunun inkarı isə a ∉ A {\displaystyle a\notin A} kimi işarə edililirlər. Bu münasibət isə onu göstərir ki, a {\displaystyle a} A {\displaystyle A} çoxluğunun elementi deyil. ==== Alt Çoxluğu ==== Bir çoxluq A {\displaystyle A} digər çoxluğun B {\displaystyle B} o vaxt altçoxluğu adlanır ki, A {\displaystyle A} çoxluğuna aid olan ixtiyari element həm də B {\displaystyle B} çoxluğunun elementi olsun. B {\displaystyle B} o zaman A {\displaystyle A} -nin üstçoxluğu adlanır.

Seul Hellouin izdihamı — 29 oktyabr 2022-ci ildə, Cənubi Koreyanın Seul şəhərinin İtaevon rayonunda keçirilən Hellouin şənlikləri zamanı izdiham. Hadisədə ən azı 153 nəfər ölüb, ən azı 103 nəfər yaralanıb. İzdiham 2014-cü ildə 300-dən çox insanın ölümünə səbəb olan MV Sevol gəmisinin batmasından sonra Cənubi Koreyada sülh dövründə ən ölümcül fəlakət oldu. Bu həm də 1995-ci ildə Sampoong Univermağının dağılmasından sonra Seulda baş verən ən böyük kütləvi insan tələfatı idi.

Boş çoxluq, tərkibində heç bir elementi olmayan çoxluğa deyilir. Boş çoxluq ∅ {\displaystyle \emptyset } ilə işarə olunur. Uyğun olaraq: ∅ {\displaystyle \emptyset } və { ∅ } {\displaystyle \{\emptyset \}} müxtəlif olurlar. Boş çoxluq hər bir çoxluğun alt çoxluğudur. Boş çoxluğu həmçinin aşağıdakı kimi də ifadə etmək olar: ∅ A = { x ∈ A ∣ ∀ x ∉ A } {\displaystyle \emptyset _{A}=\{x\in A\mid \forall x\notin A\}} ∅ A − A {\displaystyle \emptyset _{A}-A} çoxluğunun boş alt çoxluğudur.

Poxlu dərə — Bakının Şimal-Şərq tərəfində, Qanlı təpənin ətəyindəki, indiki Təzə Bazarın yerləşdiyi dərə. == Adının mənşəyi == XIX əsrin ortalarınadək, yəni Bakıda kanalizasiya düzələnədək həyətlərin nəcisləri xüsusi arabalarla gecə vaxtı daşınaraq, şəhər xaricinə çıxarılırdı. Bu məxsusi arabalar iri ağızları olan dəmir və taxta çəlləklər düzəldilirdi. Həmin zamanlarda şəhərdə yüzə qədər belə araba var idi. Arabaçılar öz yüklərini adətən şəhərdən çox kənarda olan indiki Təzə Bazarın yerləşdiyi dərəyə boşaldırdılar. Yayın isti aylarında üfunətdən bu ərazidən keçmək mümkün deyildi. Elə həmin vaxtdan da bu dərə "Poxlu dərə" adlanır. Həmin dövrlərdə bu yerlər şəhərin kənarı idi. Lakin sonralar şəhər böyüdükcə nəcis daha uzağa daşınırdı. Bundan sonra bu ərazidə şəhərin kasıb və imkansız təbəqəsindən olan sakinləri məskunlaşmışdır.

Qabarıq çoxluq - Affin və ya Evklid fəzasında aşağıdakı şərti ödəyən nöqtələr çoxluğudur: “Bu çoxluğun ixtiyari iki nöqtəsini birləşdirən parça həmin çoxluğa aiddir”. Qabarıq çoxluq misal olaraq kürəni, dairəni, qabarıq çoxüzlünü, qabarıq çoxbucaqlını, yarımfəzanı, yarımmüstəvini və s. göstərmək olar. Qabarıq çoxluq bir sıra maraqlı xassələri var. Qabarıq çoxluq qabarıq cisimlər nəzəriyyəsi öyrənir. Son vaxtlar qabarıq çoxluq maraq artmışdır. Bu da xətti proqamlaşdırmanın inkişafı ilə əlaqədardır. == Qabarıq cisim == Qabarıq cisim qabarıq çoxluğu təşkil edən nöqtələr çoxluğundan ibarət cisimdir. == Qabarıq fiqur == Qabarıq fiqur qabarıq çoxluğu təşkil edən nöqtələr çoxluğundan ibarət fiqurdur. == Ədəbiyyat == 1.

Çorlu Məhəmməd (1828-1933) — Azərbaycanın el sənətkarı, şair. == Həyatı == Çorlu Məhəmməd 1825-ci ildə Əsgəran bölgəsində bəy ailəsində anadan olmuşdur. XIX yüzilliyin 30-cu illərində Usuflar tayfası elliklə köçüb Qars-Çıldır yörələrində binə bərkitmişlər. Çorlu Məhəmməd hələ cavan vaxtlarından sinədən deməyi və gözəl səsi ilə el-oba arasında tanınmağa başlamışdır. Aslan Bayramov Çorlu Məhəmmədin 1924-cü ildə vəfat etdiyini yazır. Əslində Çorlu Məhəmməd 1933-cü ildə Sultanabad kəndində vəfat etmiş, Sultanabadın əski qəbristanlığında dəfn edilmişdir. Sonralar ermənilər Arpa gölün ərazisini böyütdüklərindən Çorlu Məhəmmədin də qəbri gölün suları altında qalmışdır. Nəhayət, bu el sənətkarının 2004-cü ildə “Ərş-əlaya bir yolum var” adlı kitabı işıq üzü görmüşdür. Bu kitabda el şairinin doqquz gəraylısı, on iki qoşması, bir deyişməsi, dörd divanisi və bir neçə aşıq rəvayəti toplanmışdır. == Haqqında == Aslan Bayramov yazır: “Aşıq Şenlik məktəbindən ilham alan sənətkar İrəvandan üzü bəri olan ellərimizdə, Qarsda, Ağbabada, Borçalıda, Sörəyeldə, Axsqa və Axılkələyin Kürboyu kəndlərində ağır toylar keçirmişdir.

Çoxluqlar nəzəriyyəsi – riyaziyyatın çoxluqların ümumi xassələrini öyrənən bölməsi. Bir çox riyazi fənlər, o cümlədən cəbr, riyazi analiz, ölçü nəzəriyyəsi, stoxastik və topologiya çoxluq nəzəriyyəsinə əsaslanırlar. Əsası alman riyaziyyatçısı Qeorq Kantor tərəfindən qoyulmuşdur. == Anlayışlar == Hər hansı bir çoxluğu təşkil edən obyektlərə bu çoxluğun elementi deyilir. Çoxluqlar böyük hərflərlə, çoxluğun elementləri isə uyğun kiçik hərflərlə işarə olunur. Çoxluq nəzəriyyəsində a ∈ A {\displaystyle a\in A} münasibəti o deməkdir ki, a {\displaystyle a} A {\displaystyle A} çoxluğunun elementidir. Bunun inkarı isə a ∉ A {\displaystyle a\notin A} kimi işarə edililirlər. Bu münasibət isə onu göstərir ki, a {\displaystyle a} A {\displaystyle A} çoxluğunun elementi deyil. ==== Alt Çoxluğu ==== Bir çoxluq A {\displaystyle A} digər çoxluğun B {\displaystyle B} o vaxt altçoxluğu adlanır ki, A {\displaystyle A} çoxluğuna aid olan ixtiyari element həm də B {\displaystyle B} çoxluğunun elementi olsun. B {\displaystyle B} o zaman A {\displaystyle A} -nin üstçoxluğu adlanır.

"Padam Padam" avstraliyalı müğənni Kayli Minouq tərəfindən 18 may 2023-cü ildə Tension adlı studiya albomunun baş sinqlı kimi buraxılmış mahnıdır. Mahnı norveçli müğənni və bəstəkar İna Vroldsen tərəfindən prodüser Lostboy ilə birgə yazılmışdır. Musiqi klipi rejissor Sofi Müller tərəfindən çəkilmiş və mahnı həmin klip ilə ilk dəfə tam şəkildə təqdim edilmişdir. Sinql İngiltərə və ABŞ xit-paradlarında Top 10-a daxil oldu. == Mahnının tarixi == Mahnı 12 may 2023-cü ildə yeni albomun elanı ilə birlikdə anons edildi, lakin o vaxt buraxılış tarixi yox idi. Buraxılış tarixi mayın 16-da mahnının 20 saniyəlik hissəsi ilə elan edildi. Mahnının adı ürəyin döyünməsi mənasını ifadə edir. == Kompozisiyası == "Padam Padam" mahnısı "hipnotik elektro ", "hamar, gurultulu dans-pop ", həmçinin " Tension " albomunun "eyforik açılış" mahnısı kimi təsvir edilmişdir. Mahnı elektrik gitara rifi və " texnopop fonu" ehtiva edir. Bu mahnı Minouqun əvvəlki Disco (2020) albomunun tərzindən uzaqlaşaraq daha çox Avropa sint-popuna doğru irəlilədi.

Tirəndazlar (lat. Hystricidae) — Gəmiricilər dəstəsinə aid fəsilə. == Xüsusiyyətləri == Tirəndazlar məməlilər arasında ən üzün tikanlara malik heyvandır. Bu tikanlardan bəzilərinin uzunluğu 40 sm, diametri 7 mm-ə çatır. == Yayılması == Tirəndazlar əsasən Asiya və Afrikanın tropik və subtropik hissələrində yayılmışlar. Onun Avropanın cənubuna insan tərəfindən gətirilməsi, yaxud təbii şəkildə gəlməsi hələ də aydınlaşdırılmayıb. Əsas növləri cənub-şərqi Asiyadadır. Onlar həmçinin Avropa, Afrika, Hindistan, Cənubi Amerika, həmçinin ABŞ, Kanada, Orta Asiya və Qazaxıstanda da yaşayırlar. Onların təbii yaşadıqları yer səhralar, savannalar və tropik meşələr də ola bilər. == Davranışı == Yerdə yaşayırlar.

Corlu — Azərbaycan Respublikasının Qəbələ rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Coğrafiyası == Kəndin mərkəzindən keçən Bum çayının kənarlarında Şah-Daş bəndi çəkilib. Dağ çaylarının məcradan çıxmasının qarşısını almaqdan ötrü qurulan bəndin möhkəmlənməsi üçün əlavə fəhlə qüvvəsi ilə yanaşı, kənd camaatı da səfərbər olunub. Kənddə altı artezian quyusu qazılıb və bütün məhəllələrdə istifadəyə verilən su həyətlərin əksəriyyətinə çəkilib. Kəndarası yollar yüksək səviyyədə asfaltlaşır. Çuxur Qəbələyə gedən yolun üzərinə beton örtüyü çəkilib. == Toponimikası == Corlu oyk., sadə. Qəbələ r-nunun Mirzəbəyli i.ə.v.-də kənd. Alazan-Əyriçay çökəkliyindədir. Kəndin adı peçeneqlərin cor tayfa adı ilə əlaqələndirilir və "corlar yaşayan kənd" kimi izah edilir.

Çullu (İmamqulubəyli, Ağdam)

Çöplü (fars. چوپلو‎‎) — İranın Qərbi Azərbaycan ostanının Tikantəpə şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. == Əhalisi == 2006-cı il məlumatına görə kənddə 1.871 nəfər yaşayır (368 ailə).

İttiham — şəxsin cinayət qanunu ilə nəzərdə tutulmuş konkret əməli törətməsinin israr edilməsi. İttihamın əksi bəraətdir ("təqsirli deyil"). Şotlandiya və Niderlandda həmçinin "sübut edilmədi" verdikti də mövcuddur, hansı ki o da bəraət sayılır.

Nikah, kəbin, izdivac — evlənmənin qanuni şəklə salınması. Azərbaycan Respublikasında nikah kişi ilə qadının ailə qurmaq məqsədilə müvafiq icra hakimiyyəti orqanında qeydiyyata alınan könüllü ittifaqıdır. Ailə dövlətin himayəsindədir. Azərbaycanda ailə-nikah hüquqları ailə və nikah haqqında Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsində öz əksini tapmışdır; bu məcəllə Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasında qoyulmuş qaydalara əsasən nikahı tənzimləyir. Azərbaycanın Əsas Qanununun 34-cü maddəsinə uyğun olaraq "nikah qarşılıqlı razılıq əsasında bağlanır", "nikah dövlətin himayəsi altındadır", "ər və arvadın hüquqları bərabərdir". Azərbaycan Respublikasında nikah və ailə münasibətlərinin hüquqi baxımdan tənzimlənməsi dövlət tərəfindən həyata keçirilir və yalnız müvafiq icra hakimiyyəti orqanında bağlanmış nikah tanınır. Azərbaycan Respublikasında nikah bağlamaq üçün aşağı yaş həddi kişilər və qadınlar üçün 18 yaş müəyyən olunur. === Azərbaycanda dini kəbinkəsmə (dini nikah) hüquqi əhəmiyyətə malik deyildir. === Ər-arvadın soyad seçmək hüququ - Ər-arvad öz arzuları ilə onlardan birinin soyadını özləri üçün ümumi soyad seçə , yaxud onlardan hər biri nikahdan əvvəlki soyadını saxlaya və ya öz ərinin (arvadının) soyadını öz soyadı ilə birləşdirə bilər == Mütə == Mütə — İslamın bəzi məzhəblərində evlənməsi qadağan olmayan qadın və kişi arasında bağlanmış müvəqqəti nikah. == Maraqlı faktlar == Böyük Britaniyada 1836-cı ildən 2012-ci ilədək axşam saat 6-dan səhər saat 8-dək nikah bağlamaq qadağan edilmişdir.

Midqard (q.skan. Miðgarðr — hərfi “fəzanın orta qatı” — “aralıq dünya”) German-skandinav mifologiyasında doqquz daləmdən biri olan insanların yaşadıqları məkan ya dünya.

Abdal — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Gülablı kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Abdal Ağdam rayonunun Gülablı inzibati ərazi vahidində kənd. Dağ yamacındadır. == Tarixi == 1905–1918 ciillərdə kəndə Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən basqınlar olub və xeyli sayda insan öldürüb və işgəncələrə məruz qalıb.Abdal kəndi 1992-ci il sentyabrın 4-də Ermənistan ordusu tərəfindən işğal olunmuş, 20 noyabr 2020-ci il tarixində Dağlıq Qarabağ atəşkəs bəyanatının şərtlərinə əsasən Azərbaycan Silahlı Qüvvələri kəndə daxil olmuş, kənd işğaldan azad olunmuşdur. == Toponimikası == ABDAL — Yuxari Qarabagın Vərəndə nahiyəsində kənd adı. İndi Ağdam rayonunda Abdal-Gülablı. Yerli tam adı Abdal-Bulaq. Kənddə Xanımbulaq, Damcıbulaq, Bəybulaq və s. bulaqlar var. Laçın qəsəbəsinin qədim adı Abdallar, Laçın rayonu ilə Ordubad r-nu arasında Abdaldağ, Xocavənd r-nunda Bəhrəmli kəndi ərazisində Abdallar qışlağı, Ordubad və Tovuz rayonlarında Abdal dağ adları, orta əsrlərdə İrəvan əyalətində Abdal, Abdallar-Ulya, Abdaloğlu, Gürcüstanın Bolnisi rayonunda Abdallı, Şimali Qafqazın Ter əyalətində Abdaldağ toponimləri mənşəcə eynidir.

Çullu — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun Maqsudlu kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. == Tarixi == Kənd 20 noyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin uğurlu əməliyyatları nəticəsində Azərbaycana qaytarılıb.

Çullu — Azərbaycan Respublikasının Ağdam rayonunun İmamqulubəyli kənd inzibati ərazi dairəsində kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 22 may 2007-ci il tarixli, 346-IIIQ saylı Qərarı ilə Ağdam rayonunun Çullu kəndi Quzanlı kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindən ayrılaraq, İmamqulubəyli kəndi mərkəz olmaqla, İmamqulubəyli kənd inzibati ərazi dairəsi yaradılmışdır.

İttiham aktı istintaqın hazırlıq prosesinin ictimai iddianın başlanması üçün kifayət edəcək səviyyəyə çatdığı başa düşüldükdən sonra prokurorun iddia qaldırdığını bildirən yazılı sənəddir. İttiham aktı, müttəhimin hansısa günahını üzə çıxarmaq üçün onun haqqında hazırlanmış sənəddir. Qanun, qanunla səlahiyyətlər verilmiş orqanlar və şəxslər tərəfindən irəli sürülən və dəstəklənən qanun pozuntularının ittihamında nəzərdə tutur. Adətən, ittihamın irəli sürülməsindən sonra ya cinayət və ya digər məsuliyyətə cəlb edilmiş şəxsin təqsirinin sübuta yetirilməsində ifadə olunan dəstək, ya da ittihamın rədd edilməsi ilə müşayiət olunur.

Güzgüdə ittiham (həmçinin güzgü siyasəti, güzgü təbliğatı, güzgü təsviri təbliğatı və ya güzgü arqumenti adlanır) — adətən nifrət nitqinin qızışdırılması kontekstində istifadə edilən bir texnika. Burada insan özü üçün olan niyyətləri və/yaxud həyata keçirmə prosesində olan hərəkətləri yalandan rəqiblərinə aid edir. Bu, dehumanizasiya ilə yanaşı, məsələn, Holokost və Ruanda soyqırımılarında olduğu kimi soyqırımın həyata keçirilməsinə töhfə verən soyqırımına təhrikin dolayı və ya üstüörtülü formalarından biri kimi göstərilmişdir. Güzgüdə ittiham kollektiv özünümüdafiəyə müraciət etməklə fərdi qətlin müdafiəsinə özünümüdafiə olaraq yanaşmaq kimi, soyqırıma haqq qazandırmaq üçün istifadə olunur.

Artma miqdarı(artım, en. increment ~ ru. приращение, прибавляемая величина ~ tr. artım, artma miktarı) – ədədin müəyyən kəmiyyət qədər böyüdülməsi; həmçinin belə ədədin artırıldığı kəmiyyət. Məsələn, 10-u ardıcıl olaraq hər addımda 2 vahid artırsaq, onda belə bir ədədlər ardıcıllığı alarıq: 12, 14, 16, 18 və s. == Ədəbiyyat == İsmayıl Calallı (Sadıqov), “İnformatika terminlərinin izahlı lüğəti”, 2017, “Bakı” nəşriyyatı, 996 s.

Maddə miqdarı — Maddədə olan eyni tipli struktur vahidlərin miqdarını müəyyən edən fiziki kəmiyyətdir. Struktur vahidi dedikdə maddənin təşkil olunduğu istənilən zərrəciklər (atomlar, molekullar, ionlar, elektronlar və başqa hissəciklər) başa düşülür. Maddə miqdarı, adətən, n {\displaystyle n} (en) latın və ya ν {\displaystyle \nu } (nü) yunan hərfləri ilə ifadə olunur. Lakin, məktəb kursunda ν {\displaystyle \nu } yunan hərfindən istifadə geniş yayılmışdır. Həm Beynəlxalq vahidlər sistemində (BS), həm də SQS sistemində maddə miqdarının ölçü vahidi mol qəbul edilmişdir ( [ ν ] = m o l ) {\displaystyle ([\nu ]=\mathrm {mol} )} . Maddə miqdarı fiziki kəmiyyət olaraq molekulların N {\displaystyle N} sayının N A {\displaystyle N_{A}} Avoqadro sabitinə nisbətinə bərabərdir: ν = N N A {\displaystyle \nu ={\frac {N}{N_{A}}}} Başqa sözlə, maddə miqdarı struktur vahidlərinin nisbi sayını təyin edir. ν {\displaystyle \nu } maddə miqdarını maddənin m ( m = m 0 N ) {\displaystyle m\ \left(m=m_{0}N\right)} kütləsinin M ( M = m 0 N A ) {\displaystyle M\ \left(M=m_{0}N_{A}\right)} molyar kütləsinə nisbəti kimi də tapmaq olar: ν = m M {\displaystyle \nu ={\frac {m}{M}}} Burada m 0 {\displaystyle m_{0}} kəmiyyəti molekulun kütləsidir.

Cisimlər arasında istilik vermə ilə baş verən daxili enerjinin dəyişmə prosesi istilik miqdarı adlanan fiziki kəmiyyətlə xarakterizə edilir. İstilik miqdarı - istilik mübadiləsi zamanı cismin aldığı və ya verdiyi enerjidir. İstilik miqdarı "Q" hərfi ilə işarə olunur.

Abay çölü — Rusiya və Qazaxıstanda çöl. Mərkəzi Altay dağlarında, Terekti silsiləsi (çölün şimal-şərqi) ilə Xolzun silsiləsi (cənub-qərb) silsiləsi arasında yerləşir. Rusiyada Altay Respublikasının Kök-Suu rayonunun ərazisinə aiddir. Buradakı qəsəbələrə Amur, Abay, Yustik daxildir. == Etimologiya == Abay çayının adını daşıyır. Altay dilindən "абаай" hidronimi hidronim "əmi; arvadın böyük qardaşı" deməkdir, həmçinin Altay folklorunda qadına hörmətlə müraciət forması və şəxs adıdır. == Əlavə ədəbiyyat == "Рудой А. Н., Русанов Г. Г. Последнее оледенение в бассейне верхнего течения реки Коксы. — Бийск: «АГАО», 2010. — 148 с. ISBN 978-5-85127-594-4" (PDF).