Astrofotoqrafiya

Astrofotoqrafiya (ing. Astrophotography; rus. Астрофотография) – göy cisimlərinin fotoşəklini çəkməklə aparılan astronomik müşahidələr üsulu. Astrofotoqrafiya, demək olar ki, adi fotoqrafiya ilə eyni vaxt da inkişaf etməyə başlamışdır. Fransız ixtiraçısı Lui Dager ilk fotoçəkilişlərinin içərisində Ayında təsviri vardı. 1842-ci ildə Dagerin fotoqrafiya üsulu ilə Günəşin ilk təsviri, 1850-ci ildə isə Veqa və Kastor ulduzlarının şəkilləri alındı.

1860–1870-ci illər də fotoqrafik müşahidə teleskoplar – astroqraflar yarandı. XIX əsrin sonlarında astrofotoqrafiya artıq ulduz xəritələrinin tərtib olunmasında, astrofotometriyada, astrospektroskopiyada geniş tətbiq edilirdi. Fotoqrafik müşahidələrin vizual muşahidələrə nisbətən üstünlükləri sonuncuları, demək olar ki, aradan qaldırdı. Bir çox ulduzların, yaxud bir obyektin detallarının təsvirinin eyni zamanda alınma imakanı, işıq enerjisinin toplanması ilə gözlə görünməyən zəif obyektlərin müşahidə olunma imkanını bura şamil etmək olar.

1950-ci illər də göy sferində sürətlə yerini dəyişən süni peyklərin vəziyyətini müəyyən etmək üçün foto çəkilişlər aparan xüsusi alətlər yaradıldı. XX əsrin ortalarından təsvirin elektron, xüsusilə də televiziya vasitələri ilə alınması astronomiyaya üsullarının tətbiqinə başlanıldı. Şüalanma qəbul edicilərinin hazırlanma texnologiyasının müasir səviyyəsi fotoqrafiyada təsviri birbaşa kompyuterə daxil edən rəqəmli qeydiyyata imkan verdi.

Müasir kameralar öz üstünlüklərinə görə adi fotoqrafiyanı astronomiyanın demək olar ki, bütün sahələrindən sıxışdırdı. Astrofotoqrafiya məhdud mənada astrometriyanın bölməsidir; alınmış təsvirlər ilə göy sferindəki cismlərin vəziyyəti müəyyən edilir, onlara qədər olan məsafə və onların hərəkətləri ölçülür, ulduzların sistemlərdə yerdəyişməsi və peyklərin planet ətrafında hərəkəti müşahidə olunur. Astrometrik məsələlərin əksəriyyəti zamanın müəyyən anlarında obyektə doğru istiqamətlərin arasındakı bucaqları ölçməklə həll edilir. Ulduzların məxsusi hərəkəti çəkiliş intervalı on illərlə olan foto şəkillərlə müəyyən edilir.

Məsafəni hesablamaq üçün ilin müxtəlif vaxtlarında Yer orbitinin müxtəlif nöqtələrindən göy cisminə doğru istiqamətlərin arasındakı bucaqlar ölçülür. Astrofotoqrafiya qoşa ulduzların komponentlərinin qarşılıqlı vəziyyətini ölçməyə də imkan verir.

Astrofotoqrafiya astronomik obyektlərin, göydələn hadisələrin və gecə göyinin ərazilərinin fotoşəkilləri üçün xüsusi bir fotoşəkil növüdür. Bir astronomik obyektin (Ayın) ilk fotoşəkili 1840-cı ildə götürülmüşdür, lakin 19-cu əsrin sonlarına qədər texnologiyada irəliləyən geniş mükəmməl fotoqrafiya üçün icazə verilmişdir. Ay, Günəş və planetlər kimi genişləndirilmiş obyektlərin detallarını qeyd edə bilməklə yanaşı, astrofotoqrafiya, obyektlərin obyektlərinə dim, ulduzlar, bulutsu və gökadalar kimi görünməyən görünüşə malikdir. Uzun müddətdir ki, bu film həm rəqəmsal kameralar həm də uzun müddət ərzində yüngül fotonları yığa bilir və yaradır.

Fotoqrafiya peşəkar astronomik tədqiqat sahəsini yaratmış, uzun müddətli məruzələrlə yüz minlərlə yeni ulduzu və insan gözünə görünməyən bulaqları qeyd edərək, fotoqrafik plitələrdən istifadə edərək işıq yazmaq üçün əsasən böyük kameralar olan ixtisaslaşmış və daha böyük optik teleskoplara gətirib çıxardı. Astrofotoqrafiya göy səthlərində və ulduz təsnifatında erkən bir rol oynamışdır, lakin zaman keçdikcə daha çox inkişaf etmiş texnika və texnoloji tədqiqatın müəyyən sahələri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Image sensorlar bir çox sensorlar şəklindədir.^[1]

Bir neçə istisna olmaqla, astronomik fotoqrafiya həm də film və rəqəmsal görüntü qurğularının uzun müddət ərzində yığılan və yüngül fotonları yığa biləcəyi üçün uzun müddətdir tətbiq olunur. Film və ya detektor vuran işıq miqdarı da istifadə olunan əsas optik diametrini (obyektiv) artırmaqla artır. Şəhər ərazilərində yüngül çirklənmə olur, belə ki, astronomik görüntüləmə aparatlarını və observatoriyalarını tez-tez uzaq yerlərdə yerləşdirirlər ki, film və ya detektorları küçə işığı ilə batırılır.

Yer mütəmadi olaraq fırlanan olduğundan, teleskoplar və avadanlıqlar, əksinə, ulduzların yuxarı hissəsinin (diurnal hərəkatı deyilən) hərəkətini izləmək üçün əks istiqamətdə döndərilir. Bu, yerin döndüyü dövrdə yerləşmiş cisim obyektlərini saxlamaq üçün ya ekvatoral və ya kompüter nəzarət altazimuth teleskopu mounts istifadə edərək həyata keçirilir. Bütün teleskopun montaj sistemləri imperfect motor drives, teleskop mexaniki sag və atmosfer qırılma səbəbiylə səbəb izleme səhvlərindən əziyyət çəkir. İzləmə səhvləri seçilmiş bir hədəf nöqtəsini, adətən, bütün ekspozisiya zamanı mərkəzləşdirilmiş bir yol göstəricisini saxlayaraq düzəldilir. Bəzən (kometlərin vəziyyətində olduğu kimi) görünən obyektin hərəkətə keçməsi, teleskopun həmişə bu obyekt üzərində mərkəzləşdirilməlidir. Bu rəhbərlik, "təlimat sahəsi" və ya bir növ "off axis guider" tipli, bir prizma və ya optik şüa ayırıcı olan bir cihaz vasitəsilə teleskopda eyni görüntüyü görmək üçün imkan verən ikinci bir əlaqəli teleskop vasitəsilə həyata keçirilir. şəkil çəkir. Rəhbər, əvvəlcədən teleskopda qaçqın ulduzunda çarpaz saç saxlamaq üçün düzəlişlər edən bir müşahidəçi ilə (ya da binicilikdə) müşahidə olunan məruz qalma zamanı əllə aparılmışdır. Kompüter nəzarət sistemlərinin gəlməsindən bəri bu, peşəkar və hətta amatör avadanlıqlarda avtomatlaşdırılmış sistemlər vasitəsilə həyata keçirilir.

Astronomik fotoqrafiya elmi fotoqrafiyanın ən qədim növlərindən biridir [2] və demək olar ki, yarandığı gündən etibarən hər birinin ulduz kartoqrafiyası, astrometri, mükəmməl təsnifat, fotometriya, spektroskopiya, polarimetriya və astronomik obyektlərin aşkar edilməsi kimi xüsusi bir məqsəd var. planet, meteors, kometalar, dəyişən ulduzlar, nova və hətta bilinməyən planetlər kimi. Bunlar tez-tez geniş görünüş sahəsi (məsələn, Schmidt kameraları) və işığın xüsusi dalğa uzunluqlu işlərdə işləmək üçün dəqiq görüntüləmə üçün nəzərdə tutulmuş teleskoplar kimi xüsusi avadanlıq tələb edir. Astronomik CCD kameralar istilik səs-küyünü azaltmaq və sensorun infraqırmızı astronomiya kimi digər spektrlərdə şəkilləri yazmasına imkan vermək üçün sensoru sərinləşdirə bilər. Xüsusi filtrlər həmçinin xüsusi dalğa uzunluğunda şəkilləri qeyd etmək üçün istifadə olunur.

• Azərbaycan Milli Ensiklopediyası (25 cilddə). 2-ci cild: Argentina – Babilik (25 000 nüs.). Bakı: "Azərbaycan Milli Ensiklopediyası" Elmi Mərkəzi. 2010. səh. 158. ISBN 978-9952-441-05-5.

Vikianbarda Astrofotoqrafiya ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Astrofotoqrafiya ilə bağlı rus dilində xarici keçidlər.
• Список полных солнечных затмений, что были зафиксированы
• История первых астрофотографий Arxivləşdirilib 2010-09-02 at the Wayback Machine
• История астрофотографии
• История астрофотографии
• Краткая история астрофотографии в Пулково.
• Работы, победившие в российском конкурсе Астрофото-2009 (рус)

1. ↑ David Malin, Dennis Di Cicco; Astrophotography — The Amateur Connection, The Roles of Photography in Professional Astronomy, Challenges and Changes