Arqun ağa Oyrot

Bu məqalə canişin haqqındadır. elxan üçün Arqun xan səhifəsinə baxın.

Bu məqalənin bəzi məlumatlarının mənbəsi göstərilməmişdir. Daha ətraflı məlumat üçün məqalənin müzakirə səhifəsinə baxa və məqaləyə uyğun formada mənbələr əlavə edib Vikipediyanı zənginləşdirə bilərsiniz.

Arqun ağa (1210 – 17 iyun 1275) — Monqolların ilk dövründə Azərbaycanın canişini.

Həyatı[redaktə | mənbəni redaktə et]

1252-ci ildə ulu xan Məngu qağanın (1251-1259) Azərbaycandakı canişini Oyrot ulusundan Arqun ağa idi. Arqun ağa Hülaku xanın (1256-1265) hakimiyyəti dönəmində yüksək vəzifə tutmuşdu. Abaqa xanın (1265-1282) dövründə baş vəzir vəzifəsinə ucalmışdı.

Arqun ağa 17 iyun 1275-ci ildə vəfat еdib.

Arqun ağa və Xaçın knyazı Həsən Cəlal[redaktə | mənbəni redaktə et]

Orta əsr tarixçilərinin verdiyi məlumata görə Xaçın knyazı Həsən Cəlal Sartak ilə birlikdə Məngu xanın (1251-1259) yanında olarkən Azərbaycan canişini Arqun ağadan ona şikayət etmişdi Məngu xan isə onun təhlükəsizliyini təmin etmək üçün Həsənə xüsusi vəkalətnamə vermişdi. Bunu eşidən Arqun ağa Həsən Cəlal vətənə qayıdan kimi, bəhanə ilə onun bir neçə qohumunu əsir tutdu. Bu zamaı Həsənin qızı Rzukan atasını azad etmək üçün bir dəstə atlı ilə gecə ikən Monqolustana Məngu xanın yanına yola düşür. Bundan xəbər tutan Arqun ağa Həsənin qızı Məngu xanın yanına çatmamış, Həsənin haqqında ölüm hökmü çıxarır. Salnaməçilərin yazdığına görə Arqun ağa Həsənin boynuna qəlib, ayağına isə dəmir qandal vüraraq Qəzvinə aparır və orada onu gecə ikən bütün oynaçaqlarından doğratdıraraq böyük əzabla öldürdür. Bu hadisə 1252-ci ildə olmuşdur. Mənbə məlumatlarına görə bir müsəlman Həsənin meyidini quyuda saxlayır, sonra isə onu Həsənin oğlu Atabəyə verir.

Ailəsi[redaktə | mənbəni redaktə et]

Arqun ağanın Novruz ağa, Ləkzi ağa, Qəzal ağa, Girеy Məlik ağa, Tərəci ağa, Narın ağa, Yolqutluq ağa, Bulduq ağa, Oyratay ağa adlı oğulları vardı.

Mənbə[redaktə | mənbəni redaktə et]

• Ənvər Çingizoğlu, Oyrot ulusu, "Soy" dərgisi, 4 (24), 2008.

İstinadlar[redaktə | mənbəni redaktə et]