FASAD

Fasad (fr. façade — üz, sifət) — bina və ya tikilinin ön, xarici tərəfi. Fasad metal çərçivədən və üzərinə çəkilmiş banner torundan ibarət irimiqyaslı konstruksiyadır. Baş fasad, yan fasadlar, küçə fasadları, həyət fasadı və s. fasadlar var. Fasadların mütənasibliyi, detalları və bəzəkləri adətən binanın təyinatı, üslub, fəza və konstruktiv həlli ilə şərtlənir. Müasir memarlıqda, xüsusilə kütləvi sənaye tikilisində geniş fəza ilə əhatə olunan binaların bütün fasadları eyni dərəcədə əhəmiyyətlidir. Fasadlar estetik göz oxşaması ilə yanaşı binanın təyinatını da diktə etməlidir.

Santa-Mariya-del-Fiore kafedralının fasadı (it. Facciata di Santa Maria del Fiore) — Florensiya kafedralının inşaatı tarixində ən mübahisəli məsələlərdən biridir. İnşasına Arnolfo Di Kambio tərəfindən başlamış fasad, XV əsrə kimi müxtəlif heykəltəraşlar tərəfindən hazırlanmış heykəllər tərəfindən bəzədilsə də, 1587-ci ildə həmin fasad sökülmüşdür. Bundan sonra dəfələrlə müxtəlif memarlar tərəfindən layihələr təqdim edilməsi və müsabiqələr təşkil olunmasına baxmayaraq, XIX əsrə kimi Florensiya kafedralının fasadı inşa edilməmişdir. XIX əsrdə Santa-Mariya-del-Fiore kafedralını fasadı Emilio de Fabrisin layihəsi əsasında inşa edilmişdir. Abidənin fasadının sökülməsi və yeni fasadın inşası ilə bağlı elmi mübahisələr davam etsə də, hazırkı fasad İtaliyada neoqotika memarlığının ən yaxşı nümunələrindən biri hesab edilir. == Arnolfonun fasadı == === Tarixi === Arnolfonun fasad üzərində nə vaxtdan işləməyə başlaması haqqında sənədlər olmasa da, arxeoloji qazıntılar zamanı müəyyən edilmişdir ki, fasadın inşasına daha erkən dövrdə - XIII əsrdə başlanılmışdır. Bu ilkin fasad qədim Santa-Reparta kilsəsində ibadətin davam etdirilməsi üçün binanı yararlı hala gətirmək məqsədi ilə inşa edilmişdi. Arnolfinin fasad layihəsinin tikilinin bütün fasadını əhatə etməsi haqqında dövrümüzə heç bir çetyoj və ya sənəd çatmasa da, onun işini dava etdirən memarlar fasad inşası işini portaldan on metr yuxarı qaldıra bilmişdir. Florensiya bələdiyyəsinin Arnolfonu vergi ödənişlərindən azad etməsi onun fasad üzərində əhəmiyyətli dərəcədə işləməsini göstərən faktlardan biridir: belə ki, böyük sənətkarların yaşayıb fəaliyyət göstərdiyi dövrdə hökumət heç də hər adama bu cür imkan yaratmırdı.

Solsberi kafedralının qərb fasadındakı heykəllərin siyahısı İngiltərənin Solsberi şəhərindəki kafedralın böyük qərb fasadını bəzəyən heykəllərin siyahısıdır. Siyahıda heykəllərin adı, müəllifi, fasadda yerləşdirilmə tarixi və qısa təsviri göstərilmişdir. Həmçinin heykəllərin fasadda mövqeyini göstərən şəkillər əlavə edilmişdir. == Heykəllər == Solsberi kafedralının böyük qərb fasadında 79 heykəl vardır: 7 heykəl XIV əsrdə fasada əlvə edilmiş, onlardan ikisi XVIII əsrdə orijinal işin kopyaları ilə əvəz edilmişdir. 63 heykəl 1867-1871-ci illər arasında quraşdırılmış və Ceyms Redfernin emalatxanasında hazırlanmışdır. 5 heyxəl XX əsrdə fasada əlavə edilmişdir. 4 heykəl XXI əsrdə fasada əlavə edilmişdir. == Görünmə planı == Ümumilikdə görünmə planı altı yarusa bölünür. Qərbdən şərqə və yuxarıdan aşağı baxdıqda, nişlər soldan sağa (və şimaldan cənuba) doğru nömrələnib. Aşağıdakı dörd yarus, şimal qülləsinin şimal divarından başlayaraq, cənub qülləsinin cənub divarında tamamlanır; yalnız iki aşağı yarus şimal tərəfdə heykəllərə malikdir (aşağıdakı cədvəlin birinci bölməsində yerləşdirilmiş və nişlərin nömrələndiyi fotoya bax).