is. 1. Yetim. Ta uşaqlıqdan öksüz qalmış Gülzar öz kor anası ilə yoxsul qardaşı Aslanın himayəsində yaşayırdı
is. Yetimlik. // Kimsəsizlik. Baxdım ki, sürünməyin sonu yoxdur, buraxdım; Qapadım bir məzara öksüzlüyün daşını
is. 1. İş heyvanı kimi istifadə edilən buğa. Təpəl öküz. Öküzləri arabaya qoşmaq. – …Kiçik çobanlar öküzlərə minib, malları evə sarı qovurdular
is. bot. Sarı çiçəkləri təbabətdə işlədilən ot bitkisi
is. Yekəlik, nahamarlıq, zorbalıq (adam haqqında). // məc. Qabalıq, kobudluq, qanmazlıq
“Ölçdürmək”dən f.is
icb. Ölçməyə məcbur etmək, yaxud xahiş edərək ölçmə işi gördürmək
“Ölçmək”dən f.is
f. 1. Bir şeyin ölçüsünü, miqdarını qəbul olunmuş vahidlər əsasında müəyyən etmək, müəyyənləşdirmək. Südü ölçmək
is. 1. Hər hansı bir şeyi ölçmək üçün qəbul edilmiş vahid. Uzunluq ölçüsü. Həcm ölçüsü. 2. məc. Bir şəxsə, ya şeyə qiymət vermək, müqayisə etmək üçün
bax ölçü 1 və 3-cü mənalarda. Kənd əhalisi isə uzun illər boyu müxtəlif ölçü-biçidə olan damlarda və qazmalarda yaşayırdı
“Ölçüb-biçmək”dən f.is
f. 1. Tikiləcək paltarın və s.-nin ölçüsünü götürmək və bu ölçüyə əsasən parçasını kəsmək. 2. məc. Götür-qoy etmək, hərtərəfli fikirləşmək
is. xüs. Ölçən, bir şeyin ölçüsünü müəyyən edən cihaz, alət və s. // Sif. mənasında. Ölçücü cihazlar
“Ölçülmək”dən f.is. Taxılın ölçülməsi. Sahənin ölçülməsi. Paltarın ölçülməsi
“Ölçmək”dən məch. İnsanın qiyməti onun qabiliyyəti və əxlaqı ilə ölçülür. – Vəzni, dərəcəsi hər bir hörmətin; Zəhmətlə ölçülür vətənimizdə
bax ölçüyəgəlməz
bax ölçüyəgəlməzlik
sif. Ölçüsü olan
“Ölçülüb-biçilmək” dən f.is
məch. Hərtərəfli düşünülmək, götür-qoy edilmək
f.sif. Hərtərəfli düşünülmüş, hərtərəfli düşünüldükdən sonra qəbul edilmiş. Ölçülüb-biçilmiş qərar
sif. Ölçüsü olmayan; çox böyük, geniş, ölçüyəgəlməz. Həyat ona nə böyük; Nə ölçüsüz (z.) görünür; Birdən qapıda əziz; Mehriban üz görünür
zərf Ölçüb-biçmədən, götür-qoy etmədən, fikirləşmədən. [Hacı Əliqulu] ölçüsüz-biçimsiz söz danışan adam deyil
is. Ölçüsü olmama; çox böyüklük, ölçüyəgəlməzlik
sif. Heç bir ölçü ilə ölçülə bilməyən; çox böyük, saysız-hesabsız, çox yekə, ucsuz-bucaqsız. Ölçüyəgəlməz miqdar
is. Heç bir ölçü ilə ölçülə bilməmə; son dərəcə çoxluq, böyüklük, irilik, ölçülməzlik
is. Başına gələn hadisə; tale, aqibət. [Hacı Murad:] …Öldü-qaldısından da xəbərim yoxdur. S.S.Axundov
“Öldürmək”dən f.is
f. 1. Cismən məhv etmək, həyatdan məhrum etmək, ölümünə səbəb olmaq; qətl etmək. …[Mələyin] sevimli nişanlısını … gecə oğurluqda öldürmüşdülər
“Öldürtmək”dən f.is
icb. Öldürülməsinə səbəb və ya vasitə olmaq, başqasının əli ilə öldürmək. [Çopur:] Mən çox nahaq qanlara fitva verib adam öldürtmüşəm
sif. 1. Ölümlə nəticələnə bilən, ya nəticələnən; məhvedici, yoxedici, həlakedici. Öldürücü zəhər. Günəş şüaları bakteriyalara öldürücü təsir göstərir
“Öldürülmək”dən f.is
məch. Cismən məhv edilmək, yox edilmək, aradan qaldırılmaq, qətl edilmək
zərf Güc-bəla ilə, zorla, çətinliklə, əziyyətlə. [Qurban:] Hər gün ölə-ölə gəl, ölə-ölə qayıt, belin olsun yağır
is. köhn. Öldürücü xəstəlik epidemiyası. [Hacı Qara:] Heç kəs malın üzünə baxmır. Deyəsən, ölətdən qırılanların sovxasıdır
sif. məh. Alovu azalmağa, sönməyə başlamış; sönmüş, közərmiş
“Öləzimək”dən f.is
f. məh. Alovu sönməyə, közərməyə başlamaq; işarmaq, közərmək. Karvansaranın bir tərəfində qalanmış ocaq gah yanır, gah öləziyirdi
sif. Canlılığı, təzəliyi, təravəti qalmamış; düşkün, solğun. İyirmi beş bahar görmüş bu adam altmış xəzan keçirmiş qoca kimi yorğun, xəstəhal və ölgün
“Ölgünləşmək”dən f.is
f. Ölgün hala gəlmək, ölgün kimi görünmək. Divardakı əcaib şəkillər Məşuqənin gözlərində ölgünləşirdi
is. 1. Ölgün şeyin halı. 2. məc. Fəaliyyətsizlik, durğunluq, həyat əsərinin olmadığı hal. Şəhərin ölgünlüyünə baxmayaraq, yalnız bu zavod canlıdır
is. 1. Məmləkət, diyar; yer, ərazi. İsti ölkələr. Mərkəzi Afrikadakı ölkələr. Ölkə bütün dağlıqdır. – Var isticə ölkələr; Qışda bizə xoş gələr
is. Bir ölkənin vətəndaşı olan adamlardan hər biri
is. Ölkəşünaslıq mütəxəssisi. Ölkəşünasların qurultayı
is. Hər hansı bir ölkənin və ya onun müəyyən yerinin, rayonunun təbiəti, tarixi, iqtisadiyyatı və s. haqqındakı biliklərin məcmusu
“Ölmək”dən f.is
zərf dan. Zorla-güclə, gücbəla ilə, əziyyətlə, zillətlə, çətinliklə. Ölmədiril yaşamaq. – Payızı və qışı ölmə-diril başa vurmuş kəndlilər yazın gəlməs