TƏHLÜKƏSİZ

Təhlükəsiz rejim (safe mode) – kompüterin əməliyyat sisteminin diaqnostik rejimi. Təhlükəsizlik rejimi əməliyyat sistemi ilə bağlı bir çox problemlərin aradan qaldırılması üçün nəzərdə tutulub. Microsoft Windows, Mac OS X və Ubuntu kimi çağdaş əməliyyat sistemlərində təhlükəsizlik rejimi gerçəkləşdirilib (Mac OS X sistemində bu rejim "Safe Boot" adlanır). Mürəkkəb elektron qurğularda da belə bir rejim nəzərdə tutulur. Təhlükəsizlik rejimində əməliyyat sisteminin funksionallığı məhdudlaşdırılır, ancaq problemlərin seçdirilməsi asanlaşır, çünki mahiyyətə uyğun olmayan komponentlərin əksəriyyəti “söndürülür”. Microsoft Windows əməliyyat sistemində təhlükəsizlik rejimi sistemin yüklənməsi zamanı F8 klavişi vasitəsilə aktivləşdirilir. Standart "Safe Mode" variantı ilə bərabər, bu menyuda bir sıra digər təhlükəsiz rejimlər də mövcuddur: Safe Mode with Networking – Şəbəkə dəstəkli Təhlükəsiz rejimdir, şəbəkənin istifadəsi üçün lazım olan sürücü və xidmətləri yükləyir. İnternet və ya lokal şəbəkədən istifadə etməyə imkan verir. Safe Mode with Command Prompt – Əmr sətri ilə Təhlükəsiz rejimdir, adi rejim ilə eynidir, lakin standart qrafik mühit yerinə əmr sətrini (cmd.exe) işə salır. Enable VGA Mode – VGA rejimi, Windows-u 640x480 ekran keyfiyyəti ilə işə salır və cari sürücüdən istifadə edir (adi təhlükəsiz rejimi isə vga.sys sürücüsündən istifadə edir).

"Təhlükəsiz Şəhər" Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Mərkəzi — Daxili İşlər Nazirliyinin orqanı. == "Təhlükəsiz Şəhər" sisteminin təyinatı == Bakı şəhərində əməliyyat şəraitinə nəzarətin gücləndirilməsi, asayişin qorunması, baş vermiş hadisələrin canlı olaraq izlənməsi, mümkün terror hadisələrinin qarşısının alınması və eləcə də baş vermiş hadisə zamanı Daxili İşlər Orqanlarının çevikliyinin yüksəldilməsinin təmin olunmasıdır. Bu məqsədlə, "Təhlükəsiz Şəhər Avtomatik İdarəetmə Mərkəzi"nin binası tikilərək beynəlxalq standartlara uyğun olaraq dünyanın aparıcı şirkətlərinin avadanlıqları ilə təchiz edilmiş və ilkin mərhələdə Bakı şəhərində müəyyən edilmiş 200 nöqtədə 550 ədəd (bunlardan 200-ədədi mərkəzdən idarə olunan, 350-ədədi sabit) videokameralar quraşdırılmışdır. Videokameraların qeydə aldığı görüntülər Mərkəzdən əlavə, Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti (XDMX), Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi idarəsi, DİN-in inzibati binasında yerləşən qərargah, BBPİ-i, BDYPİ, BMİ, Bakı şəhər DYPİ, həmçinin Bakı şəhər rayon polis idarələri tərəfindən həmin rayonun inzibati ərazisini əhatə etməklə müşahidə olunur. Qeydə alınan bu görüntülər 30 gün müddətinə arxivləşdirilir, şəhərdə baş verən hadisələrə canlı və ya arxivdən baxılması təmin edilir. Zərurət yarandıqda arxivdəki görüntülər müxtəlif elektron informasiya daşıyıcılarına köçürülərək daha uzun müddətdə saxlanıla bilər. == Sistemin üstünlükləri == 1)10.000-lərlə kameranı mərkəzdən izləmək və idarə etmək imkanına malikdir. Mərkəzdən sistemə bağlanmış bütün cihazların idarə olunmasını təmin edir. Hərəkətin izlənməsinin mərkəzdən idarə olunması və tənzimlənməsi mümkündür. 128 bit şifrləmə əlaqənin təhlükəsizliyini təmin edir.

"Təhlükəsiz Şəhər" Avtomatlaşdırılmış İdarəetmə Mərkəzi — Daxili İşlər Nazirliyinin orqanı. == "Təhlükəsiz Şəhər" sisteminin təyinatı == Bakı şəhərində əməliyyat şəraitinə nəzarətin gücləndirilməsi, asayişin qorunması, baş vermiş hadisələrin canlı olaraq izlənməsi, mümkün terror hadisələrinin qarşısının alınması və eləcə də baş vermiş hadisə zamanı Daxili İşlər Orqanlarının çevikliyinin yüksəldilməsinin təmin olunmasıdır. Bu məqsədlə, "Təhlükəsiz Şəhər Avtomatik İdarəetmə Mərkəzi"nin binası tikilərək beynəlxalq standartlara uyğun olaraq dünyanın aparıcı şirkətlərinin avadanlıqları ilə təchiz edilmiş və ilkin mərhələdə Bakı şəhərində müəyyən edilmiş 200 nöqtədə 550 ədəd (bunlardan 200-ədədi mərkəzdən idarə olunan, 350-ədədi sabit) videokameralar quraşdırılmışdır. Videokameraların qeydə aldığı görüntülər Mərkəzdən əlavə, Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti (XDMX), Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi idarəsi, DİN-in inzibati binasında yerləşən qərargah, BBPİ-i, BDYPİ, BMİ, Bakı şəhər DYPİ, həmçinin Bakı şəhər rayon polis idarələri tərəfindən həmin rayonun inzibati ərazisini əhatə etməklə müşahidə olunur. Qeydə alınan bu görüntülər 30 gün müddətinə arxivləşdirilir, şəhərdə baş verən hadisələrə canlı və ya arxivdən baxılması təmin edilir. Zərurət yarandıqda arxivdəki görüntülər müxtəlif elektron informasiya daşıyıcılarına köçürülərək daha uzun müddətdə saxlanıla bilər. == Sistemin üstünlükləri == 1)10.000-lərlə kameranı mərkəzdən izləmək və idarə etmək imkanına malikdir. Mərkəzdən sistemə bağlanmış bütün cihazların idarə olunmasını təmin edir. Hərəkətin izlənməsinin mərkəzdən idarə olunması və tənzimlənməsi mümkündür. 128 bit şifrləmə əlaqənin təhlükəsizliyini təmin edir.

Təhlükəsiz Wi-Fi girişi WPA (Wi-Fi Protected Access)Wi-Fi Protected Access (WPA) və Wi-Fi Protected Access II (WPA2) simsiz kompüter şəbəkələrini təmin etmək üçün Wi-Fi İttifaqı tərəfindən hazırlanmış iki təhlükəsizlik protokolu və təhlükəsizlik sertifikatı proqramlarıdır. == Tarixi == WEP protokolunun kriptoqrafik dözümlə əlaqəli bir neçə vacib probleminin həlli üçün 2003-cü ildə standart kimi təklif edilib. WPA2 isə 2004-cw ildə yaradılmışdır == WPA == Wi-Fi İttifaqı, WPA-nın tam IEEE 802.11i standartının mövcudluğuna qədər WEP-in yerinə yetirilməsi üçün ara tədbir kimi nəzərdə tutdu. Əsas xüsusiyyəti şifrləmə açarlarının TKIP (Temporal Key Integrity Protocol) protokolu bazasında dinamik generasiyası texnologiyasıdır. Bundan başqa, WPA-da kriptoqrafik nəzarət cəmləri MIC (Message Integrity Code – məlumatın tamlıq kodu) adlı yeni metod ilə hesablanır və AES standartı ilə şifrləmə də dəstəklənir. == Ədəbiyyat == İmamverdiyev Y.N, "İnformasiya təhlükəsizliyi terminlərinin izahlı lüğəti", 2015,“İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı,160 səh.

IP təhlükəsizliyi (Internet Protocol Security (IPsec))-– IP protokolu ilə ötürülən verilənlərin təhlükəsizliyini təmin etmək üçün protokollar toplusu. == Əsas məqsədi == Hesablama prosesində İnternet Protokolu Təhlükəsizliyi (IPsec) bir şəbəkədən göndərilən məlumat paketlərini təsdiqləyən və şifrləyən bir şəbəkə protokolu paketidir. İnternet Protokolunun təhlükəsizliyi (IPsec) İnternet Protokolu (IP) şəbəkələri üzərindəki ünsiyyəti qorumaq üçün kriptoqrafik təhlükəsizlik xidmətlərindən istifadə edir. IP-paketlərin autentifikasiyasını, tamlığının yoxlanmasını və/və ya şifrlənməsini həyata keçirməyə imkan verir. IPSec-ə İnternet şəbəkəsində açarların təhlükəsiz mübadiləsi üçün protokollar da daxildir. Əsasən VPN-lərin yaradılması üçün istifadə edilir. == Tarixi == 1980-ci illərin sonlarında ABŞ NIST İnternet üçün bir sıra təhlükəsizlik protokolu hazırlamışdır. Bunlardan biri, Layer-3 (SP3) Təhlükəsizlik Protokolu Motorola tərəfindən satılan IP şifrləmə cihazlarında tətbiq edilmişdir. ESP SPF protokolunun birbaşa törəməsidir. 1995-ci ildə isə İPsec rəsmi olaraq təsdiq olunub.

Kibertəhlükəsizlik, kompüter təhlükəsizliyi, rəqəmsal təhlükəsizlik və ya informasiya texnologiyaları təhlükəsizliyi (İT təhlükəsizliyi) — kompüter sistemləri və şəbəkələrinin məlumatlarını icazəsiz açıqlanma, texniki vasitələrin, proqram təminatının və ya verilənlərin oğurlanması, eləcə də zədələnməsi ilə nəticələ bilən zərərli aktorların hücumlarından, habelə təmin edilən xidmətlərin pozulmasından və ya yanlış istiqamətləndirilməsindən qorunmasıdır. Bu sahə kompüter sistemləri, internet, habelə Bluetooth və Wi-Fi kimi simsiz şəbəkə standartlarına qarşı etibarın artmasına görə vacibdir. Smart telefonlar, televizorlar və əşyaların internetini (IoT) təmin edən müxtəlif cihazlar da daxil olmaqla smart cihazların artması da bu sahənin əhəmiyyətini artırır. Kibertəhlükəsizlik həm məlumat sistemlərinin qarışıq olması, həm də dəstəklədikləri cəmiyyətlərə görə müasir dünyanın ən mühüm məsələlərindən biridir. Təhlükəsizlik xüsusilə də distrubasiya, seçkilər və maliyyə kimi geniş əhatəli fiziki təsirlərə malik irimiqyaslı sistemləri idarə edən sistemlər üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Kibertəhlükəsizliyin bir çox istiqaməti elektron şifrələr və şifrələmə kimi rəqəmsal müdafiə sxemlərini əhatə edir, lakin ondan həmçinin metal kilidlər kimi fiziki təhlükəsizlik müdafiələrinə yönəlmiş icazəsiz müdaxilələrin qarşısını almaq üçün hələ də istifadə edilir. == Tarix == İnternetin gəlişindən və son illərdə başlanan rəqəmsal transformasiya ilə kibertəhlükəsizlik anlayışı həm peşəkar, həm də şəxsi həyatımızda tanış bir mövzuya çevrildi. Kibertəhlükəsizlik və kiber təhdidlər texnoloji dəyişikliklərin son 50 ilində ardıcıl olaraq mövcuddur. 1970 və 1980-ci illərdə kompüter təhlükəsizliyi əsasən internet konsepsiyasına qədər akademik mühitlə məhdudlaşdı, burada artan əlaqə ilə kompüter virusları və şəbəkə müdaxilələri artmağa başladı. 1990-cı illərdə virusların yayılmasından sonra 2000-ci illər kibertəhlükəsizliy və kibertəhlükəsizliyin institusionallaşdırılması aktual mövzuya çevrildi.

Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı (KTMT; rus. Организация Договора о коллективной безопасности, Organizacija Dogovora o kollektivnoj bezopasnosti, ODKB) — 15 may 1992-ci il tarixində əsası qoyulmuş hökumətlərarası hərbi ittifaqdır. 1992-ci ildə Müstəqil Dövlətlər Birliyinə üzv olan altı post-Sovet dövləti olan Rusiya, Ermənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi imzaladılar. Üç digər post-Sovet ölkəsi olan Azərbaycan, Belarus və Gürcüstan isə 1994-cü ildə bu müqaviləni imzaladı. Beş ildən sonra bu müqaviləni imzalamış doqquz dövlətdən altısı (Azərbaycan, Gürcüstan və Özbəkistan istisna olmaqla) müqavilənin müddətini daha beş il artırmaq barədə razılığa gəldi. 2002-ci ildə isə həmin altı ölkənin razılığı ilə Kollektiv Təhlükəsizlik Müqaviləsi Təşkilatı adı altında hərbi ittifaq təşkil olundu. Özbəkistan 2006-cı ildə yenidən KTMT-yə üzv olsa da, 2012-ci ildə təşkilatı tərk etdi. Yeni yaradılmış təşkilatın baş katibi vəzifəsinə Nikolay Bordyuja təyin olundu. 23 iyun 2006-cı ildə Özbəkistan KTMT-nin tam hüquqlu üzvü elan olundu və 28 mart 2008-ci ildə özbək parlamenti üzvlüklə bağlı qanunu ratifikasiya etdi. 2012-ci ildə isə Özbəkistan təşkilata üzvlükdən imtina etdi.

Kibertəhlükəsizlik, kompüter təhlükəsizliyi, rəqəmsal təhlükəsizlik və ya informasiya texnologiyaları təhlükəsizliyi (İT təhlükəsizliyi) — kompüter sistemləri və şəbəkələrinin məlumatlarını icazəsiz açıqlanma, texniki vasitələrin, proqram təminatının və ya verilənlərin oğurlanması, eləcə də zədələnməsi ilə nəticələ bilən zərərli aktorların hücumlarından, habelə təmin edilən xidmətlərin pozulmasından və ya yanlış istiqamətləndirilməsindən qorunmasıdır. Bu sahə kompüter sistemləri, internet, habelə Bluetooth və Wi-Fi kimi simsiz şəbəkə standartlarına qarşı etibarın artmasına görə vacibdir. Smart telefonlar, televizorlar və əşyaların internetini (IoT) təmin edən müxtəlif cihazlar da daxil olmaqla smart cihazların artması da bu sahənin əhəmiyyətini artırır. Kibertəhlükəsizlik həm məlumat sistemlərinin qarışıq olması, həm də dəstəklədikləri cəmiyyətlərə görə müasir dünyanın ən mühüm məsələlərindən biridir. Təhlükəsizlik xüsusilə də distrubasiya, seçkilər və maliyyə kimi geniş əhatəli fiziki təsirlərə malik irimiqyaslı sistemləri idarə edən sistemlər üçün böyük əhəmiyyət daşıyır. Kibertəhlükəsizliyin bir çox istiqaməti elektron şifrələr və şifrələmə kimi rəqəmsal müdafiə sxemlərini əhatə edir, lakin ondan həmçinin metal kilidlər kimi fiziki təhlükəsizlik müdafiələrinə yönəlmiş icazəsiz müdaxilələrin qarşısını almaq üçün hələ də istifadə edilir. == Tarix == İnternetin gəlişindən və son illərdə başlanan rəqəmsal transformasiya ilə kibertəhlükəsizlik anlayışı həm peşəkar, həm də şəxsi həyatımızda tanış bir mövzuya çevrildi. Kibertəhlükəsizlik və kiber təhdidlər texnoloji dəyişikliklərin son 50 ilində ardıcıl olaraq mövcuddur. 1970 və 1980-ci illərdə kompüter təhlükəsizliyi əsasən internet konsepsiyasına qədər akademik mühitlə məhdudlaşdı, burada artan əlaqə ilə kompüter virusları və şəbəkə müdaxilələri artmağa başladı. 1990-cı illərdə virusların yayılmasından sonra 2000-ci illər kibertəhlükəsizliy və kibertəhlükəsizliyin institusionallaşdırılması aktual mövzuya çevrildi.

Milli Təhlükəsizlik Agentliyi (ing. National Security Agency) — Milli Kəşfiyyat Direktorunun (DNI) səlahiyyəti altında olan ABŞ Müdafiə Nazirliyinin milli səviyyəli kəşfiyyat orqanı. MTA, siqnal kəşfiyyatı (SIGINT) kimi tanınan bir intizam üzrə ixtisaslaşmış xarici və yerli kəşfiyyat və əks-kəşfiyyat məqsədləri üçün məlumat və məlumatların qlobal monitorinqi, toplanması və işlənməsinə cavabdehdir. O həmçinin ABŞ rabitə şəbəkələrinin və informasiya sistemlərinin mühafizəsi ilə məşğuldur. MTA öz missiyasını yerinə yetirmək üçün müxtəlif tədbirlərə güvənir, lakin onların əksəriyyəti gizlidir. Agentliyin mövcudluğu 1975-ci ilə qədər gizli saxlanılıb. Təxminən 32.000 əməkdaşı var. İkinci Dünya Müharibəsində kodlaşdırılmış kommunikasiyaları deşifrə etmək üçün yaradılmış, daha sonra 1952-ci ildə prezident Harri Trumen tərəfindən rəsmi olaraq yaradılmışdır. O zaman və Soyuq Müharibənin sonu arasında, personal və büdcə baxımından ABŞ kəşfiyyat təşkilatları arasında ən böyüyü olmuşdur, lakin 2013-cü ilə qədər mövcud olan məlumatlar Mərkəzi Kəşfiyyat İdarəsinin (CIA) 14,7 milyard dollarlıq büdcə ilə bu mövzuda irəlidə olduğunu göstərir. MTA hazırda bütün dünyada kütləvi məlumatların toplanması ilə məşğuldur və bu məqsədlə bir üsul olaraq elektron sistemləri fiziki olaraq səhv salması məlumdur.

Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və ya qısaca MTN — 1991–2015-ci illər ərzində kəşfiyyat, əks-kəşfiyyat fəaliyyəti, dövlət sirrinin mühafizəsi, cinayətlərin aşkarlanması, qabaqlanması, qarşısının alınması və açılması sahəsində Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş səlahiyyətləri həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı. == Haqqında == Nazirlik öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri, Nazirliyin əsasnaməsini və normativ-hüquqi aktlarını rəhbər tutmuşdur. Nazirlikdə işləmək üçün Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi Heydər Əliyev adına Akademiyasına daxil olub burada təhsil ala bilərdilər. Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin rəsmi internet saytı Nazirliyin başlıca fəaliyyət istiqamətləri barədə məlumatların ölkə və dünya ictimaiyyətinə ilk mənbədən çatdırılmasına xidmət etmişdir. == Milli təhlükəsizlik nazirləri == İlhüseyn Pirhüseyn oğlu Hüseynov (7 noyabr 1991 – 16 may 1992) Fəxrəddin Ayət oğlu Təhməzov (16 may 1992 – 17 iyun 1993) Nəriman Şamo oğlu İmranov (3 iyul 1993 – 22 sentyabr 1994) Namiq Rəşid oğlu Abbasov (22 mart 1995 – 23 iyul 2004) Eldar Əhməd oğlu Mahmudov (23 iyul 2004 – 17 oktyabr 2015) === Vəzifəni icra edənlər === Namiq Rəşid oğlu Abbasov (i. e. 17 iyun – 3 iyul 1993; 22 sentyabr 1994 – 22 mart 1995) Mədət Qəzənfər oğlu Quliyev (i. e.

Azərbaycan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və ya qısaca MTN — 1991–2015-ci illər ərzində kəşfiyyat, əks-kəşfiyyat fəaliyyəti, dövlət sirrinin mühafizəsi, cinayətlərin aşkarlanması, qabaqlanması, qarşısının alınması və açılması sahəsində Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə müəyyən edilmiş səlahiyyətləri həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı. == Haqqında == Nazirlik öz fəaliyyətində Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını, Azərbaycan Respublikasının qanunlarını, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərman və sərəncamlarını, Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərar və sərəncamlarını, habelə Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələri, Nazirliyin əsasnaməsini və normativ-hüquqi aktlarını rəhbər tutmuşdur. Nazirlikdə işləmək üçün Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi Heydər Əliyev adına Akademiyasına daxil olub burada təhsil ala bilərdilər. Milli Təhlükəsizlik Nazirliyinin rəsmi internet saytı Nazirliyin başlıca fəaliyyət istiqamətləri barədə məlumatların ölkə və dünya ictimaiyyətinə ilk mənbədən çatdırılmasına xidmət etmişdir. == Milli təhlükəsizlik nazirləri == İlhüseyn Pirhüseyn oğlu Hüseynov (7 noyabr 1991 – 16 may 1992) Fəxrəddin Ayət oğlu Təhməzov (16 may 1992 – 17 iyun 1993) Nəriman Şamo oğlu İmranov (3 iyul 1993 – 22 sentyabr 1994) Namiq Rəşid oğlu Abbasov (22 mart 1995 – 23 iyul 2004) Eldar Əhməd oğlu Mahmudov (23 iyul 2004 – 17 oktyabr 2015) === Vəzifəni icra edənlər === Namiq Rəşid oğlu Abbasov (i. e. 17 iyun – 3 iyul 1993; 22 sentyabr 1994 – 22 mart 1995) Mədət Qəzənfər oğlu Quliyev (i. e.

Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyası — ali və əlavə təhsil proqramlarını həyata keçirən, dövlət təhlükəsizlik orqanları üçün xüsusi ixtisaslı ali təhsilli zabit kadrlar hazırlayan, fundamental və tətbiqi elmi tədqiqatlar aparan xüsusi təyinatlı dövlət ali təhsil müəssisəsi. == Haqqında == Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyası Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 1998-ci il 1 dekabr tarixli 37 nömrəli Sərəncamı ilə yaradılmışdır. Akademiyaya Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2005-ci il dekabr ayının 20-də imzaladığı Fərman ilə Akademiyaya Heydər Əliyevin adı verilmişdir. Müstəqil Azərbaycan Respublikasının mühüm dövlətçilik təsisatlarından olan təhlükəsizlik orqanları üçün xalqına və dövlətinə ləyaqətlə xidmət edən, onun təhlükəsizliyinin keşiyində dayanan, sədaqətli və vətənpərvər, yeni nəsil peşəkar və ixtisaslı kadrların hazırlanmasını həyata keçirən Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin Heydər Əliyev adına Akademiyasının yaradılması bilavasitə Ümummilli Lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ümummilli Liderimiz Heydər Əliyevin Universitet və Təhlükəsizlik xidməti haqqında söylədiyi sitat: 2006-cı il mart ayının 27-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, Silahlı Qüvvələrin Ali Baş Komandanı İlham Əliyev Akademiyanı ziyarət etmiş, Heydər Əliyevin möhtəşəm abidəsini, unikal məzmuna və nəfis tərtibata malik "Şöhrət" muzeyini açmış, şücaət rəmzi olan "Döyüş bayrağı"nı Akademiyaya şəxsən təqdim etmişdir. 2008-ci ilin dekabr ayında Akademiyanın yaradılmasının 10 illiyi, 2013-cü ilin dekabr ayında isə 15 illiyi təntənəli surətdə qeyd edilmişdir. Hazırda Akademiyanın maddi-texniki bazasına müasir texniki vasitələr və avadanlıqlarla təchiz edilmiş tədris və inzibati korpuslar, zəngin fonda malik kitabxanalar, kursant yataqxanaları, gözəl tərtibata və audio-video qurğulara malik klublar və mədəni-məişət kompleksi, zəruri avadanlıq və trenajorlarla təchiz edilmiş idman zalları, stadionu, qaçış zolaqları və hovuzu olan İdman və Sağlamlıq kompleksi, tibb xidməti, kursant və zabit yeməkxanaları və digər infrastrukturlar daxildir. Heydər Əliyevin "Şöhrət" muzeyi Akademiya kompleksində xüsusilə önəmli yer tutur. Muzey qarşısında Heydər Əliyevin abidəsi ucaldılmışdır. == Akademiyada tədris == Akademiyada təhlükəsizlik orqanları üçün xüsusi əməliyyat hazırlığı, hüquqşünaslıq, informasiya təhlükəsizliyi və digər istiqamətlərdə peşəkar əməliyyatçı zabit kadrlar hazırlanır.

Ermənistan Milli Təhlükəsizlik Xidməti (Azərbaycan mətbuatında MTX; erm. Հայաստանի Ազգային Անվտանգության Ծառայություն, Hayastani Azqayin Anvtanqutyan Tsarayutyun) — Ermənistan milli təhlükəsizliyi, kəşfiyyat, sərhəd mühafizəsi, informasiya təhlükəsizliyi — kriptoqrafiya, o cümlədən Ermənistan Baş Nazirinin mühafizəsinə cavabdeh dövlət qurumu. == Tarixi == Ermənistan Respublikasının 1991-ci ilin sentyabr ayında SSRİ-nın tərkibindən ayrılmasından sonra, yeni hökumətin qərarı ilə 4 dekabr 1991-ci ildə keçmiş SSRİ Dövlət Təhlükəsizlik Komitəsi Milli Təhlükəsizlik üzrə Dövlət İdarəsi adını almışdır. İdarənin ilk rəisi general-mayor Husik Suren Harutyunyan olmuşdur. O, bu vəzifədə 1992-ci ilin fevral ayına qədər qalmışdır. Ermənistan hökumətinin müvafiq qərarına əsasən 1996–1999-cu illər arasında, Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi və Daxili İşlər Nazirliyi birləşdirilmişdir. 17 dekabr 2002-ci ildə, prezident Robert Koçaryan Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin yaradılması haqqında fərman vermişdir. 2004-cü ildə 12 il Müdafiə Nazirliyinin tərkibində olan Sərhəd Mühafizə Xidməti MTX-nin tərkibinə verilmişdir.

Milli təhlükəsizlik — vətəndaşlar, iqtisadiyyat və digər institutlar da daxil olmaqla milli dövlətin təhlükəsizliyi. Onun təmin edilməsi hökumətin vəzifəsi hesab olunur. Əslində hərbi hücumdan qorunma kimi qəbul edilən milli təhlükəsizlik artıq daha geniş mənalarda istifadə edilməklə qeyri-hərbi aspektləri, yəni iqtisadi təhlükəsizlik, enerji təhlükəsizliyi, ekoloji təhlükəsizlik, ərzaq təhlükəsizliyi, kiber təhlükəsizlik və s. sahələri də əhatə edir. Eynilə, milli təhlükəsizlik risklərinə digər milli dövlətlərin hərəkətləri ilə yanaşı, zorakı qeyri-dövlət subyektləri, narkokartellər və transmilli şirkətlərin fəaliyyəti, eləcə də təbii fəlakətlərin təsirləri daxildir. Dövlətlər milli təhlükəsizliyi qorumaq üçün müxtəlif tədbirlərə, o cümlədən siyasi, iqtisadi və hərbi güc də daxil olmaqla, diplomatiyaya arxalanırlar. Hökumətlər təhlükəsizliyin transmilli səbəblərini (iqlim dəyişikliyi, iqtisadi bərabərsizlik, siyasi təcridetmə və nüvə silahlarının yayılması) azaltmaqla həm regional, həm də beynəlxalq səviyyədə təhlükəsizlik şəraiti qurmağa çalışırlar.

Milli təhlükəsizlik orqanları işçilərinin peşə bayramı — hər ilin 28 mart ayında keçirilən Milli təhlükəsizlik orqanları işçilərinin peşə bayramı günü. == Tarixi == 1918-ci ildə Azərbaycan Xalq Cünhuriyyəti müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra, 1919-cu il martın 28-də Azərbaycanda ilk milli təhlükəsizlik orqanı yaradıldı. Lakin azadlıq çox çəkmədi və 1920-ci ildə sovet ordusu tərəfindən Azərbaycan yenidən işğal edildi. Sovet İttifaqı süquta uğrayandan sonra 1991-ci il noyabrın 1-də Milli Təhlükəsizlik Nazirliyi yarandı. Prezident Heydər Əliyevin 1997-ci il 23 mart tarixli fərmanı ilə 28 mart – Milli təhlükəsizlik orqanları işçilərinin peşə bayramı günü elan olunub.

Məlumat təhlükəsizliyi (ing. Data security), verilənlər bazasında olanlar kimi rəqəmsal məlumatları dağıdıcı qüvvələrdən və icazəsiz istifadəçilərin, məsələn kiberhücum və ya məlumatların pozulması kimi arzuolunmaz hərəkətlərdən qorumaq deməkdir. == Texnologiyalar == === Disk şifrələmə === Disk şifrələməsi, sərt diskdə məlumatları şifrələyən şifrələmə texnologiyasına aiddir. Disk şifrələməsi, adətən hər iki proqramda və ya aparatda meydana gəlir. Disk şifrələməsi çox vaxt uçuşda şifrələmə (OTFE) və ya şəffaf şifrələmə adlanır. === Verilənləri qorumaq üçün proqram təminatına əsaslanan mexanizm === Proqram təminatına əsaslanan təhlükəsizlik həlləri məlumatı oğurluqdan qorumaq üçün şifrələyir. Bununla birlikdə, zərərli bir proqram və ya bir hacker, məlumatı unudulmaz hala gətirmək üçün sistemi korlaya bilər. Tətbiqə əsaslanan təhlükəsizlik həlləri, məlumatların oxunmasına və yazılmasının qarşısını alır, buna görə dəyişdirilmədən və icazəsiz girişdən çox güclü qorunma təklif edir. === Yedəkləmə === Yedəklənmiş məlumatların başqa bir mənbədən alınacağını təmin etmək üçün istifadə olunur. Bir çox sənayedə hər hansı bir məlumatın ehtiyat nüsxəsini saxlamaq vacib hesab olunur və istifadəçi üçün vacib olan hər hansı bir fayl üçün bu proses tövsiyə olunur.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təhlükəsizlik Xidməti — birbaşa Azərbaycan Respublikası Prezidentinə tabe olan xüsusi hərbi hissədir. 16 mart 2020-ci ildə prezidentin sərəncamına əsasən Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti ləğv edilib, əvəzində isə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Təhlükəsizlik Xidməti, Xüsusi Rabitə və İnformasiya Təhlükəsizliyi Dövlət Xidməti və Strateji Obyektlərin Mühafizəsi Dövlət Agentliyi yaradılıb. == Haqqında == Azərbaycan Respublikasının Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti birbaşa Azərbaycan Respublikası Prezidentinə tabe olan xüsusi hərbi hissədir. Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidmətinin əsas vəzifələri Azərbaycan Respublikası Prezidentinin, digər Dövlət Mühafizəsi Obyektlərinin, həmçinin Azərbaycan Respublikasında olduqları vaxt xarici ölkələrin dövlət və hökumət başçılarının təhlükəsizliyinin təmin edilməsi, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin İcra Aparatının, Milli Məclisin, Nazirlər Kabinetinin, Konstitusiya Məhkəməsinin, Xarici İşlər Nazirliyinin və Mərkəzi Seçki Komissiyasının obyektlərinin mühafizəsinin təşkil və təmin edilməsidir. Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti Dövlət Mühafizəsi Obyektlərinin və mühafizə olunan obyektlərin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində əks-kəşfiyyat fəaliyyətinin subyekti olaraq əməliyyat-axtarış fəaliyyətini həyata keçirir, Prezident rabitəsini və Xüsusi rabitəni təşkil edir. Həmçinin Dövlət orqanlarının internet şəbəkəsinin yaradılması və fəaliyyət göstərməsi Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti tərəfindən həyata keçirilir. 2003-cü ildən başlayaraq Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti İxrac neft və qaz boru kəmərlərinin Azərbaycanın quru sahəsindən keçən hissəsinin təhlükəsizliyini təşkil və təmin edir. == Tarixi == Xüsusi Dövlət Mühafizə Xidməti: — 1931-ci ildən 1937-ci ilədək Xalq Daxili İşlər Komissarlığının mühafizə şöbəsi (5-ci xüsusi diviziya), — 1938-ci ildən 1972-ci ilədək Bakı şəhəri İcraiyyə Komitəsinin Daxili İşlər İdarəsinin 2-ci Divizionu, — 1972-ci ildən 1991-ci ilədək Azərbaycan SSR DİN Partiya-Sovet Orqanlarının mühafizə şöbəsi adlanıb. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 25 sentyabr 1991-ci il tarixli 355 saylı Fərmanı ilə bu şöbə Prezident Aparatı yanında Mühafizə İdarəsinə çevrilib. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 5 dekabr 1991-ci il tarixli 485 saylı Fərmanı ilə İdarə DİN yanında Ali Dövlət Hakimiyyət və İdarəetmə Orqanlarını Mühafizə şöbəsi adlanıb.

Qazaxıstan Respublikası Milli Təhlükəsizlik Komitəsinin Sərhəd Akademiyası (MTKSA) — Qazaxıstanın ali hərbi təhsil müəssisəsi. == Tarixi == Universitetin tarixi 26 dekabr 1931-ci il tarixli SSRİ Xalq Komissarları Soveti yanında Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi kollegiyasının qərarı ilə Xarkov ətrafında, Pomerkax kəndində, sərhəd profilinin adı verilən yeni bir təhsil müəssisəsi — İkinci normal məktəb açılması sərhəd gözətçisi və SSRİ Xalq Komissarları Soveti yanında Birləşmiş Dövlət Siyasi İdarəsi qoşunları ilə qoyuldu. 1938-ci ilin aprelində məktəb NKVD-nin I adına Sərhəd və Daxili Qoşunların Xarkov Hərbi Məktəbi adlandırıldı. Feliks Dzerjinski, iki illik bir təhsil müddəti ilə. Və oktyabr ayında adı: Almatı sərhəd hərbi məktəbi Feliks Dzerjinski. 2 aprel 1957-ci ildə Daxili İşlər Nazirliyinin / DTK-nin birgə əmrinə əsasən təhsil müəssisəsi Daxili İşlər Nazirliyinin tabeliyindən DTK-ya verildi. Təhsil müddəti 3 ildir. 15 iyul 1960-cı ildə SSRİ Nazirlər Sovetinin nəzdindəki DTK-nin 22 yanvar 1960-cı il tarixli əmri ilə təhsil müəssisəsi Almatı Ali Sərhəd Komandanlığı Məktəbinə çevrildi (4 illik təhsil müddəti ilə). 1961-ci ilin avqust ayında orta hərbi təhsil müəssisəsinin proqramı ilə məşğul olan üç illik təhsil müddəti olan zabitlərin son buraxılışı məktəbdə baş verdi. QRMTKSA-da 1960-cı ildə dağılmış Kalininqrad hərbi-sənaye kompleksinin 1-ci və 2-ci kurs kursantları təhsillərini başa vurdular.

Qazaxıstan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurası (sonra — Təhlükəsizlik Şurası) — Qazaxıstan Respublikası Konstitusiyasının 44-cü maddəsinin 20) yarımbəndinə uyğun olaraq, Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti tərəfindən qərarların hazırlanması və müdafiəni təmin etmək səlahiyyətlərinin dövlət başçısı tərəfindən həyata keçirilməsini asanlaşdırmaq və milli təhlükəsizlik, Qazaxıstan Respublikasının dövlət suverenliyini, müstəqilliyini və ərazi bütövlüyünü qorumaq, ölkədəki sosial-siyasi sabitliyi qorumaq, vətəndaşların konstitusiya hüquq və azadlıqlarını qorumaq üçün Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti tərəfindən yaradılan məsləhət orqanıdır. Təhlükəsizlik Şurasının Həyat Başçısı Qazaxıstan Respublikasının İlk Prezidenti - Nursultan Nazarbayevdir. == Tarixi == Mövcud Təhlükəsizlik Şurası haqqında Əsasnamə Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 12 fevral 2019-cu il tarixli 838 saylı Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. Təhlükəsizlik Şurası, 1991-ci ildə, Qazaxıstan SSR Təhlükəsizlik Şurasının, 21 avqust tarixində Qazaxıstan SSR Prezidentinin Fərmanı ilə qurulduğu və sonrakı qərarında Qazaxıstan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurasına çevrildiyi dövrdən başlayır. Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti 17 iyun 1993-cü ildə. == Səlahiyyəti == Qazaxıstan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurası (bundan sonra - Təhlükəsizlik Şurası), "Qazaxıstan Respublikasının Təhlükəsizlik Şurası haqqında" 5 iyul 2018-ci il tarixli Qazaxıstan Respublikasının Qanununun 1-ci maddəsinə uyğun olaraq qurulmuşdur. daxili siyasi sabitliyi qorumaq, konstitusiya quruluşunu, dövlət müstəqilliyini, ərazi bütövlüyünü qorumaq üçün Qazaxıstan Respublikasının Prezidenti və Qazaxıstan Respublikasının milli təhlükəsizliyinin və müdafiə qabiliyyətinin təmin edilməsi sahəsində vahid dövlət siyasətinin həyata keçirilməsini əlaqələndirir beynəlxalq aləmdə və Qazaxıstanın milli maraqları. Mövcud Təhlükəsizlik Şurası haqqında Əsasnamə Qazaxıstan Respublikası Prezidentinin 12 fevral 2019-cu il tarixli 838 nömrəli Fərmanı ilə təsdiq edilmişdir. Təhlükəsizlik Şurasının əsas vəzifələri bunlardır: 1) milli təhlükəsizliyin təmin edilməsi, ölkənin müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsi, asayişin təmin edilməsi, dövlət qurumlarının və təşkilatların bu sahələrdə fəaliyyətlərinin əlaqələndirilməsi sahəsində dövlət siyasətinin əsas istiqamətlərinin həyata keçirilməsi ilə bağlı Prezidentə təklif və tövsiyələr vermək; 2) Prezident üçün qərar layihələrinin hazırlanması: hərbi vəziyyətin tətbiqi, uzadılması, ləğvi; fövqəladə vəziyyətin tətbiqi, uzadılması, ləğvi; barışıq və təhlükəsizliyin qorunması üçün beynəlxalq öhdəliklərin yerinə yetirilməsi üçün Qazaxıstan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin istifadəsi; 3) Qazaxıstan Respublikasının qanunvericiliyinə və Təhlükəsizlik Şurası sədrinin qərarlarına uyğun olaraq digər vəzifələr. Təhlükəsizlik Şurası dövlət orqanlarının və təşkilatlarının, hüquq mühafizə orqanlarının və xüsusi dövlət orqanlarının ölkənin milli təhlükəsizliyinin və beynəlxalq mövqelərinin, dövlətin müdafiə qabiliyyətinin, qanunçuluğun və asayişin təmin edilməsi sahəsində tədbirlərin həyata keçirilməsinə dair fəaliyyətlərini əlaqələndirir.

Azərbaycan Respublikasının Qida Təhlükəsizliyi Agentliyi — qida təhlükəsizliyinin tənzimlənməsini təmin etmək üçün yaradılmış dövlət qurumu. Qoşqar Təhməzli prezidentin 25 dekabr 2017-ci il tarixli sərəncamı ilə agentliyin sədri vəzifəsinə təyin edilmişdir. == Fəaliyyəti == müvafiq sahədəki mövcud vəziyyəti təhlil etmək, dövlət tənzimləmə və nəzarət sisteminin təkmilləşdirilməsi ilə bağlı təkliflər hazırlamaq və təqdim etmək; müvafiq sahədəki tənzimləmə fəaliyyətindən irəli gələn vəzifələri yerinə yetirmək; Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı beynəlxalq müqavilələrin icrasını təmin etmək; dövlət proqramları və inkişaf konsepsiyalarının hazırlanmasını və həyata keçirilməsini təmin etmək üçün müvafiq dövlət orqanları ilə birlikdə müvafiq sahənin inkişafı ilə bağlı prioritetləri müəyyənləşdirmək; müvafiq sahədə risk təhlili, habelə risk qiymətləndirilməsi, risklərin idarəedilməsi və risk məlumatlarını aparmaq; ölkədə qida təhlükəsizliyi üçün qida məhsullarını qeydiyyata almaq, qida təhlükəsizliyi, baytarlıq və fitosanitar sertifikatları ilə təmin etmək; müvafiq dövlət orqanları ilə birlikdə rasional fizioloji normaların hazırlanmasında iştirak etmək; istehlakçıların qida təhlükəsizliyinə dair tələblər barədə tam, dəqiq və yeni məlumat əldə etmələri üçün tədbirlər görmək müvafiq dövlət orqanları ilə birlikdə qida məhsullarının sınağı üçün laboratoriya sisteminin inkişafı ilə bağlı təkliflər vermək; müvafiq sahədəki sahibkarlığın inkişafı və sahibkarlığa dövlət dəstəyi ilə bağlı dövlət tənzimləməsinin aidiyyəti dövlət orqanları ilə birlikdə həyata keçirilməsi üçün tədbirlər görmək; əhalini insanlar və heyvanlar üçün ümumi olan xəstəliklərdən qanunla müəyyən edilmiş qaydada qorumaq; epizootik bir plan hazırlamaq və təsdiqləmək; Ümumdünya Heyvan Sağlamlığı Təşkilatının və beynəlxalq ticarətdəki digər beynəlxalq təşkilatların tələblərinə uyğun olaraq öhdəliklərin və qaydaların yerinə yetirilməsinə dair tədbirlər görmək; baytarlıq sahəsində mühasibat və hesabat, habelə heyvanlarda karantin xəstəliklərinin statistik qeydini təmin etmək; ölkədəki fitosanitar vəziyyəti araşdırmaq və bitki qorunması üçün tədbirlər görmək; fəaliyyətləri ilə əlaqəli insan hüquq və azadlıqlarını təmin etmək, pozulmalarının qarşısını almaq; fəaliyyətləri barədə dövlətin məlumatlandırılmasını, rəsmi veb saytının yaradılmasını, qanunla müəyyənləşdirilmiş dövlət məlumatlarının həmin saytda paylaşılmasını təmin etmək və bu məlumatları daim yeniləmək. Agentliyin strukturunun təkmilləşdirilməsi üçün tədbirlər görmək; Prezidentin aktları ilə müəyyən edilmiş digər vəzifələri yerinə yetirmək.

== Qida təhlükəsizliyi məfhumunun izahı == 1996-cı ildə qida problemləri ilə bağlı keçirilən Dünya Qida Sammitində qida təhlükəsizliyi anlayışı müəyyən edilmişdir. Qida təhlükəsizliyi “bütün insanlar sağlam və aktiv həyat tərzi keçirmələri üçün istənilən vaxt kifayət miqdarda keyfiyyətli qida əldə etdikdə” yaranan vəziyyət olaraq müəyyənləşdirilmişdir. Bir qayda olaraq, qida təhlükəsizliyi anlayışı insanların qidaya olan ehtiyaclarını, o cümlədən onların qida üstünlüklərini təmin edən qidanı həm fiziki, həm də iqtisadi baxımdan əldə edə bilmək imkanını özündə ehtiva edir. Qida təhlükəsizliyi həmçinin insanların aktiv və sağlam həyat tərzi sürmələri üçün istənilən vaxt kifayət qədər qida əldə edə bilmək imkanları əsasında qurulmuşdur. Qida təhlükəsizliyi aclıq, quraqlıq, müharibələr, iqtisadi qeyri-sabitlik kimi risk faktorları səbəbindən gələcəkdə qida qıtlığını aradan qaldırmaq üçün qida sabitliyini və məhsuldarlığını artırmaqla bağlı tədbirləri özündə ehtiva edir. Qida sabitliyi: uzun müddət boyunca qida əldə edə bilmək imkanıdır. Qida əldə etmək imkanı: qidanın qiymət baxımından əlçatan və münasib olması və yerləşməsi, o cümlədən insanların və məişət təsərrüfatının üstünlüklərinin nəzərə alınması. Qidanın mövcud və əlçatan olması: bu məfhum istehsalat, paylaşdırma və mübadilə yolu ilə qida məhsullarının təchizatı ilə bağlıdır. == Qida təhlükəsizliyi nədir? == Bu sualın cavabı ABŞ Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin və BMT Qida və Kənd Təsərrüfatı Təşkilarının qida təhlükəsizliyi üzrə müəyyən etdiyi iki əsas anlayışla bağlıdır.