Azərbaycanca
Язык
Тип
Словари
Словари → Толковый словарь азербайджанского языка

BASMA₁


1. “Basmaq”dan f.is.
2. sif. Üzərinə müxtəlif naxışlar, rəng və s. basılmış. Basma çit. Basma sətin. Basma kəlağayı.
// is. Parça üzərində naxış.
Qanovuz köynəyin atlaz çutqusu; Yaşıl basmaları nə gözəl imiş. Aşıq Abbas.

3. sif. köhn. Çap edilmiş, mətbəə və ya basma üsulu ilə hazırlanmış; mətbu (əlyazma əksi). Basma kitab.
4. sif. Basılmış, sıxılmış (şey).
// is. Kərpic şəklində sıxılıb, qurudulmuş mal təzəyi.
5. is. Yazı qurulayan kağız, suçəkən kağız.
// Yazını qurutmaq üçün üzərinə hopdurucu kağız parçası keçirilmiş alət; pres.
6. sif. Bir-birinin içinə keçirməklə bağlanan.
7. is. məh. Buxarı və ya ocaq bacasının kənarı.
8. is. məh. Kömür hazırlamaq üçün yığılmış odun qalağı.
9. is. məh. Balaca çay və arxlardan keçmək üçün suya tökülən şax budaq; şax və çırpıdan qayrılan körpü.
#basma #basmaçı #baş-ayaq #batareya #düz #mətbəə #kol #başabaş #əzəmət #satıl #прообраз #особенность #başqa #belli #cila #basmax #basmaq #ismət #şişək #əlyazma

Синонимы

  • BASMA soxma — tıxıma — dürtmə
  • BASMA vurma — qoyma
  • BASMA boğma
  • BASMA batırma
  • BASMA qoyma — keçirmə — geymə
  • BASMA tapdalama — ayaqlama — basdalama
  • BASMA sıxma — təzyiq
  • BASMA ötmə — keçmə — adlama — aşma
  • BASMA örtmə — qapama
  • BASMA tutma — yandırma
  • BASMA yırtma — dağıtma — parçalama

Омонимы

  • BASMA BASMA I is. Saçı boyamaq üçün rəng. O, başına həmişə basma qoyardı. BASMA II is. tar. Üzərində tatar xanın şəkli olan möhür
a b c ç d e ə f g h x i j k q l m n o ö p r s ş t u ü v y z
b ba be bə bı bi bl bo bö br bu bü
BASMA₃
BASMA₂
OBASTAN VİKİ
Basma (zərgərlik)
Basma — zərgərlikdə üsul. XVIII əsrdə Azərbaycanda metaldan hazırlanmış məişət əşyaları, silah, zinət şeyləri əsas etibarı ilə basma üsulu ilə hazırlanırdı. Basma üsulunda istənilən ölçüdə qızıl, gümüş və qiymətli metal parçasını hündür naxışlı və yaxud rəsmli qəlib üstə qoyurlar. Sonra bu qiymətli metal parçasının üstündən də elə bu ölçüdə qurğuşun parçası qoyaraq, taxta çəkiclə döyməyə başlayırlar və beləliklə, qiymətli metal istənilən rəsmin formasını alır. Basma üsul daha çox kəmər, düymə, qolbaq və s. şeylərin düzəltməsində işlədilirdi.
Basma üsulu
Basma üsulu - fırlanma səthinə malik hissələrin təzyiq altında emalı üçün tətbiq olunur. Bu üsulun səciyyəvi göstəricisi ondan ibarətdir ki, deformasiya zamanı alətlə pəstah arasında təmas presləmə, ştamplama və döymə kimi üsullardan fərqli olaraq lokal baş verir. Yəni alət kiçik xətt və ya sahə üzrə pəstahla kontakta girərək onu addım-addım plastiki deformasiya etdirir. Emaldan sonra divarın qalınlığı sabit qalır. Pəstahın fırlanması sayəsində alətin trayektoriyası pəstah üzrə qalxımı kiçik olan vintvari iz buraxır. Alətin verişi kiçik olduğundan pəstahın bəzi sahələri dəfələrlə plastikiləşmə prosesindən keçir. Basma zamanı metal lövhədən olan pəstah orta hissəsindən dayaqla matrisaya sıxılaraq fırladılır. Eninə supportda bərkidilmiş alət yandan pəstaha yaxınlaşır və onu tədricən deformasiya edərək basma patronun üzərinə sıxır. Üsulun texnoloji imkanları toxunan gərginlikləri sayəsində qırışların, toxunan və radial istqamətlərdə çatların yaranması ilə müəyyən olunur. Şəkildə basma üsulu ilə əldə edilmiş hissələr təsvir olunmuşdur.
Basmaxana
Basmaxana (türk. Basmane) — Türkiyənin İzmir metropoliten arazisində bir mahal və dəmiryol vağzalıdır. Dəmiryol vağzalı 7 yol ve artdeko tarzda bir binədən mütəşəqqildir.
Basmaxanə
Basmaxana (türk. Basmane) — Türkiyənin İzmir metropoliten arazisində bir mahal və dəmiryol vağzalıdır. Dəmiryol vağzalı 7 yol ve artdeko tarzda bir binədən mütəşəqqildir.
Basmaçı hərəkatı
Basmaçı hərəkatı — 1918 -1942-ci illərdə müstəmləkəçi və kommunist Rusiyaya qarşı müsəlmanlar tərəfindən Orta Asiyada başladılmış olan üsyanların adıdır. Bu hərəkatın savaşçılarını müsəlman türklər, qismən də taciklər təşkil edirdi. Basmaçı hərəkatı islamçı hərəkatlardan biri sayılır. Basmaçı hərəkatının başlanğıcı Fərqanə vadisində 1917-ci ildə oldu və çox tez zamanda Orta Asiya türklərinin arasında yayıldı. == Arxa fonu == Bolşeviklər Orta Asiyada hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra apardıqları siyasət ilə qısa zaman içində xalqın nifrətini qazandılar. Beləcə, Orta Asiyanın hər yerində Bolşevik müxalifləri çoxaldı. Hər cür maddi varlıqları əllərindən alınan və əzilən xalq, Bolşevik dövrünün çar dönəmindən heç də fərqli olmadığını, hətta xüsusi ilə özəl mülkiyyət işlərinə Bolşeviklərin daha çox düşmənlik bəslədiklərini (halbuki Çar Rusiyasında dövründə özəl mülkiyyət sərbəst idi) görərək, eləcə də milli muxtariyyətlərinin ləğv olduğunu anlayaraq üsyan üçün məqam axtarmağa başladılar. == Hərəkatın başlanması == Gedərək böyüyən bu üsyan hərəkatı, 1918-ci illərin əvvəlindən etibarən Ruslara qarşı milli mücadiləyə döndü. Ruslar bu üsyançıları Basmaçı adlandırırdılar. Lakin Orta Asiya türkləri özlərinə “İslam əsgərləri” və ya “Türkistan azadlığının əsgərləri” deyirdilər.
Basmaçı qalxınışı
Basmaçı hərəkatı — 1918 -1942-ci illərdə müstəmləkəçi və kommunist Rusiyaya qarşı müsəlmanlar tərəfindən Orta Asiyada başladılmış olan üsyanların adıdır. Bu hərəkatın savaşçılarını müsəlman türklər, qismən də taciklər təşkil edirdi. Basmaçı hərəkatı islamçı hərəkatlardan biri sayılır. Basmaçı hərəkatının başlanğıcı Fərqanə vadisində 1917-ci ildə oldu və çox tez zamanda Orta Asiya türklərinin arasında yayıldı. == Arxa fonu == Bolşeviklər Orta Asiyada hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra apardıqları siyasət ilə qısa zaman içində xalqın nifrətini qazandılar. Beləcə, Orta Asiyanın hər yerində Bolşevik müxalifləri çoxaldı. Hər cür maddi varlıqları əllərindən alınan və əzilən xalq, Bolşevik dövrünün çar dönəmindən heç də fərqli olmadığını, hətta xüsusi ilə özəl mülkiyyət işlərinə Bolşeviklərin daha çox düşmənlik bəslədiklərini (halbuki Çar Rusiyasında dövründə özəl mülkiyyət sərbəst idi) görərək, eləcə də milli muxtariyyətlərinin ləğv olduğunu anlayaraq üsyan üçün məqam axtarmağa başladılar. == Hərəkatın başlanması == Gedərək böyüyən bu üsyan hərəkatı, 1918-ci illərin əvvəlindən etibarən Ruslara qarşı milli mücadiləyə döndü. Ruslar bu üsyançıları Basmaçı adlandırırdılar. Lakin Orta Asiya türkləri özlərinə “İslam əsgərləri” və ya “Türkistan azadlığının əsgərləri” deyirdilər.

Значение слова в других словарях