Jan-Fransua Şampolyon

Jan-Fransua Şampolyon (fr. Jean-François Champollion; 23 dekabr 1790[2][3][…], Fijak[d], Fransa krallığı[3][5][…] – 4 mart 1832[2][3][…], Paris, İyul monarxiyası[3][6][…]) — fransız filoloq, alim, şərqşünas və misirşünas.

Jan-Fransua Şampolyon
fr. Jean-François Champollion
Doğum tarixi 23 dekabr 1790(1790-12-23)[2][3][…]
Doğum yeri
Vəfat tarixi 4 mart 1832(1832-03-04)[2][3][…] (42 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi ürək tutması[d], insult
Dəfn yeri
Elm sahələri Misir heroqlif yazısı, tarix[1], dilçilik, Misirologiya
İş yerləri
Təhsili
Elmi rəhbəri Antuan İsaak Silvestr de Sasi
Üzvlüyü
Mükafatları "Fəxri legion" ordeni kavaleri "Müqəddəs İosif" ordeni
İmza
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı və fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Erkən illəri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Jan-Fransua Şampolyon 1790-cı ilin 23 dekabrında Fransanın Lo departamentində dünyaya gəlmişdir. Uşaqlıq illəri əsasən Qrönoblda keçən Şampolyon bu dövr ərzində xüsusi dil öyrənmə istedadını kəşf etmişdir. Beləliklə artıq 16 yaşında ikən o artıq 12 dil bilirdi. O 1809-cu ildə 19 yaşında tarix üzrə professor adını alıb və Qrönobl Akademiyasının professoru olaraq işə başlayıb.

Rozetta daşı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Qısa zaman kəsiyində çoxsaylı dil biliklərinə yiyələnən Jan-Fransua Şampolyon, 1822-ci ilin sentyabr ayında 32 yaşında Rozetta daşı üzərindəki heroqliflərinin tərcüməsi istiqamətində çalışmışdır.

Sonrakı fəaliyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Misirşünaslıq elminin metodoloji əsaslarının yaradılmasında və bütövlükdə onun tədqiqat sahəsinin genişləndirilməsində Şampolyonun xüsusi xidmətləri olmuşdur. Beləki, məhz onun 1824-cü ildə dərc edilən "Precis du systeme hieroglyphique" əsəri ilə misirşünaslıq elmi bir sfera kimi formalaşmağa başlamışdır. Sonrakı illərdə Kollec de Fransda misirşünaslıq üzrə professor olaraq çalışmış, 1828–1829-cu illər arasında isə tədqiqat məqsədilə Misirə səfər etmişdir. Ölümündən bir qədər sonra, 1845-ci ildə, dərc olunan "Monuments de l'Egypte et de la Nubie" əsərində, Şampolyon Misirə səfəri zamanı aşkarladığı elmi tapıntıları təqdim etmişdir.

Vəfatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Şampolyonun Misir səyahətindən sonra səhəttində bir sıra ciddi problemlər meydana gəlmiş və 1832-ci ilin 4 mart tarixində,41 yaşında Parisdə ürək tutulmasından vəfat etmişdir.

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 https://www.umass.edu/wsp/philology/gallery/champollion.html.
  2. ↑ 1 2 3 4 Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
  3. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Jean-François Champollion // Encyclopædia Britannica (ing.).
  4. ↑ 1 2 list of professors at Collège de France.
  5. ↑ 1 2 www.accademiadellescienze.it (it.).
  6. ↑ 1 2 http://www.nytimes.com/1999/08/29/travel/figeac-s-flair-for-the-egyptian.html.