Diktator
Diktator — mütləq gücə sahib olan siyasi lider. Diktatura, bir diktator tərəfindən və ya kiçik bir klik tərəfindən idarə olunan bir dövlətdir. Bu söz, fövqəladə hallarda respublikanı idarə etmək üçün Senat tərəfindən təyin olunmuş Roma Respublikasında bir hakim vəzifəsi olaraq meydana gəldi (bax Roma diktatoru və justitium ).
" Zalım " (əvvəlcə pejorative olmayan Qədim Yunan titulu idi) termini və daha az dərəcədə "avtokrat " kimi, "diktator" demək olar ki, müstəmləkəçiliyin titullu bir termini kimi istifadə olunmağa başladı. Müasir istifadədə "diktator" ifadəsi ümumiyyətlə qeyri-adi dərəcədə fərdi gücə sahib və ya sui-istifadə edən bir lideri izah etmək üçün istifadə olunur. Diktatura əksər hallarda aşağıdakılardan bəziləri ilə xarakterizə olunur: seçkilərin dayandırılması və vətəndaş azadlıqları ; fövqəladə vəziyyət elan edilməsi; fərmanla hökm etmək ; siyasi rəqiblərin repressiyası ; qanunun aliliyi prosedurlarına və şəxsiyyətə pərəstişə tabe olmamaq. Diktatura əksər hallarda tək partiyalı və ya hakim partiyalı dövlətlərdir.
Hərbi xuntalar, tək partiyalı dövlətlər, hakim partiyalar və fərdi qaydalar altındakı mülki hökumətlər kimi müxtəlif rejimlərdə hakimiyyətə gələn çox müxtəlif liderlər diktator kimi təsvir edilmişdir. Sol və ya sağ baxışlara sahib ola bilərlər.
== Etimologiya ==
Əvvəlcə Roma Respublikasında və Etrusk mədəniyyətində təcili bir qanuni randevu olan "Diktator" ifadəsi indi mənfi məna daşımırdı.
Diktator Ağakərim
Diktator Ağakərim (1924, Bakı – 1976) — qanuni oğru.
== Həyatı ==
Kərimov Ağakərim İbrahim oğlu 1924-cü ildə Bakıda anadan olub. Kriminal aləmdə Boq Urala, Myasnik Kərim, Maqiran, Zver Kərim, Diktator Ağakərim, Diktator Bakinski ayamalarıyla tanınan məşhur kriminal avtoritet olub. İlk məhkumluğun erməni zabitin öldürdüyünə görə həbsxanaya düşüb, ömrünün əksər hissəsin həbsxanada keçirib. Məhkəmənin çıxardığı hökümlə 1976-cı ildə güllələnib.
== Fəaliyyəti ==
"Qanuni Oğru" adını almaq kriminal aləmdə sadə məsələ hesab edilmir. Bu qanunun ilk yeddi maddədən ibarət olan normativ sənədi Bakılı kriminal aftoritet Diktator Ağakərim tərəfindən hazırlanıb, sonradan bu qanun keçmiş sovet ittifaqında yayılıb.
Böyük diktator
Böyük diktator (ing. The Great Dictator) — rejissor Çarli Çaplinin filmi.
== Məzmun ==
Film Birinci dünya müharibəsi səhnəsi ilə başlanır. Çaplinin qəhrəmanı olan sıravi əsgər (sülh zamanı isə yəhudi bərbər) də bu döyüşdə iştirak edir. Ona təyyarəçi Şultsu xilas etmək nəsib olur. İş elə gətirir ki, təyyarə zərblə yerə çırpılır və əsgər yaddaşını itirərək xəstəxanaya düşür.
İllər keçir. Müharibədə məğlubiyyətdən sonra Tomaniyaya (Almaniyaya işarə) Adenoid Hinkel adlı diktator gəlir (bu obraz Adolf Hitlerin prototipidir). Filmdə Hinkel və yəhudi bərbəri obrazları əkiz kimi bir-birlərinə oxşar verilir.
Getdikcə yəhudi məhəlləsi gettoya çevrilir.
Diktator (Qədim Roma)
Diktator — Qədim Romada Roma Respublikası dövründə e.ə. V — I əsrin ikinci yarısına qədər ən çoxu 6 ay müddətinə, senatın qərarı ilə təyin olunmuş fövqaladə səlahiyyətli vəzifəli şəxs, magistrat.
Təyinat proseduruna görə senat qərar verir: "Qoy konsullar qərara gəlsinlər ki, dövlət ziyan çəkməsin". Bundan sonra konsullar diktatorun adını elan edirlər və tabeliklərindəki liktorları azad edirlər. Beləliklə onlar diktator qarşısında azad vətəndaşlara çevrilmiş olurdular və diktator xalq tribunlardan başqa onlar eləcə də bütün vətəndaşlar üzərində mütləq hakimiyyətə malik olurdu. Konsullar adətən 12 liktora malik olduqları halda diktator 24 liktora malik olurdu. Diktator seçildikdən sonra dərhal özünə köməkçi — suvarilər rəisini — lat. magister equitum təyin edirdi. Diktator tam və mütləq dövlət hakimiyyətinə malikdir. Diktator təyin edildikdə onun tituluna mütləq seçilmə səbəbi əlavə olunurdu (məsələn: "Hərbi təhlükəyə görə seçilmiş diktator" — lat.
Diktator (film, 2012)
Diktator (ing. The Dictator) 2012-ci il istehsalı olan siyasi komediya-satira janrında uzunmetrajlı film. Film Nyu-Yorkda və İspaniyada çəkilmişdir və uyduma Şimali Afrika ölkəsi olan Vadiya Cümhuriyyətini uzun illər boyunca idarə edən uşaq ağıllı, zalım, əxlaqsız, Qərb düşməni Ələddinin ABŞ sərgüzəştlərindən bəhs edir.
Böyük diktator (film, 1940)
Böyük diktator (ing. The Great Dictator) — rejissor Çarli Çaplinin filmi.
== Məzmun ==
Film Birinci dünya müharibəsi səhnəsi ilə başlanır. Çaplinin qəhrəmanı olan sıravi əsgər (sülh zamanı isə yəhudi bərbər) də bu döyüşdə iştirak edir. Ona təyyarəçi Şultsu xilas etmək nəsib olur. İş elə gətirir ki, təyyarə zərblə yerə çırpılır və əsgər yaddaşını itirərək xəstəxanaya düşür.
İllər keçir. Müharibədə məğlubiyyətdən sonra Tomaniyaya (Almaniyaya işarə) Adenoid Hinkel adlı diktator gəlir (bu obraz Adolf Hitlerin prototipidir). Filmdə Hinkel və yəhudi bərbəri obrazları əkiz kimi bir-birlərinə oxşar verilir.
Getdikcə yəhudi məhəlləsi gettoya çevrilir.