Fundamental ardıcıllıq
Fundamental ardıcıllıq
(
x
n
)
{\displaystyle (x_{n})}
ədədi ardıcıllığı aşağıdakı şərti ödəyirsə, o, fundamental ardıcıllıq adlanır: "ixtiyari müsbət
ε
{\displaystyle \varepsilon }
ədədi üçün elə
n
0
{\displaystyle n_{0}}
nömrəsi var ki, ixtiyari
n
>
n
0
{\displaystyle n>n_{0}}
və ixtiyari
p
∈
N
{\displaystyle p\in N}
üçün
∣
x
n
+
p
−
x
n
∣<
ε
{\displaystyle \mid x_{n+p}-x_{n}\mid <\varepsilon }
olur.
Fundamental hissəcik
Elementar hissəciklər və ya fundamental hissəciklər — hissəciklər fizikasında bölünməz hesab edilən hissəciklər. Məsələn, foton, kvark. Bu hissəciklər materiyanın və qarşılıqlı təsirlərin kərpicləri hesab olunur.
Yaxın zamanlara qədər proton və atom elementar hissəcik hesab edilirdi.
Elementar və fundamental sözləri bu termin üçün qarşılıqlı əvəzləyici kimi işlənir.
Elementar hissəciklər materiya daşıyıcısı və qarşılıqlı təsir daşıyıcısı kimi iki qrupa bölünürlər:
materiya daşıyıcıları fermionlar
qarşılıqlı təsir daşıyıcıları bosonlar.
Fermionlar və bosonlar bir birindən davranışları ilə fərqlənirlər. Fermionlar kəsirlə ifadə olunan spinə, Bosonlar tam ədədli spinə malikdirlər. Volfqanq Paulinin 1925-ci ildə təklif etdiyi istisna prinsipinə görə iki fermion eyni kvant vəziyyətində ola bilməz. Bosonlar üçün belə məhdudiyyət yoxdur.
Fundamental hissəciklər
Elementar hissəciklər və ya fundamental hissəciklər — hissəciklər fizikasında bölünməz hesab edilən hissəciklər. Məsələn, foton, kvark. Bu hissəciklər materiyanın və qarşılıqlı təsirlərin kərpicləri hesab olunur.
Yaxın zamanlara qədər proton və atom elementar hissəcik hesab edilirdi.
Elementar və fundamental sözləri bu termin üçün qarşılıqlı əvəzləyici kimi işlənir.
Elementar hissəciklər materiya daşıyıcısı və qarşılıqlı təsir daşıyıcısı kimi iki qrupa bölünürlər:
materiya daşıyıcıları fermionlar
qarşılıqlı təsir daşıyıcıları bosonlar.
Fermionlar və bosonlar bir birindən davranışları ilə fərqlənirlər. Fermionlar kəsirlə ifadə olunan spinə, Bosonlar tam ədədli spinə malikdirlər. Volfqanq Paulinin 1925-ci ildə təklif etdiyi istisna prinsipinə görə iki fermion eyni kvant vəziyyətində ola bilməz. Bosonlar üçün belə məhdudiyyət yoxdur.
Fundamental qüvvələr
Fundamental qarşılıqlı təsirlər- hissəciklər arasında mövcud olan və hissəciklərin xüsusiyyətlərini və davranışını müəyyənləşdirən təbiət qüvvələridir.
Dörd qarşılıqlı təsir qüvvəsi məlumdur:
elektromaqnetizm
qravitasiya
zəif nüvə qüvvəsi
güclü qüvvə
Fundamental qarşılıqlı təsirlər (ingiliscə, fundamental interaction) fizikaya aid ədəbiyyatda təbiət qüvvələri, fundamental qüvvələr kimi də adlandırılırlar.
Fundamental qarşılıqlı təsirlər əsasən aşağıdakı meyarlarla təyin olunurlar:
təsir qüvvəsinin gücü
bu qüvvənin effektiv olduğu hədd
bu təsir qüvvəsinin keçiricisi və ya daşıyıcısı olan hissəciyin təbiəti
qravitasiya qarşılıqlı təsirin zərrəciyidir.Qravitasiya qüvvələri qarşılıqlı təsirdə olan cisimlərin hər birinin kütləsi ilə düz mərkəzləri arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olub həmişə cazibə xarakterlidir.
elektromaqnit sahəsinin zərrəciyidir.Elektrostatikanın əsas qanunu olan Kulon qanununa görə sükunətdə olan yüklü nöqtəvi cisimlər arasındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsi yüklərin modulları hasili ilə düz, onların arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir.Eyni adlı yüklər bir- birini dəf,müxtəlif adlı yüklər isə cəzb edir.Sükunət nisbi olduğuna görə elektrik və maqnit qarşılıqlı təsirlərini bir-birindən təcrid etmək olmaz.
güclü və ya nüvə sahəsinin zərrəciyidir,və mənası ingiliscədən tərcümədə yapışqan deməkdir.Bu ad ona, yaxın məsafəyə və güclü təsir etdiyinə görə verilib.Güclü qarşılıqlı təsir hesabına proton və neytronlardan dayanıqlı nüvə yarana bilir.Güclü qarşılıqlı təsir elektromaqnit qarşılıqlı təsirindən təxminən 100 dəfə böyükdür.Bu qüvvələrin təsir məsafəsi təxminən 10−15m tərtibindədir və cazibə xarakterlidir.
dayanıqlı olmayan zərrəciklərin parçalanmasına səbəb olan təsirdir.Onların təsir məsafəsi daha kiçik olub təxminən 10−17m tərtibindədir.Zəif qüvvələr elektromaqnit qüvvələrinə nisbətən on min dəfələrlə kiçikdir.
Makroaləmdə rast gəldiyimiz qarşılıqlı təsirlər qravitasiya və elektromaqnit qarşılıqlı təsirləridir.
Fundamental analiz
Fundamental analiz (ing. Fundamental analysis) — şirkətin fəaliyyətinin maliyyə və əməliyyat göstəricilərinin təhlili əsasında onun bazar (birja) dəyərinin proqnozlaşdırılması üsullarını ifadə edən termin.
Fundamental təhlil investorlar tərəfindən şirkətin (və ya onun səhmlərinin) dəyərini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur ki, bu da şirkətdəki işlərin vəziyyətini və onun fəaliyyətinin gəlirliliyini əks etdirir. Bu halda, şirkətin maliyyə göstəriciləri təhlil edilir: gəlir, EBITDA (Earnings Before Interests, Taxes, Depreciation and Amortization), xalis mənfəət, şirkətin xalis dəyəri, öhdəlikləri, pul vəsaitlərinin hərəkəti, ödənilən dividendlərin məbləği və şirkətin istehsal göstəriciləri.
"Daxili dəyər" əksər hallarda səhm bazarında tələb və təklif arasındakı əlaqə ilə müəyyən edilən şirkətin səhmlərinin qiyməti ilə üst-üstə düşmür. Fəaliyyətlərində fundamental təhlildən istifadə edən investorlar, ilk növbədə, şirkətin səhmlərinin "daxili dəyəri"nin birjadakı səhm qiymətindən artıq olduğu vəziyyətlərlə maraqlanır. Bu cür səhmlər aşağı qiymətləndirilir və potensial investisiya hədəfləridir. İnvestorlar az qiymətləndirilmiş səhmləri almaqla bazarın səmərəsizliyi şəraitində birjada səhmlərin qiymətinin "daxili dəyər"ə meyil edəcəyini, yəni aşağı qiymətli səhmlər vəziyyətində yüksələcəyini gözləyirlər. Bu bəyanat bütün əhəmiyyətli məlumatların qiymətli kağızların bazar qiymətində dərhal və tam əks olunduğunu bildirən texniki təhlil postulatının əksidir. Və bu prinsip fundamental təhlil ideyasını rədd edir.
Qrafit əsaslı materiallar
Qrafleks (ing."flexible graphite ") — çevik qrafit — və ya penoqrafitdir.
Bu maddəni almaq üçün qrafit tozuna nitrat turşusu hopduraraq, onu reduksiyaedici mühitdə sürətlə qizdirirlar. Bu zaman nitrat turşusu parçalanır və alınan qazların təzyiqi altında layları bir-birindən ayrılaraq köpüklənir. Alınmış yüksək məsaməli, əyilə bilən materialı yaxıb, ştamplayırlar.
Qrafleks korroziyaya uğramır və yüksək temperatur zonalarında rezin və metal istifadə etmək mümkün olmadıqda, doldurucu kimi istifadə olunur.
Fenolformaldehid qatranını hava daxil olmadan 800oC-də pirolizə uğratdıqda şüşəkarbon alınır. Bu material turşu və əsaslara qarşı davamlıdır. Ondan hazırlanmış qablar bir çox xassələrinə görə platindən üstündür.
Mühüm konstruksiya materiallarından biri də piriqrafitdir. Piroqrafit təbii qrafitin sıxılmasından alınan yüksəkdavamlı materialdır.
Nikel əsaslı ərintilər
Ni-Co ərintiləri, maqnit xüsusiyyətlərinin, sərtliyinin, aşınmaya və korroziyaya davamlılığının yüksək olması səbəbindən geniş tətbiq olunurlar. Bu ərintilərin müstəsna maqnit xüsusiyyətləri onlardan mikroelektromexaniki sistemlərdə sərt maqnit daşıyıcısı kimi istifadə etməyə imkan verir. Bundan əlavə, ölkə iqtisadiyyatını ekoloji cəhətdən təmiz və davamlı hidrogen energetikası ilə təmin etmək məqsədilə, suyun elektrokimyəvi parçalanması prosesində qiymətli metallardan hazırlanan elektrodları əvəz etmək və hidrogenin istehsalı prosesinin maya dəyərinin azaldılması üçün yüksək elektrokatalitik aktivliyə malik yeni elektrodların hazırlanması vacibdir. Elektrokatalitik xüsusiyyətlərə, mikrosərtlik və aşınmaya davamlılığa malik nazik Co-Ni ərintilərinin elektrokimyəvi üsulla sintezi hidrogen istehsalının maya dəyərini əhəmiyyətli dərəcədə azaldacaqdır. Ni-Co ərintiləri bir sıra davamlı, bərk məhlullar əmələ gətirdiyinə görə, müxtəlif tərkibi intervallarında onların elektrokatalitik xüsusiyyətlərini öyrənmək mümkündür.
Müxtəlif ferromaqnit materialları arasında kobalt-nikel (CoNi) təkmilləşmiş maqnit və katalitik xüsusiyyətləri, eləcə də ayrıca Co nanoməftilləri ilə müqayisədə daha yaxşı mexaniki xüsusiyyətləri sayəsində əhəmiyyətli bir ərinti hesab olunur. Mükəmməl maqnit xüsusiyyətləri, sərtliyi, aşınmaya və korroziyaya davamlılığı sayəsində Ni-Co ərintiləri tədqiqatçılar üçün böyük maraq doğurur. Bu ərintilərin müstəsna maqnit xüsusiyyətləri onları mikroelektromexaniki sistemlərdə sərt maqnit daşıyıcısı kimi istifadə etməyə imkan verir.
Nikel əsaslı ərintilər
Ni-Co ərintiləri, maqnit xüsusiyyətlərinin, sərtliyinin, aşınmaya və korroziyaya davamlılığının yüksək olması səbəbindən geniş tətbiq olunurlar. Bu ərintilərin müstəsna maqnit xüsusiyyətləri onlardan mikroelektromexaniki sistemlərdə sərt maqnit daşıyıcısı kimi istifadə etməyə imkan verir.
Sıfır əsaslı büdcələşdirmə
Sıfır əsaslı büdcələşdirmə (ing. zero-based budgeting, ZBB) — əvvəlki dövrlərin büdcələrinin faktiki dəyərlərinin nəzərə alınmadığı büdcə planlaşdırma metodu. Bu zaman büdcələrin əsasını satış proqnozları, texnoloji məsrəf standartları və iqtisadi hesablamalar təşkil edir. Ümumiyyətlə, metod ənənəvi yanaşma ilə müqayisədə daha dəqiq nəticə verir.
İngilis professoru Kolin Druri sıfır əsaslı büdcələşdirməni planlaşdırılan xərclərin sıfırdan müəyyən edildiyi, yəni hər bir dövrün (ilin) büdcəsinin cari xərclər proqramı yeni başlamış kimi tərtib edildiyi büdcə üsulu kimi müəyyən edir.
Amerikalı iqtisadçı Je Şimin fikrincə, sıfır əsaslı büdcələşdirmə müəssisədə resursların bölüşdürülməsini təkmilləşdirmək üçün layihələrin və funksiyaların xərc-fayda təhlilindən istifadə edən planlaşdırma və büdcələşdirmə vasitəsidir. Ənənəvi büdcələşdirmə, əvvəlki ilin fəaliyyətlərinin əhəmiyyətli olduğunu və eyni tendensiya ilə davam etməli olduğunu nəzərə alaraq, əvvəlki ildən artan dəyişikliklərə diqqət yetirir. Sıfır əsaslı büdcələşdirmədə xərc və fayda smetaları sıfırdan, sıfırdan qurulur və əsaslandırılmalıdır. Hər bir menecer sıfır balansdan başlayaraq öz büdcə tələbini ətraflı əsaslandırmalıdır.
Sıfır əsaslı büdcələşdirmə aşağıdakı üç addımı əhatə edir:
qəbul edilmiş qərarların ümumi paketi çərçivəsində qərarların qəbul edildiyi hər bir fəaliyyət növünün təsviri;
həllərin prioritetliyinə görə qiymətləndirilməsi və sıralanması;
ayrılmış vəsaitlərin ümumi həcmi nəzərə alınmaqla prioritet əsasında resursların ayrılması.
Fundamental qarşılıqlı təsirlər
Fundamental qarşılıqlı təsirlər- hissəciklər arasında mövcud olan və hissəciklərin xüsusiyyətlərini və davranışını müəyyənləşdirən təbiət qüvvələridir.
Dörd qarşılıqlı təsir qüvvəsi məlumdur:
elektromaqnetizm
qravitasiya
zəif nüvə qüvvəsi
güclü qüvvə
Fundamental qarşılıqlı təsirlər (ingiliscə, fundamental interaction) fizikaya aid ədəbiyyatda təbiət qüvvələri, fundamental qüvvələr kimi də adlandırılırlar.
Fundamental qarşılıqlı təsirlər əsasən aşağıdakı meyarlarla təyin olunurlar:
təsir qüvvəsinin gücü
bu qüvvənin effektiv olduğu hədd
bu təsir qüvvəsinin keçiricisi və ya daşıyıcısı olan hissəciyin təbiəti
qravitasiya qarşılıqlı təsirin zərrəciyidir.Qravitasiya qüvvələri qarşılıqlı təsirdə olan cisimlərin hər birinin kütləsi ilə düz mərkəzləri arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasib olub həmişə cazibə xarakterlidir.
elektromaqnit sahəsinin zərrəciyidir.Elektrostatikanın əsas qanunu olan Kulon qanununa görə sükunətdə olan yüklü nöqtəvi cisimlər arasındakı qarşılıqlı təsir qüvvəsi yüklərin modulları hasili ilə düz, onların arasındakı məsafənin kvadratı ilə tərs mütənasibdir.Eyni adlı yüklər bir- birini dəf,müxtəlif adlı yüklər isə cəzb edir.Sükunət nisbi olduğuna görə elektrik və maqnit qarşılıqlı təsirlərini bir-birindən təcrid etmək olmaz.
güclü və ya nüvə sahəsinin zərrəciyidir,və mənası ingiliscədən tərcümədə yapışqan deməkdir.Bu ad ona, yaxın məsafəyə və güclü təsir etdiyinə görə verilib.Güclü qarşılıqlı təsir hesabına proton və neytronlardan dayanıqlı nüvə yarana bilir.Güclü qarşılıqlı təsir elektromaqnit qarşılıqlı təsirindən təxminən 100 dəfə böyükdür.Bu qüvvələrin təsir məsafəsi təxminən 10−15m tərtibindədir və cazibə xarakterlidir.
dayanıqlı olmayan zərrəciklərin parçalanmasına səbəb olan təsirdir.Onların təsir məsafəsi daha kiçik olub təxminən 10−17m tərtibindədir.Zəif qüvvələr elektromaqnit qüvvələrinə nisbətən on min dəfələrlə kiçikdir.
Makroaləmdə rast gəldiyimiz qarşılıqlı təsirlər qravitasiya və elektromaqnit qarşılıqlı təsirləridir.
Fəlsəfi Tədqiqatlar Cəmiyyəti
Fəlsəfi Tədqiqatlar Cəmiyyəti 1934-cü ildə Hall, Menli Palmer tərəfindən dünyanın müdrik ədəbiyyatının öyrənilməsini təşviq etmək üçün təsis edilmiş Amerika qeyri-kommersiya təşkilatıdır. Hall, bəşəriyyətin yığılan hikmətinin hər bir insanın doğuş haqqı olduğuna inanırdı və bu məqsədlə geniş ictimaiyyətə xidmət etmək üçün bu cəmiyyəti təsis etmişdi. 1990-cı ildə cənab Hallın ölümündən sonra doktor Elm Obadia Harris ikinci prezident oldu və 2001-ci ildə Fəlsəfi Tədqiqatlar Universitetini açdı. PRS 2019-cu ildə diplomlar olmadan kurslar və sertifikatlar təklif etmək lehinə bu universiteti bağladı. PRS 50.000 cilddən çox bir araşdırma kitabxanasına sahibdir və eyni zamanda müəllifi Hall olan metafizik və ezoterik kitabları satır və nəşr etdirir. 2018-ci ildə PRS Hansell Qalereyasını sənət əsərlərini sərgiləmək üçün açdı. PRS il ərzində sənət, mədəniyyətşünaslıq, ədəbiyyat, fəlsəfə, mifologiya və digər fənləri əhatə edən müxtəlif tədbirlər və mühazirələr təqdim edir.
Onun qərargahı Los-Ancelesdə, Kaliforniyadadır və Los Anceles Tarixi Mədəniyyət Abidəsi olaraq təyin edilmişdir.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi — Azərbaycan Respublikasında ictimai münasibətlərin inkişaf dinamikasını sistemli təhlil edən, bu sahədə mövcud tendensiyaları müəyyənləşdirən və dəyişiklikləri proqnozlaşdıran, həmin dəyişikliklərin cəmiyyətə mümkün təsirlərini araşdıran, müasir informasiya texnologiyaları və elmi yanaşmalar tətbiq edilməklə ictimai fikrin öyrənilməsini və sosial tədqiqatlar aparılmasını təmin edən, həyata keçirdiyi elmi-analitik təhlilin nəticələrini dövlət orqanlarına təqdim edən publik hüquqi şəxs.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 fevral 2019-cu il tarixli sərəncamı ilə Zahid Oruc Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri təyin edilmişdir.
Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzi
Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzi — Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyindəki Kənd Təsərrüfatının İqtisadiyyatı Elmi Tədqiqat İnstitutu publik hüquqi şəxs statusu olan qurum.
Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Kənd Təsərrüfatının İqtisadiyyatı və Təşkili İnstitutu Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 8 may 1962-ci il tarixli qərarı əsasında təşkil edilmişdir.
17 aprel 2015-ci ildən Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Kənd Təsərrüfatının İqtisadiyyatı İnstitutu daşımışdır. Həmin vaxta qədər Azərbaycan Elmi-Tədqiqat Kənd Təsərrüfatının İqtisadiyyatı və Təşkili İnstitutu adlanırdı.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 22 may 2018-ci il tarixli Fərmanına əsasən Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin tabeliyindəki Kənd Təsərrüfatının İqtisadiyyatı Elmi Tədqiqat İnstitutu publik hüquqi şəxs statusu olan Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinə çevrilmə yolu ilə yenidən təşkil edilmişdir.
Ümumilikdə Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzinin fəaliyyəti hər ilin əvvəlində Elmi Şuranın iclasının qərarı ilə təsdiq olunan İş Planına əsasən 5 istiqamət üzrə qruplaşdırılmışdır:
Məlumat bazalaraının yaradılması
Monitorinq və qiymətləndirmə
Diaqnostika və təhlil
Elmi tədqiqatlar
Doktorantura təhsili
Mərkəzdə 5 altqrup üzrə məlumat bazaları yaradılır:
Elektron Kənd Təsərrüfatı İnformasiya Sistemi
Kənd Təsərrüfatı Sahəsi üzrə Statistik Məlumatlar Bazası
Fermer Təsərrüfatı Məlumatlarının Monitorinqi Sistemi
Kənd Təsərrüfatı Məhsullarının Qiymət Bazası
Coğrafi Məlumatlar Bazası
Aqrar Tədqiqatlar Mərkəzi kənd təsərrüfatının iqtisadiyyatı və aqrar siyasət məsələləri üzrə yüksək ixtisaslı kadrların hazırlığı üzrə təhsil proqramına malikdir. Bu proqram üzrə siyasətin əsasını yüksək bilik, müasir tədqiqat üsullarının öyrənilməsi və yerli şəraitdə tətbiqi, çevik, qarşıya qoyulmuş problemləri həll etmək bacarıqları olan tədqiqatçı mütəxəssislərin hazırlığı təşkil edir. Mərkəzdə kənd təsərrüfatının iqtisadiyyatı ixtisası üzrə fəlsəfə doktoru və elmlər doktoru proqramları həyata keçirilir və bu proqramlar üzrə yüksək ixtisaslı kadrlar hazırlanır. Doktorantura pilləsində təhsil əyani və qiyabi formalarda aparılır. Hazırlıq prosesində dissertasiya mövzuları müəyyən edilir, dissertasiyaları yüksək peşəkarlıqla yerinə yetirmələri üçün doktorantlara müvafiq təlimatlar və metodiki dəstək verilir, mütəmadi olaraq müzakirələr keçirilir və fəaliyyətləri dəyərləndirilir.
Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsi
Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsi (AETK) — 1958-ci ildə yaradılmışdır və Elm üzrə Beynəlxalq Şuranın (İCSU - İnternational Council for Sciense) bölmələrarası Komitəsidir. Onun funksiyası Antarktidada Yer kürəsi sistemində Antarktidanın rolunu müəyyən etməklə yüksək keyfiyyətli elmi tədqiqatlar barədə təşəbbüs irəli sürmək, inkişafa nail olmaq və bu tədqiqatları əlaqələndirməkdir.
Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsinin idarəetmə orqanı iki ildə bir dəfə çağrılan Nümayəndələr Yığıncağıdır. Bu yığıncaqda:
1) Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsinin maliyyə məsələsi həll olunur, siyasəti və strategiyası formalaşdırılır.
2) Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsinin İcraiyyə Şurası (İŞ) seçilir.
3) Elmi tədqiqatların Proqramı qəbul edilir.
Bu funksiyalardan əlavə Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsi Antarktida Sazişin məsləhət Yığıncaqlarında daim iştirak edir və obyektiv elmi tövsiyələr verir.
Antarktida Elmi Tədqiqatlar Komitəsinin İcraiyyə Şurası Skott Qütb Tədqiqatları İnstitutunda (Kembric) yerləşən Katibliyin vasitəsilə gündəlik işlərə rəhbərlik edir. İcraiyyə Şurasının üzvləri Prezident, 4 vitse-prezidenti, İcraçı direktor və keçmiş Prezidentdən ibarət olur. Katiblik İcraçı direktordan, İçraçı mütəxəssisdən və Administrativ köməkçidən ibarətdir.
Busan Xarici Tədqiqatlar Universiteti
Busan Xarici Tədqiqatlar Universiteti (Koreya: 부산외국어대학교) — tez-tez 부산외대 və BXTU kimi qısaldılmış, 2011-ci ildən əvvəl Pusan Xarici Tədqiqatlar Universiteti kimi romanlaşdırılmış, Cənubi Koreyanın Busan şəhərində xarici dillər üzrə ixtisaslaşmış özəl universitetdir.
== Tarixi ==
Busan Xarici Tədqiqatlar Universiteti 1981-ci ildə mərhum Çunq Tae-sung tərəfindən təsis edilib. Onun təhsil fəlsəfəsi ondan ibarət idi ki, gənc intellektual şüurlar beynəlxalq liderlərə çevrilsinlər. Busan Xarici Tədqiqatlar Universiteti 1982-ci ilin aprelində xarici dil təhsili kollec kimi yaradılmışdır və ilk tələbələri ingilis, fransız, yapon, çin, alman, indoneziya, malay və tay dillərini öyrənir. 1980-ci illərdə kollec proqramlarını genişləndirdi və nəhayət 1991-ci ildə universitet oldu. 2009-cu ildən etibarən Busan Xarici Dillər Universitetinin 24 ölkədə 94 universitetlə akademik mübadilə proqramı müqavilələri var.
== Dərslər ==
BXTU yeddi kollec, dörd aspirantura proqramı və doqquz tədqiqat institutundan ibarətdir. Məktəbin dil şöbəsi üç kollecdə qurulmuşdur: İngilis, Yapon və Çin Kolleci, Qərbşünaslıq Kolleci və Şərqşünaslıq Kolleci. Universitetin təklif etdiyi digər Qərb dilləri italyan, ispan, portuqal və rus dilləridir. Yapon və Çin dillərindən əlavə, Şərq dilləri Vyetnam, Birma, Hind, Ərəb, Türk və Özbək dilləridir.
Milli iqtisadi tədqiqatlar bürosu
«Milli iqtisadi tədqiqatlar bürosu» (ing. National Bureau of Economic Research, NBER) — 1920-ci ildə ABŞ iqtisadiyyatının obyektiv kəmiyyət təhlilini təşviq etmək üçün qurulmuş ABŞ-də özəl bir qeyri-kommersiya təşkilatıdır . Milli İqtisadi Tədqiqatlar Bürosu, ABŞ iqtisadiyyatının mikro, makro və beynəlxalq aspektlərinin yüksək keyfiyyətli təhlilinin ən böyük təminatçısıdır. Təşkilat digər məsələlərlə yanaşı iş dövriyyələrini də öyrənir. Büro tədqiqatçılarına iqtisadi dövrlərin yüksək və aşağı nöqtələrini proqnozlaşdırmaq və iqtisadiyyatın vəziyyətinin göstəricilərini inkişaf etdirmək tapşırılıb. NBER-in prezidenti Ceyms Poterbadır.
Özəl, qeyri-kommersiya və tədqiqat təşkilatının əsas məqsədi iqtisadiyyatın necə işlədiyini daha yaxşı başa düşməkdir. Büro siyasətçilər, iş mütəxəssisləri və akademik ictimaiyyət arasında iqtisadi araşdırmalar dərc edir. Yüzlərlə aparıcı ABŞ iqtisadçısı və iş adamı da Milli İqtisadi Tədqiqatlar Bürosunun tədqiqatçılarındandır. Dörd növ empirik araşdırmaya diqqət yetirirlər: yeni statistik metodların inkişafı, iqtisadi davranışın kəmiyyət modellərinin qiymətləndirilməsi, dövlət siyasətinin Amerika iqtisadiyyatına təsirinin qiymətləndirilməsi və dövlət siyasətinin həyata keçirilməsi üçün alternativ təkliflərin hazırlanması.
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi (Azərbaycan)
Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi — Azərbaycan Respublikasında ictimai münasibətlərin inkişaf dinamikasını sistemli təhlil edən, bu sahədə mövcud tendensiyaları müəyyənləşdirən və dəyişiklikləri proqnozlaşdıran, həmin dəyişikliklərin cəmiyyətə mümkün təsirlərini araşdıran, müasir informasiya texnologiyaları və elmi yanaşmalar tətbiq edilməklə ictimai fikrin öyrənilməsini və sosial tədqiqatlar aparılmasını təmin edən, həyata keçirdiyi elmi-analitik təhlilin nəticələrini dövlət orqanlarına təqdim edən publik hüquqi şəxs.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 11 fevral 2019-cu il tarixli sərəncamı ilə Zahid Oruc Sosial Tədqiqatlar Mərkəzinin İdarə Heyətinin sədri təyin edilmişdir.
Hindistan Kosmik Tədqiqatlar Təşkilatı
Hindistan Kosmik Tədqiqatlar Təşkilatı, adətən ISRO kimi istinad edilir, Hindistanın milli kosmik agentliyidir. O, Hindistanın Baş Nazirinin birbaşa nəzarət etdiyi Kosmik Departamentin (DoS) əsas tədqiqat və inkişaf qolu kimi fəaliyyət göstərir, ISRO-nun sədri isə DoS-in icraçı direktoru kimi fəaliyyət göstərir.
ISRO ilk növbədə kosmik əməliyyatlar, kosmik tədqiqatlar, beynəlxalq kosmik əməkdaşlıq və əlaqəli texnologiyaların inkişafı ilə bağlı tapşırıqların yerinə yetirilməsinə cavabdehdir. Bu, dünyanın altı dövlət kosmik agentliyindən biridir ki, tam buraxılış imkanlarına malikdir, kriogen mühərrikləri yerləşdirə bilər, yerdən kənar missiyaları işə sala və böyük süni peyklər parkını idarə edə bilər.
ISRO GAGAN və IRNSS peyk naviqasiya sistemlərini idarə edir. O, Aya üç və Marsa bir missiya göndərib. ISRO-nun proqramları Hindistanın sosial-iqtisadi inkişafında mühüm rol oynayıb və fəlakətlərin idarə edilməsi, naviqasiya və kəşfiyyat missiyaları daxil olmaqla müxtəlif aspektlərdə həm mülki, həm də hərbi sahələrə dəstək verib. ISRO-nun spin-off texnologiyaları Hindistanın mühəndislik və tibb sənayesi üçün bir çox mühüm yeniliklərin əsasını qoyub.
Hindistanda müasir kosmik tədqiqatlar 1920-ci illərə, alim S. K. Mitranın Kəlkətədə yerüstü radio vasitəsilə ionosferi səsləndirən bir sıra təcrübələr apardığı zamana təsadüf etmək olar. Daha sonra Raman və Meghnad Saha kimi hind alimləri kosmik elmlərdə tətbiq olunan elmi prinsiplərə töhfə verdilər.
AMEA Riyaziyyat və Tətbiqi Tədqiqatlar İnstitutu
Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu — elmi tədqiqat institutu. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının strukturuna daxildir. Direktor: AMEA-nın müxbir üzvü, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru, professor, Misir Cumayıl oğlu Mərdanov
1959-cu il – Azərbaycan SSR EA Fizika və Riyaziyyat İnstitutunun riyaziyyat şöbəsinin əsasında müstəqil Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu yaradılmışdır. (Azərbaycan SSR Nazirlər Sovetinin 1959-cu il 27 aprel tarixli 319 №-li qərarı, Azərb. SSR Elmlər Akademiyasının Rəyasət Heyətinin iclasının 11 №-li protokolu, 06 may 1959-cu il.).
1959-cu ildə İnstitutda 5 şöbə: funksional analiz, funksiyalar nəzəriyyəsi, diferensial və inteqral tənlikləri, təqribi analiz, elastikiyyət nəzəriyyəsi şöbələri və hesablama mərkəzi fəaliyyət göstərirdi. Bu istiqamətlərin yaranması və inkişafında məşhur alimlər M.V.Keldış, M.A.Lavrentyev, İ.N.Musxelişvili, İ.Q.Petrovski, S.L.Sobolev, Gelfand, S.N.Bernşteyn və A.İ.Maltsev böyük rol oynamışlar.
Ünvan: AZ1141, Azərbaycan Respublikası, Bakı ş., B.Vahabzadə küç., 9
akad. Zahid İ.Xəlilov (1959; 1967–1974);
akad. İbrahim İ.İbrahimov (1959–1963);
1963–1967-ci illərdə professor Həşim Ağayev RMİ-də direktor vəzifəsini əvəz etmişdir.
Türkiyə İqtisadi və Sosial Tədqiqatlar Fondu
Türkiyə İqtisadi və Sosial Tədqiqatlar Fondu ( türk. Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı, TESEV) — Türkiyədə araşdırma mərkəzi. Baş qərargahı İstanbulda yerləşir. TESEV Türkiyənin üzləşdiyi sosial, siyasi və iqtisadi siyasət məsələlərini təhlil edən müstəqil qeyri-hökumət araşdırma mərkəzidir. Dövlət müdaxiləsinə qarşı çıxan liberal iqtisadi baxışları ilə tanınır.
TESEV XXI əsrdə Türkiyənin və onun qonşuluğunun qarşısında duran ən aktual və vacib siyasət suallarına diqqət yetirir. Proqram sahələri üç başlıq altında qruplaşdırılmışdır: demokratikləşmə, xarici siyasət və yaxşı idarəetmə.
tesev.org.tr/en/ — Türkiyə İqtisadi və Sosial Tədqiqatlar Fondunun rəsmi saytı
Arin, Kubilay Yado Turkish Think Tanks, the AKP’s Policy Network from Neo-Gramscian and Neo-Ottoman Angles Portland State University, Center for Turkish Studies, Occasional Paper Series, June 2015.
Kənd təsərrüfatında beynəlxalq tədqiqatlar üzrə məsləhətləşmə qrupu
Kənd təsərrüfatında beynəlxalq tədqiqatlar üzrə məsləhətləşmə qrupu (ing. CGIAR) — Kənd təsərrüfatı üzrə Beynəlxalq təşkilat
Qrup 1971-ci ilin mayında Vaşinqton şəhərində Ford və Rokfellerin fondları ilə maliyyələşdirilən kənd təsərrüfatı tədqiqatlarının beynəlxalq mərkəzlərin işlərinin təmin edilməsi üçün yaradılmışdır. Mərkəzlər Dünya Bankının, FAO və digər təşkilatların rəhbərliyi altında fəaliyyət göstərir.
Qrupun tərkibinə 16 ayrıca fəaliyyət göstərən struktur daxildir:
Bitkilərin Beynəlxalq Genetik ehtiyatları Institutu (Roma, Italiya)
Quraqlıq rayonlarda beynəlxalq kənd təsərrüfatı tədqiqatları mərkəzi (Aleppo, Suriya);
Aqromeşəçilik üzrə beynəlxalq tədqiqatlar mərkəzi (Patanceru şəhəri, Hindistan);
Beynəlxalq elmi-tədqiqat ərzaq siyasəti institutu (Vaşinqton şəhəri, ABŞ);
Beynəlxalq tropik kənd təsərrüfatı institutu (Ibadan şəhəri, Nigeriya);
Beynəlxalq su təsərrüfatı institutu (Kolombo şəhəri, Şri-Lanka);
Beynəlxalq qarğıdalı və buğda mərkəzi (Mехiko şəhəri, Meksika, Peru);
Beynəlxalq elmi-tədqiqat düyü institutu (Manila şəhəri, Filippin);
Beynəlxalq milli kənd təsərrüfatı tədqiqatları xidməti (Haaqa şəhəri, Niderland);
Çəltikçiliyin inkişafı üzrə Qərbi-Afrika Assosiasiyası (Buare, Fil sümüyü sahili);
Canlı su ehtiyatlarının idarəolunması üzrə beynəlxalq mərkəz (Manila, Filippin);
Beynəlxalq elmi-tədqiqat heyvandarlıq institutu.
Qazaxıstan İdarəetmə, İqtisadiyyat və Strateji Tədqiqatlar Universiteti
Qazaxıstan İdarəetmə, İqtisadiyyat və Strateji Tədqiqatlar Universiteti və ya KIMEP (qaz. ҚМЭБИ Университеті)—Qazaxıstanın Almatı şəhərində ali təhsil müəssisəsidir. KIMEP kredit əsaslı, Şimali Amerika tipli bakalavr, magistr və doktorluq dərəcələri proqramlarını təklif edən özəl, qeyri-kommersiya universitetidir. Dərslərin əksəriyyəti ingilis dilində tədris olunur.
KIMEP Qazaxıstan Prezidenti Nursultan Nazarbayevin göstərişi ilə 1992-ci ildə təsis edilmişdir. KIMEP-in Almatı şəhərinin cənub-mərkəzindəki şəhərciyi, Qazaxıstan Kommunist Partiyasının keçmiş Mərkəzi Tədris Məktəbinin binalarını işğal etdi. Keçmiş Sovet İttifaqında qurulan ilk özəl ali təhsil müəssisələri sırasında idi. Nazarbayev, keçmiş iqtisadi müşaviri prezidenti Chan-Young Bangi, institutun ilk icraçı direktoru təyin etdi.
İlk MBA və İqtisadiyyat MA proqramları 1992-ci ildə başladı və MPA proqramı 1993-cü ildə tələbə qəbuluna başladı. 81 MBA və MA tələbələrindən ibarət olan birinci sinif 1994-cü ildə KIMEP-ni bitirdi.
Xruniçev adına Dövlət Kosmik Tədqiqatlar və İstehsalat Mərkəzi
Xruniçev adına Dövlət Kosmik Tədqiqatlar və İstehsalat Mərkəzi (rus. ГКНПЦ им. М. В. Хру́ничева) - Rusiya mənşəli kosmik gəmi, buraxıcı qurğular, raket və ballistik raket istehsalçısıdır. Şirkətin mərkəzi ofisi Moskvada yerləşir.
Şirkət 1916-cı ildə Russo-Balt avtomobillərinin istehsalı üçün bir avtomobil fabriki olaraq yaradılmışdır. Daha sonra təyyarə istehsal etməyə başladı və İkinci Dünya Müharibəsi zamanı İlyuşin Il-4 və Tupolev Tu-2 təyyarələrini istehsal etdi. 1951-ci ildə OKB-23 adlandırıldı və 1959-cu ildən qitələrarası ballistik raketlərin, daha sonra isə kosmik gəmilər və kosmik gəmilər üçün buraxıcı qurğuların inkişafına başladı. Şirkət, Mir də daxil olmaqla bütün Sovet kosmik stansiyalarının dizaynını və istehsalını həyata keçirmişdir. 1988-ci ildə Salyut Dizayn Bürosu adı altında müstəqil bir şirkət oldu. 1993-cü ildə Xruniçev Zavodu və Salyut Dizayn Bürosu birləşərək Xruniçev adına Dövlət Kosmik Tədqiqatlar və İstehsalat Mərkəzinə çevrildi.