Funt-sterlinq
Funt sterlinq, funt, Britaniya funtu (ing. Pound sterling, Pound, British pound) —Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının milli pul vahidi.
Funt sterlinq həmçinin Gernsi, Cersi və Men adası taxt-tac ərazilərinin paralel valyutası, Folklend adaları, Cəbəli-Tariq, Müqəddəs Yelena adası, Dirçəliş və Kristian-da-Kunyanın isə qanuni ödəniş vasitəsidir.
Funt sterlinq 100 pennidən ibarətdir. Simvolu — £ (lat. Libradan — libra, funta ekvivalentdir). Кodu ISO 4217 — GBP (ing. Great Britain Pound), hərdən istifadədən çıxmış abbrevaturadan da istifadə edilir — UKL (United Kingdom Libra). Dövriyyədə 5, 10, 20, 50 funtluq əskinaz; 1, 2, 5, 10, 20, 50 pensli, 1 və 2 funtlu sikkələr vardır. Nadir halda 25 pensli və 5 funtlu sikkələrə də rast gəlinir.
Funt sterlinq
Funt sterlinq, funt, Britaniya funtu (ing. Pound sterling, Pound, British pound) —Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının milli pul vahidi.
Funt sterlinq həmçinin Gernsi, Cersi və Men adası taxt-tac ərazilərinin paralel valyutası, Folklend adaları, Cəbəli-Tariq, Müqəddəs Yelena adası, Dirçəliş və Kristian-da-Kunyanın isə qanuni ödəniş vasitəsidir.
Funt sterlinq 100 pennidən ibarətdir. Simvolu — £ (lat. Libradan — libra, funta ekvivalentdir). Кodu ISO 4217 — GBP (ing. Great Britain Pound), hərdən istifadədən çıxmış abbrevaturadan da istifadə edilir — UKL (United Kingdom Libra). Dövriyyədə 5, 10, 20, 50 funtluq əskinaz; 1, 2, 5, 10, 20, 50 pensli, 1 və 2 funtlu sikkələr vardır. Nadir halda 25 pensli və 5 funtlu sikkələrə də rast gəlinir.
Yeddi funt (film, 2008)
Yeddi funt — Rejissor Qabriele Muççinonun çəkdiyi dram filmi.
== Süjet ==
Film baş qəhrəmanın qəza, intihar barədə 911 çağırışından başlayır. Zərərçəkən kimi özünü çağırır.
Təsvir edilən hadisələrdən iki il əvvəl Tim Thomas (Will Smith) (filmin çox hissəsi üçün "Ben Thomas" olaraq görünür) avtomobil qəzasına düşür və gəlini Sarah Jenson (Robinn Lee) də daxil olmaqla 7 nəfər ölür.
Qəzadan bir il sonra, kosmik stansiyalarda mühəndislik karyerasından çıxaraq, bir qardaşı (Michael Eli), IRS işçisi (Daxili Gəlirlər Xidməti, ABŞ Vergi Xidməti) üçün pulmoner payı bağışlayır. Altı ay sonra, qaraciyərin bir hissəsini Holly (Judian Elder) adlı bir uşaq təhlükəsizliyi işçisinə bağışlayır. Bundan sonra o, donor orqanlarına aşağıdakı namizədləri axtarmağa başlayır. Gənclik hokkey məşqçisi Corcu (Bill Smithrovich) tapır və ona bir böyrək bağışlayır, sonra Nikolas (Quentin Kelly) adlı bir oğlana sümük iliyi bağışlayır.
Ölümündən iki həftə əvvəl, Holly ilə əlaqə saxlayır və kömək etməyə layiq başqa birini tanıdığını soruşur. Otağını daim döydürən Connie Tepozu (Elpidia Carrillo) işarə edir.
Milyon funt sterlinq dəyərində bank bileti (film, 1954)
"Milyon funt sterlinq dəyərində bank bileti" (ing. The Million Pound Note) — rejissor Ronald Nimin filmi.
== Məzmun ==
1903-cü ildə amerikalı Henri Adams bədbəxt vəziyyətdə Britaniyaya gəlib çıxır. Cibində qara qəpiyi belə olmayan bu adam təsadüfən Monpelye qardaşları ilə tanış olur. Qardaşlar ona bir zərfdə pul verirlər. Zərfdən 1 milyon funt-sterlinq dəyərində bank bileti çıxır. Bu biletin onda olmasının sayəsində Henri Londonun yüksək təbəqəli adamlarının əhatəsinə düşür...
Brikston funtu
Brikston funtu — 17 sentyabr 2009-cu ildə buraxılıb. Brikston funtu regional valyutadır, funt sterlinqə alternativ kimi də götürülür. İlk dəfə 18 sentyabr 2009-cu ildə 80 yerli şirkət tərəfindən valyuta kimi qəbul edilib. Brikston funtundan başqa Devonun Totnes, Qlosterşr qraflığının Straud şəhərində və Sasseks qraflığının Lyuis şəhərlərində yerli valyutalar buraxılır.
Brikston funtunu buraxmaqda məqsəd yerli iqtisadiyyata investisiyanı həvəsləndirmək, istehsalçılar arasında qarşılıqlı dəstək mühiti yaratmaq, yerli istehsalla yerli ticarət şəbəkələri arasında əlaqə yaratmaqdır. £ B 1, B £ 5, B £ 10 və £ 20 B əskinazları vardır və üzərilərində yerli məşhurlar təsvir edilib. Şəhər şurası New Economics Foundation şirkəti ilə əskinaz layihəsinin tərtib edilməsi ilə bağlı saziş imzalayıb.
29 sentyabr 2011-ci ildə isə Brikston funtunun elektron versiyası buraxıldı.
Kağız pulların ikinci buraxılışında Brikston məşhurlarının şəkilləri yerləşdirildi. B £ 1 -də mədəniyyət arxivinin yaradıcısı Len Qarrisonun, B £ 5-də "Çikaqo Bullz" komandasının oyunçusu Lyol Denqin, B £ 10-də Devid Bounun, £ 20 B-də isə İkinci Dünya MÜharibəsində məxfi agent olmuş Violette Kabonun şəkilləri yerləşdirildi.
Bristol funtu
Bristol funtu (£B) — 19 sentyabr 2012-ci ildə Böyük Britaniyanın Bristol şəhərində buraxılmış regional valyuta. Yerli iqtisadiyyatı dəstəkləmək üçün buraxılıb və yerli müəssisələr arasında istifadə edilir (buraxılan ərəfədə 300 yerli müəssisə ondan istifadəyə imza atıblar). Bristol funtu Britaniya funtuna ekvivalentdir və sərbəst şəkildə Britaniya funtuna və əks halda dəyişilə bilinir.
== Əskinazları ==
Müstəqil şirkətlər tərəfindən də buraxıla bilir. Onun saxtalaşdırılmaması üçün xüsusi tədbirlər görülüb. Xarici görünüş üşçün 8 variantdan istifadə edilir. Onlar müsabiqəyə təklif edilmiş min variantdan hər nomunal üçün iki variant seçilib.
Bristol funtu həmçinin elektron tranzaksiya edilə bilir.
== Qanuniliyi ==
Bristol funtu dövlət ödəniş vasitəsi olmasa da Britaniya qanunları ölkə ərazisində regional valyutalardan istifadə etməyə icazə verir. Bristol funtundan başqa Britaniya ərazisində aşağıdakı yerli valyutalardan da istifadə edilir:
Şotland funtu
Gernsi funtu
Men adası funtu
Brikston funtu
Lyuis funtu
Totnis funtu
Stroud funtu və s.
Britaniya funtu
Funt sterlinq, funt, Britaniya funtu (ing. Pound sterling, Pound, British pound) —Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının milli pul vahidi.
Funt sterlinq həmçinin Gernsi, Cersi və Men adası taxt-tac ərazilərinin paralel valyutası, Folklend adaları, Cəbəli-Tariq, Müqəddəs Yelena adası, Dirçəliş və Kristian-da-Kunyanın isə qanuni ödəniş vasitəsidir.
Funt sterlinq 100 pennidən ibarətdir. Simvolu — £ (lat. Libradan — libra, funta ekvivalentdir). Кodu ISO 4217 — GBP (ing. Great Britain Pound), hərdən istifadədən çıxmış abbrevaturadan da istifadə edilir — UKL (United Kingdom Libra). Dövriyyədə 5, 10, 20, 50 funtluq əskinaz; 1, 2, 5, 10, 20, 50 pensli, 1 və 2 funtlu sikkələr vardır. Nadir halda 25 pensli və 5 funtlu sikkələrə də rast gəlinir.
Cersi funtu
Cersi funtu (ing. Jersey pound, fr. Livre de Jersey) — Cersinin pul vahidi. 2010-cu ildən əskinazlarda yazılar ingilis (funtlarda) və fransız dillərində (livrdə) göstərilir.
Cersi funtu funt sterlinqə 1:1 nisbəti ilə bağlıdır. Adada Cersi vayutası ilə yanaçı, Böyük Britaniya funtu və Böyük Britaniyananın regional valyutaları da qəbul edilir. Böyük Britaniyanın digər ərazilərində cersi funtu ödəniş vasitəsi kimi hesab edilməsə də ödənişə qəbul edilir. Bu valyuta üçün ISO 4217 standartı ayrıca kod nəzərdə ututmasa da lazım gəldikdə JEP abbveraturasından istifadə edilir.
== Əskinaz və sikkələr ==
Dövriyyədə 1/2 (1981-ci ildə ləöv edilib), 1, 2 pens (1971-ci ildən), 5, 10 pens (1968-ci ildən), 20 pens (1982-ci ildən), 50 pens (1969-cu ildən), 1 funt (1982-ci ildən), 2 funt (1998-ci ildən) sikkələr var. Axırıncı ikisi nadir tapılı.
Cəbəli-Tariq funtu
Cəbəllüttariq funtu (ing. Gibraltar pound) — Cəbəllüttariqin pul vahidi, bəzən livr də adlanır. 1971-ci ilədək 1 funt = 4 kron = 20 şillinq = 240 pens, 1971-ci ildən 1 funt = 4 kron = 100 yeni pensi (1988-ci ildən sadəcə pens). Simvolu: £. Cəbəlüttariq funtu Funt sterlinqə bərabərdir.
Cəbəllüttariq funtu
Cəbəllüttariq funtu (ing. Gibraltar pound) — Cəbəllüttariqin pul vahidi, bəzən livr də adlanır. 1971-ci ilədək 1 funt = 4 kron = 20 şillinq = 240 pens, 1971-ci ildən 1 funt = 4 kron = 100 yeni pensi (1988-ci ildən sadəcə pens). Simvolu: £. Cəbəlüttariq funtu Funt sterlinqə bərabərdir.
Cənubi Sudan funtu
Cənubi Sudan funtu (ISO 4217 : SSP) - Cənubi Sudanda istifadə edilən rəsmî pul vahididir. Cənubi Sudan Bankı tərəfindən dövriyyəyə buraxılır. 1 Cənubi Sudan funtu piastreyə bərabərdir.
8 sentyabr 2016 tarixinə aid məzənnəyə görə, 1 Cənubi Sudan funtu = 0.164745 ABŞ dolları.
Folklend adaları funtu
Folklend adaları funtu (ing. Falkland Islands pound) — Böyük Britaniyanın dəniz ərazilərindən olan Folklend adalarının pul vahididir.
== Tarixi ==
Folklend adaları funtunun əsginaslarının buraxılışı 1899-cu ildə adanın hökuməti tərəfindən başlanmışdır. 1974-cü ildə Folklend adaları sikkələrinin buraxılışına başlamışdır. Məzənnə Folklend adaları funtu = funt sterlinq nisbətində qurulmuşdur. Həmçinin Böyük Britaniyanın sikkələri adanın ərazisində qanuni ödəmə vasitəsidir. İngiltərə Bankının əsginasları, Şotlandiya və Şimali İrlandiya bankları rəsmi qanuni ödəmə vasitəsi hesab edilmir, amma mübadilədə istifadə olunurlar.
Əvvəlcə Folklend adaları funtu funt sterlinq kimi 20 şillinq və 240 pens bərabər idi, 1971-ci ilin 14 fevralından isə 100 pensə bərabərdir.
== Valyuta məzənnəsi rejimi ==
Folklend adaları funtunun məzənnəsi 1:1 nisbətində funt sterlinqlə əlaqədardır.
== İstinadlar ==
== Xarici keçidlər ==
Банкноты стран мира.
Funtikovun Mühakiməsi (1925)
== Məzmun ==
Funtikov 26 Bakı komissarının güllələnməsinin təşkilatçılarından biridir. Bu reportaj-filmdə Türk İşçi-Kəndli Teatrında keçirilən məhkəmə prosesi əks etdirilmişdir. Burada məşhur vəkil Qalperinin də məhkəmədə iştirak etməsi göstərilmişdir.
Funtikovun mühakiməsi (film, 1925)
== Məzmun ==
Funtikov 26 Bakı komissarının güllələnməsinin təşkilatçılarından biridir. Bu reportaj-filmdə Türk İşçi-Kəndli Teatrında keçirilən məhkəmə prosesi əks etdirilmişdir. Burada məşhur vəkil Qalperinin də məhkəmədə iştirak etməsi göstərilmişdir.
Gernsi funtu
Gernsi funtu (ing. Guernsey pound) — Gernsi valyutası. 1921-ci ildən Böyük Britaniya ilə valyuta ittifaqında olduğundan sərbəst valyuta deyil və funt sterlinqə 1:1 nisbəti ilə bağlıdır. Gernsi funtu bütün Böyük Britaniya ərazisində ödənişə qəbul edilir.
== Tarixi ==
1834-cü ilədək Gernsidə valyuta kimi fransız livri işlədilirdi. Sonradan 1921-ci ilədək ödənişə Fransa frankı qəbul edilməyə başlandı. 1827-ci ildən yerli funt əskinazları buraxılmağa başlandı. 1830-cu ildən dubl sikkələri dövriyyəyə daxil oldu (80 dubl 1 frank idi).
1848–1850-ci illərdə adada funtlar işlənməyə başladı (12.5 Gernsi pensi 1 şillinq idi). 1914-cü ildə yeni əskinazlar dövriyyəyə girdi.
Livan funtu
Livan funtu və ya livr (ərəb. ليرة لبنانية, fr. livre libanaise, ing. lebanese pound) — Livanın pul vahididir. Livanda pul vahidini Livan lirası adı altında istifadə edirlər..
Daha əvvəl bir Livan funtu 100 piastra bərabər idi, amma belə bölgüdən sonra ölkədə inflyasiya yarandığından ölkə bu sistemdən imtina etdi. ISO 4217 beynəlxalq standartına uyğun olaraq Livan funtunun beynəlxalq işarəsi — LBP-dir.
== Sikkələr ==
Pul dövriyyəsində 25, 50, 100, 250 və 500 Livan funtu nominallı sikkələrə rast gəlmək mümkündür.
== Əsginaslar ==
Pul dövriyyəsində 1000, 5000, 10000, 20000, 50000 və 100000 Livan funtu nominallı əsginaslara rast gəlmək mümkündür.
Əsginaslar Qəznədə çap edilir.
Lyuis funtu
Lyuis funtu — Böyük Britaniyanın Lyuis şəhərində istifadə edilən regional valyuta. Digər regional valyutaların istifadəsi təcrübəsindən istifadə edərək şəhər şurası onun 2008-ci ilin sentyabrından dövriyyyəyə buraxılmasına razılıq verdi. Qərarın iqlimin dəyişməsi və neftin qiymətinin artmasından yaranan problemlərin aradan qaldırılması məqsədilə qəbul edildiyi bildirilirdi.
== Tarixi ==
Lyuis ilk dəfə öz valyutasını 1789-cu ildə buraxıb, ancaq 1895-ci ildə digər regional valyutalarla birgə buraxılışı dayandırılıb. Onun buraxılışı kütləvi informasiya vasitələrində uzun müddət müzakirələrdən sonra 2008-ci ilin sentyabrında bərpa edilib.
3 iyul 2009-cu ildə elan edildi ki, onun buraxılışı davam etdiriləcək. £ 5, £ 10 və £ 21 dəyərli funtların buraxılışı üzərində iş gedir.
== Dəyəri ==
1 Lyuis funtu 1 funt sterlinqə bərabərdir və Lyuisin 130 mağazasında qəbul edilir (dövriyyəyə buraxılanda onların sayı 70 idi).
Men adası funtu
Men adası funtu (ing. Manx pound) — Böyük Britaniyanın və Men adasının pul vahidi. Men adası hökuməti tərəfindən buraxılır. 1 Men funtu = 100 pens. Simvolu: £ , bank kodu: IMP (Isle of Men Pound). Dövriyyədə 1, 5, 10, 20, 50 funtluq əskinazlar; 1, 2, 5, 10, 20, 50 pensli və 1, 2, 5 funtlu sikkələr vardır.
Olderni funtu
Olderni funtu (ing. Alderney pound) — Gernsi beylivikasının tərkibinə daxil olan Olderni adasının pul vahididir.
Olderni Hökuməti haqqında qanuna uyğun olaraq ada pul nişanlarının buraxılışı hüququna malikdir. Həmin valyuta adanın funtundan və Böyük Britaniyanın funt-sterlinq valyutasından ibarətdir.
Sikkələrin buraxılışı 1989-cu ildən başlanmışdır. Mis-nikel ərintisindən sikkələr kəsilir, həmçinin gümüşdən və qızıldan qəpiklər hazırlanır.
Olderni sikkələri yalnız kolleksiya sikkələri kimi buraxılır və mübadilədə faktiki olaraq istifadə olunmur.
Bir funt çox nadir əsginas kimi 1810-cu ildə Olderni Kommersiya Bankı tərəfindən buraxılmışdı. O nadir valyuta kimi dünya kağız pulunun standart kataloquna daxil edilmişdi. — "PS181.
Straud funtu
Straud funtu — İngiltərənin Straud şəhərində istifadə edilən regional valyuta . Totnis funtu və Lyuis funtundan sonra buraxılan üçüncü yerli valyutadır. 12 sentyabr 2009-cu ildən dövriyyədədir.
== Yaranma tarixi ==
12 sentyabr 2009-cu ildə, yerli keçid qrupunun təşəbbüsü ilə buraxılıb, . Totnis və Lyuis funtlarından fərqli olaraq o bir qədər fərqli sxemlə buraxılıb. 2010-cu ilin aprelinə olan məlumata görə Qlosterşir qraflığının 30 müəssisəsi bu valyuta ilə işləyir.
Buraxılış günü dövriyyəyə 1 000 Straud funtu buraxıldı və hər alıcı azı 1 yerli funt almalı idi.
2011-ci ilə artıq 4 000 yerli funt alınır. Ancaq bununla belə bəzi yerli müəssisələr şikayət edirdilər ki, müştərilər onları dəstəkləsələr də , yenə də funt sterinqə üstünlük veririlər.
== Tərtibi ==
Straud funtu dörd nominalda: £ 1, £ 2, £ 5 və 10 funtluq olur.
Suriya funtu
Suriya funtu və ya Suriya lirəsi (ərəb. الليرة السورية al-līra as-sūriyya; fr. livre syrienne; simvol: LS və ya £S; code: SYP) - Suriya respublikasının pul vahidi. Suriya Mərkəzi Bankı tərəfindən buraxılır. 1 funt 100 quruşa bölünür, baxmayaraq ki, artıq quruş tədavülə çıxardılmır.
1958-ci ilə qədər əsginasların ön tərəfi ərəb, arxa tərəfi isə fransız dilində buraxılırdı. Müstəqilliyə qədər sikkələrdə ərəb və fars dillərindən istifadə olunurdu, daha sonra isə yalnız ərəb dili istifadə edildi.
== Tarixi ==
400 il davam edən Osmanlı İmperiyası dövründə Suriyada əsas mübadilə vahidi Osmanlı lirəsi idi. Osmanlı İmperiyasının süqutundan sonra Fransa işğalına məruz qalan Suriya mandat olmuş, Livan, Transiordaniya və Fələstinin daxil olduğu Fransız və İngilis mandatı altında olan ərazilərdə Misir funtu istifadə edilmişdi. Livan və Suriyanı ayrı bir mandat altında alan Fransız hökuməti Misir valyutasını əvəz etməyə çalışdı və yeni mandatı altındakı ölkələrdə pul buraxılması üçün Banque de Syrie (Osmanlı Bankının Fransız filialı) ticarət bankını qurdu.
Totnis funtu
Totnis funtu — İngiltərənin Devon qraflığının Totnis şəhərində dövriyyədə olan alternativ regional valyuta .
Bu xüsusi inkişaf qrupunun şəhərin inkişafı üçün nəzərdə tutduğu konsepsiyanın bir hissəsidir.
== Tarixi ==
Totnis funtu ideyası 2007-ci ilin mart ayında Totnisin iqtisadiyyat və yaşama imkanlarını müəyyənləşdirən qrup tərəfindən irəli sürülüb. Qrup bildirirdi ki, "iqtisadi lokalizasiya keçid dövrünün əsas aspektlərindədndir və həm yerli iqtisadiyyatı mıhkəmləndirir, həm də pulların kənara axmasının qarşısını alır".
== Gözləntilər ==
Təşəbbüskarlar yerli funtun tətbiqindən aşağıdakı faydaları gözləyirlər :
Dövriyyədə olan pul vasitəsilə yni münasibətlər yaranacaq
İnsanlar pulu hara xərclədiklərini düşünəcəklər
Yerli ticarət həvəsləndiriləcək
Turistlər yerli müəssisələrdən istifadəyə həvəsli olacaqlar
== İstifadəsi ==
1 Totnis funtu 1 funt sterlinqə bərabərdir.
2008-ci ilin dekabrında Totnis funtu eBay sistemində £ 13,02 satılıb. 2008-ci ilin sentyabrına 70 yerli müəssisə Totnis funtu qəbul edib.
== Buraxılışı ==
Totnis funtu yerli Colourworks firmasında çap edilir.
Şotland funtu
Şotland funtu (ş.german Pund Scots, ing. Pound Scots) — Şotlandiya krallığının XII–XVIII əsrlərdə pul vahidi. Hal-hazırda Şotlandiya bankları tərəfindən buraxılan əskinazlar da bəzən "Şotland funtu" adlandırılır.
== Müstəqil Şotlandiyanın pul vahidi ==
Şotlandiya sikkələrinin buraxılması kral I David dövründə baş tutub (1124–1153-cü illərdə hakimiyyətdə olub). Onlar funt stetrlinq kimi 20 şillinq və 240 pensdən ibarət olub.
Şotland funtunun keyfiyyəti aşağı düşdükcə onun ingilis funtuna nisbəti də dəyişirdi. 1603-cü ildə Şotlandiya kralı I Yakov İngiltərənin kralı olduqdan sonra 1 funt sterlinq 12 şotland funtuna bərabər edildi. 1707-ci ildə Uniya haqqında Akt qəbul edildikdən sonra şotland funtu dövriyyədən çıxarıldı.
== Şotlandiya banklarının əskinazları ==
Müstəqil dövlət olmasa da, Şotlandiyanın üç bankı öz əskinazlarını buraxmaq hüququna malikdir. Onlar "Şotland funtu" adlanmasalar da, funt sterlinq kimi nominala malikdirlər.