Darbaz (Borçalı)

Bu adın digər istifadə formaları üçün bax: Darbaz.

Darbaz (gürc. დარბაზი) — Darbazi, azərbaycanca: Darvaz və ya Darbaz) — Gürcüstanın Bolnisi rayonunda kənd[1].

Darbaz
41°24′51″ şm. e. 44°19′35″ ş. u.HGYO
Ölkə  Gürcüstan
Rayon Bolnisi rayonu
Tarixi və coğrafiyası
Mərkəzin hündürlüyü 820 m
Əhalisi
Əhalisi 3743 (2002) nəfər
Darbaz xəritədə

Etimologiyası

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Darvaz sözünün fars mənşəli "darvāze" — darvaza sözündən yarandığı ehtimal edilir. Orta əsrlərdə bu söz gürcü dilinin leksikonuna da daxil olmuşdur. Hazırda linqvistik olaraq daha çox "zal" və "dəhliz" anlamına gələn Darbaz həm də məşhur gürcü xalq memarlığı növüdür. Kaxeti və Samsxe-Cavaxeti vilayətlərində və Borçalının digər bölgələrində də analoji memarlıq nümunələrinə rast gəlmək mümkündür. Bolnisi rayonu ərazisində Darbaz adlı başqa bir kənd yaşayış məntəqəsi (rəsmi sənədlərdə Kiçik Darbaz kimi qeyd edilir və Faxralı kəndindən 7–8 km. cənubda yerləşir) də mövcuddur[2]. 1536-cı ilə aid olan arxiv sənədlərində Darbasçala, Darbazqala, Darboğaz və s. kənd adlarına rast gəlinir və bu kəndlərin qədim adları olduğu ehtimal edilir.[3]

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Darvaz sözünün fars mənşəli "darvāze" — darvaza sözündən yarandığı ehtimal edilir. Orta əsrlərdə bu söz gürcü dilinin leksikonuna da daxil olmuşdur. Hazırda linqvistik olaraq daha çox "zal" və "dəhliz" anlamına gələn Darbaz həm də məşhur gürcü xalq memarlığı növüdür. Kaxeti və Samsxe-Cavaxeti vilayətlərində və Borçalının digər bölgələrində də analoji memarlıq nümunələrinə rast gəlmək mümkündür.

Bolnisi rayonu ərazisində Darbaz adlı başqa bir kənd yaşayış məntəqəsi (rəsmi sənədlərdə Kiçik Darbaz kimi qeyd edilir və Faxralı kəndindən 7–8 km. cənubda yerləşir) də mövcuddur. 1536-cı ilə aid olan arxiv sənədlərində Darbasçala, Darbazqala, Darboğaz və s. kənd adlarına rast gəlinir və bu kəndlərin qədim adları olduğu ehtimal edilir.[4]

Mədəniyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Darvaz kəndində ilk dünyəvi məktəbin əsası 1919-cu ildə Gürcüstanda milli hakimiyyətin iqtidarda olduğu zaman qoyulmuşdur. Kənddən yüksək emiqrasiya şagirdlərin sayının kəskin azalması ilə müşayiət olunur. Belə ki, 1988-ci ildə məktəbdə 1278 nəfər şagird təhsil aldığı halda, 2005-ci ildə onların sayı 5 dəfəyə yaxın azalaraq 267 nəfərə düşmüşdür[5].

Coğrafiyası və iqlimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Darvaz kəndi Gədi (Keda) çayının sol sahilində, rayon mərkəzindən 23 km qərbdə, dəniz səviyyəsindən 900m hündürlükdə yerləşir. Qonşu kəndləri Kipircik və Dəmirlidir.

Əhalisi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2002-ci il siyahıyaalmanın nəticələrinə əsasən kəndin əhalisi 3743 nəfər(847 ailə) təşkil etmişdir ki, onlardan da 50,6%-i kişilər, 49,4%-i qadınlardır. Sakinlərin 99%-i etnik azərbaycanlılardan ibarətdir[6].

Doğum səviyyəsinin yüksək olması ilə əlaqədar olaraq ötən əsrdə kəndin əhalisi sürətlə artmışdır. Belə ki, Çar Rusiyasının 1870-ci ildə həyata keçirdiyi ilk siyahıyaalma zamanı kənddə 72 ailədə 438 nəfər sakin yaşadığı halda 1926-cı ildə 208 ailədə 1144 nəfərə çatmışdır. Sosial vəziyyətin çətinliyi və yüksək işsizliklə əlaqədar kənd yüksək əmək emiqrasiyası ilə xarakterizə olunur. 2006-cı ilin hesablamalarına görə kənddə 3600 nəfər(837ailə) yaşayır.

Tanınmış şəxsləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Müşfiq Borçalı — Müşfiq Mədəd oğlu Çobanov[9] — alim, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, Prezident təqaüdçüsü.[1]
  • Hüsniyyə Çobanova — Darvazın ilk qadın alimi[10], filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent[11]
  • Faiq Namazov — alim, fizika–riyaziyyat elmləri namizədi.[12]

Yazıçıları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Musa Nəbioğlu — yazıçı-publisist[13]
  • Müşfiq Borçalı — alim-naşir-yazıçı-jurnalist, universitet müəllimi, filogiya üzrə fəlsəfə doktoru, Prezident təqaüdçüsü, AYB-nin, AJB-nin və Turan Yazarlar Birliyinin üzvü, "Abdulla Şaiq", "Nəriman Nərimanov", "Zirvə", "Zəfər", "Qızıl qələm" və s. mükafatlar laureatı, "Ziya" qəzetinin və "ZiM. Az" saytının baş redaktoru[14].

İqtisadiyyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şəkilləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mənbə[15]

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ http://zim.az/elm/elmi-meqaleler/1397-qdim-darvaz-kndi.html. . (#cite_web_url)
  2. ↑ Çobanov Mədəd, Borçalı Müşfiq. Borçalı toponimləri (az.). Bakı: "Təhsil" EİM. 2012. 312 səhifə.
  3. ↑ "Darvaz kəndinin saytı". 2013-05-05 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-27.
  4. ↑ "Məmmədli, Şurəddin. Gürcüstan Azərbaycanlıları: Gürcüstanda Azər Türkləri məskunlaşan inzibati-ərazi vahidləri: statistik-ensiklopedik bilgilər, səh 13" (PDF). 2012-10-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-27.
  5. ↑ http://zim.az/darvaz. . (#cite_web_url)
  6. ↑ "Gürcüstanda kənd əhalisinin statistik icmalı (gürcü dilində)" (PDF). 2007-11-24 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-01-27.
  7. ↑ "Ölməzlik: - NADİR RÜSTƏM OĞLU ƏHMƏDOV (1909-1986)". ZiM.Az | "ZİYA" İnformasiya Mərkəzi (rus). 2024-02-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-02-01.
  8. ↑ https://xalqqazeti.az/az/sosial-heyat/132324-nurdan-yaranmisdi-nur-oldu-getdi. . (#cite_web_url)
  9. ↑ http://zim.az/esas/2055-mfq-borali-elm-tdqqat-n-mdaf-edb-tbrk-edrk.html. . (#cite_web_url)
  10. ↑ http://darvaz.com/index.php/sexsiyyetler/elm/item/1122-darvazin-ilk-alim-zhadini.html. . (#cite_web_url)
  11. ↑ http://darvaz.com/index.php/xeberler/item/1300-taebrik-edirik.html. . (#cite_web_url)
  12. ↑ Zirvə İnformasiya Mərkəzi. "Faiq Namazov (Darbazlı)" (az.). zim.az. 2016-04-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-04-23.
  13. ↑ http://zim.az/gurcustan/darvaz/594-doum-gnnz-mbark-musa-mllm..html. . (#cite_web_url)
  14. ↑ "Haqqımızda -" (az.). 2024-01-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-01-20.
  15. ↑ http://zim.az/. . (#cite_web_url)

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]
 Gürcüstan ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.