Çulundur nahiyəsi

Bu məqalə Çavundur nahiyəsi haqqındadır. Digər mənalar üçün Çavundur (dəqiqləşdirmə) səhifəsinə baxın.

Çavundur mаhаlı — XIV əsr-1840 inzibati nahiyə. Qarabağ xanlığının bölgələrindən biri. İndiki Zəngilan rayonu ərazisi.

Oğuzların 24 boyundan olan Çuvaldar boyu/Çavundur boyu adı ilə bağlıdır. Çavundur (çay) bu ərzidə yerləşir. Həmin sözün qədim şəkili ilə (yəni Çavuldur) dur.

Qısa bilgi

Sahəsi -
Əhalisi - Türk
Yaranması — XIII əsr
Mərkəzi— Məlikli (Zəngilan) kəndi
Sərhədləri —

Mаhаlın tаriхi

Çavundur nahiyəsi 1593 ci ildə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinin İsgəndərqalası livasının nahiyəsi

1. Sinalı erm. kəndi (12 ailə)
2. Kərin erm. kəndi (16 ailə)
3. Xəstəbezor. BaĢqa adı ġıxavuzdur erm. kəndi (8 ailə)
4. ġiskerd erm. kəndi (8 ailə)
5. Nanvadirək azərb. kəndi (dağıdılıb)
6. Səngülan azərb. kəndi (dağıdılıb)
7. Keyman azərb. kəndi (dağıdılıb)
8. Kələvanıs. BaĢqa adı QayabaĢıdır azərb. kəndi (dağıdılıb)
9. Yerkəni azərb. kəndi (dağıdılıb)
10. Sav azərb. kəndi (dağıdılıb)
11. Qızlarağacı azərb. kəndi (dağıdılıb)
12. Kilsə azərb. kəndi (dağıdılıb)
13. Limkəhan azərb. kəndi (dağıdılıb)
14. Doqquzxırman məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
15. Çəmtus azərb. kəndi (dağıdılıb)
16. Gicikan azərb. kəndi (dağıdılıb)
17. Püraküm azərb. kəndi (dağıdılıb)
18. Təri azərb. kəndi (dağıdılıb)
19. Kosa azərb. kəndi (14 ailə)
20. Aşağı Carutan və Mərəli azərb. kəndi (4 ailə)
21. Muşilan azərb. kəndi (5 ailə)
22. Aşağı Pürcavan kəndi və Sofılər məzrəəsi azərb. kəndi (4 ailə)
23. Kəklik azərb. kəndi (4 ailə)
24. Boyavar məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
25. Qərar məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
26. Buradərək. Nizaməddinli kimi tanınır azərb. kəndi (dağıdılıb)
27. Qapucuk azərb. kəndi (dağıdılıb)
28 Yuxarı Mirili azərb. kəndi (dağıdılıb)
29. Zaviyyə. Başqa adı Baba Qəni təkyəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
30. Yuxarı Carutan azərb. kəndi (dağıdılıb)
31. Pürəliyan azərb. kəndi (dağıdılıb)
32 Seyfullahlı azərb. kəndi (dağıdılıb)
33. Zərdiyas azərb. kəndi (dağıdılıb)
34. Hind azərb. kəndi (dağıdılıb)
35. Top azərb. kəndi (dağıdılıb)
36. Pürhəmzəli azərb. kəndi (dağıdılıb)
37. Sivəcur azərb. kəndi (dağıdılıb)
38. Sənuc azərb. kəndi (dağıdılıb)
39. Xənəzor azərb. kəndi (dağıdılıb)
40. Çeşmə azərb. kəndi (dağıdılıb)
41. Muafiyan. Qazılı kimi tanınır azərb. kəndi (dağıdılıb)
42. Tərünid azərb. kəndi (dağıdılıb)
43. Yuxarı Pürcavan azərb. kəndi (dağıdılıb)
44. Təklədərə azərb. kəndi (dağıdılıb)
45. Sarıtala azərb. kəndi (dağıdılıb)
46. Kurdəzor azərb. kəndi (dağıdılıb)
47. Yelik məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
48. Dəvəeniş məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
49. Axşaməhər və Ağaziran məzrəələri azərb. kəndi (dağıdılıb)
50. Dərvişlər məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
51. HaĢımlı məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
52. Kavkan azərb. kəndi (dağıdılıb)
53. ġitaruz məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
54. Alnıqolualçaq. Qafalı kimi tanınır azərb.kəndi (dağıdılıb)
55. Bist məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
56. Pürşəndul məzrəəsi azərb. kəndi (dağıdılıb)
57 Seyfətas və Dəmirci mülkü məzrəələri azərb. kəndi (dağıdılıb) ^[1]^[2]

1728 ci ildə Osmanlı İmperiyasının Çuləndər livası nın bir nahihəyədən ibarət olan nahiyəsi. Çuləndar 60 kənd bulunmaktadır 30 u boştur , vergi veren :

1 Piri
2 Pirgalan
3 Kavkan
4 Yukarı Pircahan
5 Sufiler
6 Guyucag
7 Sabunxor
8 Şehabbeyli
9 Gazili
10 Şuturuz
11 Kilseyan
12 Müşlan^[3]

Çulundur mahalı əvvəlcə nahiyə kimi Qarabağ bəylərbəyliyinə bağlı idi. 1735-ci ildə Nadir şah Qırxlı-Avşar ziyadoğluların acığına bu nahiyəni Təbriz bəylərbəyliyinin Qaradağ vilayətinə tabe etdi.

1747-ci ildə Pənahəli xan Sarıcalı-Cavanşir mahalı yenidən Qarabağa bağladı.

Mahal I Rus-İran müharibəsi zamanında İrana tabe olmuşdu. Daha sonra Qapıcıq dağının zirvəsindən Ağlıdərə dərəsindən aхan çayın sol sahili ilə Oхcu kəndinə qədər və sonra Qapancay və yaхud Cuğundur çayının sağ sahili ilə onun Tir yaşayış yеri yaхınlığında Araz cayına tokulduyu yеrə və oradan Şabadin, Gеcalan, Oхçu kəndlərinə qədər. Umumiyyətlə, Qapançay və yaхud Cuğundur çayının sol sahilində yaşayan əhali Rusiyaya, sağ sahilində yеrləşənlər isə İrana məхsusdur≫ ^[4].

Mаhаlın ərаzisi

Qədim-qayım Qarabağın əski mahallarından biri də Çulundurdur. Çulundur mahalının sərhəd-sınırı güneydə Araz çayı, quzeydə Qapanat mahalları (Əcənan, Bağabürd), günbatanda Mehri mahalı və gündoğanda isə Bərgüşad mahalı ilə çevrələnir.

1823-cü ildə mülkədarlara aid kəndlər

Çulundur mahalının naibləri

Titul	Adı	Başlanığıcı	Sonu
Naib	Məlik Mahmud bəy	1747	1763
Naib	Məlik Hümmət bəy	1763	1772
Naib	Məlik Məmmədxan bəy	1772	1799
Naib	Məlik Məmmədyar bəy	1799	1806
Naib	Hacı Məlik Budaq bəy	1806	1811
Naib	Məlik Mövlamverdi bəy	1811	1816
Naib	Məlik Kazım bəy	1816	1822

İstinadlar

↑ İrəvan vilayətinin icmal dəftəri
↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-04.
↑ "Arxivlənmiş surət". 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-04.
↑ Актъ, составленный в Тифлисъ 28-го марта 1825 года ген-лейт. Велъяминовымъ и беглярбегом тавризскимъ Фет-Али-ханом. Кавказский сборник, том ХХЫ, Тифлис 1901, стр. 53-56.

Ədəbiyyat

Mənbə

Ənvər Çingizoğlu, Çulundur mahalı, "Soy" dərgisi, 4 (37), Bakı, 2010, səh.65-74.

Həmçinin bax

Qarabağ xanlığı

[1] İrəvan vilayətinin icmal dəftəri

[2] "Arxivlənmiş surət". 2023-07-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-04.

[3] "Arxivlənmiş surət". 2023-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-11-04.

[4] Актъ, составленный в Тифлисъ 28-го марта 1825 года ген-лейт. Велъяминовымъ и беглярбегом тавризскимъ Фет-Али-ханом. Кавказский сборник, том ХХЫ, Тифлис 1901, стр. 53-56.

[1]

[2]

[3]

[4]