Поиск по словарям.

Jalkum — Qazaxıstannın Alma-Ata ərazisində, Önbalxaş massivində qərarlaşır. Balxaş gölünün cənubunda, Karatal və Ağsu çayları arasında qərarlaşır. Səhra şimalda Lyuqqum səhrasına keçir. Bien çayını suları səhrada filtrizasiya edir.

Salum deltası Milli Parkı və ya rəsmi adı ilə Parc National du Delta du Saloum — Seneqalda 76.000 hektar ərazini əhatə edən milli parkdır. 1976-cı ildə qurulan park Salum deltasında, Salum çayının Şimali Atlantikə qovuşduğu yerdə yerləşir. UNESCO-nun Ümumdünya İrsi siyahısına və Ramsar Konvensiyasına daxil olan park, 180.000 hektarlıq bir biosfer qoruğu daxilində yerləşir. Parkın 61.000 hektar ərazisi su ilə örtülmüşdür. 7.000 hektar ərazini manqrovlar və duzlu su bitkiləri, 8.000 hektar ərazini isə meşə örtüyü və savannalar təşkil edir. Bölgədə yaşayan və ya qışlayan quş növlərinə kral kəkilli susüpürəni, adi qızılqaz, adi ərsindimdik, qırmızıbaş qumluqca, sahil daşçevirəni və sərçəvi qumluqca daxildir.

Sagum — Qədim Romada yundan hazırlanan hərbi geyim. Sagum Roma ordusunda sərkərdə, generallar, yuxarı rütbəli zabitlər tərəfindən geyilən paludamentumdan fərqli olaraq, Roma əsgərləri və aşağı zabitlər tərəfindən geyilən bir paltar idi. Çox kasıb və ya ucqar ərazilərdə yaşayanlar sagumu vəhşi heyvan və ya qoyun dərisindən hazırlayırdılar. Toqadan fərqli olaraq sagum hərbi geyim idi. Sagumun yuxarı üçüncü hissəsi açıq başlıq halında idi, çiyinlərdən kürəyə qatlanırdı və yağışlı havalarda bədənin kürk hissəsinin islanmasının qarşısını alırdı. Pis hava şəraitində həmin hissədən həm də başı örtmək üçün istifadə olunurdu. Hərbi səfərlər zamanı ondan yorğan kimi də istifadə edilirdi. Adi sagum fibulanın (metal sancaq) vasitəsilə sağ çiyinə bağlanırdı. Sagumdan, konsullar istisna olmaqla, bütün Roma [[vətəndaşları istifadə edirdilər. Sagum həmçinin yoxsul insanlar üçün bürüncək hesab olunurdu.

Şalğam (Brassica rapa subsp. rapa) köklü tərəvəz. Adətən dünyada mülayim iqlimlərdə onun ağ, soğanaqlı paya kökü üçün becərilir. Şalğam bitkisi Avropa mənşəli, soyuğadavamlı, yüksək məhsuldar bitkidir. Başqa kökümeyvəlilərə nisbətən torpaq münbitliyinə az tələbkardır. Genetik tədqiqatlar göstərmişdir ki, bu bitki raps bitkisinə çox yaxındır. Bunların hər ikisi turpəng və yabanı turpun kələm növləri ilə öz-özünə çarpazlaşmasından yaranmış və xromosom sayı artmışdır. Şalğam ancaq mədəni halda məlumdur. Rusiya ərazisinə XVIII əsrin axırında Qərbi Avropadan gətirilmiş və tərəvəz bitkisi kimi geniş yayılmışdır. Şalğam və yem turpu (turneps) mədəni halda kartofdan əvvəl məlum olmuşdur.

Galium album (lat. Galium album) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin boyaqotukimilər fəsiləsinin qatıqotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Galium mollugo subsp. album (Mill.) Tzvelev == Yarımnövləri == Galium album subsp. album Galium album subsp. amani Ehrend. & Schönb.-Tem. Galium album subsp. prusense (K.Koch) Ehrend. & Krendl Galium album subsp.

Şalqun (fars. شالقون‎) - İranın Şərqi Azərbaycan ostanının Sərab şəhristanı ərazisinə daxil olan kənd. 2006-cı il məlumatına görə kənddə 909 nəfər yaşayır (239 ailə).

Şalğam-turp (lat. Brassica rapa) — bitkilər aləminin kələmçiçəklilər dəstəsinin kələmkimilər fəsiləsinin kələm cinsinə aid bitki növü. Barbarea derchiensis S.S. Ying Brassica amplexicaulis Hochst. ex A.Rich. [Illegitimate] Brassica antiquorum H.Lév. Brassica asperifolia Lam. Brassica asperifolia var. esculenta Gren. & Godr. Brassica asperifolia var.

Şalgam kələmkimilər fəsiləsinə aid bitki olan Şalgamdan hazırlanan Çukurova bölgəsinə xas bir içkidir. Adana, Mersin, Osmaniye kimi bir çox cənub bölgələrində geniş istifadə olunur. Qırmızı rəngli, bulanıq və meyxoş olur. Acı və şirin növləri vardır. Acı şalgam hazırlamaq üçün əsasən acı bibərdən istifadə olunur. Lakin şalgam acı bibərlə qarışdırıldıqdan sonra uzun müddət saxlanıla bilməz. Şalgamla bərabər qara yerkökü də yeyilə bilər. Mayalanma dövründə daxil edilmiş bu qara yerkökülər şalğam suyunun içində qalırlar. Bunlara tane deyilir ( bu, bölgə dialektində belə səslənir, “ dənə” sözünün modifikasiyaya uğramış formasıdır). Şalgam adətən kababla içilir.

Galium album (lat. Galium album) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin boyaqotukimilər fəsiləsinin qatıqotu cinsinə aid bitki növü. == Sinonimləri == === Homotipik sinonimləri === Galium mollugo subsp. album (Mill.) Tzvelev == Yarımnövləri == Galium album subsp. album Galium album subsp. amani Ehrend. & Schönb.-Tem. Galium album subsp. prusense (K.Koch) Ehrend. & Krendl Galium album subsp.

Aralqum — Aral dənizinn quruması nəticəsində formalaşan yeni səhra. Qumdan və şoranlıqdan ibarət olan Qazaxıstan və Özbəkistan ərazilərini əhatə edən səhra. Qaraqum səhrası və Qızılqum səhraları ilə sərhədə malikdir. Səhranı həmcinin Аğqum olaraq adlandırırlar Aral dənizinin səviyyəsi SSRİ dönəmində səhra sahələrinin əkinə cəlb olunması ilə azalmağa başlamışdır. 2005-ci ildə Kokaral bəndinin tikintisi ilə Şimali Aral tədricən bərpa olunmağa başlamışdır. Cənubi Aral quruduqca Aralqum səhrasının sahəsi böyüyür. Gölün quruması nəticəsində 200 növ bitki və heyvan növü ərazini tərk etmişdir. Gölün quruması 1960-cı ildən başlamışdır. Əsas bitkiləri: Salicornia europaea, Suaeda crassifolia, Tripolium vulgare, Suaeda acuminata və Atriplex fominii. Aralqumun sahəsi 38 min km² təşkil edir.

Qatıqotu (lat. Galium) — bitkilər aləminin acıçiçəklilər dəstəsinin boyaqotukimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.

Kalium (K) – D. İ. Mendeleyevin elementlərin dövri sistemində 19-cu element. Kalium (K) – toxumalardakı suyun miqdarını nizama salır və ürəyin işini yaxşılaşdırır. Toxumalarda kaliumun mübadiləsi son dərəcə sürətlə gedir. Bitki mənşəli məhsulların külündə kaliumun miqdarı bəzən 50%-dən çox olur. Ərzaq məhsullarında kaliumun miqdarı mq%-lə belədir: çovdar çörəyi – 227; buğda çörəyi – 208; lobya – 1144; kartof – 429; yerkökü – 284; kələm – 247; ərik qurusu – 1780; mal əti – 338; yumurta – 140; balıq – 162; inək südü – 143; pendir – 89; alma – 248. xiyar- pomidorda—yoxdur-bəzən-2 götürülür. Kalium çox aktiv elemen olduğuna görə metallurgiyada istifadə olunmur, lakin onun nitrat duzu (selitra) əsrlərlə barıtın hazırlanmasında istifadə olunub, kalium karbonat (potaş) sabun istehsalında, alüminium-kalium sulfat xəmir hazırlanmasında, kalium hidrosulfit çaxırlara fermentasiya prosesinin qarşısını almaq üçün əlavə edilir, kalium benzoat isə konservant kimi istifadə edilir. Kalium bütün gübrələrin tərkibinə daxildir, bu səbəbdən onun filizinin illik hasilatı 35mln ton təşkil edir. Kalium hasilinin əsas bənbəyi silvin (kalium xlorid) mineralıdır. Kalium yuyucu vasitələrin, şüşənin, farmasevtik preparatların istehsalında istifadə olunur.

Salqir (ukr. Салгир, Krım-Tat. Salğır, Салгъыр) — Krımda ən uzun çaydır, lakin ən bolsulu çay deyil (Belbek də həmçinin). Çay yatağının uzunluğu 232 km, çəkilmə sahəsi 3.750 km²-dir (digər mənbələrə görə 4010 km² qədər). Aşağıda axında ildə üç aydan çox müddətə quruyur. Əhəmiyyətli iqtisadi (suvarma da daxil olmaqla) və rekreasiya əhəmiyyəti var: çayın sahilində çox sayda park və gölməçələr var. Uzunluğu 204 km, drenaj hövzəsi 3750 km²-dir.Suyun orta axını 2 m³ / s təşkil edir. Dəniz səviyyəsindən 390 metr yüksəklikdə Anqara və Kizilkobinka çaylarının birləşməsindən, Çatırdağ yamaclarında başlayır, Sivaş körfəzinə axır. Yuxarı axında suyun 40% -ni Ayanın sol qolundan götürür. Simferopol şəhərinin yaxınlığında bir su anbarı meydana gətirir.

Talçum ( Koreya dilində 탈춤) — maska ilə təqlidi, hekayə danışaraq bəzən də mahnı oxuyaraq edilən Koreyanın milli rəqsi kimi xarakterizə olunur.Hər nə qədər talçum koreyalılar tərəfindən əsasən bütün maskalı rəqs tamaşalarını adlandırmaq üçün istifadə olunsa da, ilk vaxtlar sadəcə indiki Şimali Koreyanın Hvanqhe əyalətinin rəqslərini adlandırmaq üçün istifadə olunan regional termin idi. Hvanqhe əyalətindən Heso talçumu, Seul və ya Kyonqqi əyalətindən Sande nori, Naqdoq Çay ərazilərindən Oqvanqde nori və Deul nori, Cənub sahili ərazilərindən beş tanrının rəqsi mənasına gələn Obanqsincanq, Hamkyonq əyalətindən isə Sacatal nori daxil olmaqla, Koreyanın ecazkar maska rəqsləri bütün dünyada tanınır. Ancaq talçum günümüzdə maskalı rəqs tamaşalarını adlandırmaq üçün ümumi termin olaraq qəbul edilir. Koreyanın maskalı rəqs tamaşaları sadəcə maska taxmış rəqqaslar tərəfindən ifa edilən rəqs deyil, eyni zamanda maskalar vasitəsilə insanları, heyvanları və bəzən fövqəltəbii varlıqları təsvir edən əhəmiyyətli dramatik məzmundur. Maska rəqsi gizlədilmiş arzu və istəklərin qorxu və utanc olmadan nümayiş olunduğu bir tamaşadır. Bu tamaşalarda aşağı təbəqənin savadlı, Konfutsiçilik təlimini üstün tutan yanqbanlara (yüksək təbəqə) qarşı hiss etdikləri məyusluğu, sadə xalqın gündəlik həyatını, rahiblərin öz vəzifələrinə uyğun davranmaması və kişilərin köhnə arvadlarını tərk etməsi kimi sosial problemləri əks etdirir. Obrazlar hakim sinfin ikiüzlülüyünü və ağılsızlığını ələ salır, yeni bir dünya və daha yaxşı bir gələcək üçün dua edirlər. "Tal" bir çox koreyalı tərəfindən də səhvən Koreya dilində maska olaraq bilinir.Ancaq həqiqətdə tal bir şeydən özünü xilas və azad etmək üçün istifadə olunan Çin Heroqlifləridir. Qədim koreyalılar üçün tal, tanrıların müqəddəs bir simvolu idi. Bu səbəbdən xüsusilə dəyərli idi və ona ibadət olunurdu, amma bütün bunlara baxmayaraq, həmişə yaşayış məntəqələrindən uzaq məsafələrdə saxlanılırdı.

Tauqum (yəni Dağqum)(qaz. Тауқұм / Tauqum) — Mərkəzi Asiyada, Qazaxıstanda yerləşən səhra. Balxaş-Alagöl dərəsində, Balxaş gölü və İli çayının cənubunda qərarlaşır. Səhranın sahəsi 10 000 km² təşkil edir. Uzunluğu 240 km, eni isə 40–60 km arasında dəyişir. Qum dyunlarının hündürlüyü 10—15 metrdir. Səhrada cuzqun, ayrıqotu, saksaul, yovşan və s. bitkilər bitir. Taukumun cənub sərhədlərindən kol-ağac tipli bitkilərə rast gəlinir. Tuqay meşələri məhz bu bölgədə yerləşir.

Sapium (lat. Sapium) — bitkilər aləminin malpigiyaçiçəklilər dəstəsinin südləyənkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi. Sapiopsis Müll.Arg. Seborium Raf.

Algua (it. Algua) — İtaliyada kommuna, Lombardiya bölgəsində, Berqamo əyalətindədir. Əhalisi 747 nəfərdir (2008), əhalinin sıxlığı 92 nəfər / km²-dir. Sahəsi 8 km² ərazini əhatə edir. Poçt kodu — 24010. Telefon kodu — 0345. Kommunanın hamisi Müqəddəs Məryəm (Santa Maria del Carmelo) hesab olunur. Hər il 16 İyulda onun şərəfinə bayram təşkil edilir.

Qaraquyruq gəlincik və ya Qaqum (lat. Mustela erminea) — dələkimilər fəsiləsinə, Gəlincik cinsinə aid və Azərbaycanda nəsli kəsilmək üzrə olan heyvan növü. Ölçüləri xırdadır: erkəklərin çəkisi 104 - 150 qr, dişilərinki 50 - 280 qr, bədənin uzuznluğu uyğun olaraq 20 - 40 və 17 - 27, quyruq 6.5 - 12 və 5.5 - 10.5 qulaq 1.5 - 2.4 və 1.4 - 2.3 sm-dir. Ölçülərində cinsi dimorfizm aşkar görünür. Bədəni uzunsov formalı və qısa ayaqlar üzərindədir. Xarici görünüşcə oxşar olan gəlincikdən daha iri ölçüləri, uzun quyruğu və ucunun qara olması ilə fərqlənir. Baş qısadır, girdə qulaq seyvanları vardır. Qışda xəzi sıxdır və qatı ağ rəngdədir (bəzən qarın hissəsi sarımtıl olur), yayda bəzən bədənin üst hissəsi qəhvəyi alt hissəsi ağ olur. Caynaqlar açıq rəngli və itidir. Qafqazda xırda ölçüləri və yay xəzinin kərpici-qəhvəyi rəngi ilə fərqlənən M. (M.) e.

Salam (ibranicə שלום, ərəbcə سَلَام,) sülh və əmin-amanlıq deməkdir. Yəhudilər və Müsəlmanlar arasında görüşərkən istifadə olunan ifadədir. Bir çox türkdilli ölkələr tərəfindən də istifadə olunur. Yəhudilikdə "Salam" Allahın sifətlərindən biri kimi, İslamda Əs-Səlam Allahın adlarından biri kimi qəbul edilir və sülh, əmin-amanlıq bəxş edən mənasını daşıyır. Yəhudilər və Müsəlmanlar rastlaşdıqda, görüşdükdə biri digərinə "Salam" (Sülh üzərinizə olsun!) deməklə Allahdan ona salamatlıq, əmin-amanlıq, firavanlıq bəxş etməsini diləyir. Sözün ilk zamanlar deyiliş forması "Salam" deyil, "Şalom" şəklində idi. . Zamanla bu söz ərəb dilinə keçmiş və nəticə etibarilə formasını dəyişərək günümüzdəki "Salam" şəklində tələffüz edilmişdir Yəhudilik inancın görə "Salam" çox önəmli yer tutur. Belə ki, onlar bir-birləri ilə görüşərkən bu sözdən istifadə edirlər. İncil yazılarına əsasən, İsa Məsih də öz şagirdlərinə "bir evə girən zaman o ev sakinlərinə "Sizə Salam Olsun!" deyin" deməsi diqqətə layiqdir.

Salem — Brannon Braqa və Adam Saymon tərəfindən 17-ci əsrdə baş vermiş real Salem əcinnələri haqqında yaradılmış Amerikan fövqəltəbii qorxu teleserialıdır. Baş qəhrəman Meri Sibli (Canet Montqomeri) Salemdəki cadugarları eləcədə şəhəri idarə edən güclü cadugardır. Problemlər uzun illər əvvəl yoxa çıxmış sevgilisi Con Aldenin (Şeyn Vest) şəhərə geri qayıtması ilə başlayır. Bu qayıdış Merinin Salem ilə bağlı planlarında da çətinliklər yaradır. Serial həmçinin qotik romatizmi də nümayiş etdirir. Serial 20 aprel 2014-cü ildə WGN America kanalında yayımlanmağa başladı. Nümayişə başladığı vaxtda reytinq toplaya bilən serial həmçinin kanalın ilk orijinal lahiyəsidir. Bu serial kanalın ilk və uğurlu işi olduğu üçün kanal serialı 15 may 2014-cü ildə ikinci mövsüm üçün yeniləndi. Üçüncü mövsümün sifarişi 11 iyul 2015-ci ildə edildi və premyerası 2 noyabr 2016-cı ildə baş tutdu. 13 dekabr 2016-cı ildə WGN-in serialı ləğv etdiyi bildirildi və final seria 25 yanvar 2017-ci ildə yayımlandı.

Salou (yun. Salauris) — İspaniyanın Taraqona vilayətində şəhər və qəsəbə.

Salon — Vəhşi Qərb mədəniyyətinə daxil olan və əsasən kovboylar tərəfindən istifadə edilən əyləncə yerləri.

Salut (alm. salut‎) — hörmətlə Salamlamaq bir jest və ya hərəkətdi. Əsas hərbi silahlarda istfadə olunur. Salut (kənd) — Ermənistanda kənd.

=== Kaliumasetat === Tibb təcrübəsində əksər hallarda karbon turşularının duzları tətbiq edilir. Adətən, üzvi turşuların duzları asan hidrolizə uğrayır və bir çox hallarda məhlulları qələvi reaksiyalı olur. Oksikarbon turşularının turşuluq xassəsi daha qüvvətlidir, bu xassə α-oksiturşularda özünü xüsusilə göstərir. Tibbdə oksikarbon turşularının duzları (kalsium, dəmir, mis, natrium və s.) tətbiq edilir. Kaliumasetat — CH3COOK Preparatı almaq üçün asetat turşusu (sirkə turşusu) və kalium-hidrokarbonat məhlularını qarışdırıb buxarlandırırlar: CH3COOH + KHCO3 → CH3COOK + CO2 + H2O === Fiziki-kimyəvi xassələri === Kalium-asetat ağ tozdur, iysiz və ya zəif sirkə turşu iylidir, azacıq şor dadlıdır. Hiqroskopikdir, havada mayeləşir. Suda və spirtdə asan həll olur, məhlulları qələvi reaksiyalıdır. === Tətbiqi === Preparat kalium ionlarının mənbəyi kimi orqanizmdə kaliumun azlığında (hipokalemiya) 10–15%-li məhlullar şəklində daxilə qəbul olunur.

Kalium bromid – kimyəvi formulu KBr olan qeyri-üzvi birləşmə,bromid turşusunun kalium duzu. == Fiziki xassələri == Kalium bromid – natrium xlorida bənzər kub tipli kristalik qəfəsi olan rəngsiz kristallardı. 298 °C -ə qədər qızdırıldıqda və 1.7 GPa təzyiqi altında, kristal qəfəs sezium xlorid kimi başqa bir kub modifikasiyasına çevrilir. == Alınması == 1. Sənaye ehtiyacları üçün kalium bromidi, kalium karbonatın qarışıq dəmir bromidi (II, III) Fe3Br8 ilə reaksiyası zamanı almaq olar: 4 K 2 C O 3 + F e 3 B r 8 → 8 K B r + F e 3 O 4 + 4 C O 2 {\displaystyle {\mathsf {4K_{2}CO_{3}+Fe_{3}Br_{8}\rightarrow 8KBr+Fe_{3}O_{4}+4CO_{2}}}} 2. Laboratoriya şəraitində kalium bromidi kalium hidroksid, brom və ammonyakın qarşılıqlı təsirindən almaq olar: 6 K O H + 3 B r 2 + 2 N H 3 → 6 K B r + 6 H 2 O + N 2 ↑ {\displaystyle {\mathsf {6KOH+3Br_{2}+2NH_{3}\rightarrow 6KBr+6H_{2}O+N_{2}\uparrow }}} 3. Otaq temperaturunda birbaşa sintez nəticəsində: 2 K + B r 2 → 2 K B r {\displaystyle {\mathsf {2K+Br_{2}\rightarrow 2KBr}}} 4. Bromla daha az aktiv halogenin (yod) əvəz edilməsi nəticəsində: 2 K I + B r 2 → 2 K B r + I 2 ↓ {\displaystyle {\mathsf {2KI+Br_{2}\rightarrow 2KBr+I_{2}\downarrow }}} 5. Kalium bromatın 434 °C temperaturdan yuxarı termiki parçalanma nəticəsində: 2 K B r O 3 → > 434 o C 2 K B r + 3 O 2 {\displaystyle {\mathsf {2KBrO_{3}\ {\xrightarrow {>434^{o}C}}\ 2KBr+3O_{2}}}} === Termodinamik kəmiyyətlər === == Həllolması == == Kimyəvi xassələri == Kalium bromid tipik ion duzudur. Suda həll edildikdə, dissosiyasiyaya uğrayır amma hidroliz olunmur, çünki güclü bir qələvidən (kalium hidroksid) və güclü bir turşudan (hidrobrom turşusu) alınıb. Kristalhidratlar əmələ gətirmir. Qatı bromid turşusunda həll olunmur. 1. Daha aktiv halogenlərlə reaksiya nəticəsində brom çıxarılır: 2 K B r + C l 2 → 2 K C l + B r 2 ↑ {\displaystyle {\mathsf {2KBr+Cl_{2}\rightarrow 2KCl+Br_{2}\uparrow }}} 2. Məhlularda adi mübadilə reaksiyaları baş verə bilər: K B r + A g N O 3 → A g B r ↓ + K N O 3 {\displaystyle {\mathsf {KBr+AgNO_{3}\rightarrow AgBr\downarrow +KNO_{3}}}} 3. Reduksiyaedici xassələr göstərir: 2 K B r + 3 H 2 S O 4 → 2 K H S O 4 + B r 2 ↑ + S O 2 ↑ + 2 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {2KBr+3H_{2}SO_{4}\rightarrow 2KHSO_{4}+Br_{2}\uparrow +SO_{2}\uparrow +2H_{2}O}}} (конц. H 2 S O 4 {\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}}}} , кип.) 5 K B r + 3 H 2 S O 4 + K B r O 3 → 3 B r 2 + 3 K 2 S O 4 + 3 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {5KBr+3H_{2}SO_{4}+KBrO_{3}\rightarrow 3Br_{2}+3K_{2}SO_{4}+3H_{2}O}}} (разб. H 2 S O 4 {\displaystyle {\mathsf {H_{2}SO_{4}}}} ) 2 K B r + 2 H 2 S O 4 + M n O 2 → B r 2 + K 2 S O 4 + M n S O 4 + 2 H 2 O {\displaystyle {\mathsf {2KBr+2H_{2}SO_{4}+MnO_{2}\rightarrow Br_{2}+K_{2}SO_{4}+MnSO_{4}+2H_{2}O}}} (конц.

Kaliumlu gübrələr azotlu və fosforlu gübrələr kimi bitkilərin qidalanması üçün vacibdir. Ona görə də çıxarılan kalium duzlarının təxminən 90%-i kaliumlu gübrələr kimi istifadə olunur. Kalium hüceyrənin üzvi birləşmələrinin tərkibinə daxildir. Kalium gübrələri üçün xammal təbii kalium duzlarıdır. Torpaqda kaliumun çatışmaması məhsuldarlığı və bitkilərin əlverişsiz şəraitə davamlılığını azaldır. Kalium gübrələri xlorid və sulfatlar olmaqla iki qrupa bölünür. Kalium xlorid istehsalı üçün xammal silvinit mineralıdır ki, o, silvin (KCl) və qalit (NaCl) qarışığından ibarətdir, tərkibində K2O 12–15% olur. == Sulfat gübrələri == Aşağıdakı minerallara malik süxurlardan alınır; kainit (KCl.MgSO4.2H2O) şenit(K2SO4. MgSO4.6H2O), lanqbeynit (K2SO4.2MgSO4) və s. == Kalium xlorid (KCl) == Xırda kristallik, çəhrayı və ya boz rəngli tozdur.

Kalium hidrosulfat (KHSO4)- qələvi metalı kaliumun və sulfat turşusunun turş duzudır. == Fiziki xassələri == Kalium hidrosulfat –rombik sinqoniyanın kristallarıdı. Suda yaxşı, aseton və etanolda həll olunmur. == Alınması == 1. Sulfat turşusunun kalium hidroksidə təsiri nəticəsində: K O H + H 2 S O 4 → K H S O 4 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {KOH+H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {\ }}\ KHSO_{4}+H_{2}O}}} 2. Kalium sulfatın sulfat turşusununa təsiri nəticəsində: K 2 S O 4 + H 2 S O 4 → 2 K H S O 4 {\displaystyle {\mathsf {K_{2}SO_{4}+H_{2}SO_{4}\ {\xrightarrow {\ }}\ 2\ KHSO_{4}}}} 3. Qatı sulfat turşusu ilə susuz kalium xloridin qaynadılması nəticəsində: K C l + H 2 S O 4 → K H S O 4 + H C l ↑ {\displaystyle {\mathsf {KCl+H_{2}SO_{4}\ \xrightarrow {\ } \ KHSO_{4}+HCl\uparrow }}} == Kimyəvi xassələri == 1. Kalium hidrosulfatın sulu məhlulları, anionun dissosiyasiyası səbəbindən turşu reaksiyasına malikdir: H S O 4 − ⇄ S O 4 2 − + H + {\displaystyle {\mathsf {HSO_{4}^{-}\ \rightleftarrows \ SO_{4}^{2-}+H^{+}}}} 2. Kalium hidrosulfat qızdırıldıqda parçalanır: 2 K H S O 4 → 240 o C K 2 S O 4 + H 2 S O 4 {\displaystyle {\mathsf {2\ KHSO_{4}\ {\xrightarrow {240^{o}C}}\ K_{2}SO_{4}+H_{2}SO_{4}}}} 2 K H S O 4 → 320 o C K 2 S 2 O 7 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {2\ KHSO_{4}\ {\xrightarrow {320^{o}C}}\ K_{2}S_{2}O_{7}+H_{2}O}}} 3. Qələvilərlə reaksiya zamanı orta duzlar alınır: K H S O 4 + K O H → K 2 S O 4 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {KHSO_{4}+KOH\ {\xrightarrow {\ }}\ K_{2}SO_{4}+H_{2}O}}} 4. Əridildikdə bəzi duzlarla reaksiya daxil olur: K H S O 4 + K C l → 500 o C K 2 S O 4 + H C l {\displaystyle {\mathsf {KHSO_{4}+KCl\ {\xrightarrow {500^{o}C}}\ K_{2}SO_{4}+HCl}}} 2 K H S O 4 + T i O 2 → 300 o C T i O S O 4 + K 2 S O 4 + H 2 O {\displaystyle {\mathsf {2\ KHSO_{4}+TiO_{2}\ {\xrightarrow {300^{o}C}}\ TiOSO_{4}+K_{2}SO_{4}+H_{2}O}}} == Tətbiqi == Kalium hidrosulfat boya istehsalında sulfolaşdırıcı maddə kimi istifadə olunur. Analitik kimyada, müəyyən birləşmələrin asanlıqla həll olunan formalara çevrilməsi üçün tətbiq olunur. Qida sənayesində bioloji qatqı (Е515 ) kimi istifadə olunur. == Mənbə == Справочник химика / Редкол.: Никольский Б.П. и др.. — 3-е изд., испр. — Л.: Химия, 1971. — Т. 2.

Kalium nitrat (KNO3) - qeyri -üzvi bir birləşmədir, nitrat turşusunun kalium duzuna deyilir. == Təbiətdə tapılması == Təbiətdə nitrokalit mineralı kimi tanınır. Təbii kalium nitrat azot tərkibli maddələrin parçalanması nəticəsində tapılır. Bitkilərdə və heyvanlarda çox az miqdarda olur. == Fiziki xassələri == Suda yaxşı həll olunur, orta dərəcədə qliserində, maye ammonyakda, hidrazində, təmiz etanolda və efirdə həll olunmur. == Alınması == Gübrənin çürüməsi nəticəsində azot əmələ gəlir və saman qatlarında toplanaraq nitrifikasiyaya məruz qalır və əvvəlcə azotlu, sonra isə nitrat turşusuna çevrilir. Nitrat turşusu əhəngdaşı ilə qarşılıqlı təsir göstərərək, su ilə yuyulmuş Ca(NO3)2 alınırdı. Odun külünün əlavə edilməsi CaCO3 çökdürdü və kalium nitrat məhlulu əmələ gətirdi. Çox zaman əhəng daşı əvəzinə yığına dərhal kül əlavə edilir və kalium nitrat alınır. C a ( N O 3 ) 2 + K 2 C O 3 ⟶ 2 K N O 3 + C a C O 3 ↓ {\displaystyle {\mathsf {Ca(NO_{3})_{2}+K_{2}CO_{3}\longrightarrow 2\ KNO_{3}+CaCO_{3}\downarrow }}} 1854-cü ildə alman kimyaçısı K. Nöllner daha əlverişli və daha ucuz kalium xlorid və natrium nitratın reaksiyasına əsaslananaraq kalium nitrat istehsal etdi: K C l + N a N O 3 ⟶ K N O 3 + N a C l {\displaystyle {\mathsf {KCl+NaNO_{3}\longrightarrow KNO_{3}+NaCl}}} Kalium nitratın alınmasının bir neçə başqa yoluda var.

Kalium permanqanat (lat. Kalii permanganas - kalium permanganat, manqan turşusunun kalium duzu. Kimyəvi formulası — KMnO 4 {\displaystyle {\ce {KMnO4}}} .Tünd bənövşəyi, demək olar ki, qara kristallardır,suda həll edildikdə, fuşya rənginin parlaq rəngli bir həllini meydana gətirir. == Fiziki xassələri == Görünüş: parlaq metal görünüşlü tünd bənövşəyi kristallar. Odadavamlı indeks 1.59 (20 °C-də) təşkil edir. Suda (cədvələ bax), maye ammiak, aseton (2: 100), metanol, piridində həll olunur. === Termodinamik xüsusiyyətləri === == Kimyəvi xassələri == Güclü oksidləşdirici maddədir.Məhlulun pH səviyyəsindən asılı olaraq müxtəlif dərəcədə oksidləşməyə malik olan manqan birləşmələrinə qədər azalaraq müxtəlif maddələri oksidləşdirir. Bir turşu mühitdə - manqan (II) birləşmələrinə,neytralda - manqan (IV)birləşmələrinə, güclü qələvidə - manqan (VI) birləşmələri ilə reaksiyaya girir. Reaksiya nümunələri aşağıda verilmişdir (kalium sulfit ilə qarşılıqlı təsir nümunəsində): turşulu mühitdə: 2 KMnO 4 + 5 K 2 SO 3 + 3 H 2 SO 4 ⟶ 6 K 2 SO 4 + 2 MnSO 4 + 3 H 2 O {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + 5K2SO3 + 3H2SO4 -> 6K2SO4 + 2MnSO4 + 3H2O}}} ; neytral mühitdə: 2 KMnO 4 + 3 K 2 SO 3 + H 2 O ⟶ 3 K 2 SO 4 + 2 MnO 2 + 2 KOH {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + 3K2SO3 + H2O -> 3K2SO4 + 2MnO2 + 2KOH}}} ; qələvi mühitdə: 2 KMnO 4 + K 2 SO 3 + 2 KOH ⟶ K 2 SO 4 + 2 K 2 MnO 4 + H 2 O {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + K2SO3 + 2KOH -> K2SO4 + 2K2MnO4 + H2O}}} . Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, son reaksiya (qələvi mühitdə) göstərilən sxemə əsasən yalnız azaldıcı maddənin olmaması və yüksək qələvi konsentrasiyası ilə baş verir,kalium permanganatının hidrolizində gecikməni təmin edir.

Kalium permanqanat (lat. Kalii permanganas - kalium permanganat, manqan turşusunun kalium duzu. Kimyəvi formulası — KMnO 4 {\displaystyle {\ce {KMnO4}}} .Tünd bənövşəyi, demək olar ki, qara kristallardır,suda həll edildikdə, fuşya rənginin parlaq rəngli bir həllini meydana gətirir. == Fiziki xassələri == Görünüş: parlaq metal görünüşlü tünd bənövşəyi kristallar. Odadavamlı indeks 1.59 (20 °C-də) təşkil edir. Suda (cədvələ bax), maye ammiak, aseton (2: 100), metanol, piridində həll olunur. === Termodinamik xüsusiyyətləri === == Kimyəvi xassələri == Güclü oksidləşdirici maddədir.Məhlulun pH səviyyəsindən asılı olaraq müxtəlif dərəcədə oksidləşməyə malik olan manqan birləşmələrinə qədər azalaraq müxtəlif maddələri oksidləşdirir. Bir turşu mühitdə - manqan (II) birləşmələrinə,neytralda - manqan (IV)birləşmələrinə, güclü qələvidə - manqan (VI) birləşmələri ilə reaksiyaya girir. Reaksiya nümunələri aşağıda verilmişdir (kalium sulfit ilə qarşılıqlı təsir nümunəsində): turşulu mühitdə: 2 KMnO 4 + 5 K 2 SO 3 + 3 H 2 SO 4 ⟶ 6 K 2 SO 4 + 2 MnSO 4 + 3 H 2 O {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + 5K2SO3 + 3H2SO4 -> 6K2SO4 + 2MnSO4 + 3H2O}}} ; neytral mühitdə: 2 KMnO 4 + 3 K 2 SO 3 + H 2 O ⟶ 3 K 2 SO 4 + 2 MnO 2 + 2 KOH {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + 3K2SO3 + H2O -> 3K2SO4 + 2MnO2 + 2KOH}}} ; qələvi mühitdə: 2 KMnO 4 + K 2 SO 3 + 2 KOH ⟶ K 2 SO 4 + 2 K 2 MnO 4 + H 2 O {\displaystyle {\ce {2KMnO4 + K2SO3 + 2KOH -> K2SO4 + 2K2MnO4 + H2O}}} . Ancaq qeyd etmək lazımdır ki, son reaksiya (qələvi mühitdə) göstərilən sxemə əsasən yalnız azaldıcı maddənin olmaması və yüksək qələvi konsentrasiyası ilə baş verir,kalium permanganatının hidrolizində gecikməni təmin edir.

Şarğun (özb. Shargʻun) — Özbəkistanın Surxandərya vilayətində şəhər.

Şalom (ivrit. שָׁלוֹם, Sülh) – İstanbulda yayımlanan həftəlik ictimai-siyasi qəzet. 29 oktyabr 1947-ci ildə yəhudi əsilli jurnalist Avram Leyon tərəfindən yaradılan qəzet Türkiyə yəhudilərinin yayım orqanıdır. Qəzet sefard dilində olan bir səhifəsi istisna olmaqla türk dilində çıxır. 2005-ci ildə orta hesabla gündə 5 000 ədəd tirajla çap edilmişdir. Qəzet hər həftənin çərşənbə günləri dərc olunur. Qəzetin baş redaktoru İvo Molinas, redaktoru Yakup Barokasdır. Qəzetin sahibi "Gözlem Gazetecilik Basın ve Yayın A.Ş." şirkətidir.

Şáqul – ipdən və ucuna bağlanmış yükdən ibarət olan qurğudur və düzgün vertikal vəziyyəti təyin etmək üçün bir vasitədir. Yerin cazibə qüvvəsinin təsiri altında ip daim eyni istiqamət alır. Şaquldan istifadə qədim Misirdə binaların tikintisində yarandığı ehtimal olunur. Üçüncü Sülalənin axır vaxtlarına aid şaqullar tapılmışdır. İngilis dilində plumb – lat. "plumbum", bu da həmin cihazın daşın yerinə qurquşunla əvəz olunması ilə izah edilir. Misirlilər E hərfinin xatırladan bir alət icad etmişdilər, E-nin yuxarı qırağından yükü, yəni şaqulu asırdılar. Aləti divara yaxın qoyaraq baxırdılar. əyər ip E-nin aşağı çıxıntısına dəyirdisə, deməli divar düz dayanıb, yəni tam vertikaldır, şaqulidir. Maraqlısı odur ki, bu faydalı alət çox güman ki əsrlər boyu unudulmuşdur və yenidən indiki zamanda qayıtdı.