is. Tətbiqi xalq sənətinin təkəlduz tikməklə məşğul olan sahəsi. Xalq yaradıcılığının başqa sahələrinə nisbətən təkəlduzçuluq sahəsi ən az tədqiq olun
“Təkələnmək”dən f.is
f. 1. Böyüyüb təkə olmaq (erkək keçi haqqında). 2. məc. zar. Həddi-büluğa çatmaq, böyük oğlan olmaq, yetkinləşmək
bax birəlli1. Təkəlli işləmək
is. [ər.] köhn. 1. Zəhmətə, əziyyətə qatlaşma. 2. Çapalama. 3. Saxta hərəkət, sünilik
is. [ər.] Kamala çatma, mükəmməlləşmə, təkmilləşmə, bitkinlik
sif. və zərf Adda-budda, orada-burada, seyrək. Bu söz iclasda təkəmseyrək gülüşməyə səbəb oldu. Ə.Vəliyev
is. [ər.] 1. Ox ətrafında fırlanıb təkərli nəqliyyat vasitələrini hərəkətə gətirən dəndəli və ya bütöv dairə; çarx
is. Kiçik təkər, balaca çarx; çarxcıq. Dişli təkərcik. Oyuncağın təkərciyi
is. Təkərcik. Şofer traktoru işə salıb təkərəyi yavaş-yavaş burmağa, kəndirin gərginliyini artırmağa başladı
sif. Təkəri olan, təkərlə hərəkətə gətirilən; çarxlı. Təkərli traktor
sif. Təkər şəklində olan; girdə, dairəvi, çarx kimi
sif. Çənəsində az uzun seyrək saqqalı olan. [Nəcəfalı:] Arıq, gödək, təkəsaqqal bir kişi eyvana çıxdı
sif. məh. Lovğa, özünü çəkən, özünü dartan, forslu
bax təkbətək. Təkətək öhdəsindən gəlmək. – Bünyad Canı ilə belə təkətək görüşməmişdi. Ə.Əbülhəsən
is. [ər.] din. köhn. Kafir elan etmə, mürtəd elan etmə, lənət oxuma; küfr, lənət. □ Təkfir etmək – lənətləmək, lənət oxumaq, kafir elan etmək, mürtəd
bax birgözlü
sif. Hakimiyyət bir adamın əlində olan, qeyri-məhdud hakimiyyəti olan. Təkhakimiyyətli idarə üsulu
is. Hakimiyyətin bir adamın əlində toplanması; birisinin qeyri-məhdud hakimiyyəti
bax birhecalı
bax birhədli
sif. biol. Tək bir hüceyrəsi olan, bir hüceyrədən ibarət olan. Təkhüceyrəli yosunlar. Təkhüceyrəli ibtidai canlılar
1. Cümlədə arzu bildirən hissəcik. Təki siz gələsiniz. Təki tez çıxıb gedəydik. Təki sən deyən kimi olaydı
[ər.] 1. is. Bir şeyin üstündə durma, israr etmə; israrla tələb etmə; israr. Rəisin təkidinə baxmayaraq, Səlim sarı şineli götürmədi
zərf [ər.] Təkid edərək, təkidlə, israrla. [Çopo:] Təkidən söylədim ki, onun nicatı ordu toplayıb, xaqanın hücumundan özünü müdafiə etməsindədir
sif. Təkid edərcəsinə, israrlı, inadlı. Midhədin təkidli tələbləri komandirin ürəyinə təsir eləmişdi
sif. Qırmızı lələkli (quşlar haqqında); qızıl pullu, qırmızı ağcalı (balıqlar haqqında)
bax birqat(lı)
bax tayqollu. Təkqollu kişi
bax birqulplu. Bu çölü şumlarkən 75 santimetr dərinlikdən qırmızı gildən hazırlanmış qadın fiquruna oxşar bir təkqulp qab tapmışdılar
“Təkləmək”dən f.is
f. Ətrafındakılardan, yanındakılardan və ya yoldaşlarından ayırıb tək qoymaq, təcrid etmək. Axırda [dəliləri] birbirlərindən ayrı salıb təklədilər
“Təklənmək”dən f.is
f. Yoldaşlarından, yanındakılardan ayrılıb tək qalmaq, tək özü qalmaq. [Durna] dolu torbanı çiyninə alıb, qızlardan aralandı, təklənib kəndə tərəf get
is. [ər.] 1. Qəbul edilmək üçün irəli sürülən fikir. [Cəmilə] kimsənin təklifini yerə salmamış, bir neçə gənc oğlanla bərabər oynamışdı
sif. və zərf Ədəb normalarını, nəzakət qaydalarını gözləməyən, hörmət gözləməyən; həyasız, ədəbsiz, sırtıq
zərf Hörmətsizcəsinə, nəzakətsizliklə, həyasızcasına, sırtıqcasına, rəsmiyyət gözləmədən
is. Təklifsiz adamın hərəkət tərzi; hörmətsizlik, ədəbsizlik, nəzakətsizlik, sırtıqlıq; hörmət, rəsmiyyət gözləməmə
is. 1. Onluqda birinci, ən kiçik say; həmin sayı ifadə edən 1 (bir) rəqəmi. // Çoxrəqəmli ədədlərin axırıncı rəqəmi
zərf 1. Təkcə, ayrıca, yalqız. Şair təklikdə oturub, saatlarla xəyala dalmağı da çox sevirdi. S.Rəhimov
is. Bir lüləsi olan tüfəng, ya tapança. Qarakişi … gah Şahmara, gah Yusifə, gah da təklüləsinə baxıb qapıdan çıxdı
sif. dilç. Ancaq bir mənası olan (çoxmənalı əksi). Təkmənalı söz
is. dilç. Bir mənası olma (çoxmənalılıq əksi). Sözün təkmənalılığı
is. [ər.] klas. Bir işin qurtarması, sona çatması, bitməsi. □ Təkmil etmək klas. – qurtarmaq, sona yetirmək, bitirmək, başa çatdırmaq, tamamlamaq