[fr.] Fəlsəfi materializm tərəfdarı
zərf Materializmə əsaslanaraq, materializm prinsipləri əsasında. Təbiəti materialistcəsinə dərk etmək
[fr.] İdealizmin əksinə olaraq, şüura, təfəkkürə nisbətən materiyanın, təbiətin, obyektiv varlığın ilkinliyini, şüurdan, təfəkkürdən asılı olmayaraq,
is. [lat. material və fars. …şünas] Materialşünaslıq mütəxəssisi
is. İstehsalın hər hansı bir sahəsinə aid olan materiallar haqqında elm
[lat.] coğr. Hər tərəfdən dəniz və okeanlarla əhatə olunmuş ən böyük quru sahəsi; qitə
[lat.] 1. fəls. İnsan şüurundan kənarda və ondan asılı olmayaraq mövcud olan obyektiv varlıq; maddə. 2
is. [ər.] Yas, təziyə, əza. □ Matəm geymək məc. – matəm əlaməti olaraq qara geymək; yas saxlamaq, təziyə tutmaq
sif. [ər. matəm və fars. …əngiz] klas. Matəmi xatırladan, hüzn və kədər doğuran. Gecənin üç payı keçmiş, mumlar, çıraqlar sönmüş, təbiəti matəməngiz b
is. [ər. matəm və fars. …gah] klas. Matəm saxlanılan yer; yasxana
is. [ər. matəm və fars. …xanə] Matəm saxlanan ev, yaslı ev. Kərbəlayı Kazımın matəmxanaya dönmüş evini beşlik bir neft çırağı işıqlandırırdı
[ər. matəm və fars. …kədə] klas. bax matəmgah. Matəmkədə eylədi məqamın; Matəmdə keçirdi sübhü şamın
sif. 1. Yaslı. Matəmli adam. – Göylər matəmlilər kimi qara çarşaba bürünmüş, dağlar, çöllər ağ kəfənlə örtülmüşdü
sif. [ər. matəm və fars. …zədə] klas. Yaslı, matəmli, fəlakətzədə, fəlakət üz vermiş, fəlakətə uğramış
is. [ər.] Dəlici alət, burğu. 16-cı və 17-ci nömrələrin arasında olan taxta qapı matqab ilə iki yerdən deşilib gizlincə baxmaq üçün göz yerləri qayrıl
[lat. mater – ana və yun. arche – hakimiyyət] bax madərşahlıq
[lat. matricula – açıq siyahı] Tələbənin qiymətləri qeyd olunan sənəd; zaçot dəftərçəsi
[alm.] 1. Metal lövhələrini basqı üsulu ilə işləmək, tökmə üsulu ilə literləri və s. hazırlamaq üçün tətbiq edilən çuxur metal qəlib
[holl.] Hərbi donanmada: komanda heyətinə mənsub olmayan sıravi xidmətçi, habelə mülki donanmada adi dənizçi
[rus.] Xüsusi biçimli, iri qatlama yaxalıqlı rəsmi matros bluzası. // Bu biçimdə uşaq və ya qadın üst bluzası
is. Matrosun işi, vəzifəsi. Matrosluq kursu
[xüs. is.-dən] Odlu silah sisteminin adı. // Avtomat tapança növü. Daşdəmir əlini mauzerinin üstə qoyub qonağı gözləyirdi
is. [ər.] köhn. Nəyinsə arxasında olan, o tayında və ya gerisində olan. Sığmadın zülmətsərayi-aləmə; Hicrət etdin mavərayi-aləmə
sif. [ər.] Açıq-göy, aydın göy rəngində olan. Mavi göz. – [Orxan:] Ey mavi göylər! Ey yaşıl ormanlar! Ey bacalardan yüksələn dumanlar! H
sif. Gözləri mavi rəngdə olan. Mavigöz qız
“Maviləşmək”dən f.is
f. Mavi rəngə düşmək, mavi rəng almaq. Səma maviləşir
is. Mavi rəngdə olma. Səmanın maviliyi. Gözün maviliyi. – Sənə meşələrdən yaşıl xışıltı; Sənə dənizlərdən sərin mavilik; …Gətirmişəm mən
sif. Maviyə çalar, az mavi olan. Titrəşən mavimtraq alovlar balaca Şirin üçün əfsanəvi bir aləm idi. İ
[yun.] Qəbir üzərində tikilən böyük memarlıq abidəsi; türbə. Mavzoley qapısında salama durmuş sükut; Mavzoleyin içində müqəddəs ulu tabut
[lat.] Təqvim ilinin beşinci ayı
is. [fars.] 1. Dişi dəvə. Dəvə, maya, nər, köşək; Lökləyirlər dalbadal. A.Səhhət. Ağ mayaların üstündə oturub, yayxanayayxana gedən qoca qarıların quc
is. [fars.] 1. Bəzi qidalarda qıcqırma əmələ gətirən maddə. Xəmir mayası. Pendir mayası.□ Maya vurmaq – bax mayalamaq 1-ci mənada
sif. və zərf Ticarət və ya qumarda: nə qazancı, nə də ziyanı olmadığını, mayanın olduğu kimi qaldığını bildirən söz
is. Mayabaş olma, qazanc və ziyansız olma
is. [rus.] Gəmilərə yol göstərmək üçün siqnal işığı olan hündür qüllə. Kəsildi səs, daha yox bir səda, mayak da yanır
“Mayalamaq”dan f.is. Süni mayalama məntəqəsi
f. 1. Maya vurmaq. Südü mayalamaq. 2. Dölləndirmək. 3. Birinci süddən əmmək, yemək (yeni doğulmuş heyvanlar haqqında)
“Mayalandırmaq”dan f.is
f. 1. Dölləndirmək. Qoyunu mayalandırmaq. 2. Yeni doğulmuş heyvanlara birinci süddən əmdirmək, yedirtmək
“Mayalanmaq”dan f.is
məch. Döllənmək (boğaz olmaq). Ana qoyunların nə vaxt və hansı qoyunla mayalandığı, ondan hansı quzu alındığı [jurnala] qeyd edilir
sif. 1. Maya vurulmuş, mayalanmış, maya salınmış, maya qatılmış. Mayalı pendir. 2. Ticarət və ya təsərrüfatla məşğul olmaq üçün mayası – pulu olan
sif. Maya üçün yarayan, maya üçün olan. Mayalıq xəmir. Mayalıq qatıq
is. [ər.] Başı aşağı əyib bədənlə ayaqları o biri tərəfə aşırma. □ Mayallaq aşmaq (vurmaq) – başın üstündən o biri tərəfə çevrilmək, aşmaq
is. bot. Uzun gövdələri üzərində tikancıqları olan çoxillik sarmaşıq-bitki
sif. 1. Maya vurulmamış, maya qarışdırılmamış, mayası olmayan. Mayasız fətir. 2. Əlində mayası (pulu) olmayan
is. Mayası olmayan şeyin halı
is. zool. Sərtqanadlı, qara rəngli, zərərverici, gəmirici böcək