Andre Mari Amper: Redaktələr arasındakı fərq
Teq: Mobil tətbiqetmə vasitəsilə redaktə |
k →Fəaliyyəti: vikiləşdirmə using AWB |
||
(10 istifadəçi tərəfindən edilmiş 15 dəyişiklik göstərilmir) | |||
Sətir 1: | Sətir 1: | ||
{{Şəxs |
{{Şəxs |
||
| |
|adı = Andre Mari Amper |
||
| |
|orijinal adı = {{Dil-fr|Andre Marie Ampere}} |
||
| |
|şəkil = Ampere Andre 1825.jpg |
||
|şəklin ölçüsü = 250 |
|||
|Digər adları = |
|||
|şəklin izahı = |
|||
|Şəkil = Ampere Andre 1825.jpg |
|||
⚫ | |||
|Şəkil məlumat = |
|||
|doğum tarixi = 20.1.1775 |
|||
|Şəkil miqyası = 250 |
|||
| |
|doğum yeri = [[Lion]], {{FRA}} |
||
| |
|vəfat tarixi = 10.6.1836 |
||
⚫ | |||
|Doğum tarixi = {{doğum tarixi|1775|1|20}} |
|||
| |
|vəfat səbəbi = |
||
|dəfn yeri = |
|||
|Vəfatı = {{vəfat tarixi və yaşı|1836|6|10|1755|1|22}} |
|||
|vətəndaşlığı = |
|||
⚫ | |||
|milliyyəti = [[Fransız]] |
|||
|Vəfat səbəbi = |
|||
| |
|dini = |
||
| |
|ixtisası = |
||
| |
|təhsili = |
||
|fəaliyyəti = [[Fizika]] və [[Riyaziyyat]] |
|||
|Həyat yoldaşı = |
|||
|fəaliyyət illəri = |
|||
⚫ | |||
|tanınır = |
|||
|Rəsmi vebsaytı = |
|||
| |
|mükafatları = |
||
| |
|imzası = André-Marie Ampère signature.svg |
||
|imzanın ölçüsü = |
|||
|imzanın izahı = |
|||
|saytı = |
|||
|vikianbar = |
|||
}} |
}} |
||
'''Andre Mari Amper''' — məşhur fransız fiziki və riyaziyyatçısı. [[Elektrodinamika]]nın elmi əsasını yaradanlardan biridir. O, fizika elminə ilk dəfə olaraq "elektrik cərəyanı" anlayışını daxil etmiş, molekulyar cərəyanlar fərziyyəsini irəli sürmüşdür. Amper [[Paris Elmlər Akademiyası]]nın üzvü olmuşdur. |
'''Andre Mari Amper''' ({{Dil-fr|André-Marie Ampère}}; {{DVTY}}) — məşhur fransız fiziki və riyaziyyatçısı. [[Elektrodinamika]]nın elmi əsasını yaradanlardan biridir. O, fizika elminə ilk dəfə olaraq "elektrik cərəyanı" anlayışını daxil etmiş, molekulyar cərəyanlar fərziyyəsini irəli sürmüşdür. Amper [[Paris Elmlər Akademiyası]]nın üzvü olmuşdur. |
||
== Fəaliyyəti == |
== Fəaliyyəti == |
||
[[ |
[[Fayl:Ampere grave.jpg|thumb|right|Amper və oğlunun məzarı]] |
||
Andre Mari Amper zadəgan ailəsindədir. 14 yaşı olarkən [[Didro]] və [[ |
Andre Mari Amper zadəgan ailəsindədir. 14 yaşı olarkən [[Didro]] və [[Jan Leron Dalamber]]in yazdığı 20 cildlik ensiklopediyanı tam oxumuş, təbiət elmləri və riyaziyyat ilə məşğul olmağa başlamışdır. 1801-ci ildə Burk-an-Bresdəki Mərkəzi məktəbin kafedrasına təyin olunmuşdur. 1805-ci ildə [[Paris]]in politexnik məktəbində tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır. 1809-cu ildə fəaliyyət göstərdiyi məktəbdə [[professor]] adı almışdır. Bu illər ərzində Amper öz sahəsində bir sıra tədqiqatlar aparmışdır. Ehtimal nəzəriyyəsi, variasiya hesabının mexanika məsələlərinə tətbiqi və riyazi analizə aid bir sıra işləri nəşr edilmişdir. [[Fizika]] sahəsindəki işləri onu öz zamənəsinin ən böyük alimləri sırasına çıxarmışdır. |
||
H.K.Ersted elektrik cərəyanın maqnit əqrəbinə təsirini kəşf etdikdən sonra, Amper |
H.K.Ersted elektrik cərəyanın maqnit əqrəbinə təsirini kəşf etdikdən sonra, Amper 1820-ci ildə maqnit əqrəbin əyilmə istiqamətini təyin etmək üçün qayda təklif etmişdir. Sonra, Amper cərəyan keçən iki naqilin bir-biri ilə qarşılıqlı mexaniki təsirini kəşf etmiş, bu qarşılıqlı təsirin qanununu ([[Amper qanunu]]) və ilk dəfə maqnetizm nəzəriyyəsini yaratmışdır. Həmin nəzəriyyəyə görə maddənin maqnit xassələri onun hissəciklərindəki elektrik cərəyanları ilə təyin olunur. Amper öz fikirlərini ''Yalnız təcrübə yolu ilə əldə edilmiş elektrodinamik hadisələr nəzəriyyəsi'' əsərində çap etmişdir. Amper digər önəmli əsəri olan ''Elmlərin fəlsəfəsi təcrübələri'' əsərini 1834-cü ildə çap etdirmişdir. |
||
== Mənbə == |
== Mənbə == |
||
{{ |
{{Vikianbar kateqoriyası|André-Marie Ampère}} |
||
* Hofmann, James R. (1996). André-Marie Ampère. [[Cambridge University Press]] |
* Hofmann, James R. (1996). André-Marie Ampère. [[Cambridge University Press]] |
||
* [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]] səh 452. |
* [[Azərbaycan Milli Ensiklopediyası]] səh 452. |
||
Sətir 42: | Sətir 46: | ||
== Həmçinin bax == |
== Həmçinin bax == |
||
* [[Amper]] |
|||
* [[Amper qanunu]] |
* [[Amper qanunu]] |
||
== Xarici keçidlər == |
|||
{{BS-də adları vahidlər kimi istifadə olunan alimlər}} |
{{BS-də adları vahidlər kimi istifadə olunan alimlər}} |
||
{{xarici istinadlar}} |
|||
[[Kateqoriya:Fransa fizikləri]] |
[[Kateqoriya:Fransa fizikləri]] |
||
Sətir 51: | Sətir 58: | ||
[[Kateqoriya:1836-cı ildə vəfat edənlər]] |
[[Kateqoriya:1836-cı ildə vəfat edənlər]] |
||
[[Kateqoriya:Eyfel qülləsində adı yazılmış şəxslər]] |
[[Kateqoriya:Eyfel qülləsində adı yazılmış şəxslər]] |
||
[[Kateqoriya:London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri]] |
Səhifəsinin 06:26, 1 avqust 2021 tarixinə olan son versiyası
Andre Mari Amper | |
---|---|
fr. Andre Marie Ampere | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Lion, Fransa |
Vəfat tarixi | (61 yaşında) |
Vəfat yeri | Marsel, Fransa |
Dəfn yeri | |
Milliyyəti | Fransız |
Təhsili | |
Fəaliyyəti | Fizika və Riyaziyyat |
Üzvlüyü |
|
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Andre Mari Amper (fr. André-Marie Ampère; 20 yanvar 1775[3][4][…], Lion[5][6] – 10 iyun 1836[7][8][…], Marsel[8]) — məşhur fransız fiziki və riyaziyyatçısı. Elektrodinamikanın elmi əsasını yaradanlardan biridir. O, fizika elminə ilk dəfə olaraq "elektrik cərəyanı" anlayışını daxil etmiş, molekulyar cərəyanlar fərziyyəsini irəli sürmüşdür. Amper Paris Elmlər Akademiyasının üzvü olmuşdur.
Fəaliyyəti[redaktə | mənbəni redaktə et]
Andre Mari Amper zadəgan ailəsindədir. 14 yaşı olarkən Didro və Jan Leron Dalamberin yazdığı 20 cildlik ensiklopediyanı tam oxumuş, təbiət elmləri və riyaziyyat ilə məşğul olmağa başlamışdır. 1801-ci ildə Burk-an-Bresdəki Mərkəzi məktəbin kafedrasına təyin olunmuşdur. 1805-ci ildə Parisin politexnik məktəbində tərcüməçi vəzifəsində çalışmışdır. 1809-cu ildə fəaliyyət göstərdiyi məktəbdə professor adı almışdır. Bu illər ərzində Amper öz sahəsində bir sıra tədqiqatlar aparmışdır. Ehtimal nəzəriyyəsi, variasiya hesabının mexanika məsələlərinə tətbiqi və riyazi analizə aid bir sıra işləri nəşr edilmişdir. Fizika sahəsindəki işləri onu öz zamənəsinin ən böyük alimləri sırasına çıxarmışdır.
H.K.Ersted elektrik cərəyanın maqnit əqrəbinə təsirini kəşf etdikdən sonra, Amper 1820-ci ildə maqnit əqrəbin əyilmə istiqamətini təyin etmək üçün qayda təklif etmişdir. Sonra, Amper cərəyan keçən iki naqilin bir-biri ilə qarşılıqlı mexaniki təsirini kəşf etmiş, bu qarşılıqlı təsirin qanununu (Amper qanunu) və ilk dəfə maqnetizm nəzəriyyəsini yaratmışdır. Həmin nəzəriyyəyə görə maddənin maqnit xassələri onun hissəciklərindəki elektrik cərəyanları ilə təyin olunur. Amper öz fikirlərini Yalnız təcrübə yolu ilə əldə edilmiş elektrodinamik hadisələr nəzəriyyəsi əsərində çap etmişdir. Amper digər önəmli əsəri olan Elmlərin fəlsəfəsi təcrübələri əsərini 1834-cü ildə çap etdirmişdir.
Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]
- Hofmann, James R. (1996). André-Marie Ampère. Cambridge University Press
- Azərbaycan Milli Ensiklopediyası səh 452.
- ampere.cnrs.fr
- Revue des deux mondes, Tome neuvième
- ⇾Biographie d'Ampère
- lccn
Həmçinin bax[redaktə | mənbəni redaktə et]
Xarici keçidlər[redaktə | mənbəni redaktə et]
- ↑ 1 2 https://catalogues.royalsociety.org/CalmView/Record.aspx?src=CalmView.Persons&id=NA5782&pos=1.
- ↑ 1 2 https://www.bbaw.de/die-akademie/akademie-historische-aspekte/mitglieder-historisch/historisches-mitglied-andre-marie-ampere-47.
- ↑ http://books.google.de/books?id=rwEoAAAAYAAJ&pg=PA389&hl=de#v=snippet&q=1775&f=false.
- ↑ http://amperemusee.fr.
- ↑ Saint-Pierre D. Dictionnaire historique des Académiciens de Lyon (fr.): 1700-2016. Lyon: Académie des sciences, belles-lettres et arts de Lyon, 2017. P. 1369. ISBN 978-2-9559433-0-4
- ↑ baptismal record.
- ↑ Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- ↑ 1 2 Roux P. d. Nouveau Dictionnaire des œuvres de tous les temps et tous les pays (fr.). 2 Éditions Robert Laffont, 1994. Vol. 1. P. 82. ISBN 978-2-221-06888-5
- 20 yanvarda doğulanlar
- 1775-ci ildə doğulanlar
- 61 yaşında vəfat edənlər
- 10 iyunda vəfat edənlər
- 1836-cı ildə vəfat edənlər
- Monmartr qəbiristanlığında dəfn olunanlar
- Fransa Politexnik Məktəbinin məzunları
- London Kral Cəmiyyətinin üzvləri
- Fransa Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Sankt-Peterburq Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Rusiya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Prussiya Elmlər Akademiyasının üzvləri
- İsveç Kral Elmlər Akademiyasının üzvləri
- Lionda doğulanlar
- Marseldə vəfat edənlər
- Fransa fizikləri
- Fransa riyaziyyatçıları
- Eyfel qülləsində adı yazılmış şəxslər
- London Kral Cəmiyyətinin əcnəbi üzvləri