Поиск по словарям.

Keş yaddaş (ing. cache) — prosessorla əsas yaddaş arasında yerləşən kiçik tutuma və yüksək işləmə sürətinə malik yaddaşdır. ən güçlü prossessor İ7 dir. Əsasən onu təmizləyərək yaddaşı artırırlar. Bu zaman heç bir şey silinmir əksinə yenilənir Əməli yaddaşa müraciəti sürətləndirmək, kompüterin məhsuldarlığını artırmaq üçün onlarda xüsusi hazırlanmış yaddaşdan - keş yaddaşdan istifadə edilir. Bütün əsas yaddaşın sürətlə işləyən keş-yaddaş kimi hazırlanması texnoloji cəhətdən çox baha başa gələrdi. Odur ki, iqtisadi cəhətdən kiçik tutuma malik yaddaş sahəsinin sürətinin artırılması əlverişlidir. Kompüterin yaddaşına müraciət edən zaman verilənlər keş-yaddaşdan axtarılır. Buna əsas səbəb odur ki, keş-yaddaşa verilənləri axtarmaq üçün edilən müraciət vaxtı əməli yaddaşa edilən müraciət vaxtından bir neçə dəfə azdır. Keş-yaddaşın tutumu artdıqca kompüterin işləmə sürəti də artmış olur.

Tommy Hilfiger – amerikan dizayn və həmçinin brend geyim və ətriyyat firması. Şirkət 1985-ci ildə Nyu-Yorkda Tommi Hilfiger və dostu Fred Gerinq tərəfindən yaradılmış və təsis edilmişdi. Şirkətin illik gəliri 1,5 mlrd € təşkil edir. Firma həmçinin optik və gün eynəkləri və bir sıra dəridən hazırlanmış məhsullar istehsal edir. Şirkət əməkdaşlarının sayı 5000 nəfərdən çoxdur.

Tomas Lee Kirk (10 dekabr 1941, Luisvill, Kentukki – 28 sentyabr 2021, Las-Veqas, Nevada) ― Amerika səhnəsi, film və televiziya aktrisası. == Fimloqrafiyası == === Kino === 1957: Old Yeller 1959: The Shaggy Dog 1960: Swiss Family Robinson 1961: Babes in Toyland 1961: The Absent Minded Professor 1963: Savage Sam 1963: Son of Flubber 1964: Pajama Party 1964: The Misadventures of Merlin Jones 1965: The Monkey's Uncle 1965: Village of the Giants 1966: The Ghost in the Invisible Bikini 1966: Unkissed Bride 1967: Catalina Caper 1967: It's a Bikini World 1967: Track of Thunder 1967: Psycho à Go-Go 1971: Ride the Hot Wind 1975: My Name Is Legend === TV Seriyası === 1956: The Hardy Boys: The Mystery of the Applegate Treasure 1957: The Hardy Boys: The Mystery of the Ghost Farm 2018: Find Your Future Reality === televiziya filmləri === 1967: Mars Needs Women 1969: It's Alive! === video filmlər === 1988: Streets of Death 1997: Best Doggone Dog in the West: The Making of Walt Disney's 'Old Yeller' 2000: Club Dead 2002: 'Old Yeller': Remembering a Classic 2002: Swiss Family Robinson: Adventure in the Making 2006: The Hardy Boys Unmasked == İstinadlar == == Xarici keçidlər == Tommy Kirk — IMDb səhifəsi "Interview with the author of Tinker Belles and Evil Queens: The Walt Disney Company from the Inside Out". Salon. 2000-01-27. 2011-08-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2021-10-08. — mentions Kirk "Tommy Kirk". Disney Legends. profile.

Tommy Shelby və ya Thomas Shelby BBC-nin Peaky Blinders seriyasındakı qondarma obrazı. İrlandiyalı aktyor Cillian Murphy serialda rol alan Tommy Shelby obrazını canlandırır. Rejissor Steven Knight, Tommy Shelby rolu üçün Murphy'yi seçdi. Xarakter Birminghamda yaşayan bir Roman ailəsindən olan Bir Dünya Müharibəsi qazisidir. 1919-cu ildə Shelby ilə tanış olduq və hekayə əsasən Qreys ilə romantikası və Müfəttiş Campbell ilə ziddiyyəti ətrafında cərəyan edir. Beş il sonra Grace ilə evlənir, lakin Qreys qısa müddət sonra toylarında öldürülür. Shelby'nin Alfie Solomons ilə münasibətləri Peaky Blinders-dəki bir çox hekayənin əsas elementlərindən biridir. Serialın baş qəhrəmanıdır. Başlanğıcda, Peaky Blinders adlı dəstənin lideri, qrupun ən böyüyü və qardaşı Arthur Shelby, sonrakı hissələrdə zirvədəki blinderin lideri olur, thomas shelby və dəstəsi isə mərc işi ilə məşğul olan bir ailədir. ilk mövsümdə, dəstə sonrakı mövsümlərdə Thomas'ın təsirli hərəkətləri ilə nəhəng bir imperiya quracaq.

Ahe (fr. Ahe) — Tuamotu arxipelaqına daxil olan kiçik atoll (Fransa Polineziyası). Manihi atolundan 15 km qərbdə, Taitidən 450 km şimal-şərqdə yerləşir. == Coğrafiya == Atollun uzunluğu 20 км, eni — 10 km, quru sahəsi isə 12 km²-dir. Daxilində böyük laqun vardır. Laqunun sahəsi 138 km²-dir. Laqun okeanla adanın qərbində yerləşən boğazla birləşir. == İnzibati bölgüsü == İnzibati baxımından Manihi kommunasına daxildir. == Tarixi == Ada 6 sentyabr 1839-cu ildə amerikalı Çarlz Vilks tərəfindən kəşf edilir. O, adanı Pikok (ing.

Sedum acre (lat. Sedum acre) — bitkilər aləminin daşdələnçiçəklilər dəstəsinin dovşankələmikimilər fəsiləsinin sedum cinsinə aid bitki növü.

Comp Ace (コンプ エース, Konpu Eesu, Comptiq Ace ifadəsinin qısaltması) — Kadokawa Shoten nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunan aylıq videooyun və manqa jurnalı. Kadokawa Shoten nəşriyyatının "Comptiq" jurnalının xüsusi nəşri kimi nəşr olunmağa başlamışdır. İlk buraxılışı 26 mart 2005-ci ildə buraxılmışdır. İlk üç cildi 3 aydan bir nəşr olunmuşdur və üzlük illüstratoru Key-in əməkdaşı İtaru Hinoe olmuşdur. 4-9-cu cildlər iki aydan bir buraxılmışdır və üzlük illüstratoru Navel-in əməkdaşı Aoy Nişimata olmuşdur. 10-cu cilddən etibarən jurnal hər ay buraxılmışdır, üzlük illüstratorları isə Naru Nanao, Hiro Suzuhira, Type-Moon və August şirkətlərinin əməkdaşları olmuşdurlar. 26 iyun 2007-ci ildə buraxılmış 2007-ci il avqust sayından etibarən "Comptiq" jurnalından ayrılaraq müstəqil jurnala çevrilmişdir.

Young Ace (ヤングエース, Yangu Ēsu) — Yaponiyada Kadokawa Shoten nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunan aylıq seynen manqası jurnalı. 4 iyul 2009-cu ildə təsis olunmuşdur. == Manqa seriyaları == Akuma no Ikenie (Devil's Sacrifice; Ayun Taçibana) Another (Yukito Ayatsuci) Bio Booster Armor Guyver (Yoşiki Takaya; davam edir; əvvəllər "Monthly Shōnen Ace" jurnalında nəşr olunurdu) Black Rock Shooter: Innocent Soul (Sanami Suzuki) Blood Lad (Yuuki Kodama; davam edir) Boku Dake ga Inai Machi (Key Sanbe) Concrete Revolutio Echo/Zeon (Koşi Rikudo) Furekurain (Terio Teri) Haijin-sama no End Contents (Satoru Matsubayaşi) Hōzuki-san Chi no Aneki (Ran İqaraşi) Inari, Konkon, Koi Iroha (Morohe Yoşida) Isuca (Osamu Takahaşi; davam edir) Kill La Kill (Ryo Akizuki) Mirai Nikki Paradox (Future Diary-nin spin-offu. Hadisələr alternativ zamanda baş verir. 5 fəsildir.

Ace of Base — İsveçin rok qruplarından biri. == Tarixi == Ace of Base (Eys of Beys kimi tələffüz olunur) qrupu musiqi dünyasına ilk öncə "Tech Noir"adı ilə qatılıb. İlk əvvəl qrup tecno musiqi ifa etmişlər. Sonradan öz musiqi tərzlərini və adlarını dəyişərək "Ace of Base" adı altında fəaliyyət göstərməyə başlamışlar. Qrupun üzvləri Cenni Berggren, Cons "Joker" Berggren, Malin "Linn" Berggren və Ulf "Buddha" Ekberg olub. Qrup İsveçdə yaranıb. 1997-ci ildə onu üzvü Linn, 2009-cu ildə isə Cenni Berqqern tərk edib. 1992-ci ildə ilk albomları olan "Happy Nation" satışına görə Ginnesin Rekordlar kitabına düşmüşdür. Satış 21 milyon olub. Bu albom onları məşhurlaşdıraraq bütün dünyada tanıtdı.

Monthly Shōnen Ace (月刊少年エース, Gekkan Shōnen Ēsu) — Kadokawa Shoten nəşriyyatı tərəfindən nəşr olunan Yaponiya şonen manqası jurnalı. Jurnal 1994-cü ildə təsis olunmuşdur. Tirajları 1 milyondan çox olan həftəlik şonen manqası jurnallarından fərqli olaraq Ace daha kiçik demoqrafiyanı hədəf almışdır. Manqa jurnalının tez-tez müraciət etdiyi mövzu eççidir. == Manqaka və manqalar == Hosui Yamazaki Mail (manqa) Sekihiko İnuy Ratman Monako Serasay Kaitō Tenshi Twin Angel Key Sanbe Kamiyadori Sankiçi Mequro Ghost Talker's Daydream (ssenari: Saki Okuse) Nişivaki Datto Fate/stay night Clamp Angelic Layer Masaru Qotsubo Samurai Champloo Yuci İvahara Chikyu Misaki Koudelka Yuyçi Haseqava Mobile Suit Crossbone Gundam (hekayə: Yoşiyuki Tomino) Mobile Suit Victory Gundam Outside Storty Kaishaku Kannazuki no Miko Steel Angel Kurumi (əslində "Monthly Ace Next" jurnalında yayımlanırdı; indi yayımlanmır) Mario Kaneda Girls Bravo Saving Life Katsu Aki The Vision of Escaflowne (şonen versiyası; şoco versiyası "Asuka Fantasy DX" jurnalında yayımlanmışdır) Cinsey Kataoka və Kazuma Kondo Eureka Seven Deadman Wonderland Smokin Parade (davam edir) Masami Kurumada B't X Tomohiro Marukava The World of Narue Haruhiko Mikimoto Macross 7: Trash Macross The First (davam edir) Suu Minazuki Heaven's Lost Property Masato Natsumoto Record of Lodoss War: Chronicles of the Heroic Knight (ssenari: Ryo Mizuno) Kenci Oyva Welcome to the N.H.K. (yaradıcı: Tatsuhiko Takimoto) Kamui Fucivara Kerberos Panzer Cop (hekayə: Mamoru Oşii; əvvəlcə "Combat Comic" və "Amazing Comics" jurnallarında nəşr olunmuşdur) Yoşiyuki Sadamoto Neon Genesis Evangelion (2009-cu ildə "Young Ace" jurnalında nəşr olunmağa başlamışdır) Tatsuya Shinqyoci The King of Fighters '94 Kumiko Suekane Blood+ Yukiru Suqisaki Brain Powerd (hekayə: Yoşiyuki Tomino) Şo Tacima Multiple Personality Detective Psycho (hekayə: Eyci Otsuka, davam edir, 2009-cu ildə "Young Ace" jurnalında nəşr olunmağa başlamışdır) Kitsune Tennoci Eden's Bowy Yasunari Toda Mobile Suit Gundam Seed Astray R (hekayə: Tomohiro Çiba, yaradıcılar: Yoşiyuki Tomino və Hacime Yatate) S-CRY-ed Mine Yoşizaki Sgt.

4-Koma Nano Ace (4コマnanoエース) – Kadokawa Shoten tərəfindən nəşr olunmuş yonkoma seynen və şonen manqa jurnalı. 2011-ci ildən 2013-cü ilə kimi nəşr olunmuşdur. == Manqa == Aiura (Çama) Black Rock-chan (Rinqo) (aprel 2011 - mart 2012) Chotto Kawaii Iron Maiden (Makoto Fukami, Alpha Alf Layla) Eureka Seven nAnO (2012 – yanvar 2013) G's Under Ground (Purapa) G-Sen Rough Sketch (Sakyu Tottori) Lucky Star (Kaqami Yoşimizu) The Melancholy of Haruhi-chan Suzumiya (Puyo) (2007 - ) Magical Record Lyrical Nanoha Force Dimension Nichijō (Keyichi Aravi) Chima R-15 (Nenqa Ninomiya) Sora no Kyūsoku (Suka) Strike Witches Gekijōban: 501 Butai Hasshin Shimasu-! (Makoto Fucibayaşi) Upotte!!

Açeh — İndoneziya əyalətidir, Sumatranın şimal ucunda yerləşir. Paytaxtı və ən böyük şəhəri Banda Açehdir. Hindistanın Andaman və Nikobar adalarına yaxındır və onlardan Andaman dənizi ilə ayrılır. Xüsusi bir muxtariyyət verilib, Açeh dini baxımdan mühafizəkar bir məkandır və şəriət qanunlarını rəsmi olaraq tətbiq edən yeganə İndoneziya əyalətidir. Bu bölgədə on yerli etnik qrup var, ən böyüyü Açeh xalqıdır və bölgə əhalisinin təxminən 80% -dən 90% -ə qədərini təşkil edir. Açeh İndoneziyada İslamın yayılmasının başlandığı yerdir və İslamın Cənub-Şərqi Asiyada yayılmasının əsas amilidir. İslam Açehə (Fansur və Lamuri Krallığı) eramızın 1250-ci ilində çatdı. XVII əsrin əvvəllərində Açeh Sultanlığı Malakka boğazı bölgəsində ən varlı, güclü və inkişaf etmiş bir dövlət idi. Açeh keçmiş Hollandiya kolonistləri və daha sonra İndoneziya hökuməti də daxil olmaqla, xarici müstəqillik və nəzarətə qarşı müqavimət tarixinə malikdir. Açeh bəzi qiymətləndirmələrə görə qaz ehtiyatlarının dünyanın ən böyük ehtiyatlarından biri olduğunu söyləyən neft və təbii qazın əhəmiyyətli təbii ehtiyatlarına malikdir.

Tumua Anae (d. 16 sentyabr 1988) — Birləşmiş Ştatları təmsil edən su poloçusu. == Karyerası == Tumua Anae, ABŞ yığmasının heyətində 2012-ci ildə Birləşmiş Krallığın London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarında mübarizə apardı. Final görüşündə İspaniya yığmasını 8:5 hesabı ilə məğlub edən ABŞ yığması, London Olimpiadasının qızıl medalına sahib oldu.

Humay — qadın adı.

Tuman — alt geyimi. Həmçinin bu mənalara gələ bilər: Tuman (Özbəkistan) — Özbəkistanda inzibati ərazi vahidi.

Tumar — türk, altay və orta asiya türk birlikləri xalq mədəniyyətində və xalq inancında tilsim. Tomar olaraq da deyilər. Bəzi xəstəlikləri, pislikləri və nəzəri uzaqlaşdırmaq üçün boya asılan və ya üstdə daşınan yazılı kağız. Ümumiyyətlə ola biləcək bir xəstəlikdən qorunmaq məqsədi ilə və ya müalicə üçün daşınar. Əksəriyyətlə üçbucaq formasındadır. Dəri, meşin, gümüş və qızıl örtüklər içinə qoyularaq boyuna asılır ya da qola ilişər. Dörd bucaqlı olan və xamaylı (xamayıl) adıyla bilinən növü bütün İslam dünyasında məşhur şəkildə istifadə edilir. Muskalara surə, ayə, hədis və ya bir dua yaxud da Allahın adları yazılar. Bundan başqa mələklərin, peyğəmbərlərin, hətta əfsanəvi şəxslərin adları və aydın olmaz sehrli sözlər, işarələr, ulduz işarələri, rəqəmlər, insan və heyvan şəkilləri ilə qəribə hərf şəkilləri belə yazılıb çəkilmişdir. İslam inancı isə köməyin yalnız Allahdan dilənməsi vurğulamışdır və tilsimlere çox da çox icazə verilməmişdir.

Turma - (latın dilində: turma) - Roma ordusunda 30-32 nəfərdən ibarət atlı dəstəsi, Ala (Roma ordusu)nun onda bir hissəsi. Roma respublikası dövründə süvarilər romalılardan və ya onların müttəfiqlərindən təşkil olunurdu, legionun tərkibinə daxil idi. Hər bir legionda atlıların sayı 300 nəfər idi və onların hər biri 30 nəfərdən ibarət 10 turmaya, hər turma isə 3 dekuriyaya (onluğa) bölünürdü. Roma imperatoru Oktavian Avqustun hakimiyyəti dövründə süvarilər köməkçi qoşun hissələrinə daxil idi. Roma qoşunlarında süvari hissələrin əsasını atlılardan və piyadalardan ibarət cohors equitatа adlanan hissələr, həmçinin cohors equitata quingenaria adlanan və 480 nəfər piyadadan, 4 turmadan ibarət hissələr və həmçinin cohors equitata milliaria adlanan, 88 nəfər piyadadan və 8 turmadan ibarət hissələr təşkil edirdi. Sonralar dəvələrdən ibarət turmalar (dromedarii) təşkil olunmuşdur. İlk dəfə olaraq imperator Trayan atların yerinə dəvələrindən istifadə olunan və Ala I Ulpia dromedariorum Palmyrenorum adlanan belə hərbi hissələri təşkil etmişdir. Imperiya dövründə türmaya dekurion komandanlıq edirdi və ona iki köməkçisi, həmçinin sesquiplicarius (ənənəvi əməkhaqqından 1,5 dəfə çox əməkhaqqı alan əsgər), duplicarius (ikiqat ödənişlə), bayraqdar köməklik göstərirdilər. Prinsipat dövründə hər bir legionun tərkibinə dörd turma daxil idi. Piyadalara nisbətən süvarilərin statusu daha aşağı idi və onlar düşərgədən kənarda yerləşdirilirdi.

Tuğay — Azərbaycan Respublikasının Siyəzən rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Əhalisi == Əhalisinin sayı 439 nəfərdir (2009-cu il).

Tommi — ad. Tommi Li Volles — ABŞ kinorejisoru. Tommi Versetti — Grand Theft Auto: Vice City adlı oyundakı xəyali obraz. Tommi Şeridan — Həmrəylik partiyasının lideri və sosialist. Tommi Li Cons — Amerika aktyor və rejissoru. Tommi Qann — Amerika porno aktyoru.

Emma Becanyan (erməni dilində: Էմմա Բեջանյան) — erməni müğənni. Eurovision 2011 mahnı müsabiqəsində Ermənistanı təmsil edən müğənni. == Həyatı == 12 aprel 1984-cü ildə musiqiçi ailəsində anadan olmuşdur. == Karyerası == Musiqi karyerasına 1993-cü ildə çıxmış ilk "Hayastan" adlı albomla başlamışdır. Musiqinin klipi də həmin il yayımlanmışdır. 2011-ci ildə Eurovision mahnı müsabiqəsində Ermənistanı təmsil edib. İlk albomu 2006-cı ildə yayımlanmışdır.

Mumm (fr. Mumm) — şampan istehsal edən ən böyük şirkətlərdən biri, Reymsdə yerləşir. == Tarixi == Şirkət Reymsdən olan şərabçı alman Mumm qardaşları (Yakobs, Qotlib və Filipp) və Fridrix Gisler tərəfindən 1 mart 1827-ci ildə təsis olunub və təsis olunarkən adı P. A. Mumm Giesler et C° idi. Hal-hazırda şirkət fransız alkoqollu içkilər istehsalçısı və distribütoru olan Pernod Ricard şirkətinə məxsusdur. Bu şirkət satış həcminə görə dünyada Moët & Chandon və Veuve Clicquot şirkətlərindən sonra üçüncüdür, şirkət hər il yüzdən çox ölkədə 8 milyon şüşəyə yaxın şərab satır. == Maraqlı faktlar == Mumm 2000-ci ildən etibarən Formula-1 yarışlarının rəsmi sponsorudur və qaliblərin podiumda qələbəni qeyd etməsi üçün xüsusi şüşəli şampan şərabı təqdim edir, lakin 15 illik əməkdaşlığa artıq son qoyulmuşdur, səbəb isə tərəflərin maliyyə məsələlərində anlaşa bilməmsidir. Onu bu ildən digər şərab istehsalçısı olan Moët & Chandon əvəz edəcək. Moët & Chandon 1966–1999-cu illər aralığında Formula-1-in rəsmi tərəfdaşı olmuşdur.

Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk. Türkiye Büyük Millet Meclisi) və ya TBMM — Türkiyə Respublikasının 23 aprel 1920-ci ildə qurulan qanunvericilik orqanı. Türkiyə Konstitusiyasının 108-ci maddəsinə görə, qanunvericilik səlahiyyəti Türk Milləti adından TBMM Millət vəkili ümumi seçkiləri, beş ildə bir, sərbəst, bərabər, tək dərəcəli, ümumi səs əsaslarına görə, məhkəmə orqanlarının ümumi rəhbərlik və nəzarəti altında həyata keçirilir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri seçildiyi dövrdə toxunulmazlıq statusuna malikdirlər.

Umay — Qədim türk mifologiyasında ev, heyvandarlıq ilahəsi. Yaxşılıq İlahəsi. Omay (Imay, Ubay, Humay) Xanım olaraq da bilinir. Ana Tanrı və Həyat İlahəsi yaxşılıqlar edər. Doğulacaq uşaqları təyin edər. Üç buynuzu vardır. Ağ paltarlıdır. Yerə qədər uzanan ağ, gümüşdən saçları vardır. Görünüşü yaşlı deyil, orta yaşlıdır. Quş qılığına bürünəbilir və qanatlıdır.

Humay mükafatı — 1993-cü ildən "Bakılı" Beynəlxalq Mədəniyyət Cəmiyyəti tərəfindən təsis olunan və laureatları "Humay" Akademiyasının üzvləri tərəfindən müəyyən edilən milli mükafat. Mükafatlar, əsasən, musiqi, kino, teatr, təsviri sənət, ədəbiyyat, kitab, jurnalistika, televiziya, elm, idman, rəqs və foto nominasiyalarına görə təyin olunur.

Məhəmmədarif oğlu Abdulla Tuqay ili (tatar Габдулла Тукай, Ğabdulla Tuqay, عبدالله توقاي‎; 14 (26) aprel 1886, Quşlauç[d], Kazan qəzası[d], Kazan quberniyası, Rusiya imperiyası – 2 (15) aprel 1913, Klyaçinsk ambulatoriyası[d], Kazan, Kazan qəzası[d], Kazan quberniyası, Rusiya imperiyası) – Tatarıstan Xalq şairi, publisist, ədəbi tənqidçi, ictimai xadim və tərcüməçi. Tatar ədəbiyyatında tənqidi realizmin banisi. == Həyatı == Abdulla Tuqay 26 aprel 1886-cı ildə Kazan quberniyasının Quşlauç kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarından yetim qalmışdır. İbtidai təhsilini Kırlay kənd mədrəsəsində almışdır. 1895-ci ildən sonra Uralsk şəhərində bibisinin yanında yaşamışdır. Burada Mutiullah mədrəsəsində oxumuşdur. Eyni zamanda mədrəsənin yanındakı rus sinfində də oxumuşdur. Orada tatar xalq ədəbiyyatı ilə yanaşı, ərəb, fars, türk, rus və digər xalqların ədəbiyyatları, Şərq və Qərb mədəniyyətləri ilə tanış olmuşdur. == Yaradıcılığı == Abdulla Tuqay mədrəsədə oxuyarkən şeirlər yazmağa başlamışdır.

Açe və ya Açeh (Aceh; əski adla Atjeh, Acheen) — XII əsrdə Sumatranın şimalında yaranan Müsəlman Sultanlığı. XVI əsrdən başlayaraq Açe Sumatra knyazlıqları arasında aparıcı mövqeyə sahiblənir və portuqal, ingilis və holland müstəmləkəçilərinə qarşı mübarizə aparır. Hollandiya Böyük Britaniya ilə Sumatra traktatı imzalayaraq, 1873-cü ildə Açeyə qarşı müharibəyə başladı. Müharibə 1904-cü ilə qədər davam etdi və Açehin işğalı ilə sona çatdı. Açe əhalisi Hollandiya istilası ilə barışmayaraq, müstəqil İndoneziya Respublikası elan olunana qədər azadlıq mübarizəsi apardı. Hal hazırda Açe İndoneziya Respublikasının tərkibində əyalətdir. == Tarix == VIII əsrdən başlayaraq bölgədə İslam dininin yayılmasının mərkəzinə çevrilmişdir. XVI əsrin əvvəllərinə qədər bölgə Pasay Knyazlığının tərkibinə daxil idi. Portuqaliyalılar və Cohor Sultanlığana qarşı mübarizədə Açe Malakka boğazına nəzarəti ələ keçirdi. Sultanlar İsgəndər Muda (1607-1636) və İsgəndər Tani (1636-1641) bütün Sumatra və Malayanı (Pahanq Sultanlığını da daxil olmaqla) özlərinə tabe etdilər.

Açe dili (onlar özlərinə Bahsa Acèh بهسا اچيه, İndoneziya dilində isə onlara Bahasa Aceh deyirlər) Avstroneziya dillərinin Çam dilləri qrupundan olan İndoneziyanın Açeh regionunda yaşayan Açe xalqının danışdığı dildir.

Açə Sultan Qacar — Səfəvi dövlətinin Qacar tayfasına mənsub olan hərbi və dövlət xadimi. 1514–1517-ci illərdə Urfanın hakimi olmuşdur. == Həyatı == 1514-cü ildə Urfanın hakimi təyin edilərkən ona "Qadurmış xan" fəxri adı verilmişdir. Bu adın verilməsinin səbəbi onun Səfəvi dövlətinin əsasını qoyan Şah İsmayılın düşməni olan Ağqoyunlu Murad Mirzəni şəxsən qətlə yetirməsidir. Açə Sultan Qacar Şah İsmayılın hakimiyyəti dövründə dövlətin etimad göstərdiyi iki Qacar tayfası mənsubundan biridir. Bir digər Qacar əmiri isə Qara Piri bəy Qacardır. Lakin bu iki əmirdən heç biri Səfəvi dövləti idarəçiliyinin ən yüksək mövqelərinə yüksəlməyi bacara bilməmişdirlər. == Həmçinin bax == Qara Piri bəy Qacar == Mənbə == Daniel, Elton L., redaktor Society and Culture in Qajar Iran: Studies in Honor of Hafez Farmayan. Costa Mesa, California: Mazda Publishers. 2002.

Osmanlı donanmasının Açe səfəri və Osmanlı donanmasının Açeyə yürüşü — 1566-1567-ci illərdə Osmanlı imperiyası ilə Açe sultanlığı arasında əlaqələrin qurulması məqsədilə göndərilmiş Osmanlı dəniz ekspedisiyası. 1560-cı illərin ilk yarısında Açe sultanı Sultan Əlauddin Riyat Şah əl-Kahar İstanbula diplomatik missiya göndərdi. O, Sultan Süleyman Qanunini İslamın xəlifəsi olaraq tanıdı və ondan portəgizlərə qarşı mübarizədə kömək istədi. Osmanlılar Portuqaliyalılara qarşı mübarizədə Açeyə kömək etməyə razılaşdılar. Dəniz yürüşünə admiral Kurtoğlu Hızır Rəis rəhbərlik edirdi. Osmanlı dəniz missiyası potuqallarla mübarizə aparan açelilərə odlu silah yardımı gətirmişdilər. Türklərin hərbi yardımı müqabilində açelilər mirvari, brilyant və yaqutla hesablaşdılar. == Tarixi == === Açe Osmanlı əlaqələri === Açe Sultanlığı ilə Osmanlı İmperiyası arasında qeyri-rəsmi əlaqələr 1530-cu illərdən mövcud olmuşdur. Bu əlaqələr Sultan Ələddin dövründən başlamışdır. Belə ki, Bu zaman Açedə hakimiyyətə gələn Sultan Ələddin Riyat-şah əl-Kahar həm Sumatradaki öz gücünü gücləndirmək, həm də Portuqalları Malakkadan qovmaq üçün bu əlaqələri genişləndirmək niyyətində idi.

Məhəmmədarif oğlu Abdulla Tuqay ili (tatar Габдулла Тукай, Ğabdulla Tuqay, عبدالله توقاي‎; 14 (26) aprel 1886, Quşlauç[d], Kazan qəzası[d], Kazan quberniyası, Rusiya imperiyası – 2 (15) aprel 1913, Klyaçinsk ambulatoriyası[d], Kazan, Kazan qəzası[d], Kazan quberniyası, Rusiya imperiyası) – Tatarıstan Xalq şairi, publisist, ədəbi tənqidçi, ictimai xadim və tərcüməçi. Tatar ədəbiyyatında tənqidi realizmin banisi. == Həyatı == Abdulla Tuqay 26 aprel 1886-cı ildə Kazan quberniyasının Quşlauç kəndində doğulmuşdur. Kiçik yaşlarından yetim qalmışdır. İbtidai təhsilini Kırlay kənd mədrəsəsində almışdır. 1895-ci ildən sonra Uralsk şəhərində bibisinin yanında yaşamışdır. Burada Mutiullah mədrəsəsində oxumuşdur. Eyni zamanda mədrəsənin yanındakı rus sinfində də oxumuşdur. Orada tatar xalq ədəbiyyatı ilə yanaşı, ərəb, fars, türk, rus və digər xalqların ədəbiyyatları, Şərq və Qərb mədəniyyətləri ilə tanış olmuşdur. == Yaradıcılığı == Abdulla Tuqay mədrəsədə oxuyarkən şeirlər yazmağa başlamışdır.

Qırmızıdöş qaqar (lat. Gavia stellata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qaqarkimilər dəstəsinin qaqarlar fəsiləsinin qaqar cinsinə aid heyvan növü.

Dağtumas — Azərbaycan Respublikasının Cəbrayıl rayonunun inzibati ərazi vahidində kənd. == Tarixi == 1993-cü ildə Ermənistan Respublikası Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğal edilib. 23 oktyabr 2020-ci ildə Azərbaycan Silahlı Qüvvələri tərəfindən işğaldan azad edilmişdir. == Toponimikası == Dağ Tumas oyk, mür. Cəbrayıl rayonunun eyniadlı inzibati ərazi vahidində kənddir. Qarabağ silsiləsinin ətəyindədir. Keçmiş adı Tumas olmuşdur. Sonralar bu kənddən ayrılmış ailələr Tumaslı (Bərdə və Şərur r-nları), Çaytumas (Qubadlı rayonu) kəndlərini saldıqdan sonra, birini digərindən fərqləndirmək məqsədilə dağ yamacında yerləşən bu kənd Dağ Tumas adlandırılmışdır. Cəbrayılın ən yüksək zirvəsi Dağ Tumasdır.

Emiliya Turey (d. 6 sentyabr 1984; Həştərxan, Rusiya) — Rusiyanı təmsil edən həndbolçu. == Karyerası == Emiliya Turey Rusiya yığmasının heyətində 2008-ci ildə Çinin ev sahibliyində baş tutan XXIX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. Final oyununda Norveç yığmasına 34:27 hesabı ilə məğlub olan Rusiya yığması, XXIX Yay Olimpiya Oyunlarını 2-ci yerdə başa vurdu və gümüş medal qazandı. Daha sonra Emiliya Turey Rusiya yığmasının heyətində 2012-ci ildə London şəhərinin ev sahibliyində baş tutan XXX Yay Olimpiya Oyunlarına qatıldı. 1/4 final mərhələsində Cənubi Koreya yığmasına 25:24 hesabı ilə məğlub olan Rusiya yığması, London Olimpiadasını 8-ci yerdə başa vurdu.

Qırmızıdöş qaqar (lat. Gavia stellata) — heyvanlar aləminin xordalılar tipinin quşlar sinfinin qaqarkimilər dəstəsinin qaqarlar fəsiləsinin qaqar cinsinə aid heyvan növü.

Humay — bəstəkar Nəriman Məmmədovun şair Səməd Vurğunun “Komsomol poeması” əsasında yaratdığı balet. == Mənbə == Azərbaycan balet tamaşaları xronologiyası == Həmçinin bax == Yeddi oğul istərəm...

Humay Qədimova (26 aprel 1986, Bakı) — Azərbaycan musiqiçisi, görkəmli xanım tarzən, pedaqoq. == Həyat və yaradıcılığı == Humay Qədimova 26 aprel 1986-cı il Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1994–2001-ci illərdə Nizami rayonu 272 saylı orta məktəbdə, 1997–2001-ci illərdə S. Ələsgərov adına 1 saylı uşaq incəsənət məktəbində tar ixtisası üzrə təhsil almışdır. Bu illərdə "Qönçə" müsabiqəsində iştirak etmiş və 2-ci yeri qazanmışdır. 2001–2005-ci illərdə Asəf Zeynallı adına musiqi texnikumunda təhsil almış, bu illərdə qızlardan ibarət muğam üçlüyü yaratmış və qısa zamanda bu üçlüklə bir çox dövlət və televiziya tədbirlərində iştirak etmişdir. Bununla bərabər təhsil aldığı illərdə respublika müsabiqəsinə hazırlaşmış və burada da 2-ci yerə layiq görülmüşdür. 2005–2009-cu illərdə Milli Konservatoriyada təhsil alaraq və buranı fərqlənmə diplomu ilə bitirmişdir. Bu illərdə artıq yaratdığı qızlardan ibarət muğam üçlüyü ilə bir çox ifaçılar ilə (Nəzakət Teymurova, Aygün Bayramova, Aygün Bəylər, Sevinc Sarıyeva, Almaz Orucova, Səkinə İsmayılova, Simarə İmanova, Tahirə Muradova, Aytən Məhərrəmova, Arzu Əliyeva) birgə çalışmış, əməkdaşlıq etmiş, dövlət tədbirlərində iştirak etmişdir. Onun 2008-ci ildəki ən uğurlu çıxışları arasında Türkiyə müğənnisi Tarkanla birgə Bakıda H. Əliyev Sarayında keçirilən konsertdə müşayiətini qeyd etmək olar. 2009-cu ildə isə Sərdar Ortaç ilə birgə H. Əliyev adına Respublika Sarayında konsertdə iştirak etmişdir.

Açma-yumma xalçaları — Qarabağ tipinə aid olan xovlu xalça. == Ümumi məlumat == Azərbaycan xalçaları toxunma texnikasına görə 2 əsas qrupa bölünür: xovsuz və xovlu xalçalar. Xovsuz xalçaların yaranması toxuculuq sənətinin ilk dövrlərinə təsadüf edir. Bu qrupa çətən, həsir, palaz, kilim, cecim, vərni, şəddə, zili və sumax kimi xalçalar daxildir. Xovlu xalçalar xalça sənətinin texnoloji və bədii inkişafının son dövr məhsuludur. Ümumilikdə Azərbaycanın xovsuz və xovlu xalçaları bədii-texnoloji xüsusiyyətlərinə görə 9 qrup üzrə təsnif və tədqiq olunur: Qarabağ tipinə aid olan "Açma-yumma" xalçalarının istehsal mərkəzləri qədim zamanlardan Ağdamın Xıdırlı, Cəbrayılın Papı və Sofulu kəndləri, XVIII əsrdən etibarən isə həmçinin Şuşa və ona yaxın yerləşən Şırlan və Xəlfəli qəsəbələri olmuşdur. Dağlıq Qarabağda, habelə Köhnə Tağlarda və Daşbulaqda istehsal olunan xalçalar, yuxarıda sadalanan xalçaçılıq məntəqələrində toxunan xalçalarla müqayisədə daha kobuddur. Bununla əlaqədar olaraq, bu tipin kompozisiyalarının bədii dəyəri aşağıdır. Xalçaçılıq sənətinin əski ustadlarının söylədiyi kimi, keçmiş zamanlarda Bərdə rayonunun Kəbirli kəndində (Ağcabədiyə yaxın) istehsal olunan kiçik ölçülü "Açma-yumma" xalçaları çox məşhur idi. Onlar zərif iplərdən toxunurdu, həzin və sakitləşdirici çalarlara malik olurdu və bir qayda olaraq, xüsusi sifarişlə istehsal olunurdu.

Açma-yumma xalçaları — Qarabağ tipinə aid olan xovlu xalça. == Ümumi məlumat == Azərbaycan xalçaları toxunma texnikasına görə 2 əsas qrupa bölünür: xovsuz və xovlu xalçalar. Xovsuz xalçaların yaranması toxuculuq sənətinin ilk dövrlərinə təsadüf edir. Bu qrupa çətən, həsir, palaz, kilim, cecim, vərni, şəddə, zili və sumax kimi xalçalar daxildir. Xovlu xalçalar xalça sənətinin texnoloji və bədii inkişafının son dövr məhsuludur. Ümumilikdə Azərbaycanın xovsuz və xovlu xalçaları bədii-texnoloji xüsusiyyətlərinə görə 9 qrup üzrə təsnif və tədqiq olunur: Qarabağ tipinə aid olan "Açma-yumma" xalçalarının istehsal mərkəzləri qədim zamanlardan Ağdamın Xıdırlı, Cəbrayılın Papı və Sofulu kəndləri, XVIII əsrdən etibarən isə həmçinin Şuşa və ona yaxın yerləşən Şırlan və Xəlfəli qəsəbələri olmuşdur. Dağlıq Qarabağda, habelə Köhnə Tağlarda və Daşbulaqda istehsal olunan xalçalar, yuxarıda sadalanan xalçaçılıq məntəqələrində toxunan xalçalarla müqayisədə daha kobuddur. Bununla əlaqədar olaraq, bu tipin kompozisiyalarının bədii dəyəri aşağıdır. Xalçaçılıq sənətinin əski ustadlarının söylədiyi kimi, keçmiş zamanlarda Bərdə rayonunun Kəbirli kəndində (Ağcabədiyə yaxın) istehsal olunan kiçik ölçülü "Açma-yumma" xalçaları çox məşhur idi. Onlar zərif iplərdən toxunurdu, həzin və sakitləşdirici çalarlara malik olurdu və bir qayda olaraq, xüsusi sifarişlə istehsal olunurdu.

Tümen (rus. Тюмень, sib. Çimke-tora) — Rusiya Federasiyasında yerləşən şəhər. Tümen vilayətinə daxildir.

Tümən (qoşun) — 10.000 nəfərdən ibarət qoşun hissəsi. Tümən (ərazi) — 10.000 nəfərdən ibarət əhalisi olan vilayət. Tümən (pul vahidi) — İranın XVII əsrdən 1932-ci ilə qədər rəsmi pul vahidi, 10.000 dinardan ibarət olub. Təbriz tüməni — == Həmçinin bax == Tümen – Sibirdə şəhər.

Həbsxana (ing. Prison) — Cinayət törətmiş və ya qanunsuz hərəkət törətməkdə təqsirli bilinən şəxslərin saxlanıldığı yer.