is. [ər.] 1. Öz arzusu və iradəsi; öz iradə və arzusu ilə hərəkət etmə. İxtiyar özündədir. Öz ixtiyarı ilə
sif. [ər.] Qoca, yaşlı; pirani. İxtiyar kişi. – İxtiyar qadın iki kərə gəlib nahar hazır olduğunu söylədi
is. [ər. “ixtiyar” söz. cəmi] bax ixtiyar1. Əlbəttə, milləti qorumaq, onun malını, mülkünü saxlamaq üçün, müvəqqəti də olsa, ixtiyarat lazımdır
sif. [ər.] İnsanın öz iradə və arzusu ilə olan, baş verən; məcburi olmayan, iradi (qeyri-ixtiyari ziddi)
is. İxtiyari olma; öz iradə və arzusu ilə olma, baş vermə; qeyri-məcburilik, könüllülük, iradilik
“İxtiyarlaşmaq”dan f.is
f. Qocalmaq, yaşa dolmaq
is. Qocalıq, piranilik. [Xəyyam:] İxtiyarlıq nə uğursuz əngəl; Nə tühaf, yetmişə gəlmiş də yaşım. H.Cavid
1. zərf Özündən asılı olmayaraq, özü istəmədən; qeyri-iradi, qeyriixtiyari. İxtiyarsız ağlamaq. İxtiyarsız demək
is. Heç bir şeyə ixtiyarı, hüququ olmama; hüquqsuzluq
is. [yun.] 1. Gülbağlama sənəti. 2. Süni ağac və ya gül
bağ. Qoşulduğu söz və ya tərkibdə çağ, zaman, yaxud hal-vəziyyət bildirir. Ol sərvin ayağı bağlı oldu; Azadə ikən adaqlı oldu
Bu sayla əlaqədar olan bir sıra mürəkkəb sözlərin birinci tərkib hissəsi; məs.: ikibaşlı, ikimotorlu, ikiotaqlı, ikiyerli
miqd. s. 1. Birdən sonra gələn ədəd – 2. İki dəfə iki. Dörddən iki çıxmaq. // Miqdarca iki bildirir. İki kitab
zərf 1. Hər birinə, yaxud hər dəfəsinə iki. İki-iki alma vermək. İki-iki düzmək. İki-iki ayırmaq. 2. İkisi yan-yana, ikisi bir yerdə, birgə, bərabər
say. Bir neçə, iki və ya üç. İki-üç arşın dərində geniş bir qazma idi. H.Nəzərli. Alaçıqların yanında dizlik geymiş, belinə şal bağlamış iki-üç qadın
sif. İki adam üçün olan, iki adam yerləşə bilən; ikinəfərlik. İkiadamlıq çarpayı. İkiadamlıq loja
sif. İki ad daşıyan, iki adı olan
sif. Hər iki tərəfi kəsən, iki tiyəsi olan. İkiağızlı bıçaq. İkiağızlı xəncər. – [Ələmdar:] Bu ikiağızlı qılıncımla onu qiymə-qiymə doğraram! S
sif. bax ikipərdəli
sif. İki arşın uzunluğunda olan
sif. köhn. İki arvadı olan, iki arvad saxlayan. [Zeynal] tamamilə ikievli, ikiarvadlı idi. S.Hüseyn. // İki qadın olan
is. köhn. İki arvadı olma, iki arvad saxlama. Məşədi Qədimin ikiarvadlılığı çoxdan deyildi. T.Ş.Simurq
sif. İki at qoşulmuş. İkiatlı araba. İkiatlı fayton
sif. kim. İki atomdan ibarət olan. İkiatomlu birləşmə
sif. İki avarı olan; qoşaavarlı. İkiavarlı qayıq
sif. 1. İki ayağı olan. 2. məc. dan. İnsan mənasında epitet kimi işlənir. [Xortdan:] Tehranda bir nəfər ikiayaqlı qalmadı
sif. 1. İki ay davam edən və ya davam etmiş. İkiaylıq ezamiyyət. İkiaylıq məzuniyyət. İkiaylıq kurslar
sif. Əlində, ya ayağında ancaq iki barmağı olan
zərf Hər iki tərəfə, hər iki başa. Maşını ikibaşa danışmaq
sif. 1. İki başı (ucu, qurtaracağı) olan. İkibaşlı ağac. 2. İki başı olan. İkibaşlı heyvan. – [Dərviş:] Dünyamız dərə-təpəli, dərin-dərin quyulardır;
sif. əd. İki bənddən ibarət olan. İkibəndli şeir
is. zool. Kisəli məməli heyvanlar ailəsindən kisəli siçanlar fəsiləsi
say. İki-iki, cüt-cüt. Yolçular çarəsiz qalıb nagah; İkibir, üçbir oldular həmrah. H.Cavid. Qocalar bir-birindən soruşur, ikibir, üçbir gəlir və torpa
sif. İki boğazı olan (bax boğaz1 2-ci mənada). İkiboğazlı şüşə
sif. İki bucağı olan
bax qoşabuynuz(lu)
sif. Hamilə, boyudolu. İkicanlı qadın. – Getdin ora bircanlı, qayıtdın ikicanlı; Dərdin bir idi, indi min oldu, a zavallı
is. Hamilə olma, boynunda uşaq olma; hamiləlik. // Boğazlıq
say. İki. Əmrah ağzı üstə qapandı, yalnız ikicə dəfə hönkürdü. M.Hüseyn. Bayaqdan bəri [Zərintac xanım] cəmi ikicə dəst ürəyinə yatan paltar götürüb k
zərf İki cərgə halında. İkicərgə oturmaq. Kitabları ikicərgə yığmaq
sif. k.t. Cərgəsi iki olan, iki cərgədə, sırada düzülmüş, iki cərgədən ibarət. İkicərgəli əkin. İkicərgəli çay bitkisi zolaqları
is. İki cərgədən ibarət olma, iki cərgədə düzülmə
sif. İki cilddən ibarət olan. İkicildli lüğət. İkicildli əsər
1. bax ikicildli. 2. is. İki cilddən ibarət kitab. Sabirin əsərlərinin ikicildliyi
sif. biol. Erkək və dişi cinsiyyət əlamətlərini özündə birləşdirən; xonsa. İkicinsiyyətli orqanizm. // bot
is. biol. İkicinsiyyətli orqanizmin hal və keyfiyyəti
bax ikicinsiyyətli. İkicinsli heyvanlar. İkicinsli bitkilər. – Turşəng fəsiləsi( nin) nümayəndələri otlardır; çiçəkləri müntəzəm, ikicinslidir
bax ikicinsiyyətlilik