Поиск по словарям.

Admiralti (ing. Admiralty Mountains) — Şərqi Antarktidada, Viktoriya Torpağının şimal-şərqində yerləşən dağ sistemi. Dağların aşağı hissələrini Ross dənizinın suları yuyur. Dağların davamı olaraq Ader burnu Cənub okeanı daxilinə uzanır. Qurudan Dennistoun, Ebbe və Takera buzlaqları ilə əhatələnir. 1841-ci ilin yanvarında Ceyms Klark Rossun rəhbərlik etdiyi ekspedisiya zamanı kəşf edilmişdir. Dağlara Danidin, Homran və Littelton silsilələrinə bölünür. Maksimal hündürlüyü Minto dağıdır (4166 m).

Admiralti (ing. Admiralty Mountains) — Şərqi Antarktidada, Viktoriya Torpağının şimal-şərqində yerləşən dağ sistemi. Dağların aşağı hissələrini Ross dənizinın suları yuyur. Dağların davamı olaraq Ader burnu Cənub okeanı daxilinə uzanır. Qurudan Dennistoun, Ebbe və Takera buzlaqları ilə əhatələnir. 1841-ci ilin yanvarında Ceyms Klark Rossun rəhbərlik etdiyi ekspedisiya zamanı kəşf edilmişdir. Dağlara Danidin, Homran və Littelton silsilələrinə bölünür. Maksimal hündürlüyü Minto dağıdır (4166 m).

Akakus dağları və ya Tadrart Akakus (ərəb. تدرارت أكاكوس‎ :Tadrārt Akākūs) — Liviyanın qərbində, Böyük Səhranın bir hissəsi olan Qat rayonunun səhrasında bir dağ silsiləsi formalaşmasıdır. Bura Liviyanın Qat şəhərinin şərqində yerləşir və Əlcəzairlə sərhəddən 100 kilometr (62 mil) şimala uzanır. Ərazidə ibtidai icmaya aid qaya təsvirlərinin zəngin bir sırası var. == Tarix == === Etimologiya === Tadrart Bərbər dilində "dağ" ın qadın formasıdır (kişi forması isə adrar-dır). === Qaya təsvirləri === Ərazi qaya təsvirləri ilə tanınır və 1985-ci ildə bu rəsm və oymaların əhəmiyyəti səbəbiylə UNESCO-nun Ümumdünya İrsi siyahısına daxil edilmişdir. Rəsmlərin tarixi e.ə 12000-ci ildən başlayır 100- cü ilə qədər dəvam edərək bölgədəki mədəni və təbii dəyişiklikləri əks etdirir. Təsvirlərdə zürafələr, fillər, dəvəquşular və dəvələr kimi heyvanların, eyni zamanda kişilərin və atların şəkilləri və oymalar var. İnsanlar gündəlik həyatda, məsələn, musiqi və rəqs edərkən təsvir olunmuşdur. === Süd lipidləri === Tadrart Akakus eyni zamanda günümüzdən 7500 il əvvələ aid olan və keramika üzərində emal edilmiş süd lipidlərinin ən erkən göründüyü yerdir.

Alişan (çin. 阿里山) — Tayvanda, Yuşan dağından bir qədər aralıda yerləşən dağ sistemi. Dağ sistemi ərazisində Alişan Milli Təbiət Parkı, (çin. 阿里山國家風景區), istirahət zonası və təbiət qoruğu yerləşir. Park ümumilikdə 415 km² ərazini əhatə edir (45 ha). Parka qoruq dağları, dörd qəsəbə, şəlalələr və yüksək dağlıq ərazidə çay plantasiyalarıdaxildir. Szyai şəhəri ilə Alişan meşə dəmiryolu xətti, avtomobil yolu vastəsi ilə əlaqələnir. Park gəzinti yolları və çığırların kəsişdiyi ərazidədir Alişan dağlıq vilayətini çoxlu sayda turist və alpinist ziyarət edir. Bu dağ Tayvanın ən görməli yerlərindən biri hesab edilir və ölkənin milli rəmzlərindən biridir. Burada yerli çay və vassabi xüsusi məşhurluğa sahibdir.

Alp dağları (alm. Alpen‎, fr. Alpes, it. Alpi, sloven. Alpe) — Qərbi Avropanın nisbətən hündür dağ sistemi. Alp dağlarının ərazisi tamamilə və ya qismən 8 ölkənin coğrafi sərhədlərinin daxilində olur. Ümumi ərazisinin payı Alp ərazisinə düşməsi nisbətinə görə dövlətlərin sıralamsı aşağıdakı qaydada yerləşir: Lixtenşteyn (100%), Monako (100%), Avstriya (65%), İsveçrə (60%), Sloveniya (40%), İtaliya (17%), Fransa (7%), Almaniya (3%). Uzunluğu təxminən 1.200 kilometr, eni 261 kilometrdir. Alp dağları Avropanın mühüm iqlim ayırıcı sahəsidir. Onun şimal və qərbində mülayim iqlimə malik ərazilər, cənubda isə subtropik Aralıq dənizi iqlimi olan ərazilər yerləşir.

Altay (monq. Altayın nuruu, alt. Tuulu Altay— dağlıq yer, qırğ. Altay tooloru, qaz. Altay tauları, çin. 阿尔泰山脉-Ā'ěrtài shānmài-Aertay şanmay) – Asiyada dağ sistemi. Rusiya Federasiyasında (Altay Respublikası, Tıva Respublikası, Altay diyarı), Monqolustan, Qazaxıstan və Çin ərazilərindədir. Altay Ob, İrtış, Yenisey ilə Mərkəzi Asiya çaylarının suayırıcısını təşkil edən mürəkkəb dağ silsilələrindən ibarətdir. 42–52° şm. e.dairəsi arasında şm.-q.-dən (Qərbi Sibir düzənliyindən, 81° ş.u.) c.-ş.-ə (Qobi düzənliyinədək, 106° ş.u.) 2000 km-dən artıq məsafədə uzanır.

Nur və ya Amanos (türk. Nur Dağları, Amanos Dağları) — Türkiyədə sıra dağlar.

And dağları, And Kordilyer dağları (isp.: Andes; Cordillera de los Andes), (Andes, anta sözündən, inklərin dilində – mis, misli dağlar), — Cənubi Amerika qitəsinin Sakit okean sahili boyunca uzanan və dünyada ən uzun dağ silsiləsi. Cənubi Amerikanı şimaldan və qərbdən əhatə edir. Kordilyer dağlarının cənub hissəsidir. Yeddi ölkənin ərazisində yerləşir: Venesuela, Kolumbiya, Ekvador, Peru, Boliviya, Çili və Argentina. Yer kürəsinin ən uzun (təqr. 9000 km) və ən yüksək dağ sistemlərindən biri. Cənubi Amerikanın bütün qərb sahilini əhatə edir. Venesuelladan başlayıb Kolombiya, Ekvador, Peru, Boliviya, Argentina və Çiliyə kimi uzanır. Bu yeddi dövlət eyni zamanda And ölkələri olaraqda tanınırlar. And dağları şimaldan cənuba uzunluğu 7000 km'dir.

Apennin dağları (it. Appennini; lat. Apenninus, Apennini montes) — İtaliya ərazisində, Apennin yarımadasında dağ sistemi. İtaliyanın, əsasən, Apennin yarımadası istiqamətində şimalından cənubuna qədər 1000 km boyunca uzanır. Orta hündürlüyü 1200–1800 m, maksimal hündürlüyü 2912 m-dir (Korno-Qrande zirvəsi). Kadibona aşırımı ilə Alp dağlarından, dərəli-təpəli dağətəyi və sahilboyu düzənliklər zolağı ilə isə Adriatik və Tirren dənizlərindən ayrılır. Fəaliyyətdə olan Vezuvi vulkanı Neapol körfəzi yaxınlığındadır. Dağ sisteminə “Apennin” adını ilk dəfə e.ə. 2 əsrdə Polibi vermişdir. == Relyef == Geomorfoloji quruluşuna görə Şimali, Mərkəzi və Cənubi Apennin dağlarına ayrılır.

Appalaç dağları (ing. Appalachian Mountains) — Şimali Amerikanın şərqində (Kanada və ABŞ ərazisində) dağ sistemi. Cənub-qərbdən şimal-şərqə 2600 km uzanır. Ən hündür zirvəsi 2037 metrdir (Mitçell dağı). Turizm, idman və ovçuluq rayonu kimi böyük əhəmiyyəti var. == Relyefi == Hudzon və Mohok çayları Appalaç dağlarını 2 hissəyə (Şimali və Cənubi Appalaç dağları) bölür. Şimali Appalaç dağları ayrı-ayrı dağ massivləri (Adirondak – hündürlüyü 1629 metrədək, Yaşıl dağlar – hündündürlüyü 1339 metrədək, Ağ dağlar – hündündürlüyü 1917 metrədək) olan yayladan ibarətdir. Massivlər bir-birindən tektonik dərələrlə ayrılır. Cənubi Appalaç dağları bir neçə paralel silsilədən, onların arasındakı dərələrdən və dağ massivindən (Mavi silsilə, Böyük Vadi, Appalaç platosu, Pidmont platosu) ibarətdir. Qırışıqlı-qaymalı və qaymalı silsilələr erozion dərələr və çökəkliklərlə parçalanmışdır.

Apennin dağları (it. Appennini; lat. Apenninus, Apennini montes) — İtaliya ərazisində, Apennin yarımadasında dağ sistemi. İtaliyanın, əsasən, Apennin yarımadası istiqamətində şimalından cənubuna qədər 1000 km boyunca uzanır. Orta hündürlüyü 1200–1800 m, maksimal hündürlüyü 2912 m-dir (Korno-Qrande zirvəsi). Kadibona aşırımı ilə Alp dağlarından, dərəli-təpəli dağətəyi və sahilboyu düzənliklər zolağı ilə isə Adriatik və Tirren dənizlərindən ayrılır. Fəaliyyətdə olan Vezuvi vulkanı Neapol körfəzi yaxınlığındadır. Dağ sisteminə “Apennin” adını ilk dəfə e.ə. 2 əsrdə Polibi vermişdir. == Relyef == Geomorfoloji quruluşuna görə Şimali, Mərkəzi və Cənubi Apennin dağlarına ayrılır.

Aravalli dağları— Aravalli silsiləsi Şimali Hindistanda Delhidən başlayaraq, şimal-qərb istiqamətə təxminən 692 km uzanır və cənubi Haryanadan, Qərbi Hindistana doğru Racastanı keçərək, Qucaratda qurtarır.

Atapuerko dağları (isp. Sierra de Atapuerca) — İspaniyanın şimalındakı Castilla və Leonun Atapuerca şəhərinin yaxınlığında yerləşən bir karst təpəsidir. Davam edən qazıntılar zamanı, Qərbi Avropadakı ilk Homo sakinlərinə aid edilən yerli mağara kompleksində zəngin fosil yataqları və daş alət dəstləri aşkar edilmişdir. Atapuerko dağları, Homo erectus, Homo antisessor (və ya Homo erectus antagonisti) və Homo heidelbergensis cəmiyyətlərinin üstünlük verdiyi “fövqəladə məlumat ehtiyatı” Alt Paleolit dövründə yoxa çıxmışdır. Atapuerko dağlarında tapılan kəllə sümükləri Homo erectusdan daha böyük beyin yuvalarına və daha müasir görünüşlü burun və yanaq sümüklərinə sahib idi. Paleontoloqlarda yeni bir növün mövcudluğunu qəbul edib onu Homo antisessor adlandırdılar. Hal-hazırda kəşf edilmiş və etibarlı bir şəkildə tarixi yaşı qiymətləndirmiş ən qədim nümunə 1,2 milyon ilə 600,000 il arasında yaşı müəyyən edir. Ərazi Atapuerkonun Arxeoloji Sahəsi adı altında UNESCO-nun Dünya İrsi Siyahısınə daxil edilmişdir.İspaniyanın Kastiliya əyalətinin qədim paytaxtı olan Burqos şəhəri yaxınlıqında Syerra-de- Atapuerka adında dağ sistemi mövcuddur. Bu ərazi İspaniyanın Milli mədəni və təbiət maraqı və eyni zamanda Ümumidümya irsi elan edilmişdir. Unikal sayılan bu yeri həvəskar arxeoloqlar XIX-cu əsrin sonlarında kəşf ediblər.

Atlas dağları — Afrika qitəsinin Şimal qərbində yerləşir. Atlas dağları Mərakeş, Əlcəzair, Tunis ərazilərindən keçən Böyük dağ sırasıdır. Atlas dağları Afrika materikində yerləşir.Atlas Dağları, Afrika kıtasının kuzeybatısında, Fas, Cəzairr ve Tunis ölkələrindən keçən böyük bir dağ sırasıdır.'Dağ' terminləri bəzi bərbər dillərində Adrar və adrasdır və bu terminlərin Atlas toponiminin qohumları olduğuna inanılır. Dağlar əsasən Afrikada rast gəlinən, lakin bəziləri Avropada tapıla bilən bir sıra heyvan və bitkilərə ev sahibliyi edir. Bu növlərin bir çoxunun nəsli kəsilməkdə, bəzilərinin isə artıq nəsli kəsilməkdədir. Hava ümumiyyətlə sərindir, lakin yayı günəşli olur və orada orta temperatur 25°C-dir == Uzunluğu == Uzunluğu 2400 kilometr olan Atlas dağlarının ən yüksək nöqtəsi Mərakeş dövlətinin cənub qərbində 4167 metr yüksəkliyindəki Toubkal zirvəsidir. Atlas dağları, Şimal-Qərbi Afrikanın Ağdəniz yaxınlıqları ilə Səhra Çölünü ayıran bir divar kimidir. == Yaşayan xalqlar == Keçdiyi yerlərdə ərəblər və bərbər millətləri yaşayırlar. == Yaranması haqqında == Atlas dağlarının yaradılmasının milyonlarla il əvvəl öncəsində Afrika və Amerika qitələrinin ayrılmadan öncə birləşmədən qaynaqlandığı, Şimali Amerikanın Appalaç dağlarının da eyni geometrik hərəkətin nəticəsi olaraq yarandığı təxmin edilməkdədir.

Ayfel dağları bəzən Eyfel dağlarıda deyilir. Dağ Almaniyanın qərbində, Şimali Reyn-Vestfala və şimal-qərbdən Reynland-Pfalça arasında yerləşir. Ümumi sahəsi 2004-cü ildə 110 km² idi. == Coğrafiyası == Ayfel dağı cənubdan Mozel çayı, şərqdən Reyn çayı ilə əhatələnir. Şimal sərhəddi Hones Vyana dağları ilə, qərbdən Belçika və Lüksemburqun Adrenası ilə sərhədlənir. Ayfel dağı aşağıdakı hissələrə bölünür Şimal hissə Cənub hissə Qərb hissəAyfel dağının Bon şəhərindən keçən hissəsində Laax vulkanı yerləşir. 2007-ci ildə vulkan kraterindən kömür çıxarılır. == Relyefi == Nyuburqinq bu dağda yerləşən ən məşhur dağ yoludur. Onun şimal hissəsi çətin və qorxulu döngələri ilə məşhurdur. Akveduk Ayfel isə ən uzun roma su kəmərləri keçir ki, buda Kölndə su kəmərləri ilə birləşir Акведук Айфель — один из самых длинных римских акведуков, некогда снабжавший водой Кёльн.

Balkan dağları (bolq. Ста́ра планина́, serb. Стара планина / Stara planina) — Bolqarıstanın qərbindən şərqinə doğru uzanaraq ölkəni iki yerə bölən dağ. Dağın uzunluğu 600 km-dir. Balkan dağları Dəmirqapı boyunca Dunay çayının keçdiyi cənubi Karpat dağlarının təbii davamıdır. Bu dağlar "Balkan yarımadası" və "Balkanlar" coğrafi adlarının əsasını təşkil etmişdir. Bu dağ ölkəsinin ərazisi XX əsrin 70-ci illərinin sonlarından sovet və Bolqarıstan coğrafiyaşünasları tərəfindən etibarən tədqiq olunmağa başlanmışdır. Elmi işlər Stara Planina və Qafqazın ərazilərinin müqayisəli tədqiqatı proyektinin bir hissəsi idi və ona SSRİ EA Coğrafiya İnstitutunun direktoru İ. P. Gerasimov və Bolqarıstan EA Coğrafiya İnstitutunun direktoru J. S. Qlıbov rəhbərlik edirdi.Qədim dövrlərdə dağ silsiləsi Hem, Em (q.yun. Αἶμος, lat. Haemus, İordan buranı Hemus и Emus adlandırmışdır), bəzən Hemmimont (Haemimontium, İordanın əsərlərində Emimontium) deyilirdi.

Balxan dağları - Türkmənistanın qərbində Uzboy dərəsi ilə ayrılan dağ silsilələri Böyük Balxan dağlarının hündürlüyü 1880 m, uzunluğu 70 km-ə qədərdir. Yura və Tabaşirin əhəngdaşı və qumdaşılarından ibarətdir. Kiçik Balxan dağlarının hündürlüyü 777 m, uzunluğu 30 km-ə qədərdir. Əsasən, əhəngdaşı və merkeldən ibarətdir. Yamaclarında səhra (seyrək halda) və çöl bitkiləri bitir. Bəzi yerləri əkin üçün istifadə olunur.

Barnsdeyl bağları (ing. Barnsdale Gardens) — İngiltərənin Ratlend şəhərində yerləşən bağ kompleksi. Ceof Hamiltonun 1979-cu ildən 1996-cı ildə vəfatına qədər BBC-də yayımladığı “Bağbanların dünyası” TV seriyasının nümayiş olunduğu bağdır. == Haqqında == Bağ kompleksi Ratlend Uoterin şimalından bir az aralı Ekston qəsəbəsindəki xiyabanlıqda yerləşir. Ceof Hamilton 1983-cü ildən başlayaraq bağ kompleksini daha da təkmilləşdirməyə başladı. Hal-hazırda kompleksin sahəsi 3.2 hektardlr və orada 37 bağban fəaliyyət göstərir.

Baykal dağları (rus. Байкальский хребет) — Rusiya Federasiyasının Sibir bölgəsində mövcud olan, eyni adlı Baykal gölünün sahillərindən yüksələn dağ qrupudur. Sayan dağları ilə birlikdə, Orta Sibir Ovasının cənubdakı bitimini yaradır. Ən yüksək nöqtəsi 2572 metrdir. Bölgədəki ən böyük iki axardan biri olan Lena çayı bu dağlardan axır. Ümumiyyətlə meşələrlə örtülü olan dağlarda ən çox yetişən ağac növləri; titrək qovaq, alaçam, küknar və ağ şamdır.

Baza yağları - avtomobillərdə istifadə etdiyimiz mühərrik yağın tərkibinə daxildir. == Növləri == Adətən baza yağları üç qrupa bölünür: sintetik, yarım sintetik və mineral, amma faktiki olaraq bu qrupların sayı beşdir. Amerika neft institutun klassifikasiyasına (APİ) əsasən bu qruplar üç növ göstəricilərlə seçilir: kükürdün miqdarı, doymuş karbohidrogen miqdıarı və özüllülük indeksi. Kükürd metalların korroziyasını yaradır, kükürdlü birləşmələrin yandırılması zamanı kimyəvi oksidləşməyə səbəb olan turşular əmələ gəlir. Kükürdün mövcudluğu baza yağların xüsusiyyətlərinə neqativ təsir edir. Doymuş karbohidrogenlər, doymamış karbohidrogenlərldən fərqli olaraq, daha sabitdirlər və daha asta oksidləşirlər. Doymuş karbohidrogenlər nə qədər çox mövcüddür, o qədər da baza yağı oksidləşir, köhnəlir və deqradasiya olunur. Özüllülük indeksi – bu miqdar yağın özlülüyü temperatur asılılığından göstəricisidir. Yuxarı indeksli yağlar temperaturdan asıllığ dərəcəsi azdır, bununla yağın aşağı temperatur xüsusiyyətləri daha yaxşılaşır. O deməkdir ki, yağın özüllülük indeksi nə qədər yuksək olarsa, yağın xüsusiyyətləri o qədər yüksək olar.I və II qrup baza yağları – mineral yağlardır.

Boqorodskie dağları — Tatarıstanın Ust-Kmski rayonu ərazisində, Volqa çayının sağ sahilində yerləşən yüksəklik. Şimaldan Krasnovidovo, cənubdan Lobaç, şərqdən Volqa çayı, qərbdən Kramolka və Suxaya Ulema çayının vadisi ilə əhatələnir. Bəzi mənbələrdə Boqorodskie dağlarını Yurev dağları kimi qeyd edirlər. Dağlar öz adını Boqorod qəsəbəsindən almışdır. Boqorodskie dağlarında Tenişevo, Kamskoe Uste, Yşelça Antonovka adlı yaşayış məntəqələri yerləşir. Tenişevoda Avropanın ən iri gips şaxtası yerləşir. Boqorodskie dağlarında digər təbiət abidəsi olan Antonov ovraqı, həmcinin Yurevskaya mağarası, Lobaç dağı yerləşir.

Buçeci dağları (Rumın: Munții Bucegi [ˈmunt͡sij buˈt͡ʃed͡ʒʲ] ( dinlə); mac. Bucsecs-hegység) — Mərkəzi Rumıniyada, Braşov şəhərinin cənubunda yerləşən dağ silsiləsi. Buçeqi dağları Karpat dağlarının qolu olan Cənubi Karpat dağlarının bir hissəsidir. Şərqə doğru getdikcə dağların yamacları dikləşir və burada məşhur Prahova dərəsi yerləşir (Buşteni və Sinaya şəhərləri). Buçeci platformasında külək müxtəlif və görməli daş quruluşlarının yaranmasına səbəb olmuşdur: Sfinks və Babelə kimi. Belə bir inanc mövcuddur ki, Buçeci müqəddəs Dakiya dağı olan Koqaynondur, hansı ki, bu dağın mağarasında tanrı Zalmoksis yaşayır. == Ad == "Buçeci" adının mənşəyi mübahisələr doğurur. "Buçeac" və ya "Buqeaç" adın ilkin forması hesab olunur. Bu söz dağ adamlarının dilində ardıc ağaclarını və meşə mamırlarını ifadə etmək üçün istifadə olunur. "Buçeci" sözünün arxaik forması "Buçeçi"dir.

Buçeci dağları (Rumın: Munții Bucegi [ˈmunt͡sij buˈt͡ʃed͡ʒʲ] ( dinlə); mac. Bucsecs-hegység) — Mərkəzi Rumıniyada, Braşov şəhərinin cənubunda yerləşən dağ silsiləsi. Buçeqi dağları Karpat dağlarının qolu olan Cənubi Karpat dağlarının bir hissəsidir. Şərqə doğru getdikcə dağların yamacları dikləşir və burada məşhur Prahova dərəsi yerləşir (Buşteni və Sinaya şəhərləri). Buçeci platformasında külək müxtəlif və görməli daş quruluşlarının yaranmasına səbəb olmuşdur: Sfinks və Babelə kimi. Belə bir inanc mövcuddur ki, Buçeci müqəddəs Dakiya dağı olan Koqaynondur, hansı ki, bu dağın mağarasında tanrı Zalmoksis yaşayır. == Ad == "Buçeci" adının mənşəyi mübahisələr doğurur. "Buçeac" və ya "Buqeaç" adın ilkin forması hesab olunur. Bu söz dağ adamlarının dilində ardıc ağaclarını və meşə mamırlarını ifadə etmək üçün istifadə olunur. "Buçeci" sözünün arxaik forması "Buçeçi"dir.

Bırranqa (saxa dilində bıran— təpə, dağ, silsilə) — Şərqi Sibirin ucqar şimalında, Krasnodar vilayəti ərazisində, Taymır yarımadasında yerləşən dağ sistemi. İstər Rusiya istərsə dünyanın şimal qütbünə ən yaxın dağ sistemidir. Dağ sustemi paralel və konusvari şəkildə silsilələr əmələ gətirir. Onların hündürlüyü 240-400 arasında dəyişir. Geniş platolarda isə hündürlük 900 metrə çatır. Silsilələr və platolar bir-birindən alcaq təpəliklərlə ayrılır. Burada dərin kanyonlar mövcuddur. Bırranqa dağları 1100 km məsafədə Kara dənizinə daxil olan Yenisey körfəzi sahillətindən başlayaraq Laptevlər dənizi sahillərinə qədər uzanır. Silsilənin ən enli hissəsi 200 km-dir. Dağlar 1736-cı ilə Vasili Pronçişevin rəhbərlik etdiyi Böyük Şimal ekspedisiyası zamanı kəşf edilmişdir.

Dəlmə bağları — İrəvan şəhərində vaxtı ilə yerləşən .Bağ. Təpəbaşı hissəsinə aid Zənginin o biri tərəfində, Dərəbağla üz-üzə yerləşən Dəlmə məhəlləsi qeyd edilir. 7 mart 1902-ci ildə Cəlil Məmmədquluzadə "Dəlmə bağları" haqqındakı ilk məqaləsini "Kaspi" qəzetinə göndərmişdir. Dəlmə-İrəvan şəhərinin kənarında, şəhərin cənub-qərbində Zəngi çayının sahilində yerləşir. Çox münbit torpağı olan bu yerdə Dəlmə arxı ilə suvarılan çoxlu meyvə-üzüm bağları vardır. Sayı 60-a çatan bu bağları xüsusi şəxslər – əməksevər yerli tatarlar (azərbaycanlılar) salmışdır. Dəlmə bağları ərazisində XVI-XVII əsrlərin şərab anbarı olmuşdur. == 1918-1920 == İrəvan sakini, uzun illər məsul vəzifələrdə çalışan, hazırda haqq dünyasına qovuşan Musa Vəlibəyovun dediklərindən: -Kişiləri yığarkən qaçıb həyətdəki qoz ağacının başına çıxıb gizləndim. Gecə o başdan qaçdım Dəlmə bağlarına ən hündür bir ağaca çıxdım onun başında qaldım. Qadın-uşaqları çılpaqladıqdan sonra ermənilər onları azərbaycanlıların Dəlmə bağlarınadakı damlarına doldurub od vurub yandırdılar.