Hicri-qəməri təqvim

Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi göstərilməmişdir. Lütfən, etibarlı mənbələr əlavə etməklə məqaləni təkmilləşdirməyə kömək edin. Qərəz yaradan mənbəsiz hissələr müzakirəsiz silinə bilər.

Hicri-qəməri təqvim(İranda və Əfqanıstanda); Hicri təqvim, İslam təqvimi, Müsəlman təqvimi (başqa ölkələrdə); (ərəb. الـتـقـويم الـهـجـري‎, ət-təqviməl-hicri).

Təqvim
Təqvim haqqında
Təqvim tipi	Günəş, Ay, Ay-Günəş
Təqvim dövrü		Uzun illərin daxil edilməsi
Digər təqvimlər
Armelin · Assuriya · Astek · Benqal · Berber · Bəhai · Budda · Babil · Bizans · Vyetnam · Gilburd · Hind · Holosen · Qafqaz Albaniyası · Qriqori · Gürcü · Qədim yunan · Qədim Misir · Qədim hind · Qibti · Qədim Çin · Qədim fars · Qədim slavyan · Yəhudi · Zərdüşt · Hindistan · İnk · Hicri-qəməri ·Hicri-şəmsi · İrland · Çin · Kont · Malay · Mayya · Nepal · Yuli · Roma · Rumi · Simmetrik · Tamil · Tay Günəş · Tibet · Üçmövsümlü · Türkmən · Universal · Fransız · Xanaane · Xani · Çuçxe · İsveç · Şumer · Efiopiya · Yava · Yapon

Ay səhifələrinin dəyişməsi nəticəsində yaranan 12 dənə 29, yaxud 30 günlük aydan ibarətdir. Adi illərdə günlərin sayı 354, uzun illərdə isə 355-dir.

Ərəbistanda İslam dininin meydana çıxmasına qədər hər biri ay səhifələrinin dəyişməsinə əsaslanan 12, yaxud 13 aydan ibarət 24 illik təqvim stilindən istifadə olunurdu. Bu stildə 15 il 12 aydan, 9 il isə 13 aydan ibarət idi. Lakin Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən 13-cü aylar ləğv edildi. Əsas isə Quranın bu ayəsi idi:

إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللّهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتَابِ اللّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَات وَالأَرْضَ مِنْهَا أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ

(Həqiqətən, Allah yanında, Allah kitabında ayların sayı göyləri və yeri yaratdığı gündən on iki aydır).^[1].

Hicri-qəməri təqvimində illər hicrətin başladığı gündən — 16 iyul 622-ci il tarixdən nömrələnir. Təqvimdə 0-cı il yoxdur; 1-ci il, yaxud hicri erası 16 iyul 622-ci il tarixində başlayır. Bu era ilk olaraq Məhəmməd peyğəmbərin ölümündən 5 il sonra – 637-ci ildə, Xilafətdə rəsmən illərin nömrələnməsi üçün qəbul olunmuşdur.

1925-ci ildə İranda rəsmən Hicri-şəmsi təqviminə keçilməsindən sonra, İranda, Əfqanıstanda və Azərbaycanda Hicri təqvim daha çox "Hicri-qəməri təqvim" adlanmağa başladı. Hicri-qəməri təqvimimdə göstərilən tarix internetin meydana çıxmasına qədər tam dəqiqliyi ilə yalnız mürəkkəb yollarla – sinxron cədvəllər vasitəsilə, Qriqori təqviminə çevrilə bilərdi. Hal-hazırda isə internetdəki bəzi saytlar vasitəsilə bu əməliyyatı çox asanlıqla icra etmək mümkündür.

Ay	Azərbaycanca	İngiliscə	Ərəbcə	Gün	Müxtəsər
Birinci ay	Məhərrəm	Muharram ul Haram	محرم	30	M
İkinci ay	Səfər	Safar ul Muzaffar	صفر	29	S
Üçüncü ay	Rəbiuləvvəl	Rabi' al-awwal	ربيع الأول	30	Ra
Dördüncü ay	Rəbiulaxır	Rabi' al-thani	ربيع الثاني	29	R
Beşinci ay	Cəmadiyələvvəl	Jumada al-awwal	جمادى الأولى	30	Ca
Altıncı ay	Cəmadiyəlaxır	Jumada al-thani	جمادى الثانية	29	C
Yeddinci ay	Rəcəb	Rajab	رجب	30	B
Səkkizinci ay	Şaban	Sha'aban	شعبان	29	Ş
Doqquzuncu ay	Ramazan	Ramadan	رمضان	30	N
Onuncu ay	Şəvval	Shawwal	شوال	29	L
Onbirinci ay	Zilqədə	Dhū al-Qaʿda	ذو القعدة	30	Za
Onikinci ay	Zilhiccə	Dhū al-Hijjah	ذو الحجة	29 ya da 30	Z

gün	Ərəbcə	Azərbaycanca	Farsca
1	يوم الأحد yəvmu-l əhəd	Bazar	یکشنبه Yekşənbe
2	يوم الإثنين yəvmu-l isnəyn	Bazar ertəsi	دوشنبه Doşənbe
3	يوم الثُّلَاثاء yəvmu-l sulasə	Çərşənbə axşamı	سه شنبه Seşənbe
4	يوم الأَرْبِعاء yəvmu-l ərbəə	Çərşənbə	چهارشنبه Çəharşənbe
5	يوم الخَمِيس yəvmu-l həmis	Cümə axşamı, yaxud Adna	پنجشنبه Pəncşənbe
6	يوم الجُمُعَة yəvmu-l cumuə	Cümə	جمعه Come və ya آدينه Adine
7	يوم السَّبْت yəvmu-s səbt	Şənbə	شنبه Şənbe

• İran təqvimi

• Hicri təqvimi Miladiyə və Rumiyə, Rumi və Miladini isə Hicriyə çevirmək üçün onlayn sinxron cədvəl (türkcə).