TBMM

Türkiyə Böyük Millət Məclisi (türk. Türkiye Büyük Millet Meclisi) və ya TBMM — Türkiyə Respublikasının 23 aprel 1920-ci ildə qurulan qanunvericilik orqanı. Türkiyə Konstitusiyasının 108-ci maddəsinə görə, qanunvericilik səlahiyyəti Türk Milləti adından TBMM Millət vəkili ümumi seçkiləri, beş ildə bir, sərbəst, bərabər, tək dərəcəli, ümumi səs əsaslarına görə, məhkəmə orqanlarının ümumi rəhbərlik və nəzarəti altında həyata keçirilir. Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri seçildiyi dövrdə toxunulmazlıq statusuna malikdirlər.

Türkiyə Böyük Millət Məclisi
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Loqonun şəkli
Ümumi məlumatlar
Qısaltma adı TBMM, GNAT
Növü təkpalatalı parlament
Təsis tarixi 23 aprel 1920
Əvvəlki orqan Məclis-i Məbusan
İdarə heyəti
Sədr Numan Qurtulmuş, AK Partiyaı
7 iyun 2023 tarixindən
Quruluşu
Üzvlərin sayı 600
Siyasi partiyalar

Hökumət (264)

Hökumətə dəstək (55)

Müxalifət (268)

Bitərəf (7)

Vakant (7)

  •      Vakant (7)
Seçkilər
Səsvermə sistemi proporsional
Sonuncu seçkilər 14 may 2023
Məclis zalı
{{{konfrans zalı}}}{{{konfrans zalı}}}
Sayt
tbmm.gov.tr
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Hazırda təsisçi güc olan Türkiyə Böyük Millət Məclisi digər konstitusyon dövlət orqanlarından üstün deyil.  Qanunvericilik hakimiyyəti qanun qəbul etmək səlahiyyətidir.  Qanunlar Konstitusiyaya zidd ola bilməz.  Türkiyə Böyük Millət Məclisinin Konstitusiyaya dəyişiklik etmək səlahiyyəti olsa da, bu səlahiyyət Konstitusiyanın Preambulasında yer alan anlayışa uyğun olaraq və Konstitusiya bütövlüyünə uyğun hərəkət etməklə və yalnız bu çərçivədə Konstitusiyaya dəyişiklik etməklə məhdudlaşır. [1]

Konstitusiyanın 6-cı maddəsində deyilir ki, “Güfünü Konstitusiyadan almayan heç bir şəxs və ya orqan dövlətin səlahiyyətlərini həyata keçirə bilməz”heç bir səlahiyyətə malik deyildir.

Konstitusiyaya sədaqət andı içmiş millət vəkilləri və ya partiyalar tərəfindən edilən bu cəhdlər, səlahiyyət həddini aşmaq və səlahiyyəti qəsb etmək cəhdi baxımından cinayət sayılır və bu, millət vəkillərinin legitimliyini şübhə altına alır və qanunu dəyişdirməyə cəhdlə nəticələnə bilər. Konstitusiya Məhkəməsi qanuna və Konstitusiyaya edilən dəyişikliklərin Konstitusiyaya zidd olub-olmamasına nəzarət edir ki, bu da xalqın suveren hüquqlarını da qoruyan sosial müqavilədir.

Konstitusiyada deyilir ki, millətin suveren səlahiyyətlərinin hakimiyyət bölgüsü prinsipi əsasında verilməsi dövlət orqanları arasında üstünlük dərəcələri deyil, müəyyən dövlət səlahiyyət və vəzifələrindən istifadə etməklə məhdudlaşan sivil əmək bölgüsü və əməkdaşlıq deməkdir, Üstünlüyün yalnız Konstitusiyada və qanunlarda olduğu qeyd olunur.

Konstitusiyanın 108-ci maddəsinə əsasən, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin qanunvericilik səlahiyyətinə malik millət vəkili üçün ümumi seçkilər hər beş ildən bir azad, bərabər, tək mərhələli ümumi seçki hüququ prinsiplərinə uyğun olaraq, ümumi məhkəmə orqanlarına rəhbərlik və nəzarət.  Millət vəkili seçilən namizədlər konstitusiyaya əməl edəcəkləri üçün türk milləti qarşısında şərəf və ləyaqətlərinə and içərək 5 il müddətinə Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvü (deputat) olmaq hüququ qazanırlar.  Türkiyə Böyük Millət Məclisinin üzvləri (millət vəkilləri) qanunvericilik toxunulmazlığına malikdirlər.

Qeydlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ Yaşıllar və Sol Gələcək Partiyası siyahısından Sosial Azadlıq Partiyası sədri millət vəkili seçilmişdir. O, partiyasına dönməmişdir.
  2. ↑ Gələcək Partiyasının 10 millət vəkili Səadət Partiyası ilə ortaq fraksiya qurmaq üçün Səadət Partiyası sıralarına qatılmışdır. Cümhuriyyət Xalq Partiyasından da 1 deputat fraksiyanın mövcudiyyəti üçün müvəqqəti olarak fraksiyaya qatılmışdır.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.2709.pdf. . (#cite_web_url)

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
 Türkiyə ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.